Morgunblaðið - 27.08.1999, Blaðsíða 40

40 FÖSTUDAGUR 27. ÁGÚST 1999
1------------------------
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Ungir og
áhrifalitlir
Um málsvara frelsis einstaklingsins
ogþörfina fyrir gagnrýna hugsun á
hugsjónalausum tímum
FYRIR rúmum 20 ár-
um ríkti um það ein-
hugur í röðum
vinstrisinnaðra nem-
enda Menntaskólans
í Reykjavík að fátt væri ömur-
legra en að vera Heimdellingur.
Þessir ungu sjálfstæðismenn
voru málpípur heimsauðvalds,
arðráns og kúgunar, hersetu,
svika, mannvonsku og mismun-
unar. Verst var þó hvað þeir
voru ávallt yfírtak snyrtÚegir í
tauinu.
Frá því þetta var hefur mikið
rignt á Islandi.
Vaxtarlag margra gömlu
vinstrisinnanna ber með sér að
þeir njóta nú til fullnustu þeirra
„lífsgæða“, sem markaðssamfé-
lagið heldur að miðaldra smá-
borgurum. Enn hefur engum
þeirra tekist að reykja sig í hel
og flestir munu
VIÐHORF
Eflir Ásgeir
Sverrisson
enn bera tenn
þau, sem nátt-
úran áskapaði
þeim.
Marxísku fræðin reyndust vit-
leysa en duga nú vel til gaman-
mála.
Ungu sjálfstæðismennimir
eru hins vegar enn að, snyrtileg-
ir að venju og reyna að halda
fram sjónarmiðum, sem sum
hver eru í raun svo sjálfsögð að
þau ættu að vera yfír pólitískt
þref hafín. Þannig er því hins
vegar ekki farið á íslandi. Enn
er t.a.m. fyllsta ástæða til að
halda uppi vömum fyrir frelsi
einstaklingsins.
Það er algengur misskilningur
að fagni menn málflutningi
ungra sjálfstæðismanna um
frelsi einstaklingsins hljóti þeir
hinir sömu jafnan að styðja
Sjálfstæðisflokkinn. Þótt flestu
sé úthlutað á Islandi hefur það
fyrirtæki augljóslega ekki einka-
rétt á einstaklingsfrelsinu frem-
ur en jafnaðarmenn geta einir
boðað samhjálp. Að auki halda
ungliðamir á stundum uppi virð-
ingarverðri gagnrýni á fram-
göngu Sjálfstæðisflokksins í rík-
isstjóm.
Ráðamenn flokksins brosa
stundum í kampinn og halda því
fram að ungliðahreyftngin sé í
raun „samviska Sjálfstæðis-
flokksins“. Þetta gera þeir
gjaman á tveggja ára fresti þeg-
ar blásið er í lúðra og menn með
merki í barminum öðlast alsælu í
orgíu hinnar sameinandi hugsun-
ar. Unga fólkinu er þá leyft að
láta ljós sitt skína um stund en
síðan er vélin ræst og valtara
flokkshyggjunnar ekið út í gró-
andann. Segir það vísast sitt um
hlut samviskunnar í íslenskum
stjómmálum.
Ef til vill er táknrænt að kveð-
ið sé á um að menn geti ekki til-
heyrt samtökum ungra sjálf-
stæðismanna eftir 36 ára aldur.
Sýnilega er gengið út frá því að
hugsjónir séu í andarslitmnum
þegar þeim aldri er náð en við
hafi tekið djúpstæður skilningur
á hinum „pólitíska veruleika". Sá
„veruleiki“ felur oftar í sér varð-
stöðu um hagsmuni flokka og
stjómmálamanna fremur en
réttindi einstaklingsins og frelsi
hans til að haga lífi sínu eins og
hann sjálfur kýs.
Ungir sjálfstæðismenn gerast
vissulega stundum sekir um
framgöngu, sem ber vott um
bernsku. Þannig gátu lesendur
Morgunblaðsins fylgst með
skelfilega málefnalausri kosn-
ingabaráttu fyrir leiðtogakjör
Sambands ungra sjálfstæðis-
manna um liðna helgi. Þau skrif
bmgðu upp grát-broslegri mynd
af því þegai- ungt fólk í stjórn-
málum glatar tilfinningu fyrir
eigin sérstöðu og leitast við að
líkja eftir atvinnumönnunum í
eldri bekknum.
Hugmyndin um rétt einstak-
lingsins til að njóta frelsis og fá
að lifa lífi sínu í friði varðar ekki
tæknileg pólitísk úrlausnarefni.
