Morgunblaðið - 29.07.1999, Blaðsíða 12

12 FIMMTUDAGUR 29. JÚLÍ 1999
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Úrvalslið Alþingis keppti í
Færeyingar
unnu 6-5
mattspyrnu við lið Lögbingsins í Færeyjum
Morgunblaðið/Jens Kr. Vang
ÁRNI Johnsen beitti öllum brögðum til að snda á andstæðinginn og notaði meðal annars
lundaháf í þeim tilgangi.
Verslun á Netinu
ÚRVALSLIÐ Alþingis í knatt-
spyrnu keppti við lið Lögþings-
ins í Færeyjum á heimaslóðum
þess síðarnefnda á þriðjudag.
Eftir harða baráttu endaði leik-
urinn með naumum sigri lög-
þingmanna, sem skoruðu 6 mörk
á mótí 5 mörkum alþingismanna.
Leikurinn var haldinn í tengsl-
um við Ólafsvöku í Færeyjum, en
Amnesty International þar í
landi hafði forgöngu um að
koma honum á. Venjulega er
knattspyrnuleikur milli stjórnar
og sljómarandstöðu í Færeyjum
við þetta tækifæri, en nú var
bryddað upp á nýjung.
Lið Islands var skipað blöndu
af starfsmönnum Alþingis og al-
þingismönnum, en alþingismenn-
imir vom Ami Johnsen, Vil-
hjálmur Egilsson og Tómas Ingi
Olrich, Sjálfstæðisflokki, Stein-
grímur J. Sigfússon Vinstri
grænum, Lúðvík Bergvinsson
Samfylkingunni og Kristínn H.
Gunnarsson Framsóknarflokki.
Auk þess tók þátt einn fyrrver-
andi alþingismaður, Ingi Bjöm
Albertsson.
Ekki vanir
gervigrasinu
Einn leikmanna íslenska liðs-
ins og forsetí knattspyrnufélags
HEFÐBUNDNAR frumfram-
leiðslugreinar í matvælaframleiðslu
hér á landi eru undanþegnar afskipt-
um almenns heilbrigðiseftirlits af
framleiðslu sinni og nær valdsvið
heilbrigðiseftirlits gagnvart eldis-
stöðvum, sláturhúsum og fisk-
vinnslufyrirtækjum aðeins til eftir-
lits með frágangi og ytra umhverfi.
Heilbrigðiseftirlit hefur eftirlit með
almennri matvælaframleiðslu, t.d.
framleiðslu mjólkurbúa og bakaría,
en dýralæknar með framleiðslu slát-
urhúsa og eldisstöðva og fiskistofa
með framleiðslu fiskverkunarhúsa.
Það kerfi heilbrigðiseftirlits sem
starfar hér á landi byggir á lögum
nr. 7/1998 um hollustuhætti og
mengunarvarnir. Samkvæmt þeim
er umhverfísráðherra settur yfir
málaflokkinn og í umboði hans
starfar Hollustuvernd ríkisins, sem
veitir starfsleyfi og hefur eftirlit með
starfsemi ákveðinna íyrirtækja, sem
eru þau stærstu fyrirtæki landsins
sem mest mengunarhætta fylgir, svo
sem stóriðjufyrirtæki og fiskimjöls-
verksmiðjur.
3000 starfsleyfisskyld fyrirtæki
Eitt meginhlutverk Hoilustu-
verndar samkvæmt lögunum er að
annast eftirlit með framkvæmd fyrr-
greindra laga og hafa yfirumsjón
með heilbrigðiseftirliti, þar á meðal
annast samræmingu heilbrigðiseftir-
lits þannig að framkvæmdin sé hin
sama alls staðar á landinu.
í atvinnulífinu eru um 3000 starfs-
leyfisskyld fyrirtæki og hefur Holl-
ustuvernd beint eftirlit með um það
bil 100 þeirra en að öðru leyti er heil-
brigðiseftirliti með fyrirtækjum
sinnt af starfsmönnum heilbrigðis-
nefnda, sem tilheyra sveitarstjómar-
stiginu. Samkvæmt iögunum starfa
10 slíkar nefndir á jafnmörgum eftir-
litssvæðum í landinu og eru heii-
brigðisfuiitrúar starfsmenn þeirra.
Þessum aðilum ber að sjá um að
framfylgt sé ákvæðum laga og reglu-
þingmanna, Steingrímur J. Sig-
fússon, sagði í samtali við Morg-
unblaðið að naumari hefði sigur
Færeyinga ekki getað orðið.
„Við vorum náttúrlega að spila á
útívelli og erum auk þess ekki
vanir því að leika á gervigrasi,“
sagði Steingrímur.
