Alþýðublaðið - 10.07.1934, Blaðsíða 2

ÞRIÐJUDAGINN 10. júlí 1934.
alþýðublaðið -
n ' n
i
Qðligriisháííiii
er áformað að haldin verði í Saurbæ næstkomandi
sunnndag 15. þ. m.
Dagskrá:
Gi’ðsþjónusta í kirkjunni kl, 11 f. h. Dr. theoi. Jón biskupHelgason em-
bættar. Söngkór frikirkjunnar syngur undir stjórn Páls ísólfssonar. Síra Ei-
ríkur prófastur Albertsson talar við leiði Hallgríms og leggur sveig á það
Þar verður sungið nýtt kvæði eftir Kjartan Olafsson.
Eftir það verður hlé til kl. 2. Þá hefst útisamkoman í Fannahlíð með
því, að formaður Landsnefndar minnist Hallgrímsnefndanna. Ræðumenn
verða: Dr. phil. Sigurður prófessor Nordal og Guðbrandur Jónsson ríthöfundur.
í hádegishléinu fer fram knattspyrnukappleikur á Gufugerðismelum
milii félaganna K. A. og Kári af Akranesi.
Luðrasveit verður með í förinni.
Farmiðar með skipum kosta 3 kr. fyrir fulloröna, 1 kr. og 50 aura
fyrir börr> yngri en 12 ára; hátíðarmerkin 1 kr. (fullorðínna) og 50 aura
(barna). Hvort tveggja. verður selt á þessum stöðum frá og með deginum
í dag: Verzlun Guðmundar Gunnlaugssonar, Njálsgötu 65, Bókabúð Austur-
bæjar BSE, Laugavegi 3Éf Bókaverzlun Sigfúsar Eymundssonar og Snæ-
bjarnar Jónssonar og verzmninni Höfn, Vesturgötu 45.
Skipin fara frá hafnarbakkanum kl. 7 f. h. stundvíslega.
Landsnefnd Hallgrímskirkja.
Mveðfiisaaiisæti
verður hátemplar Oscar Olsson og dóttur hans haldið í Odd-
fellowhúsinu föstudaginn 13. p. m. kl. TL/n. Áskriftarlistar fyrir
vænt mlega þátttakendur liggja frammi á »krifstofu Stórstukunnar
og í bókaverzlun Sigfúsar Eymundssonar, Austurstræti.
Möttökunefndin.
Hatta- og Skerma-búðin,
Austurstræti 8, sími 4540.
Ait, sem eftir er af snmarhött-
ara, selst nú mjög ódýrt
IugibJSrg BlarniBdétftir.
Bezt kanp fást í verzlun Ben. S. Þórarinsson ar.
ALÞÝÐUBifAÐIÐ fsest í snmar f skrifstofn
Siémannafélagsins á Siglefirðl
HANS FALLADA:
Hvað nú —
ungi maður?
tslenzk þýðing eftir Magnm Asgeirsson
ekki?‘‘ Ha'nn hefir íært sig fast að Pin;nieberg og talar í hvislijnar-
rómi, ieiins og ium samsæri væri að ræða: „Þietta sífelda pjark váið
viðskiftamienhina, þiessár bjiálfar, sem maður viinnur mieð, þes,sa;i(
sikepwur siem ieru yBrmenn malmnsi og allur skíturin;n, eymdiin og
svívirðángin hérna í bænum oig öllu landinu. — Þetta myndi alt
saman gera mig vitlausialn,, ef ég gæti eliki verjð eiuhvers staðar,
þar sem alt er hreiiint og fíagurt og eðliíegt. — Það bjargar,
Pinniebierg; þa:ð bjargar. — Þú og konan þíln ættuð að reyna það.“
Pánmebierg fær ekki tækifæri til að svara, því: að í sömu svifurm
kemur frú Wdtte inn, og Heilbutt kymif hajm fyrir henjni og siagSr,
að viinur hans ætli að vera á „hreyfingark'völdinu 'o,kkar“.
