Morgunblaðið - 22.08.1999, Síða 18

18 SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Geisladiskur Olafar Kolbrúnar og Eddu með íslenskum sönglögum
Tónlistarleg-
ur fjársjóður
ÓLÖF Kolbrún Harðardóttir og
Edda Erlendsdóttir halda í næstu
viku tónleika á nokkrum stöðum á
landinu. Tilefnið er útkoma geisla-
disks þar sem þær flytja íslensk ein-
söngslög saman. Upptökurnar fóru
fram í Langholtskirkju sl. haust með
þeim Bjarna Rúnari Bjarnasyni tón-
meistara og Vigfúsi Ingvarssyni
tæknimanni.
Á geisladisknum eru 26 íslenskar
einsöngsperlur eftir Árna Thor-
steinsson, Eyþór Stefánsson, Karl 0.
Runólfsson, Pál Isólfsson, Sigfús
Einarsson, Sigvalda Kaldalóns, Þór-
arinn Guðmundsson og Þórarinn
Jónsson. Geisladiskurinn ber heitið
„Ljós úr norðri“. Að sögn Ólafar
Kolbrúnar eru þetta allt lög sem eru
í miklu uppáhaldi hjá henni. „Þetta
eru lög sem hafa verið mikið sungin í
gegnum tíðina og fólk þekkir. Við
Edda völdum þau í sameiningu en
aðalvandinn var að setja mörkin ein-
hvers staðar, það hefði verið hægt að
hafa lögin miklu fleiri. Þessar fallegu
og hugljúfu laglínur íslensku söng-
laganna eru svo hrífandi. Textarnir
eru líka einstakir enda sitja þeir í
þjóðinni.“
Ólöf Kolbrún segir það hafa verið
sérstaklega skemmtilegt að vinna
diskinn með Eddu. „Hún hefur verið
búsett erlendis mestan sinn tónlist-
arferil og hefur því ekki unnið jafn-
mikið með þessi íslensku sönglög og
ég og margir aðrir íslenskir píanó-
leikarar. Nálgun hennar var því
mjög fersk sem gerði samstarfið
mjög spennandi og gefandi.“
Edda segir að þessi lög séu tón-
listarlegur fjársjóður. „Islendingar
gera sér kannski ekki grein fyrir því
en útlendingar sem þekkja til eru
margir hverjir á því að þetta sé einn
dýrmætasti sjóður íslenskrar tónlist-
ar. Eg er þessu samþykk, kannski
vegna þess að ég sé þau úr svolítilli
fjarlægð. Það sem heillar er fyrst og
fremst þessi syngjandi laglína. Sakn-
aðartónninn, angurværðin gefur líka
lögunum sérstakan blæ og endur-
speglar kannski erfiða lífsbaráttu í
gegnum aldimar. Við heyrum þetta í
fallegum náttúrustemningunum sem
tjá oft þessa endalausu bið eftir vor-
inu, sólinni, fuglunum og blómun-
um.“
Sönglög, Wolf og Rachmaninov
Á efnisskrá tónleikanna verður
hluti þessara íslensku sönglaga
fluttur auk ljóða eftir Hugo Wolf og
Sergey Rachmaninov en þau eru
sungin í íslenskri þýðingu Þorsteins
Gylfasonar.
Ólöf og Edda segja að ljóðaflokk-
ar þeirra Wolf og Rachmaninov séu
afar fallegir. „Eg er raunar ekki frá
því að það sé nokkur skyldleiki á
Morgunblaðið/Jim Smart
Edda Erlendsdóttir og Ólöf Kolbrún Harðardóttir halda tónleika víða
um land í næstu viku í tilefni af útkomu geisladisks þeirra með íslensk-
um sönglögum.
milli ljóða Rachmaninovs og ís-
lensku sönglaganna, saknaðartil-
finningin og angurværðin er þeim
sameiginleg, náttúran og blómin.
Það er sennilega hin norðlæga
breiddargráða sem gerir þetta að
verkum."
Fyrstu tónleikarnir verða í Egils-
staðakirkju þriðjudagskvöldið 24.
