Morgunblaðið - 22.08.1999, Page 33

32 SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1999
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
HALLDÓR J. Krístjánsson,
bankastjóri Landsbanka ís-
lands, kemur að umræðum um
eignaraðild að bönkum frá nýju
og athyglisverðu sjónarhorni í
samtali við Morgunblaðið í gær.
Bankastjórinn segir: „Ein leið til
að tryggja sjálfstæði og öryggi
fjármálafyrirtækja og stuðla að
því að efla traust á þeim í samfé-
laginu er að sjá til þess að þau
séu í sem dreifðastri eign og
óháð hagsmunum stórra atvinnu-
fyrirtækja, sem jafnframt eru
stórir lántakendur á markaðn-
um. Sjónarmið Landsbankans
um þetta kom fram í útboðslýs-
ingu, sem bankinn birti síðastlið-
ið haust, þar sem gerð var grein
fyrir þeim reglum, sem gilda um
eignarhald á viðskiptabönkun-
um. Þær reglur gera til dæmis
skylt að tilkynna það, ef eignar-
hlutur einstaks hluthafa fer yfir
10% en það telst virkur hlutur í
skilningi laga um viðskipta-
banka. Dreifð eignaraðild felur í
sér, að eignarhlutur hvers og
eins verði undir 10% og það er
reyndar sú samsetning eignar-
halds á viðskiptabönkum, sem
tíðkast í flestum löndum í kring-
um okkur. Þar er algengt að
stærstu aðilar séu með 5-9%
eignarhlut í bönkum og eru
stærstu eigendur þeirra gjarnan
fagfjárfestar og stofnanafjár-
festar en minna ber á aðild at-
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
vinnufyrirtækja og þannig er
þessu varið varðandi aðild að Is-
landsbanka hf.“
Þetta eru fróðlegar upplýsing;
ar og íhugunarverð sjónarmið. I
fyrsta lagi upplýsir bankastjóri
Landsbankans að í nálægum
löndum sé eignaraðild að bönk-
um yfirleitt dreifð og eignarhlut-
ur hvers og eins nálægt þeim töl-
um, sem Davíð Oddsson, forsæt-
isráðherra, nefndi í samtali við
Morgunblaðið, sem æskilegt
markmið. í öðru lagi bendir
Halldór J. Kristjánsson á, að
eigendur bankanna séu yfírleitt
fagfjárfestar og stofnanafjár-
festar. í þriðja lagi bendir
bankastjórinn á mikilvægi þess,
að bankarnir séu óháðir hags-
munum stórra atvinnufyrir-
tækja, sem jafnframt séu stórir
lántakendur á markaðnum.
Síðastnefnda atriðið hefur lítið
komið við sögu í umræðum síð-
ustu vikna um eignaraðild að
bönkum í kjölfar einkavæðingar
þeirra en er augljóslega mikil-
vægt, ekki sízt í fámennu samfé-
lagi eins og hér á Islandi, þar
sem návígið er mikið. Það liggur
í augum uppi, að fyrirtæki í
sömu grein leita ekki ráðgjafar
banka eða fjármálafyrirtækis,
þar sem keppinautar eru stórir
eignaraðilar. Þess vegna er Ijóst,
að eignaraðild stórra atvinnufyr-
irtækja takmarkar viðskipta-
tækifæri viðkomandi fjármála-
stofnana.
Ummæli bankastjóra Lands-
banka íslands má skilja á þann
veg, að með sama hætti og það
sé af fenginni reynslu óheppilegt
að bankar séu í ríkiseign og
stjórnmálamenn geti þar af leið-
andi haft mikil áhrif á starfsemi
þeirra, valdi það líka margvísleg-
um erfiðleikum, ef stór atvinnu-
fyrirtæki komi mikið við sögu
sem eignaraðilar að bönkum.
Það dragi úr möguleikum bank-
anna til þess að keppa á opnum
markaði. En jafnframt bendir
ábending Halldórs J. Kristjáns-
sonar um að atvinnufyrirtækin
séu líka stórir lántakendur á
fjármálamörkuðum til þess að
hann líti svo á, að eignaraðild
þeirra að bönkum takmarki
einnig svigrúm þeirra sjálfra til
lántöku á markaðnum.
