Morgunblaðið - 26.08.1999, Síða 28

28 FIMMTUDAGUR 26. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Dora Bendixen: Skúlptúrverk og máluð frumriss.
Kolbrún Sigurðardóttir: Sögusmettur, tré.
Inga Rún Harðardóttir: Hann og ein hún, brenndur Ieir.
MYJVDLIST
Listasafn Kópavogs
FJÓRAR LISTAKONUR
Opið alla daga kl. 12-18. Lokað mánudaga.
Til 29. ágúst.
Aðgangur 200 krónur.
PAÐ TELST nokkuð lagt á þá sem rýna í
myndlist, að þurfa að skrifa um 3-5 sýning-
ar á hverju safninu af öðru og er hætta á að
eitthvað fari þar úrskeiðis. Form sýninga í
höfuðborg íslands er einsdæmi þar sem
rýnirinn þekkir á annað borð til í heiminum,
því hver stofnunin dregur dám af annarri og
allar virðast óttast það mest, að vera dæmd-
ar ómarktækar af einhverjum ímynduðum
bakmönnum, einfaldlega púkó. Og allar eru
þær allt hvað tekur að flýta sér með nýjar
sýningar, nýja gjörninga og nýjar innsetn-
ingar. Hver sýningarframkvæmdin á fætur
annarri virðist úr leik eftir að múgurinn
sem stefnt er á opnanir þeirra er horfinn á
braut, án þess að nokkur hafí skoðað að
gagni. Salirnir nær galtómir á besta tíma
sunnudagsins, eða rúmlega tvö, og hafa þá
söfnin verið opin í tvo tíma að Nýlistasafn-
inu undanteknu. Þokkafullar veitingabúð-
irnar hlaðnar girnilegu kaffibrauði að sjálf-
sögðu í flestum tilvikum sömuleiðis galtóm-
ar, og er þetta allt frekar dapurlegt að-
komu. Að þessu hef ég vikið í mörg ár, en án
sýnilegra viðbragða nema í stöku tilviki og
vísa ég enn einu sinni til umræðunnar um
þessi mál erlendis, en þær eru brennheitar
ef framníngar ganga ekki upp, og hausar
fjúka.
Væri ekki lag að stokka upp hlutunum
eins og menn gera ytra er slíkt á sér stað og
reyna að laða að fólk með forvitnilegri, bet-
ur undirbúnum og metnaðarfyllri fram-
kvæmdum, sýna hér nokkuð sjálfstæði og
djörfung?
Ekki get ég gert að því, að ég hugsaði
margt sl. sunnudag eins og fleiri sunnudaga
undanfarið eftir innlit í söfnin. Þá vaknar líka
spurningin hvort söfnin séu almennir sýning-
arsalir án markaðs starfsvettvangs, því engar
lágmarksreglur virðast vera um upplýsinga-
skyldu varðandi það sem sýnt er hverju sinni.
Hér er maður einnig öðru vanur af erlendri
grund þar sem þessi þáttur verður æ full-
komnari, og aðsókn á sýningar eykst í jöfnu
hlutfalli við þann metnað sem í framkvæmd-
irnar er lagður hverju sinni. Síst er ég að
beina spjótum mínum sérstaklega að einu
safni frekar en öðru og hér má koma fram að
sumarsýningarnar í Listasafni íslands og
Hafnarborg eru hinar áhugaverðustu, þótt
undarlegt sé að sjá jafnan útlendinga í meiri-
hluta á fyrrnefnda staðnum, og koma að þeim
síðari nær galtómum á sunnudeginum. Þann
dag var og engin sála í vistlegum sölum
Listasafns Kópavogs er mig bar að, sem
bjóða þó upp á heilar fimm sýningar. Verða
fjórar þeirra teknar til meðferðar hér, vægi
hinnar fimmtu, sem er um forvörslu mynd-
Málað / hoggið
/skorið
Ljósmynd/ Bragi Ásgeirsson
Björg Örvar: Við hjartarætur, nr. 3, 1999, olía á léreft.
verka í þá veru, að hún kallar á afmarkaða
umfjöllun...
DORA BENDIXEN
Dora Bendixen er norskur myndhöggvari,
deildi ásamt Björgu Örvar vinnustofu á Ital-
íu veturinn 1994 og hrifust þær stöllur af
verkum hvor annarrar. Skynjuðu þær ein-
hver innbyrðis tengsl í sköpunarferlinu, þótt
efni og efnistök væru þá sem nú næsta frá-
brugðin. Svo skildust leiðir. Dora hefur
lengstum starfað á Ítalíu og Noregi en Björg
hér heima og í New York. En þær settu sér
það mark að sýna saman á íslandi við aldar-
lok og sjá hvort hugleiðingar þeirra um list-
ina ættu ennþá samleið. Dora sýnir
höggverk og stór augnabliksriss sem fylgja
hverju einstöku verki og virðist þar vera að
losa um hugmyndir eins og títt er um mynd-
höggvara.
Listakonan klappar í stein og marmara
samkvæmt sígildu ferli, auk þess að byggja á
gömlum hefðum um fyiirferð og formtök, en
verk hennar eru langtífrá gamaldags. Þótt
verkin njóti sín ekki sem skyldi á hlutdrægu
gólfínu má vera Ijóst að hér er mjög þroskuð
listakona á ferð. IJm er að ræða afar rökrænt
ferli og má greina af
vinnubrögðunum að
Dora hefur í öllu ríkari
mæli en hin íslenzka
vinkona hennar getað
helgað sig myndlistinni,
því að um mun sam-
felldari vinnubrögð
virðist að ræða. Form-
sköp verkanna eru í
senn einföld og fjöl-
þætt, sem gæti vísað til
traustrar grunnmennt-
unar sem einmitt opnar
glugga til margra átta.
