Morgunblaðið - 22.08.1999, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
t iLmji jtLk-V. j ■
' * JPftyvÍ!:
Eingöngu sjúkranuddarar er numið hafa sjúkranudd á há-
skóiastigi og hafa verið viðurkenndir af heilbrigðisráðuneyt-
inu fá að starfa á Heilsustofnun.
Berum
Morgunblaðið/Sverrir
Leirböðin í Heilsustofnun hafa einstaklega góð áhrif gegn verkjum, s.s. gigtverkjum. í bígerð er að rannsaka
ástæðuna fyrir því að þau virka mun betur en t.d. heit vatnsböð.
mikið af dugnaðarfólki sem lagði
fjármuni til smíðanna og Jónas setti
aleigu sína í þetta, seldi allt sem
hann átti bókstaflega og í júlí 1955
var Heilsuhælið opnað formlega. Þá
voru 40 rúm og stofnunin hafði heim-
ild til að innheimta sérstök dvalar-
gjöld; ríkið greiddi fyrir gigtsjúk-
linga en stofnunin hafði heimild til að
innheimta dvaiargjöld til að nota til
uppbyggingar hælisins. Þetta byggð-
ist upp nokkuð hratt og nú eru hér
160 rúm í húsum á misjöfnum aldri.
Þar að auki er hér talsvert af húsum
með íbúðum fyrir starfsfólk sem ger-
ir okkur auðveldara með að ná í
það.“ Árni segir litla hreyfingu vera
á starfsfólki. Stofnunin er með sitt
eigið trésmíðaverkefni og þrjú gróð-
urhús sem sjá henni fyrir lífrænt
ræktuðu grænmeti. Þar að auki er
stofnunin með stóra kartöflugarða
„austur í sveitum."
Rekstrarkostnaður Heilsustofnun-
ar var á síðasta ári röskar 320 millj-
ónir; ríkið leggur til 75% af kostnað-
inum en afgangsins er aflað með
töku dvalargjalda. „Þetta er eina
stofnunin á Islandi sem tekur gjöld
af sjúklingum með þessum hætti,“
segir Árni. „Við erum svo sem ekki
ánægð með það en þetta hefur því
miður orðið veigameiri þátur í því að
afla rekstrarfjár. Við erum nýbúin
að gera þjónustusamning við ríkið til
fimm ára; ríkið kaupir þá af okkur
120 rúm fyrir tiltekið verð hvert rúm
og þó ég sé ekki mjög kátur með
verðið þá er þetta mjög góður samn-
ingur að mörgu leyti og skynsamleg-
ur. Við höfum síðan heimild til að
nýta rúmin sem eftir eru að vild.“ í
sambandi við hugsanlega nýtingu á
þeim rúmum, sem stofnunin hefur til
ráðstöfunnar, er að í bígerð er að
koma upp sérstakri deild fyrir fólk
sem þjáist af ofþreytu, þar sem það
gæti komið og náð úr sér þreytunni.
„Við tökum við sjúklingum frá
sjúkrahúsum eftir aðgerðir, liðað-
gerðir, krabbameinsaðgerðir. Við
höfum sérhæft okkur í meðferð
kvenna sem fengið hafa
brjóstakrabbamein. Stór hluti af
dvalargestum eru gigtsjúklingar og
síðan eru sérstakir hópar íyrir fólk
sem þjáist af offitu og einnig fyrir
reykingafólk."
Ýmislegt á döfinni í erlendu
samstarfi
Það er ýmislegt spennandi að ger-
ast hjá Heilsustofnun að sögn Árna.
Stofnunin hefur átt samstarf við
ungversk sjúkrahús og heilsustofn-
anir sem eru mjög framarlega í
heiminum í margvíslegri meðferð.
Þetta starf miðar að því eins og allt
starf heilsustofnunar að breyta lífs-
stíl fólks og gera það ábyrgara fyrir
eigin heilsu. ,Á spáþingi sem haldið
var í Washington 1995, þar sem voru
komnir margir af þekktustu heil-
brigðissérfræðingum í heimi, læknar
og aðrir, var niðurstaðan sú að
breytingin á læknisfræðinni yrði sú
helst að fólk yrði gert ábyrgara fyrir
heilsu sinni og að með nýjum lífsstíl
Heilsurækt og sjúkraþjálfun er meðal þess sem dvalargest-
um stendur til boða.
Bókasafnið á Heiisustofnun er vel búið bæði fagur- og af-
þreyingarbókmenntum fyrir gesti og fagritum fyrir starfsfólk.
Alls eru í því um 7000 titlar.
HEILDRÆNT
HEILBRIGÐI
í HVERAGERÐI
Heilsustofnun Nátt-
úrulækningafélags Is-
lands (HNLFÍ) í
Hveragerði, sem kall-
___________ aðist áður Heilsuhæl-
ið í Hveragerði, verður 45 ára í júlí árið 2000.
Jón Ásgeir Sigurvinsson og Sverrir Vil-
helmsson ljósmyndari brugðu sér yfir þoku-
dimma Hellisheiði og fengu margt að vita um
starfsemi HNLFI og framtíðaráform.