ágúst kl. 20.30. Næstu tónleikar
verða í Skjólbrekku, Mývatnssveit,
fimmtudaginn 26. ágúst kl. 20.30. Þá
verða tónleikar í Isafjarðarkirkju
laugardaginn 28. ágúst kl. 17 og síð-
ustu tónleikarnir í Hafnarborg,
Hafnarfirði, þriðjudaginn 31. ágúst
kl. 20.30.
Ólöf Kolbrún Harðardóttir lauk
söngnámi hjá Elísabetu Erlingsdótt-
ur frá Tónlistarskóla Kópavogs og
stundaði framhaldsnám í Þýska-
landi, Austurríki og á Ítalíu. Meðal
kennara hennar voru Erik Werba,
Helene Karusso, Lina Pagliughi,
Renato Capeechi og André Orlowitz.
Ólöf hefur haldið tónleika á íslandi,
Norðurlöndunum, Þýskalandi, Ital-
íu, Bandaríkjunum, Austurríki og
Portúgal. Hún hefur sungið yfir 20
aðalhlutverk hjá Þjóðleikhúsinu og
Islensku óperunni. Söngferill henn-
ar hófst í Kór Langholtskirkju og
með honum hefur hún sungið ein-
söng í flestum stærri verkum kirkju-
tónbókmenntanna eftir Bach, Hand-
el, Mozart, Rossini og mörg fleiri.
Edda Erlendsdóttir fæddist í
Reykjavík. Hún nam píanóleik í
Tónlistarskólanum í Reykjavík hjá
Árna Kristjánssyni og við
Conservatoire National Superieur
de Musique í París hjá Pierre Sanc-
an og einnig hjá Marie Frangoise
Bucquet. Árið 1990 fékk hún heið-
ursverðlaun Yehudi Menuhin-stofn-
unarinnar í París. Edda hefur haldið
fjölmarga tónleika og tekið þátt í
virtum tónlistarhátíðum í Frakk-
landi, íslandi, flestum Evrópuland-
anna, þar með talið Rússlandi og í
Bandaríkjunum. Hún hefur verið
listrænn stjórnandi Kammermúsík-
hátíðarinnar á Kirkjubæjarklaustri
sem hún stofnaði 1991. Edda hefur
komið margsinnis fram í útvarpi og
sjónvarpi. Geislaplötur hafa komið
út með leik hennar á verkum C.P.E.
Bach, Edvard Grieg og Tchaikow-
sky. Jafnframt einleikara- og kamm-
ertónlistarferli sínum hefur hún ver-
ið kennari við Tónlistarháskólann
Lyon frá 1983 til 1994. Hún starfar
nú sem píanókennari við Tónlistar-
skólann í Versölum.
Enn um Qwilleran
og kettina hans tvo
Frumflytur nýjan leik-
þátt í Kaffíleikhúsinu
Morgunblaðið/Sverrir
Ragnheiður Skúladúttir leikkona.
Á ÞRIÐJUDAGSKVÖLDIÐ mun
leikkonan Ragnheiður Skúladóttir
frumflytja leikþáttinn Þar sem hún
beið eftir Paul D. Young. Leikþátt-
urinn var saminn fyrr á þessu ári á
ensku en hefur ekki verið fluttur
fyrr, svo að í þýðingu Ólafs Haralds-
sonar verður þátturinn frumfluttur
á íslensku í Kaffileikhúsinu. Ragn-
heiður flytur einnig annan leikþátt
sem hún samdi sjálf fyrir 9 árum og
nefnir Kallið og hefur hún leikið
hann í Bandaríkjunum á undanföm-
um árum.
Ein af fímm hundruð
Ragnheiður Skúladóttir hefur
stundað nám í leiklist og verið bú-
sett í Bandaríkjunum nær óslitið
undanfarin 11 ár. Hún lauk BA-prófi
1991 í leiklist frá leiklistardeild
Iowa-háskóla og MFA-prófi 1996 frá
leiklistardeild Minnesotaháskóla. „I
Minnesota var lögð áhersla á hefð-
bundna leiklist með Shakespeare
sem þungamiðju. Skólinn er með
eftirsóttustu leiklistarskólum
Bandaríkjanna og til að fá skólavist
eru nemendur prófaðir á nokkrum
stigum. Af fimm hundruð manna
hópi var átta boðið að hefja þriggja
ára mjög stíft nám. Eg var fyrsti út-
lendingurinn sem komst að við skól-
ann og stundaði námið á fullum
styrk frá skólanum,“ segir Ragn-
heiður. I lok námstímans hlaut hún
verðlaun fyrir framúrskarandi
frammistöðu í leiklist en þau verð-
laun eru veitt einum nemanda á ári.