Frú Witte ier lítjl og hnjellin miöaldra kviemmiaiður. f„'Já; það
ættuð þér a;ð gera, Heilbutt. Ungi miaðurinn þarna myndi áreiðani-
lega hafa ánægjú af því. Og þér skuluð ekki vera hræddir,“
segilr hún v,ið Pinmebieng, eiins og til að draga ur kvíða hams. „Þér
þurfið ekki að fara úr; það gerðT ég (ekki heldur fyrst þegarí.
Heilbutt fór með mig. En ég skaí líka viðurkeuna, að það: er dá-
lítið skrítið að sjá fólk hlaupa alstripað hve.rt innan um annað, en
standa sjálf alkiædd og láta allsnakinn karílmann með stoegg og
guílspangagleraugu halida sér uppi á snakki. Maður skammast sín
voðalega til að byrja með, ekkii skal ég neita því. Jæja, en þiefttiai
ier þó alt af ánægja fyrér umgu piltama, þeir kymmast stúlkunum,
og þurfa ekká að kaupa köttiinn í siekknum, eftir að liafa séð pær
alveg leins og þær eru af guðj gerðar. En þetta með telþurnar
sjálfar, það var alveg mi,num skilningi ofvaxið. Já, ég veit vel, að
yður mislíkar það kamnstoe, Hieilbutt, að ég siegi það, en ég sá þö
oft ineð mínum eigin augum tvö og tvö saman imni í klefunuíim,
þar siem átti að klæða sig úr — en auðvitað er þietta ódýrara leit
að fara á kaffihús. — — Jaaja þá, herrár mínÍT, góða nótt.“
Það liggur við, að FLeilbutt sé þegar búinn að hrinda himn^
mælsku frú út úúr dyrunum og hann reynir með miklum sannfær!-
ingarkrafti og ekki allIítiliM, gœmijju í róninum að sýna Pimnebierlg
fram á, að konan skilji allls ekki hugsjónir hreyfingarinnar, svo að
ekki megii taka það, siem hún segir, of hátíðlega né illa upp fyráir
henni. En þó getur hann alls ebki dulið, hve honum befir gramist
þetta raus kierlá:n,ga:rinnar. Auðvitiað kemur þáð fyrir að samböind;
myndilst hvar sem ungit fólk kemur saman, en annars getur n|ú
Pinneberg fengið að dæma um jretta eftir eigin sjón og reynd.
„Ég veit ekki alm|enniílle(ga, hvort ég get það,“ segir Pinnpherg.
„Konan míjn er mefniilega kotnin á sjúkrahús og mér þætti væjnit
lum að nnega fá að súna þa;ngáð.“ Og þegar Heilbutt 'lítur á hainn
Beztu og ódýrustu sumarferðirn-
ar verða nú eins og áður frá
Vörubílastöðinni í Reykjavík, sími
1471.
Nokkur ný og vönduð eikar-
skifborð til sölu á 125,00 kr. og
góðum greiðsluskihnálum. Upp-
lýsingar á Njálsgötu 78, rniðhæð.
Púkkgrjót, sprengigrjót, slétti-
sandur (pússning) til sölu. Sími
2395.
Tréiof nnar itriiig ar
alt af fyriiliggjandi
Haraldnr Hagan.
Sími 3890. — Austurstræti 3.
xxxxx>ooocxxx
Alt af gengur pað bezt
með HREINS skóáburð
Fljótvirkur, drjúgur og
— gljáir afbragðs vel. —
„Fagra veröld“.
Eftir Guðmund Gíslason Hagalín.
ii.