Sjónarmið Halldórs J. Krist-
jánssonar eru mikilvæg ekki sízt
vegna þess, að hann býr yfir
mikilli þekkingu á bankastarf-
semi vegna fyrri starfa. Áður en
hann tók við starfi bankastjóra
Landsbankans hafði hann verið
ráðuneytisstjóri í iðnaðar- og
viðskiptaráðuneytinu og tekið
þar leiðandi þátt í undirbúningi
að einkavæðingu ríkisbankanna.
Þar áður hafði hann verið einn af
æðstu stjórnendum Evrópu-
bankans og býr því yfir víðtækri
þekkingu á bankamálum í öðrum
löndum. I umfjöllun sinni um
þessi málefni byggir hann því á
mikilli þekkingu og reynslu bæði
hér heima og erlendis.
Forsvarsmenn bæði Lands-
banka og Búnaðarbanka hafa
komið fram með málefnalegt inn-
legg í þær umræður, sem nú fara
fram um einkavæðingu bank-
anna. Hugmyndir þeirra sýna að
því fer fjarri, að sú skoðun sé al-
menn innan fjármálafyrirtækj-
anna, að óframkvæmanlegt sé að
takmarka eignaraðild að bönk-
um. Þvert á móti. Þær umræður,
sem staðið hafa síðustu vikur,
eru því smátt og smátt að beina
þessu mikilvæga máli í réttan
farveg.
BANKAR OG
ATVINNULÍF
Fáir myndlistarmenn
stóðu nær hjarta
Gunnlaugs Schevings
en naivistinn Rous-
seau. Hann sagði mér
einhverju sinni, að
þýzkur málari hefði
sagt við hann: „Mér finnst mynd-
irnar þínar fallegar, þær minna mig
á Giotto.“ Þá svaraði Rousseau:
„Giotto, hver er það?“ Rousseau
lenti í einhverju klandri, því að
svindlarar nörruðu hann til að taka
þátt í athæfi, sem varðaði við lög.
Hann vissi ekkert um, hvað um var
að vera, en málið stóð honum ekki í
vil. Þá fékk verjandi hans lánaðar
nokkrar myndir eftir hann. Fór
með þær í' réttinn, stillti þeim upp
við vegg og spurði dómarana: „Álít-
ið þér, að maður, sem málar svona
myndir, sé ábyrgur gerða sinna?“
Dómarinn hristi höfuðið, og málið
var látið niður falla. Rousseau var
að vonum feginn og bauð dómaran-
um að mála af honum mynd í þakk-
lætisskýni, en boðinu var auðvitað
hafnað. Einhverju sinni kom Rous-
seau á sýningu, þar sem voru
myndir eftir Cézanne, sem allir
lágu í duftinu fyrir. Þegar Rous-
seau sá myndirnar, sagði hann:
„Þessar myndir hefði ég getað
klárað allar saman.“ Léger sagði í
samtali: „Rousseau kenndi mér að
vinna myndimar mínar til fulln-
ustu.“ „Þegar ég hugsa um Rous-
seau,“ sagði Gunnlaugur Scheving,
„dettur mér stundum í hug bamið,
sem sá ekki nýju fötin kéisarans.
Þannig var Rousseau. Kreddur
samtíðarinnar fóm framhjá honum.
Það vom ekki vitsmunir vísinda-
mannsins, sem urðu honum að liði,
heldur frumstæð tilfinning barns-
ins. Munur á góðri list og ná-
kvæmni vísindamannsins er mun-
urinn á tilfinningu og skynsemi.
Blind vanabundin hlýðni við tízku
getur traflað fólkið, og hún getur
líka traflað listamenn-
ina. Þess vegna er
nauðsynlegt að eign-
ast menn eins og
Rousseau. En það er
ekki nóg að vera nai-
visti, menn verða líka
að kunna sitt fag.
Og svo kemur hinn blessaði
meistari, Miro, og segir sannleik-
ann, þann sannleika, sem er eilífur í
listinni: „Haltu þig að þínu verki og
engu öðru.“
Sá sannleikur var það leiðarljós,
sú uppskrift, sem ávallt dugði
Gunnlaugi Scheving bezt. Sagt hef-
ur verið að vinnan sé guðs dýrð.