Námið veitir henni m.a. full rétt-
indi til kennslu og þjálfunar og hef-
ur starf hennar undanfará þrjú ár
að miklu leyti verið fólgið í því.
„Nemendur mínir eru bæði leiklist-
arnemar á háskólastigi og atvinnu-
leikarar. Ég hef lagt áherslu á radd-
beitingu og túlkun á Shakespeare-
hlutverkum. Sérsvið mín í kennslu
og þjálfun eru tjáning á klassískum
texta og nútímatexta, leikræn hreyf-
ing sem byggist á kenningum La-
bans og Michael Tsékovs og radd-
beiting.
Þar sem hún beið segir frá ungri
athafnakonu sem bíður þess á flug-
velli að vera kölluð út í flugvél.
„Textinn er allur fluttur af segul-
bandi og ég leik því eins konar lát-
bragðsleik með textanum. Það er
myndlistarkonan Kristín Hauks-
dóttir sem hefur unnið umgjörðina
um sýninguna og notar myndir sem
hún varpar á tjald að baki mér. Pét-
ur Gretarsson sá um upptökur og
hljóðvinnslu. Hinn leikþátturinn,
Kallið, er allt annars konar og rekur
upphaf sitt til Iowa fyrir níu árum.
Þar býð ég áhorfendum að gerast
eins konar gluggagægjar því um-
gjörð verksins er plastbúr þar sem
áhorfendur kíkja inn um göt og
virða fyrir sér persónuna innifyrir.
Vegna þess hvernig sýningin er sett
upp er aðeins hægt að bjóða 40
manns á sýninguna í senn og verður
aðgöngumiðafjöldi því takmarkaður
við þá tölu.“
Óvænt uppákoma
Ragnheiður segir að Kallið sé
„agaður spuni“ því áhorfendur geti
haft áhrif á framvindu sýningarinn-
ar. „Persónan er aldrei sú sama og
t.d. er sú sem verður í búrinu núna
aðeins nokkurra vikna. Dísa skvísa
heitir hún og áhorfendur mega eiga
von á ýmsu óvæntu frá henni.“
Ragnheiður vill þó ekki upplýsa
frekar um hvað Dísa skvísa muni
taka sér fyrir hendur í plastbúrinu
en segir leyndardómsfull að ýmis-
legt komi til greina. „Það kemur í
ljós á þriðjudagskvöldið," segir
hún.
Aðspurð hvort hún sé með þess-
ari sýningu að boða komu sína til
Islands segist hún ekki hafa hugsað
út í það. „Ekki nema þá þannig að
ég er tilbúin að vinna þar sem vinna
býðst, hvort sem það er á íslandi, í
Hong Kong eða Bandaríkjunum.
Ég er reyndar búin að ráða mig frá
áramótum til að kenna við leiklist-
ardeild Syracuse-háskóla í New
York-fylki og hvað tekur við eftir
það er ennþá óráðið," segir Ragn-
heiður Skúladóttir leikkona.
Sýningar á leikþáttunum Þar
sem hún beið og Kallinu verða í
Kaffileikhúsinu á þriðjudags- og
miðvikudagskvöld kl. 20.30.
ERLEjVDAR
BÆKUR
Spennusagii
KÖTTURINN SEM SÁ
STJÖRNUR „THE CAT WHO
SAW STARS“
eftir Lilian Jackson Braun. Headline
1999. 216 síður.