Það er ekkert gaman að gu'ð-
spjöllunum, þegar enginn er í
þieim bardagiinn, er haft eftir karli
jeða kiehlijnjguj. . . Og það hieíh’ .ver-
i sagt um bók Tómasar .Guð-
muindssonar, Fagra veröld, að
húin væpi ómerkilieg fyrir þá söto,
hve líjfct væri þar komið að þeiml
vandamálu'm, sem nú eru hjá
mikluhi fjölda majnna efst á
baugi. En eiigii að síður finst mér
bóldln menkileg, finst útkoma
hennar merkisatburður í íslenzk-
um bókmentum nú á steáíutii árum.
Ef ég er spurður að því, hvern-.
iig mér fiinnist stjórnarskráin, þá
svara ég alls ekki: Hún er iíla
falliin til söngs. Sé ég spurðúr að,
hveriniig mér lítíst á skipið Gulf-
foss, þá kemur mér ekki til hugat
að svara: Það er elcki- hægt að
fara á honum niorður Kaldadal.
Og sé álits míns leiitað u,m bók,
þá geri ég mér fyr,st og fremst
gneim fyrir því, hveimig höfund-
inum hef’ir tekist að segja það,
siem hann hefir viljad siegja. Ég
hefi siem sé komist að þeirri náð-
urstöðu við lestur og athugún
fjölda bóka, fræðilegs ,og sfcáld-
skaparlegs eftnís, að bók ier undan-
teknángarlaust lélieg og lítils nýt,
ef höfunduránn er ekki kunnáttu-
maður á sílnu sviði, smiekkvís og
lagiimi á að segja það, sem siegja
þanf, á athyglisverðan og sérstæð-
an hátt. En aftur á móti er það
míjn naun, ,að á bókum þeirra höf-
unda, sem í séfstæðu og sam-
ræmu formi gera gneim fyrir
skoðunum '0g tilfinningum síiium
og annara, sé alt af eitthváð að
græða um mannlega tilveru, hugs-
uiniarhátt, líðan —• og áhrif um-
hveriis. Auk þessa kemur svo það,
að fagurt og listrænt form hugs-
ana og tiifinninga hefir út af
fyrir sig sítt mikla og ótvíræðia
gildi. Það vekur djúpa og inni-
liega mautn, sem engar sljófgandi
aflieiðingar befir í för með sér.
Bók Tóraasar er hið ljósasta
dæmi þess, hve íislenzk IjóðJiist er
að formi tiil komin á hátt stig.
Með orðiniu form á ég ekki að
eins við mál o g rím, heldur
hvernig hötundinum tekst að ljá
hugsunum sínum og tilfininingum
viðieigandi iistrænan búning,
hvernig honum tekst að samræma
hljóm og hrynjandi atkvæðanlna,
angan og lit orðanna við blæ-
brigði hugans. Hvar hefir hin gró-
andi, ilmiþrungna æskufegurð
fenigið hreinni og fegurri útlausn
í islenzkura kveðskap ien í kvæðr
iniu Hanna litla:
Hanina litla! Hanna liitla!
Heyrirðu ekki vorið kalla?
Sérðu lektoi sólski'inshafið
silfurtært úm bæinin fallia?'
Þíln er borgin björt af glieði.
Borgin heit af vori og sól. )
Strætin syngja. Gatan glóir.
Grasið vex á Arnarhól.
Takið eftir, hvernig algengu
orðjn: tært, björt, beit, syngja og
glóir — ihna þarina, lýsa og
verma, hvernig Arnarhóll stiendur
þarnla mitt í götunýldinu með safa-
ríkt, gróandi grasið, hvernig hann
sker sjg úr eins og Hanjna litla
úr kvennahópnum á götumni! At-
hugið kvæðiÖ Haustnótt, hi;n,a ró-
liegu, mjúku og skæru tign' fyrstu
vísunnar, hina hvítu, brimkviku
(bi'rtlu í annari og svo hinn myrka
einmanalieiik i hi:nini þriðju — þar
senr hi;n:n „staki m,ár“ „fier fjærst
í dýpstu myrkur“ „á eirðarlausuni
flótta um auða hafsins vegi“. • ■ •
Lítið á kvæðiið Við höfnina. I an;n-
ari vísunni táknar svo að segja
hvert orð hraða, hávaða, æSk'u,
vöxt, angan eða iðandi litbrigði:
Hér streymir örast í æðum þér
blöð'ið,
ó, unga, rísandi borg.