Gunnlaugur hefði að öllum líkindum
tekið dýpra í árinni og orðað þetta
svo: vinnan er sjálfur guð.
**
í annálum eru oftlega frásagnir
af undram og ævintýram, sem
gerzt hafa með þjóðinni: sum fögur
og heillandi eins og öræfanótt á
Jónsmessu, önnur dularfull, allt að
því óskiljanleg. Eitt þessara ís-
lenzku ævintýra er Gunnlaugur
Scheving. Þrátt fyrir allt að því
óverjandi trúnað við heimahagana
hafa fáir fylgzt betur með samtíma-
hræringum í menningu og listum
og kunnað að færa sér í nyt sam-
hengið milli fortíðar og nútíðar,
ennþá færri haft upplag og gáfur til
að vinna mikil verk úr gráum
hversdagsleik, sem við köllum líf og
starf. Slíkur maður var Gunnlaug-
ur.
En Gunnlaugur Scheving var
ekki einn þessara meistara sem
tóku starf sitt á sama hátt alvarlega
og ungpían, sem situr hugfangin
fyrir framan spegilinn. Hann var
hégómalaus maður, hlýr og hollráð-
ur, skilyrðislaus og staðfastur vin-
ur, glaður í andanum og oftast
hamingjusamur í listinni og allt að
því gransamlega kröfulaus við um-
hverfið. Jafnaðargeð hans var með
afbrigðum, mannþekkingin óhugn-
anleg á stundum, en gerði ekkert
til, því fyrirgefning syndanna af
hans hendi var jafn sjálfsögð kurt-
eisi við samferðamennina og þar
sem hún er upp á sitt bezta í hinni
helgu bók. Þegar ég sé öll þessi
stóra orð saman á pappímum,
verka þau einhvern veginn and-
kannalega á mig, og þó eiga þau öll
hér heima. Þau eru sönn lýsing á
Gunnlaugi Scheving, þessum yndis-
lega manni, sem aldrei mátti vamm
sitt vita í neinum hlut og var í hópi
prúðustu riddara listarinnar á Is-
landi; aldrei styggðaryrði í garð
nokkurs manns, engum lagt nema
gott tO, gleðin yfir velgengni ann-
arra samgrónari hjarta hans en in-
telligensíumúr þessara leiðinlegu
járnkanslara í listinni sem ekki ein-
asta geta ekki glaðzt, heldur vilja
það ekki. Mér hefur stundum dottið
í hug, að Gunnlaugur hafi verið
einn þessara fáu listamanna, sem
vora nógu miklir af sjálfum sér til
að þurfa ekki að smækka aðra með
allskonar pexi, dómum og leiðind-
um. Hann bjó ekki um sig í vígi eig-
in hégómagirndar, hann stóð á ber-
svæði og barðist með öllum sem
vildu leggja eitthvað í sölurnar fyr-
ir gleðina og æðraleysið. Hann var
jafn mikOl aðdáandi fyrirrennara
sinna í listinni og hinna sem á eftir
koma. Þegar hann, ungur hlédræg-
ur málari, sá Ásgrím fara í kaffi á
Hótel Islandi, hlýnaði honum um
hjartarætur og þá vissi hann að
straumur tímans stefndi í rétta átt.
Og áreiðanlega reyndist hann einn
bezti og hollráðasti bandamaður
ungra, gjörólíkra kollega sinna. Þó
honum geðjaðist ekki að hverrí
mynd þeirra, er ég þess fuOviss, að
honum voru efst í huga orð úr
frægri íslenzkri smásögu, þegar
vonbrigðin sverfa að, þ.e. að þeim
legðist eitthvað til.
M.
HELGI
spjall
+
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1999 33
ILANDNÁMU ARA FRÓÐA
ÞorgOssonar segir: „Maður hét
Garðar Svavarsson, sænskur að
ætt; hann fór að leita Snælands að
tOvísan móður sinnar framsýnnar.
Hann kom að landi iyrir austan
Hom hið eystra; þar var þá höfn.
Garðar sigldi umhverfis landið og
vissi, að það var eyland. Hann var um vetur-
inn norður í Húsavík á Skjálfanda og gerði
þar hús.