Bandaríski spennusagnahöfundur-
inn Lilian Jackson Braun hefur skrif-
að tuttugu og eina sakamálasögu um
miHjónamæringinn og velgjörðar-
manninn Jim Qwilleran. Þær bera all-
ar heiti er byrja á orðunum Kötturinn
sem... Nýjasta sagan heitir til dæmis
Kötturinn sem sá stjömur eða „The
Cat Who Saw Stars“ og kom nýlega
út í vasabroti hjá Headline-útgáfunni
og er eins og fyrri sögurnar í bálkin-
um ljúflega gamansamar sakamála-
sögur af Agöthu Christie-gerðinni
sem gerast í litlu samfélagi bæjarins
Pickax einhvers staðar á austurstönd
Bandaríkjanna en aldrei er tekið
fram hvar nákvæmlega hann stendur.
Kattarsögur
Sögur Jacksons Braun eru alls
ekki fyrir spennufíkla heldur miklu
fremur þá sem vilja njóta hæfilega
leyndardómsfullra sagna um morð og
hafa yndi af gæludýrum. Ég man
ekki hvort ég hef nefnt það áður en
sögurnar hennar minna að nokkru
leyti á hæglátu sveitasögurnar um
sjónvarpsspæjarann roskna Jessicu
Fletcher í „Murder She Wrote“ eða
Morðgátu. Braun segist hafa byrjað
að skrifa „kattarsögur" sínar þegar
einn af síamsköttunum hennar datt
út um glugga í blokkinni hennar.
Kettirnir í sögunum hennar eru tveir
af síamskyni, Kókó, sem virðist
gæddur yfirnáttúrulegum hæfileik-
um og leiðir oft Jim Qwilleran á rétta
slóð, og Jum Jum, sem hefur ekki
innsæi Kókós en er nauðsynlegur fé-
lagi.
Qwuilleran er mannvinur af bestu
sort, erfingi auðæfa sem hann hefur
látið renna til góðgerðarmála en er
allt í öllu virðist vera í bænum
Pickax, maður kominn á sextugsald-
urinn, einlægur aðdáandi Marks
Twains og er með yfírvaraskegg
kannski rithöfundinum til heiðurs,
mikill sjarmör, skemmtilegur í vina-
hópi og einstaklega greiðvikinn.
Hann er líka sæmilegasti spæjari
sem veitir ekki af í Pickax og ná-
grenni því þar eru framin furðulega
mörg morð miðað við höfðatölu.
Qwilleran fer í frí
Þannig er að Qwilleran heldur í frí
til bæjarins Fishport, sem er þarna
einhvers staðar í grenndinni. Staður-
inn er nokkuð kunnur fyrir fljúgandi
furðuhluti sem fólk telur sig hafa séð
á svæðinu í áranna rás og þegar
puttaferðalangur týnist er jafnvel
talað um að geimverur hafi stolið
honum. Qwilleran er maður einstak-
lega jarðbundinn og viti menn, með
hjálp Kókós finnur hann lík putta-
ferðalangsins skammt frá sumarhúsi
sínu. Nýtt fólk tekur á sama tíma við
vinsælum matsölustað í bænum. Það
eru hjón. Eiginkonan er einstaklega
góður kokkur en eiginmaðurinn hálf-
gerður rati og brátt gerast atburðir í
þeirra lífi sem þarfnast allrar athygli
Qwillerans og kattanna hans.
Reyndar eru glæpagáturnar tvær í
sögunni minnsti og kannski ómerki-
legasti hluti hennar því Lilian
Jackson Braun er miklu meira í mun
að lýsa daglegu lífi spæjara síns og
fólkinu sem hann þekkir og hug-
myndunum sem hann hefur um ár-
legan Mark Twain-dag í Pickax og
mörgu, mörgu fleiru en byggja upp
spennu í kringum hina dularfullu at-
burði sem á vegi hans verða. Þannig
er eins og sakamálin, ef þau eru þá
sakamál, hverfi sporlaust úr sögunni
á löngu tímabili en dúkki upp aftur
næstum í framhjáhlaupi rétt nógu
lengi til að skýra þau út.
Eins og aðrar „kattarsögur" Braun
býður þessi upp á ljúfan og rólyndan
lestur með gamansömu ívafi en ekki
mikla spennu.
Arnaldur Indriðason