Atkvæðamestur í liði fslands
var fyrrum þingmaðurinn og
markaskorarinn Ingi Björn AI-
bertsson, sem gerði þrennu. Auk
þess sagði Steingrímur að ís-
lensku leikmennirnir hefðu ver-
ið duglegir við að skora í eigið
mark. „Eg veit ekki hvernig á
að skrá það,“ sagði hann.
Vilhjálmur Egilsson var
traustur
Steingrímur segir að Árni
Johnsen hafi varið mark íslands
af mikilli snilli og vakið ómælda
aðdáun áhorfenda, sérstaklega
fyrir kýlingar. „Hann kýldi bolt-
ann svo snilldarlega fram að
stundum þurfti að sækja hann
langleiðina niður á höfn,“ segir
Steingrímur. Þá segir hann að
ýmsir leikmenn hafi átt mjög
góða sprettí. „Vilhjálmur Egils-
son var mjög traustur, bæði í
vörn og sókn. Henrik Old var í
marki Færeyinga og vaktí
einnig aðdáun fyrir snilldarlega
gerða og samþykktum sveitarfélaga
um heilbrigðiseftirlit. Hollustuvernd
hefur strangt tekið ekki valdboð
gagnvart þessum stofnunum sveitar-
stjórnarstigsins nema þær vanræki
skyldur sinar eða til að beina málum
í réttan farveg, sagði Hermann
Sveinbjörnsson, forstjóri Hollustu-
verndar, í samtali við Morgunblaðið.
„Við erum ekki með puttana í þess-
um daglegu málum þar sem menn
eru að fara í beinar eftirlitsferðir,"
sagði Hermann.
I lögunum um hollustuhætti og
mengunarvamir er ákvæði í 16. grein
um að þeir sem starfa samkvæmt
lögunum séu bundnir þagnarskyldu
um atriði er varða framleiðslu- og
verslunarleynd. Sama gildi um atriði
sem þeir fái vitneskju um og leynt
skuli fara samkvæmt lögum eða eðli
máls. Einnig er áskilið í sömu laga-
grein að upplýsingar og tilkynningar,
sem þeir sem starfa samkvæmt lög-
unum senda til fjölmiðla, skuli vera
efnislega rökstuddar og þess gætt að
einstakar atvinnugreinar, stofnanir
eða fyrirtæki bíði ekki tjón og álits-
hnekki að óþörfu.
Ytra eftirlit
í lögunum eru víðtækar reglu-
gerðarheimildir varðandi reglur sem
stofnunum og fyrirtækjum er ætlað
að uppfylla. Hermann Sveinbjörns-
son segir að starfsleyfisskyld fyrir-
tæki séu flokkuð eftir stærð og
áhættustigi og ákveðið hve oft þau
skuli sæta eftirliti. Almenna reglan
sé sú að eftirlitsmenn komi á vinnu-
stað í samráði við forsvarsmenn fyr-
irtækjanna.
takta. Svo kom Högni Hoydal
inn á í seinni hálfleik, en Færey-
ingarnir höfðu forskot á okkur
að því leyti að skiptímenn þeirra
voru mun fleiri. Leikmenn
þeirra voru alls 20 talsins, en við
höfðum aðeins 12 menn. Færey-
Gagnvart fyrirtækjum sem fram-
leiða kjöt og fiskafurðir hefur heil-
brigðiseftirlit, sem starfar á ábyrgð
umhverfisráðherra, eingöngu eftir-
lit með frágangi og ytra umhverfi.
Varðandi hollustuhætti framleiðsl-
unnar annast dýralæknar, sem sam-
kvæmt lögum heyra undir landbún-
aðarráðherra, eftirlit með slátur-
húsum og eldisstöðvum en Fiski-
stofa, sem heyrir undir sjávarút-
vegsráðherra, með fiskvinnslufyrir-
tækjum. Að sögn Hermanns Svein-
björnssonar hefur þetta valdið
„nokkrum núningi“ og vandamálum
í samskiptum.
Sérstakt matvælaráð starfar hins
vegar og er vettvangur þessara
þriggja eftirlitsaðila til samræming-
ar í störfum sínum. Hermann segir
að reglur Evrópusambandsins miði
fyrst og fremst að því að eftirlitið
fari fram en ekki hvar það er vistað
innan stjórnsýslunnar.
Eitthvað tíl í
aðfinnslum
Stofnanir sveitarstjórnarstigsins
og ríkisins eru í ákvörðunum sínum
bundnar af reglum stjórnsýslulaga
um rannsóknarskyldu, jafnræðis-
reglu, meðalhófsregiu, andmælarétt
og fleiri atriði sem ætlað er að
tryggja þeim sem eftirlit er haft með
rétt til athugasemda og samráðs
meðan á meðferð máls stendur.
Reykjagarður hf., sem rekur
kjúklingabúið á Ásmundarstöðum,
hefur m.a. kvartað undan því að
Heilbrigðiseftirlit Suðurlands hafi
ekki veitt fyrirtækinu þá fresti og
þann umsagnar- og andmælarétt
ingar skiptu ört inn á og nýttu
sér þetta forskot," sagði Stein-
grímur.