Um vorið, er hann var búinn tO hafs, sleit
frá honum mann á báti, er hét Náttfari, og
þræl og ambátt. Hann byggði þar síðan, er
heitir Náttfaravík.
Garðar fór þá til Noregs og lofaði mjög
landið. Hann var faðir Una, föður Hróars
Tungugoða. Eftir það var landið kallað Garð-
arshólmur, og var þá skógur milli fjalls og
fjöru.“
Ari ÞorgOsson nefnir það og telst tO tíð-
inda „og var þá skógur mOli fjalls og fjöra“.
Svo fljótt virðist sambýli mannsins við landið
hafa gengið á skóga þess, að þegar á dögum
Ara, er þess getið sérstaklega, að það hafi
verið skógi vaxið.
Upphaf
skipulegrar
skógræktar
JON LOFTSSON
skógræktarstjóri
segir í Skógræktar-
ritinu 1999, er hann
fjallar um framtíðar-
sýn íslenskrar skóg-
ræktar, hugleiðingar á 100 ára afmæli skipu-
legrar skógræktar í landinu, að 100 ára af-
mælið sé miðað við gróðursetningu furalund-
arins á Þingvöllum 1899. „Það verk var unnið
að tOhlutan danskra velunnara og skógrækt-
armanna sem ofbauð sú skógareyðing sem
átt hafði sér stað á Islandi í gegnum aldirnar.
Skógurinn sem í árdaga hafði hulið 25-30% af
landinu, vemdað jarðveginn, miðlað vatninu
og veitt skjól var að mestu leyti horfinn og
eyðingaröflin höfðu tekið öll völd þannig að
hér blasti við einhver mesta gróðurfarsrým-
un sem þekkist í hinum vestræna heimi.
Danir höfðu staðið frammi fyrir sömu vanda-
málum einni öld áður en með skipulegri land-
græðslu og skógrækt, sérstaklega á jósku
heiðunum, hafði þeim tekist að snúa þróun-
inni við, náð að hemja eyðingaröflin. Það var
því nærtækt að nota sömu tækni og aðferðir
á Islandi. Skilningur landsmanna var þó æði
lítOl á þessa starfsemi í upphafi en starfið var
hafið. í upphafi nýrrar aldar lögðu ýmsir
stjórnmálamenn baráttunni Uð og er sjálf-
sagt ekki á neinn hallað að nefna sérstaklega
Hannes Hafstein hinn mikla hugsjóna- og
baráttumann sem lagðist á sveif með skóg-
ræktarmönnum og 1907 era samþykkt lög
um skógrækt og Skógrækt ríkisins hefur
starfsemi sína.“
Um aldamótin verður vakning meðal Is-
lendinga og lögin um skógrækt era sett 1907
eins og skógræktarstjóri sagði hér að ofan.
Undanfari þeirrar lagasetningar var þing-
mannaförin tO Danmerkur, þar sem þing-
menn fóru m.a. á jósku heiðamar til þess að
skoða hvað áunnist hefði í skógrækt þar. Þar
hafði mönnum tekist að snúa þróuninni við
og lögin, sem þingmennirnir síðan sam-
þykktu, beindust fyrst að því að girða skóg-
lendi og vernda þær birkiskógaleifar sem þá
vora eftir í landinu. I kjölfarið fylgdu svo tO-
raunir með erlendar tegundir tO þess að fá
úr því skorið hvort tegundir, sem höfðu ekki
numið hér land, gætu þrifist hér, vaxið og
dafnað - og hjálpað tO við uppbyggingu
nýrra skóga.
Stofnun
Skógræktar-
félags
íslands
Breytt við-
horf til skóg-
ræktar
FRAMTAK FRUM-
kvöðlanna dönsku,
sem gróðursettu
furalundinn á Þing-
völlum árið 1899,
smitar svo út frá sér
og almenningur
fyllist eldmóði og stofnuð era skógræktarfé-
lög víða um land. Á Þingvöllum, á alþingishá-
tíðinni 1930, er svo Skógræktarfélag íslands
stofnað, félag sem í seinni tíð hefur sífellt lát-
ið meir að sér kveða í skógræktarmálum og á
áreiðanlega eftir að gera það í enn ríkari
mæli en nú. Skógræktarfélagið era samtök
áhuga- og hugsjónarmanna um endurheimt
íslenskra skóga og eru nú um 7.500 manns
félagar í 56 aðildarfélögum innan félagsins.
