Alþýðublaðið - 09.07.1934, Síða 2

MÁNUDAGINN 9. júli 1934.
2
alþýðublaðið .
Nýir Laidsbaoka-
seðlar.
Landsbankinn h-efir látið pnenta
bankaseðla af nýrri gierð, fierns
konar: 5, 10, 50 og 100 kr., -ein-s
og tíðkast hefir síðustu árin. —
Verða -nú settir í umferð 10 kr.
sC'ö’an. i' og 1 inar tegundirnar «fð-
ar, pegar þörrf gerist.
Pappíri-rtn í isieði'unum ler stmnur
og gljáaiaus, taiiirtn mjög sterkur,
c-n reyrtsian sker úr, hversu v©l
þ«eir mu;ni endast í umíerð.
Aðallitur'nn á smáseðiunum
inýju er dálítið svipaður og á
þeirn, siem nú ieru í umfíerð; 5 kr.
seðlar brúmlieitir og 10 kr. seðl-
arinir nú aðall«ega bláir, en 50 kr.
sieðlarinir eru aðallega nreð döklk-
um, fjólubláum lit og 100 kr.
seðlamir aðailíega með dökkrauð«-
um lit, «en með nokkmm purpura-
roða á framhliðiinni. En þessir
vierðháu .sieðlar eru á þennan hátt
gerðir rnjög einken-nilegir, og svo
auðþiekkjanliegir, að með þessu
virðast útilokuð ö«! I misgrip á
þeim og h-inum verðlægrii'. Þessi
Jitblær er einkum út til endanna.
Á ffamhliðunum eru nefniilega lit-
breytingar, gerðar með yfirprent-
un með grænum og gulum lit, og
jafnframt fjóiubláum lit á 10 kr.
seðlunum. Slíkar litbreytingar
tí-ðkasit nú orðið á flestum vönd-
uðum bankasieðlum ög eru gierðar,
ásamt ýrnsu ö-ðru, til þess að
fyr.irbyggja seðlaföilsun. Seð-larnir
eru .bjartir og ásjálegir, þótt þeir
séu aðaH-ega prentaðir með dök-k-
um litum, því að hinn hvíti
grunnlitur pappi’rsiins er látinn ná
að sctja bjartan og hreinliegan blæ
á þá.
Skrautvier-kið á seðlunum er
mestmiegnis ímeð hiinni gömlu ís-
lenzku gerð, svipað og á handrit-
um fr-á miðöldunum. Yzt beggja
vegna er umgerð, gerð«mieð ein-
földum greinastriengjum. Á bak-
hliðu-num á öllum seðlunum er
umgjörðin einföld og sams konar;
sömuleiðis er hún leiniföM á fram-
hliðum smáseðianna, og sams
konar á báðum, en á fram-
hliðurn st-ærri seðlanna er tvöföld
famg;T '; yt i strei’girnir ;ar,s kón-
ar á þ-eim báðum, en hinirr innri
misbneiðir og frábrugðnir hveri>r
öðrum. Imnan umgerðanna er
grlunnflöturinn b-eggja v-egna með
brugðnin,gi eða hnútaverki með
fonnlegri gerð, -og er hún öninur á
bakhliðum seðianna. I þennan
griunnflöt er á framhlið hvers seð-
ils settur nokkurrs k-onar skrau'tv
skjöldur, gerður af annars konar
bnugðningum. Þessir skildir eru á
miðri framhlið á 5, 10 og 50 kr.
seðlunum, en sarns lr-onar verk er
neðst á framhliðinni á 100 kr.
seð-lunum, um hana aila þar.