Framkvæmdina nefna
þær stöllur, Við hjarta-
rætur, og eru verkin
númeruð en nafnlaus,
en númerin hins vegar
ekki á einblöðungnum
sem rýnirinn fékk upp í
hendurnar, einungis
náms- og listferill. Ekki
greindi ég mikinn
skyldleika milli högg-
myndanna og málverk-
anna nema helst hvað
myndina, Við hjartaræt-
ur, snertir, en hins veg-
ar byggjast vinnubrögðin í hinum máluðu
rissum í báðum tilvikum á úthverfu innsæi...
BJÖRG ÖRVAR
Björg Örvar er velþekkt á myndlistarvett-
vangi, hún var áberandi virk á fyrri áratug,
en hefur eitthvað hægt á ferðinni á þessum.
Ritvöllurinn hefur einnig freistað hennar, en
eftir hana hafa komið út ljóðabók og skáld-
saga og að auk hefur hún fengist við
kennslu. Að þessu sinni heldur hún sig við
máluð verk, sígilda miðilinn, og skiptast þau
í tvo flokka tveggja myndstærða, sem byggj-
ast á flæði heitra grunntóna sem ýmis form
eða línur skara. Leikurinn er nokkuð ein-
hæfur og sýnu líflegri í stærri myndunum,
einkum þar sem listakonan nær að koma að
nokkrum átökum milli forma og ljósflæðis
líkt og í myndinni, Við hjartarætur (3),
ásamt nokkrum öðrum svipuðum sem hún
vinnur af meiri krafti en aðrar sem eru riss-
kenndari. Því miður er lítið hægt að vísa til
mynda þar sem engin myndskrá liggur
frammi, einungis númer við myndir og á ein-
blöðungi festum upp á vegg (frumlegt á
safni), sem að sjálfsögðu bindur að nokkru
hendur rýnisins...
KOLBRÚN SIGURÐARDÓTTIR
í hálfum kjallaranum heldur Kolbrún Sig-
urðardóttir, fyrstu mikils háttar sýningu
sína, sem hún nefnir; „í alvöru!“ Um er að
ræða frístandandi verk og lágmyndir í tré og
beitir gerandinn skurðarjárnunum ótt og
títt. Kolbrún útskrifaðist úr keramikdeild
MHÍ 1995, hélt svo til Ungverjalands þar
sem hún nam við Ungverska listiðnaðarskól-
ann næstu tvö árin. Auðséð má vera að hún
hefur fallið fyrir vissum geira listíða sem al-
gengur er í Austur- og Suður-Evrópu og er
afar skondið að sjá þessi verk á staðnum og
gerð af íslenzkum listamanni. Á leið minni
heim frá París í desember sl. áði ég nokkra
daga í Berlín og dvaldi meðal annars drjúga
stund á kostulegum og afar skemmtilegum
jólamarkaði í nágrenni Minningarkirkjunnar
í miðborginni. Var þar ríkulegt úrval af
skyldum og kankvísum hlutum og ekki skorti
sagnarandann í suma þeirra, hins vegar er sá
til muna altækari í verkum Kolbrúnar og að
auk er útskurðarleikni hennar viðbrugðið,
einkum í lágmyndunum. Til viðbótar eru
verk Kolbrúnar til muna stærri og fyrirferð-
armeiri. Hér er þannig um að ræða íðir á
mjög hefðbundnum og þjóðlegum grunni og
á ég satt að segja erfitt með að melta hvaða
erindi þær eiga hingað, en sjálfsagt má af-
vopna okkur gagnrýnendur í einhverjum til-
vikum með því að spyija á móti svipaðra
spuminga hvað ýmsa anga módemisma og
síðmódernisma varðar...
INGA RÚN HARÐARDÓTTIR
Ekki fer heldur hjá því að rýnirinn hafi
klórað sér eilítið í höfuðið við skoðun skúlp-
túrverka Ingu Rúnar Harðardóttur, í innri
helming kjallarans. Inga útskrifaðist úr ker-
amikdeild MHÍ 1993, nam svo við listhand-
menntaskólann í Kolding til ársins 1996, og
er þetta sömuleiðis fyrsta mikilsháttar sýn-
ing hennar. Sýningin ber nafnið, Hann og
þær, og eru verkin unnin í Kolding og á Al-
þjóðlega keramikverkstæðinu í Skælskör,
Danmörku.
Verkin sýnast nefnilega undarlegt sam-
bland almennra íða, leirlistar og skúlptúrs og
erfitt að skera úr hvað hafi vinninginn í þeim
óræða leik. Um er að ræða afar hörkuleg verk
af einum manni sem eins og vex upp úr trjá-
bol, eins og sköpunarverk gróðurmoldarinnar,
svo og konum í ýmsum stellingum sem oftlega
virðast vilja hefja sig tfl flugs, en eru samt svo
undarlega þungar, jarðbundnar og flugvana.
Hendurnar í senn líkastar vængjum sem van-
sköpuðum útlimum. Kannski er þetta síðbúið
innlegg og vísun til stöðu konunnar, en þá hef-
ur frásagnarkennt málefnið vinninginn yfir
hin formrænu átök og listrænu útfærelu eins
og oft vildi fara. Líkt og gerðist er í verkunum
í meira lagi ástþrunginn undirtónn, í öllu falli
skynjar maður sterkar vísanir til kynlífsins
sem ekki skal lastað. Mótunarferli einstakra
verka virðist bera í sér ekki svo litla en óbeisl-
aða formkennd.
Br.agi Ásgeirsson