Árið 1935 varð Hákon Bjamason skóg-
ræktarstjóri, nýkominn heim frá námi. Hann
Skógrækt
skipulags-
skyld
RE YKJAVÍK URBREF
Laugardagur 21. ágúst
var ötuO baráttumaður og kynnti margs kon-
ar nýjungar í skógrækt. Hann var sannkafl-
aður eldhugi með óbOandi trú á möguleikum
íslenskra skóga. Hann studdi áhugamannafé-
lögin með ráðum og dáð og þau fengu fastari
sess í skógræktarstarfinu. Hákon var óþreyt-
andi í starfi sínu, ferðaðist mikið bæði hér
innanlands og fór einnig utan tO að leita
fanga og síðast en ekki síst kom hann Islandi
á blað erlendis í umræðum um endurheimt
skóga. Sömu vandamál höfðu jú verið á
Norðurlöndum og Hákon heOlaði margan
framkvæmdaglaðan áhugamanninn og varð
þannig hvati vaknúigar um bætta umgengni
við gróður landsins. I skógræktarstjóratíð
hans komst á náið samband við sterka skóg-
ræktaraðOa erlendis, einkum á Norðurlönd-
um og þá helst í Noregi. Varð það m.a. tö
þess að Norðmenn hafa sýnt skógrækt á Is-
landi mikinn áhuga og hafa styrkt hana bæði
faglega og með fjárstyrkjum, stofnuðu m.a.
sérstakan sjóð árið 1974 og fyrir fé úr honum
var rannsóknastöðin að Mógilsá reist, en þar
era stunduð rannsóknastörf á vegum Skóg-
ræktar ríkisins. Hefur verkefnum, sem unnin
era þar, fjölgað mikið hin síðari ár og ábyrgð
stöðvarinnar aukist. Þá gaf Norska skóg-
ræktarfélagið hinu íslenska systurfélagi sínu
að gjöf frægarð í Noregi fyrir nokkram ár-
um. Norska félagið hefur rekið hann til
þessa, en skOyrði era, að íslenska félagið taki
við rekstri hans um aldamótin.
Á þessum árum og jafnan síðan varð mjög
náið samband mOli Morgunblaðsins og skóg-
ræktarfólks. Ástæður þess vora fyrst og
fremst þær, að ungur búfræðingur réðst tO
blaðsins og gerðist ritstjóri þess árið 1924,
Valtýr Stefánsson. Hann hafði mikia trú á
skógrækt, var ötull við að útbreiða ágæti
hennar á síðum blaðsins og formaður Skóg-
ræktarfélags íslands um árabO. Valtýr var
ritstjóri Morgunblaðsins í hartnær 40 ár, en
hann lést árið 1963.
MIKLAR BREYT-
ingar hafa orðið hér á
landi undanfama
áratugi á viðhorfi
landsmanna tO skóg-
ræktar. Umhverfis-
og náttúruvemdaráhugi hefur aukist mjög
meðal almennings hin síðari ár og á meðal
skógræktarmanna er nú meiri áhersla en áð-
ur á fjölnytjaskóga en hreinræktaða nytja-
skóga. Islendingar upplifa í æ ríkari mæli
eigin aðild að skógunum og treysta á vöxt
þeirra og viðgang tO margskonar jákvæðra
áhrifa, m.a. tO að stöðva gróður- og jarð-
vegseyðingu og hefta uppblástur. Afieiðingin
era aukin landgæði, yndisauki fyrir mann-
eskjur og aukin hagsæld. Skógurinn myndar
skjól fyrir annan gróður og lífríkið verður
fjölbreyttara.