Framan við, þ. e. virtstra megirt„
á framhliðunum, eru brjóstmynd-
ir af þ-eim Jóni Eiríkssynii og Jóni
Sigurðssyni', hinn fyrnefndi á 5 kr.
og 50 kr. seðlunum, hinn síðar
nefndi á hrnum tveimur. En
hægra megin á seðlinum er auð
kringla, og sjást i þeirn vanga-
myndir af þeiim nöfn.unum, mynd
Jón,s Eiríkssionar í báðum verð-
hærri seðlunum, en mynd Jóins
Sigurðíssonar í ’hinum, og eru þær
gerðar sem „vatnsmerki“. Á 5
kr. 9eðiunum er mynd af Lands-
bankanum; á 10 kr. seðiumum er
m-ynd af Gullfossi; á 50 kr. seBJ-
unurn er mynd frá höfninni í
Vestmanniaeyjum; á 100 kr. seðl-
unum er mynd af fjársafni við
Þj-órsá, ineðan við Gaukshöfða.
Reynt var að hafa seðiana sem
þjóðliegasta og fegursta. Jón Þor-
leifssoin mélari tók að sér að und-
irbúa uppdriættiina af greina-
strengjunum, brugðninigunum og
upphafsstöfunum, en seðlagerðar-
menn á Englandi, sem þykja
eiinna færastir í þeirri grein, tóku
að sér stálstungu og prentun, þeir
Bradbury, Wilkinson & Co., Ltd.,
New Malden, Surrey. Eru nöfn
þeirra inieðst á bakhlið, neðan við
umgerðina.
Landnemar
heitiir bráðskiemtileg saga eítir
Marryat, sem barnablaðið Æsk-
an hefir gefið út. Sigurður Skúla-
soin magister hefi-r annast þýð-
'ilnguna. Marryat er. mj-ög vinsiæil
hér á landi. Eftir hann eru sög-
urinar Percival Keene, Jakob Ær-
legur, Pétur Simpte o. íi., semj
rnörgum hefir þótt gamam að
lesa.
Námsmenn úr Eyjum.
Nokkri-r nemendur úr Gagn-
fræðaskól-anum í Vestmahna-
eyjum voru staddir hér i bæmum
í gær. Eru þ-eir á ferðalagi til
Þiingvall-a og vlðar á.samt skoia-
stj-óranum Þorsteini Þ. Víglunds-
'syrri. Niemendur og skólastjóri
kosta samieigLn-tega ferðina og sjá
um ban-a að öllu l-eyti. Slík ferða-
Íög niennenda úr þessum skóia
voru hafMi í fyma nreð ferð upp
í Þjórsárdal, a'ö Laugíirvat!\i og
Gulifossi.. Eru þessi ferðálög
urtglingunr mj-ög nauðsynleg, ékki
sízt úr stað iðins og Viestm-anna-
eyjum, þar sem umhvérfið er
þriöngt og fábríeytt. Á skólastjór-
iinin þakkir skildar fyrir forustu
um þessa nýbréytni.
Alexandrína drotning
fór í gærkveldi kl. 8. ál'eiðis
til Kaupman;nahafn,ari
Bezt kanp fást í veizlnn Ben. S. Þóradnssonar.
GÚMMÍSUÐA. -loð’ið í biliv
gúmmi. Nýjar vélar. Vönduð
vinna. Gúmmívinnnstofa teykju-
víkur á Laugavegi 7(i.
Áður en þér flytjið í nýja hús-
næðið, skulu þér láta hreinsa eða
lita dyra- og giug ja-tjöld, fatnað
yðar eða annað, sem þarf þess
með, hjá Nýju Efnalauginni.
Simi 4263.
Það ráð hefir fundist og skal
almenningi gefið, að bezt og ör-
uggast sé að senda fatnað og
annað til hreinsunar og litunar í
Nýju Efnalaugina. Sími 4263.
BRYNJÓLFUR ÞORLÁKSSON er
fluttur í Eiríksgötu 15. Sími 2675.
Púkkgrjót, sprengigrjót, slétti-
sandur (pússning) til sölu. Sírni
2395.
Rabarbarl
nýkomion
ódýr.
RiFilNgl
Laugavegi 63. Sími 2393.
Látinn
er í Krjistianssund John A. J-o-
inasisien-, 74 ára að aldri. Hanin
fanin upp þufkun-araðferð á salt-
fjski:, sem nú er motuð víða um
beim.