Hún er í eðli sínu heimspekileg
og felur í sér ákveðna sýn á ríkið
og manninn. Af þeim sökum er
hún hafin yfir flokka og fylking-
ar hversdagsins. Hún felur ekki í
sér fyrirlitningu gagnvart öðmm
og hún er heldur ekki röklega
tengd því sjónarmiði að sam-
hjálp eigi engan rétt á sér. Þvert
á móti felur hún í sér virðingu
fyrir hagsmunum og réttindum
þeirra, sem ekki geta af ein-
hverjum orsökum mætt til leiks í
þjóðfélaginu á sömu forsendum
og aðrir. Hún felur í sér kröfu
um að menn skuli metnir með
tilliti til verðleika sinna en ekki á
gmndvelli upprana, kynferðis
eða pólitískra skoðana. Hún
hafnar því pólitískri samtrygg-
ingu og felur í sér kröfu um
sanngimi, ábyrgð, skuldbinding-
ar og skýrar leikreglur.
Á Islandi era áhrif reglu-
gerðafíkla og forsjárhyggju-
manna óhófleg og vaxandi.
Stjórnmálamenn í öllum flokkum
sýna takmarkaðan áhuga á að
standa vörð um rétt einstak-
lingsins til að ráða lífi sínu. Það
gildir ekki síður um marga full-
trúa Sjálfstæðisflokksins en
aðra.
Auðveldlega má túlka þessa
staðreynd sem sönnun þess að
barátta Heimdallar og annarra
félaga ungra sjálfstæðismanna
hafi engum árangri skilað. Slík
niðurstaða er þó ekki fyllilega
réttmæt. Ungliðarnir hljóta
hins vegar í gegnum tíðina að
hafa leitað svara við þeirri
spumingu hvers vegna svo
hægt hefur miðað. Ein skýring-
in er sú að margir íslenskir
stjórnmálamenn skilja frelsis-
hugtakið á þann veg að það
kveði á um réttinn til að stunda
pizzusölu, kennitölusöfnun og
síðast en ekki síst frelsi þeirra
sjálfra til að iðka pólitíska
skömmtunarstarfsemi. Hið per-
sónubundna frelsi hundsa þeir
hins vegar margir hverjir enda
er þar ekki um hagsmuni að
ræða, sem gagnast flokkum og
fylkingum heldur þvert á móti
hugsun, sem vinnur gegn ofur-
valdi þeirra.
Andstaða við flokkshyggju og
leiðtogadýrkun er tengd hug-
myndinni um frelsi einstaklings-
ins. Slík barátta er jafnan háð
gegn þeim „þægindum“, sem
ríkjandi rétthugsun veitir. Þess
vegna er sú barátta hafin yfir
flokksbundin stjómmál og virð-
ingarverð á þessum hugsjóna-
lausu tímum.
Lítill og einsleitur hópur mið-
aldra fólks ræður öllu á íslandi.
Þörfin fyrir ungt fólk, sem þorir
að efast og beita gagnrýnni
hugsun er nú brýnni en oftast
áður og á það jafnt við um
stjómmál sem önnur svið samfé-
lagsins.
Og þá sakar tæpast þótt það
sé fínt í tauinu.
Hópur íslenskra enskunemanda ásamt Erlu Aradóttur fyrir framan enskuskólann Anglolang.
Vaxandi þörf fyrir
tungumálakunnáttu
í HEIMI tækniframfara og
breytinga á nánast öllum sviðum
verður einstaklingurinn áþreifan-
lega var við þörf á aðlögunarhæfni
til þess að geta fylgst með og tekið
þátt í morgundeginum. Ekki dugir
lengur að öðlast ákveðin starfsrétt-
indi, fá vinnu og láta þar við sitja til
starfsloka. Mikilvægi símenntunar
er staðreynd og fólk á öllum aldri
flykkist á ýmiss konar námskeið
sem annaðhvort munu nýtast þeim í
starfí eða á áhugasviði þeirra. í ríkj-
um Evrópusambandsins em styrkir
veittir til verkefna sem stuðla eiga
að innleiðingu á nýjungum, hreyfan-
leika vinnuafls innan Evrópu, aukn-
um tækifæmm karla og kvenna til
menntunar, hvatningu tO samskipta
milli hinna ýmsu evrópsku menn-
ingarheima, eflingu tungumála-
kunnáttu og eflingu símenntunar,
svo eitthvað sé nefnt.
Með auknum erlendum samskipt-
um og ferðalögum finnur einstak-
lingurinn fyrir æ meiri þörf á að
geta tjáð sig á erlendu tungumáli.
Enskan er það tungumál sem al-
gengast er í heimi viðskipta, tölva
og ferðalaga að ekki sé minnst á alla
þá möguleika sem vefurinn býður
upp á. Því er það svo að fólk á öllum
aldri skynjar nauðsyn þess að geta
tileinkað sér það tungumál.
Skortur á sjálfstrausti
Það sem einkennir marga Islend-
inga er skortur á sjálfstrausti til
þess að tjá sig á ensku innan um
aðra landa sína. Flestir álíta sem
svo að allir aðrir hljóti að kunna
meira í ensku en þeir sjálfir og
margir hafa þá reynslu að hafa látið
aðra um að tala fyrir sig á ferðalög-
um erlendis og einna helst opnað
munninn þegar eingöngu útlending-
ar hafa verið í nánd. Allflestum þyk-
ir jú bráðnauðynlegt að geta talað
ensku og finna því fyrir minnimátt-
arkennd vegna vankunnáttu sinnar.