HEILSUHÆLI _ Náttúru-
lækningafélags íslands tók
til starfa í júlímánuði 1955 í
Hveragerði. Frumkvöðull
að stofnun hælisins var Jónas Krist-
jánsson læknir sem hafði ásamt fleir-
um stofnað Náttúrulækningafélagið
og hvatt landsmenn til heilbrigðra
lífshátta. Hann heillaðist af náttúru-
lækningastefnunni á ferðum sínum
erlendis og kynnti hana fyrst hér á
landi á fundi Framfarafélags Sauð-
árkróks 1923 en þar var hann hér-
aðslæknir frá 1911-1938. Maður
gekk undir manns hönd til að koma
heilsuhælinu á fót og Jónas sjálfur
seldi allar eigur sínar og lagði til
verksins. I upphafi var hægt að taka
á móti 40 dvalargestum en stofnunin
hefur vaxið talsvert síðan þá, þannig
að nú geta 160 gestir dvalist í 9000
fermetra húsnæði hennar árið um
kring, jafnvel um jól og páska.
Gul, rauð, græn og blá
Hlutverk Heilsustofnunar er tví-
þætt, annars vegar að aðstoða við al-
menna og sérhæfða endurhæfingu,
hins vegar að bjóða upp á hvíldar og
hressingardvöl. Dvalargestir Heilsu-
stofnunar eru þar af ýmsum orsök-
um. Margir koma til endurhæfmgar
vegna stoðkerfisvandamála, t.d. eftir
slys og sjúkdóma eins og vefjagigt
og liðagigt. Einnig dvelur þar fólk
sem þarf að jafna sig eftir erfið veik-
indi eins og krabbamein og hjarta-
sjúkdóma, sem og þeir sem berjast
við átröskunarvandamál, t.d. offitu.
Síðan eru það þeir sem þjást af of-
þreytu eða vilja einfaldlega gera
gangskör að því að breyta lífsháttum
sínum til betri vegar.
Starfinu er skipt í s.k. línur,
græna, rauða, bláa og gula. Græna
línan felst í almennri þjálfun,
fræðslu og ráðgjöf um heilsusamlegt
líferni. Hún er kjarni í allri meðferð,
ráðgjöf og fræðslu. Rauðu línunni er
beint að hjarta- og æðasjúkdómum
og felur í sér fræðslu, ráðgjöf og
meðferð. Bláa línan er ætluð gigtar-
sjúklingum og fólki sem þarf verkja-
meðferð en það er mjög stór hópur.
Gula línan felst í fræðslu, ráðgjöf og
meðferð vegna næringar- og át-
vandamála.
Engum ætti að leiðast
Dagleg stjóm Heilsustofnunar er í
höndum Árna Gunnarssonar, fram-
kvæmdastjóra, Guðmundar Bjöms-
sonar, yfirlæknis, og Huldu Sigur-
línu Þórisdóttur, hjúkrunarforstjóra.
Eftir að blaðamaður hafði verið
nuddaður hátt og lágt af sjúkra-
nuddara leiddi Árni hann um ganga
stofnunarinnar og kynnti honum
staðháttu. Auk sjúkranuddsins er
boðið upp á leirböð og heilsuböð og
vitaskuld hefðbundna sjúkraþjálfun.
Leirinn í leirböðin er sóttur í hveri í
nágrenninu og engu er bætt í hann
nema vatni til að þynna hann.
Heilsuböðin samanstanda af heitu
vatni og hinum ýmsu olíum, unnum
úr jurtum. Mismunandi er hvaða olí-
um er bætt í vatnið eftir því hvaða
áhrifum sóst er eftir. Þannig er t.d.
olían sem notuð er í bað fyrir gigt-
veika unnin úr blóðbergi, ilmreyr og
salvíu. Henni er ætlað að lina verki í
stoðkerfinu og eyðir þeim jafnvel al-
veg að sögn. Síðan er til kvefbað,
slökunarbað, kamillubað, sem talið
er að flýti fyrir því að sár grói, og
greninálabað fyrir þá sem em undir
álagi og þjást af streitu og/eða svefn-
leysi. Gönguferðir eru famar um ná-
grennið en umhverfi Heilsustofnun-
ar er afskaplega fagurt og friðsælt.
Lóð stofnunarinnar er mjög gróin
með hávöxnum trjágróðri svo blaða-
manni leið eins og hann væri kominn
á danska gmnd fremur en íslenska.
Samkomusalur stofnunarinnar nýt-
ist á margan hátt; þar fara fram
slökunaræfingar og þar halda gestir
kvöldvöku einu sinni í viku. Einnig
er þar að finna altari svo halda megi
helgistundir en einnig er til staðar
lítið bænaherbergi þar sem gestir
geta dregið sig í hlé til sami'æðu við
guð sinn. Myndarlegt bókasafn með
um 7000 titlum er að finna í nýjasta
hluta stofnunarinnar og þar er
einnig verslun og tómstundaher-
bergi fyrir gesti með spilaborðum
ýmisskonar.
Seldi aleiguna
Ekki er boðið upp á kjöt á Heilsu-
stofnun. Fæðið samanstendur aðal-
lega af grænmetisfæði en einu sinni í
viku er boðið upp á fisk. Að loknum
gómsætum hádegisverðar sem sam-
anstóð af grænmetisbúðingi og
blómkálssúpu fylgdi blaðamaður
framkvæmdastjóranum til skrifstofu
hans en inn af henni er skrifstofa
Jónasar Kristjánssonar, stofnanda
stofnunarinnar, nákvæmlega eins og
hún var daginn sem hann dó þar
inni, 3. apríl 1960.
„Þegar Jónas Kristjánsson lét af
störfum sem læknir, þá orðinn há-
aldraður, kominn á áttræðisaldur,
ákvað hann að gera draumsýn sína
um að stofna heilsustofnun að veru-
leika - eða heilsuhæli eins og það hét
þá. Á þessum tíma var Náttúrulækn-
ingafélagið mjög virkt félag, þar var