Um árabO var mikil togstreita ef ekki átök
í mOli skógræktarfólks og bænda og gátu
þau orðið hörð og óvægin á köflum. Nú er
þetta breytt og hefur bændum og jarðeig-
endum á síðari árum verið gert kleift að
stunda skógrækt í stórum stfl á jörðum sín-
um með sérstökum samningi um framlag úr
ríkissjóði. Skógarbændum í landinu fjölgar
og raunar komast færri að í þetta verkefni en
vilja. Þeir bændur, sem uppfylla sett skflyrði
fá nú 98% styrk af útlögðum kostnaði við
ræktun svokallaðra bændaskóga, og er þetta
með svipuðum hætti og framkvæmt var í ná-
grannalöndum okkar, þegar menn vora að
hefjast handa um skógrækt þar. Bændaskóg-
ar urðu fyrst til á Austurlandi og síðan á Suð-
urlandi. Væntanlega munu næstu ræktunar-
áform á því sviði verða.í Eyjafirði og síðan
koll af kolli í öðrum héruðum landsins.
Miðnætursól á Akureyri.
fagtímaritið um skógrækt, sem út kemur í
landinu og hefur raunar gert það allt frá
stofnárinu 1930. Þar er fjallað um skógrækt-
armál í víðasta skOningi þeirra, birtar skýrsl-
ur um skógræktarstörf hvaðanæva af land-
inu á vegum aðOdarfélaganna og Skógræktar
ríkisins.
Framan af hafði Skógrækt rfldsins flestu
fagfólki um skógrækt á að skipa, en á síðustu
áram hafa æ fleiri lærðir skógfræðingar ráð-
ist tO skógræktarfélaganna og halda uppi
leiðbeininga- og fræðslustarfi. Það þykir nú
besta aðferðin, þar sem félögin eru í forsvari
fyrir skógrækt hvert í sínu heimahéraði og
þekkja þess vegna best tO þar.
Land-
græðslu-
skógar og
breytingar
síðustu ára
SKOGRÆKT A
stærri svæðum er nú
öll skipulagsskyld og
er það ekki síst vegna
hinna sjónrænu
áhrifa, sem skógurinn
hefur á landslagið. Slíkt er eðlflegt miðað við
kröfur tímans og almenningur í landinu lítur
réttilega á þessa nýju skóga sem sína eign.
Þeir þurfa að falla að landslagi.
Skógræktarfélagið hefur einnig lagt
áherslu á fræðslu og upplýsingar tO almenn-
ings um skóga og trjárækt og hefur stórauk-
ið hana hin síðari ár. AðOdarfélögin hafa og
átt náið samstarf við sveitarfélög hvert í sínu
héraði og nú gefur Skógræktarfélagið út eina
ÁRIÐ 1990, A 60
ára afmæli Skóg-
ræktarfélags Islands,
var efnt tO mikOs
skógræktarátaks
með samstarfi Skóg-
ræktarfélags Islands
við Skógrækt ríkis-
ins, landbúnaðar-
ráðuneytið og Landgræðsluna. Átakið beind-
ist að því að planta í lítið gróið land eða ógró-
ið og er þetta langmesta skógræktai-verk-
efni, sem ráðist hefur verið í hérlendis.
Framkvæmdir við þessa áætlun standa enn
og hefur að jafnaði verið giúðursett um ein
mOljón plantna árlega. Landgræðsluskóga-
svæðin era nú orðin 120 um allt land og era í
umsjón Skógræktarfélags Islands, sem ber
ábyrgð á framkvæmda- og fjárhagshlið verk-
efnishis eftir nýundirritaða samninga milli
félagsins, landbúnaðarráðuneytisins og fjár-
málaráðuneytisins. Fær félagið nú fjárstyrk
til plöntukaupa sem áður voru á vegum
Skógræktar ríkisins.
Með þessum samningi er verið að fram-
fylgja stefnu ríkisstjórnarhinar um að færa
verkefni í vaxandi mæli frá stofnunum ríkisins
og tO frjálsra félagasamtaka. Er ætlunin að
skerpa um leið og gera breytingar á verkefn-
um Skógræktar ríkisins, en framvarp tfl laga
um skógrækt er í burðarliðnum og verður ef
að líkum lætur samþykkt á Alþingi í haust.