Hamlandi fullkomnunarárátta
Það sem háir mörgum tungu-
málanemendum er hin sífellda full-
komnunarárátta. Enginn má heyra
þegar mistök era gerð og helst á
ekki að opna munninn fyrr en full-
víst þykir að ekki muni örla á hinni
minnstu málfars- eða framburðar-
villu. Það er því stórt skref í rétta
átt þegar tungumálanemandinn
gerir sér grein fyrir að hann þurfi
ekki að hafa fullkomið vald á tungu-
málinu til þess að geta tjáð sig og
gert sig skiljanlegan. Allt of algengt
er að vegna skorts á æfingu hafi
nemandinn svokallaðan „passivan"
orðaforða þ.e.a.s. hann skilur meira
af rituðu og töluðu máli en hann
getur notað sjálfur. Þess vegna er
svo mikilvægt að opna munninn og
nota öll tækifæri til þess að æfa sig í
að tala og sætta sig við að aðrir
landar heyri hvemig til tekst.
Breyttar áherslur
í tungumálakennslu
Áherslan í tungumálakennslu
hefur færst frá ríkjandi málfræði-
kennslu í átt að meiri talþjálfun.
Aukin talþjálfun er það sem flest
fólk kýs en að sjálfsögðu þarf einnig
að treysta gmnninn með málfræði-
kennslu og með því að byggja upp
aukinn orðaforða. Kennarinn er
ekki lengur einn í aðalhlutverki sem
upplýsingamiðlari heldur einnig
sem ráðgjafi um góðar námsaðferð-
Mennt
Einstaklingurinn
finnur fyrir æ meiri
þörf, segir Erla
Araddttir, á að geta
tjáð sig á erlendu
tungumáli.
ir. Mikilvægt er að nemandinn til-
einki sér vissa námstækni og öðlist
þar með skOning á hvern hátt hann
læri mest. Þar skiptir einnig máli að
læra af reynslu annarra nemenda í
hópnum. Á Islandi em starfræktir
margir tungumálaskólar og fólk
flykkist þangað á kvöldin yfir vetr-
armánuðina með það markmið í
huga að bæta sig í ákveðnu tungu-
máli sem það ýmist þarf á að halda í
starfi eða leik. Einnig má ekki
gleyma hinu svokölluðu „linguapho-
ne“ námsefni og tungumálanáms-
efni á geisladiskum sem fólk ýmist
leigir á bókasöfnum eða kaupir í
verslunum.
Skrefið stigið til fulls
Á sumrin, oft á tíðum eftir að
hafa stundað tungumálasnámskeið
POSTSENDUM
heima á íslandi, halda síðan margir
tO útlanda í tungumálaskóla þar
sem þeir dvelja í nokkrar vikur. Á
hverju sumri heldur hluti af nem-
endum í Enskuskóla Erlu Aradótt-
ur til Englands tO þess að fá raun-
hæfa þjálfun í enskunni. í sumar
sem leið hélt hópur tuttugu og fimm
einstaklinga tO Scarborough á aust-
urströnd Englands. Þar stundaði
fólkið nám í tvær tO fjórar vikur í
enskuskólanum Anglolang. Flestir
dvöldu á einkaheimOum þar sem
þeim gafst kostur á að kynnast dag-
legu lifi enskrar fjölskyldu. Fólk
notar oft á tíðum tækifærið tO þess
að tengja svona námsferð við sum-
arfrí sín og oftar en ekki er haldið í
ferðalög um Bretland eftir að nám-
skeiðinu lýkur. Aðrir taka með sér
golfsettið og nota tækifæri tO þess
að spila golf á nærliggjandi golfVöll-
um.
„Komin úr hjólastólnum og farin
að notast við göngugrind“
Þessi orð lét kona á fimmtugs-
aldri falla er hún lýsti tOfinningum
sínum efth' dvöl í Scarborough.
Hún, eins og svo margit- aðrir, hafði
yfirleitt látið aðra um að tala fyrir
sig en finnst hún nú hafa öðlast þá
æfingu og þann kjark tO þess að
geta bjargað sér sjálf. Að sjálfsögðu
er ekki hægt að gera ráð fyrir nein-
um stórvægOegum kraftaverkum á
örfáum vikum en stærsti sigurinn
er unninn þegar einstaklingurinn
sem oft á tíðum býr yfir þó nokkurri
þekkingu í tungumálinu, hefur öðl-
ast það sjálfstraust sem þarf tO þess
að bjarga sér sjálfur og sér fram á
að með sama áframhaldi muni hann
jafnvel ná að henda frá sér hækjun-
um og verða víðsýnni og færari um
að taka þátt í heimi breytinga með
hjálp erlenda tungumálsins.
Höfundur er sknlusljóri Enskuskólu
Erlu Aradóttur.