Að sögn Árna Johnsen var
ferð þingmannanna á þeirra eig-
in vegum og borguðu þeir sjálfir
ferðakostnað.
sem fyrirtækið eigi rétt á. „Mér sýn-
ist og heyrist að þeir hafi eitthvað
fyrir sér í því að það hafi ekki verið
virt í þessu tilfelli þótt ég hafi ekki
farið ofan í það sjálfur,“ sagði Her-
mann Sveinbjörnsson.
Hins vegar er þeim stofnunum
sem annast heilbrigðiseftirlit falið að
gæta mikilsverðra hagsmuna al-
mennings og auk stjórnsýslulaganna
eru gildandi upplýsingalög, sem
tryggja aðgang að upplýsingum um
starfsemi stjórnsýslunnar. Varðandi
opinberar upplýsingar um heilbrigð-
iseftirlit segir Hermann að hjá heil-
brigðisnefnd Reykjavíkur gildi t.d.
sú regla að um leið og mál hefur ver-
ið tekið fyrir á fundi nefndarinnar
teljist upplýsingar um það opinberar
enda séu fundargerðir opinberar og
réttur almennings til upplýsinga um
þau mál sem eru til meðferðar í
stjórnsýslunni mun rýmri en margir
geri sér grein fyrir.
FLEIRI flytjast nú til íslands en frá
því. Skila þeir flutningar sér ekki
síst á höfuðborgarsvæðið þar sem
gera má ráð fyrir hlutfallslega meiri
fjölgun í ár en verið hefur undanfar-
inn áratug. Þetta kemur fram í Hag-
vísum, fréttabréfi Þjóðhagsstofnun-
ar sem kom út í gær.
I Hagvísum segir að íslenskir rík-
isborgarar sem fluttu til landsins á
fyrri hluta þessa árs séu fleiri en
þeir sem fluttu frá því. Mun það ekki
hafa gerst síðan 1992 og alis eru
brottfluttir íslenskir ríkisborgarar
umfram aðflutta tæplega fjögur þús-
und á þessum áratug. Einnig segir
að framhald sé á aukningu á fjölda
Ekki rætt
um að nyta
heima-
banka
STJÓRNENDUR banka á íslandi
virðast ekki hafa velt alvarlega fyrir
sér þeim möguleika að nýta svokall-
aða heimabanka eða einkabanka á
Netinu til þess að tryggja öryggi
þeirra sem versla á Netinu. Tækni-
lega væri þó hægt, að mati þeirra
sem vel þekkja til, að tengja heima-
banka við fyrirtæki sem sjá um
verslun á Netinu og koma í veg fyrir
svik í slíkum viðskiptum með
ákveðnum tæknilegum lausnum.
Eins og fram kom í Morgunblaðinu í
gær virðast menn almennt uggandi
yfir því að verslun á Netinu sé ekki
nægilega örugg enda hafa kortasvik
aukist gífurlega samhliða fjölgun
notenda Netsins.
Til að tryggja öryggi í kortavið-
skiptum á Netinu virðast bankar og
fyrirtæki helst horfa til öryggisbún-
aðar sem kallaður er SET (Secure
Electronic Transaction), eða skjá-
veski, en sá búnaður á m.a. að
tryggja að viðkomandi kortanúmer
fari aldrei út á Netið heldur ein-
göngu dulkóðaðar staðfestingar
milli korthafa og söluaðila. Hægt er
að nálgast nánari upplýsingar um
SET hjá VISA íslandi.
aðfluttra erlendra borgara til lands-
ins en að fjöldi brottfluttra haldist
nokkum veginn stöðugur. Gert er
ráð fyrir áð á þriðja þúsund manns
með erlent ríkisfang flytji til lands-
ins í ár.
Auk þess kemur fram í Hagvísum
að haldi svo fram sem horfir með
flutninga milli landa geti aðfluttir
umfram brottflutta frá útlöndum
bætt um 0,7% við íbúafjöldann á höf-
uðborgarsvæðinu, innanlandsflutn-
ingar 1%, en fæddir umfram dána
0,9%. Að samanlögðu mun því stefna
í að vöxtur mannfjölda á svæðinu í ár
geti orðið hlutfallslega meiri en hann
hefur verið í meira en áratug.
Margbrotið eftirlit með
matvælaframleiðslu
Eftirlit með heilbrigði og hollustu í mat-
vælaframleiðslufyrirtækjum er á hendi
þriggja ráðuneyta hér á landi. Pétur
Gunnarsson kynnti sér reglur um heil-
brigðiseftirlit.
Búferlaflutningar til og frá íslandi
Fleiri flytja til lands-
ins en frá því