Héðan flæðir sá fagnandi hraði,
siem fyilir þín stræti og torg.
Sjá skröltandi vagna og bíla, sem
bruna,
og blásandi sldpamiergð.
Tjöruangan, asfait og sólskin
og iðandi rnanna ferð.
I næistu vísu koma svo áhrif
alls þessa á hinn drieymna hug
æiskumannsins, áhrif, sem eru sæl
tog sár í sienn:
— Og skipin koma og skipin
z blása
og skipin far;a si:nn veg.
Dreymnum augum eftir þieiin
starir
æskan þegjandaleg.
I huganum fjarlægar hafnir
syngja.
Það hvíslar með lokikandi óm:
Rússland, Asía, England og Kína,
Afríka, Spánn og Róm.
Það eru ekkii aðeims orðin,:
dreymnum og þegjandaleg, sem
eru þarna hin réttu orð. Landa-
og borga-nöfnin eru held-
ur ekki vali'n út í blá-
inn. öllum þeirra hefir ganir
all eða riýr ytri ieða iinnri veru-
leiki gefið sérstakliega áhrifamik-
inn svip. Rússland, land níhilista
og síðan hinnar rauðu byltiingar
o,g skipulagsstarfsemi. Asía, fyrr
og síðar undraheimur. England
hið .sögurilka beimsveldi. Kína,
furöulegt úr gömlum æfiintýrum
og sögnum >og frá ógnþrungnumi
atburðum siðustu ára. Afríka,
land svertingjia, eyðimartoa, frum-
skóga og ferlegra dýra. Spájnin,
sem miimmir á landafuindi, nauta-
at og milljónir manna, er liifa á
appieisínum, íslienzkum saltfiski og'
dimmleitu, hápólitisku víni. Róm,
borg lista, höfuðborgiin, þar sem
þeir Gesar og Neró ríktu — þar
siem Mussolini ríkir nú ög Balboi
svífur yfir hvítum húsaþökunum
— undir hirnni, sem speglar hinn
tæra bláma Miðjarðarhafsi;ns. . . .
Takið ,svo eftiir hljóðlætinu og í-
burðarleysinu í formi, kvæðisins
Sorg — '0g lesið síðan rólega og
mieð athygli Ijóðið, sem skáldið
kallar: Daginn, sem Júdas gekk
út og hengdi sig. Hikandi og teins
og r'ykkjótt hrynjandi langra
ljóðlíinanna lýsir átakaniiega hinnii
stirðnuðu kvalaró þess, sem vert
sig um eiJífð einskis hafa að
vænta af guði eða mönnum. . . .
Þannig mætti lengi áfram halda,
sýna greinilega frábæra hæfileika
og kunnáttu skáldsins í að! sam-
ræma form og efni. En þetta skal
látið nægja þ:ar um. Sá, sem bef-
ir fyigt mér og heldur síðan á-
fram sjálfur, býst ég við að geti
sannfært sig um yað höfunduriinn
hefir kunnáttu og getu til að
láta okkur skynjia svipað og hann
skynjar sjálfur.
Hvað er svó á bókinnj að
igræða? Fyrst það, að fegurð
formsins og samræmi þess við
efnið vekur notalega og verm-
andi gleði og aðdáun lesendanna.
Annað, að bókin er lítoleg til á-
hrifa um fegrun islenzkrar Ijóð-
liistar í framtíðinmi. Og er
þetta hvori tveggja mikiJ-
vægt. En auk þessa sýnir
bókin okkur rnargt af því, sem
íer nýfct í lífi okkar og umhveríi,
hraðiann og ysinn, hinar mörgu