„Fagra veröld“.
Eftir Guðmund Gíslason Hagalín’
I.
Enn þá er sá afskektur, siemí
býr uppi í svieit á íslandi. Hann
býr enn þ,á í iásinni og á ekki á
mörigu völ, sem geri lífið fjöl-
brieytt og fylli huganm ytri við-
fangsiefn'um. En fyrir tiitö’lulega
f-á'um árum var fásinrtið í sveit-
i)úni enin þ,á meira. Þá v-oru ekki
veg'ir, óvíða símar, ckkert útvarp,
víðast ekkert féiagslíf. Unglingurr
ártin hafði ekkert séð annað en
iniokkum hluta af sveitin;ni sinná,
fáa bitt, sem mokkuð visstt eða
luigsuðu annað en það, sem hver
og esþm gat sagt sér sjálfur. . . .
Og svo var öll veröldin undr,a-
iand möguleika, töfraland, sem;
loinungi® óbundið imyndunaraflið
gat svifið um á blákiæði drauma
og vona og gefið þar öllu það
líf og þann lit, er bezt bentiaðii.
Og þ'eir, sem áttu ímyndunaraflið
fleygast og fjölbneyttast, þeirniutu
þiessa í rikustum mæli. Þeim urðu
dagdraumarnir djúpust og inni-
legust nautn.
Dag nokkurn stígur svo slíkur
unglingur á land í Reykjavík —
eða neinnir sér niður af bestvagni
framan við verzlun Jóns Bjarna-
soinar á Laugaveginum, verziun-
-ina, þar sem stásslegustu skilirí
eru brúkuð fyrir gluggatjöld! En
allir þesslr m'enn — og ... og
allar þessar . . . þessar stúlkur!
Þessir litir, þesisi amgan! Eða
húsin, beinar götum-ar, gufudamp-
amir við bryggjurnar, öll þessi
undarlegbeit og paradísardýrð í
búðar|g]uggunum! Skr-auttegt
skilti, heiiir salir, þar sem mianní
bana sitja og rabjba og dnekka
kaffi eiins og ekkert sé, og þð
er kannskie verið að spila á pi-
anó og fíólín, svo ekki er gott
að vit-a, hv-ort h-eldur á að fyilast
fjöri og kæti, kirkjutegum h-átíð-
1-eik eða ástblýrri-, dr-aumke;ndrij
angurværð. Og loksins 'lifandi
myndir, sem sýna lífið í út'and-
imi me'ð öiiu-m þess furð'uléik,
fegurð og andstygð.
Alt þetta hefir yfir sér hvers-
dagsteik vanans í augum piilt-
anna, sum uppaldir eru í borg-
in'ni. Þeim finst ekkent sérjsítak-’
lega mierkitegt við' það — ekki
nema þ-á sem mótsietningu hiinnar
íátæklegu sweitar. En í augum
sveitadnengsims er það æfintýrfð.
ÞaÖ er f»úsund og ein nött, það
er Blómsturvallasaga, ; það er
Landafræði Karis Finnbogasonar
Oig.iþað er Jósafat. Þeir mö-gu.-
leikar, þau iífsiins undur af öiiUi
og öllium. . . . En hér þurfa engin
vpinbrigði að ko-ma til. Svona
’fyrst ttm . sinn að minsta kosti
hiefir pilturi;nn úr syeitinini engin.
tök á að geria sér þetta hverst-
dagslegt. Hann befir ekki úr svo
miklu að spila — sízt ef hann er
þá námsmað'ur. Hann getiir staðið
við búðarglug’gana og virt hiut-
ina fyrir sér, n-otið litanna, notið
ilmsins. Jú, hanin getur skrioppið
i-nn og spurf, hvað þ-etta- k-osti’.
Hundrað og fimmtíu krónur, takk!