Lög um landshlutabundin skógræktar-
verkefni vora hins vegar samþykkt á síðasta
þingi. Þar kennir ýmissa nýjunga. Má m.a.
nefna sérstaka landshlutaáætlun til a.m.k. 40
ára og er þar gerður samningur við hvern
þátttakanda verkefnisins og skipar landbún-
aðarráðherra hverju verkefni fjögurra
manna stjóm, tO fjögurra ára i senn. Einn
stjórnarmaður er tilnefndur af skógarbænd-
um á viðkomandi svæði, annar af Skógrækt
ríkisins, hinn þriðji af skógræktarfélagi við-
komandi svæðis og hinn fjórði er án tönefn-
ingar. Áhugi stjórnvalda á aukinni skógrækt
er ekki aðeins vegna fegurðarsjónarmiða og
nytja sem landsmenn hafa af skóginum, held-
ur er hann einnig tæki til þess að binda
koltvísýring í andrúmsloftinu. Alþjóðleg um-
ræða og áhugi á slíku er alþekkt og óþarfi að
tíunda það hér.
Enn ein nýmælin í skógrækt á íslandi era
að á síðasta ári var samþykkt vönduð stefnu-
mótun fyrir Skógræktarfélag íslands, sem
tekur sérstakt mið af stöðunni í skógræktar-
málum í dag og kalli tímans, stefnumótun
sem tekin er til endurskoðunar á nokkuma
ára fresti eftir þörfum. Þar er gerð grein fyr-
ir markmiðum, innra og ytra umhverfi, mót-
un stefnu og þungamiðju í mörkun hennar.
Vert er að minnast á starfsemi Yrkju-
sjóðsins, sem stofnaður var árið 1990 að tö-
hlutan fyrrverandi forseta Islands, Vigdísar
Finnbogadóttur. Mai’kmið hans er að auka
áhuga íslenskrar æsku á ræktun landsins.
Sjóðurinn starfar samkvæmt skipulagsskrá,
lýtur sérstakri stjóm, en Skógræktarfélag
Islands annast framkvæmdir og fjárreiður
sjóðsins. Umsvif sjóðsins ná tö grunnskóla í
ööum landshlutum og starfsemi hans vex
með hverju ári.
SKÓGRÆKT RÍK-
isins er sem kunnugt
er ríkisstofnun, sem
nýtur fjárframlaga
úr ríkissjóði. Skóg-
ræktarfélag Islands
er hins vegar áhuga-
Ríkisrekin
skdgrækt og
áhuga-
mannafélög
mannafélag, sem myndað er af fjölmörgum
áhugamannafélögum um land allt. Það nýtur
lítils styrks úr ríkissjóði og hefur einnig kom-
ið sér upp sjóðum af gjafafé, sem því hefur
hlotnast. Þessir sjóðir standa að nokkru leyti
undir starfsemi félagsins, en það á einnig
marga öfluga stuðningsaðöa í þjóðfélaginu,
sem veita starfsemi þess styrk.
íslensk skógrækt nýtur töluverðrar sér-
stöðu, þegar litið er tö nágrannaríkjanna og
hér gætir enn áhrifa framkvöðlanna. Menn
hafa erft frá þeim hugsjónina um fegurra og
auðugra gróðurlendi með áherslu á það gagn,
sem fæst af ræktun skóga. Það er staðreynd
að unnt er að rækta skóga á Islandi og þjóðin
vill stuðla að slíku. Það skiptir sköpum að
stöðva gróðureyðinguna, sem hér á sér stað.
í nýjasta hefti Skógræktarritsins 1999 ritar
fyrrverandi formaður Skógræktarfélags Is-
lands, Hulda Valtýsdóttir, grein, sem hún
nefnii’ „Á tímamótum“. Þar segir hún m.a.:
„Okkar er að halda uppi þeim háleitu hugsjón-
um sem við fengum í arf frá þeim sem gengnir
eru. Þeir voru með lífsstarfi sínu að búa í hag-
inn fyi’ir okkur og komandi kynslóðir. Við eig-
um að setja okkur háleit markmið - laga skóg-
ræktarstörfin að nútímalegum kröfum - svara
kalli tímans og vanda verkin af alúð eins og
íyrirrennarar okkar gerðu. Þá opnast nýir
möguleikar fyrir land og þjóð með blóm í haga
og stæltan skógargróður handa okkur.“
Ljósmynd: Snorri Snorrason
Það er staðreynd
að unnt er að
rækta skóga á ís-
landi og þjóðin vill
stuðla að slíku.
Það skiptir sköp-
um að stöðva
gróðureyðinguna,
sem hér á sér
stað.
T