— Ég ætla þá að fá einn flibba-
h;napp. H-ann getur giengið niður
að höfin, þegar skip er að fara
með danskan eða enskan f-án-a á.
framsiglu — og hann g-etur h-orft
á eftir skipinu. Hann getur komið’
við og vl-ð í kaffihús og svo-rta
rétt að eins vanið eyrun svo-
lítið- við jressa tó.na, sem þar
beyrast. Ha-nn getur einstaka sirtn--
um, stootist í bíó og leikhús, sér-
staklega ef er nú lækkað ver-ð,
Hann getur virt fyrir sér ungu
stúikuna,' dóttur stórkaupmanns-
i,n-S, togaraeigandans eða f-ors-ætis-
ráðherranis. Hann g-etur gengið
krirtjgum húsið sem hún býr í,
'gert það' þeg-ar orðið er dimt að(
kvöldinu — ög iabbað sv-o ofan
að vita og horft í tunglskimi á
bennar kostnað ofan í sjóinn í
hafnarmynninu. Nú, svo getur
hann þá spássérað suðuír í kirkjur
garð og lesið á iegsteina, siett sitt
in-afn í staðinin fyrir nafnið hans
Sigurðar Breiðfjörð á gráan og
lítiifjöriegan stein. Og ef pilturinm
á aura einhvern daginn, - getur
hann brugðið sér suðu'r í ilafnar-
fjörð og verið kannske svo þaul-
hieppinn að lenda í bilnum viið
hliðima á einhverri þessari stóru
dóttur. Og þá á eftir! Ó, þú
fagna og fyrirheitum þrungna ver-
öid!
Árim líða — og pilturinn skygn-
i,st meira og mieira á bak viðl
tjöld borg-arilífsin-s. En aldnei
verður það honum s-ama og þieim,
sem hafa séð það siern smábönn.,
vaxið í því og með því. Og fyrir
einstaka nrartn verður það alt aif
æfiintýr. Han-n kemst aidriei- nið-
ur ,að dreggjunum í bikarnum,
sivo að han-n hörfi úr veröld
drauma og dularv-oná yfir í. heiim
siemients og sjóklæða. Honutn
vei’ður ávait lægn-así og tiltæk-
ast -að láta ilm og angan hluttf-
anria o-g mýktin-a o,g furðuleik-
art-n í íormum þ-eirra lj-á ímynd-
unaraflinu vængi, vekja við-
kvæmrta dreymni,«veruleiikafælna
fiegurðarin-autn og góðl-átliega
gliettni, sem á röt sína í - hálfkæé-
iinjgs-angfurværð áborfandans að á-
tal anl-egum og uni leíð broslíega
fárámlegum hiMarleik hversdags-
tilverurt-nar. Fuilorðnum bætist
hpnum svo söknuður liðinmar
æsku og einmanaleiki þess, sem
stendur einn og séristæður, þegar
jafn-vel nánustu féia-gar hans hafa
hlaupið úr leiknum og yfir í
stri-tið og baratturta -og lifa sumir
kan-nsibe einungi'S hið ytna. Búi
hpnum skapandi þrá listamanns-
inis í brjósti og s,é bonum sú
gáfa gefim að fá fullmægkigu
,ben;nar í list, þá fágar hann sökn-
'uð sinn og angurværa bei'zkju,
gefur fiegurðarnautn siuni hin feg-
'urstu litbrigði, gerir þessar til-
finningar að fagurri perlu, sem|
han-n greipir í glitumgerö máls
og ríms. Han,n verður óháður öll-
um og öllu, sem brleytiliegt er.
Ríki geta liðast í suindur, lönd
sigið í sjó — og græin torfa
jafmvel liulið ásýnd þeirrar konu,
er 1 ann h'Ji' f gursta augum It ðs
Mieðan liann aunars lifir, getur
hanin notlð þeirrar fegurðar, sem
í kr-iing um han.n er, og týnist sú
fegurð, þá nýtur hann þess, siem
er emn þá unaösríkara em feg-
urðim sj-álf, en það er að uniskapa
sökmuðinn og minninguna í fág-'
að listaverk.
Frh.
Gitdm. Gíslamn Hagalln.