Morgunblaðið - 28.08.1999, Síða 4

4 LAUGARDAGUR 28. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Miðlunartilhögun Flj ótsdalsvirkjunar
Slá þarf af kröfum
um hagkvæmni
Helgi Hallgrímsson náttúrufræðingur
telur að nauðsynlegt sé að slá af kröfum
um hagkvæmni Fljótsdalsvirkjunar til
þess að mæta verndarsjónarmiðum. Ragna
Sara Jónsdóttir fræddist um þessar
hugmyndir hans þar sem hann leitast
við að sætta tvenn sjónarmið.
HELGI Hallgrímsson, náttúru-
fræðingur á Egilsstöðum, hefur
skoðað landslag við Snæfell og
Eyjabakka með tilliti til þess hvort
hægt sé að virkja Jökulsá í Fljóts-
dal með því móti að Eyjabakkar og
Snæfell hljóti sem minnstan skaða
af. Hann bendir á nauðsyn þess að
fleiri en núverandi tillaga um virkj-
un árinnar liggi fyrir, fari svo að
gert verði mat á umhverfísáhrifum
virkjunarinnar.
„Flestir virðast ganga út frá því,
að Fljótsdalsvirkjun verði varpað
fyrir róða ef hún fer í lögformlegt
umhverfismat, en svo þarf ekki
endilega að vera. Líklegra er að
lagðar yrðu til breytingar frá nú-
verandi hönnun, sem þá þyrfti að
kanna nánar, bæði tæknilega og frá
umhverfissjónarmiði," segir Helgi.
Færa stifluna neðar í farveginn
Helgi gagnrýnir harðlega núver-
andi tilhögun Fljótsdalsvirkjunar og
einna helst fyrirhugaðar aðveitur úr
ám sem falla frá Snæfelli (Hafursá,
Laugará, Hölkná og Gijótá). „Þess-
ar aðveitur þýða að Snæfell verður
umgirt skurðum og stíflum í hálf-
hring að norðan, og þetta volduga
fjall þannig skaddað og svívirt vegna
smávegis aukningar á vatnsmagni til
virkjunarinnar. Það er hreinasta vit-
firring. í öðru lagi munu verða skoð-
aðir allir möguleikar sem tiltækir
eru til að losna við miðlunarlón á
Eyjabökkum," segir Helgi.
I viðtali við Morgunblaðið 9. júlí
sl. bendir Helgi Bjarnason, deildar-
stjóri hjá Landsvirkjun, á tvo val-
kosti við breytingar á lóninu. Helgi
Hallgrímsson telur báða kostina
jafnóaðgengilega.
„Annars vegar benti hann á að
færa stífluna nokkrum kílómetrum
ofar á Eyjabakka, sem virðist
breyta litlu fyrir verndun svæðisins,
hins vegar að byggja lítið inn-
takslón neðan við Eyjabakkafoss,
og veita vatni Jökulsár inn í „Háls-
lón“, sem er fyrirhugað við bygg-
ingu svonefndrar Kárahnjúkavirkj-
unar Jökulsár á Dal, og virkja ámar
þannig saman. Þessi virkjun er að-
eins til í lauslegum áætlunum,
markaður fyrir raforku hennar ekki
í sjónmáli, og umhverfisvandamál
lítið könnuð," segir Helgi og bendir
á annan kost sem hann hefur þegar
spurst fyrir um hjá Landsvirkjun
en ekki fengið svör.
„Neðan við Eyjabakkafoss fellur
Jökulsá ofan í grunnt en vítt dal-
drag, sem er upphaf Norðurdals í
Fljótsdal. Mér sýnist augljóst, að í
dalverpi þessu mætti koma fyrir
vatnsmiðlun, sem gæti slagað nokk-
uð upp í stærð Eyjabakkalóns hvað
rúmmál snertir. Það yrði mun
minna að flatarmáli en hins vegar
dýpra. Landið sem þar færi undir
vatn er að vísu mestallt gróið, en
votlendi er tiltölulega lítið, fuglalíf
ekki verulegt, og jarðfræðiminjar
ekki sérstakar, ef miðað er við
Eyjabakka. Af landslagseinkennum
færu nokkrir af efstu fossum Jök-
ulsár undir lónið, en þeir verða
hvort eð er lítilfjörlegir við virkjun
árinnar. Eftir sem áður myndu foss-
ar neðan við þetta hugsanlega lón
verða vatnslausir nema í flóðum,“
segir Helgi.
Hann leggur áherslu á að hann sé
ekki að mæla með þessari útfærslu,
en honum finnist eðlilegt að hún
verði könnuð og borin saman við
aðra valkosti, áður en til fram-
kvæmda kemur, og að líklega verði
hún einn þeirra möguleika sem bent
verði á ef umhverfismat fer fram.
Minni fallhæð helsti ókostur
Helgi segir helsta ókost þessarar
tillögu miðað við núverandi áform
vera þann, að nýtanleg fallhæð virkj-
unar minnkar um 50-100 m, og miðl-
unarrými verði eitthvað minna en í
Eyjabakkalóni. Hann bendir þó á að
hugsanlega megi auka afköst virkj-
unarinnar með samtengingu við
Bessastaðaárvirkjun, eins og upp-
haflega var gert ráð fyrir þegar
virkjunarleyfi var veitt 1981. Þessari
útfærslu fylgja þó augljóslega póli-
tísk vandamál.
„Allar breytingar á virkjunartil-
högun kalla að sjálfsögðu á umhverf-
ismat og nýjar umhverfisrannsóknir.
Þess vegna forðast virkjunaraðilar
að gefa kost á þeim, meðan þeir
halda stíft við þá stefnu að Fljóts-
dalsvirkjun sé undanþegin slíku
mati.“
Helgi segir augljóst, að breyta
þurfi því sjónarmiði sem hann telur
hafa ríkt meðal virkjunaraðila hingað
til og byggist á að „blóðmjólka vatns-
fóllin“. Breytinga á því sé þörf vegna
breyttra viðhorfa og nýrra hagsmuna
í þjóðfélaginu. „Ef virkjunaraðilar slá
verulega af kröfum sínum um hag-
kvæmni, tel ég að víða verði hægt að
virkja, þar á meðal á hálendi Austur-
lands,“ segir Helgi að lokum.
Morgunblaðið/Golli
Bragi Valgeirsson snyrtir gólfflísar í Kringluna á meðan Bjartmar
Ágústsson sagar stuðlabergið í stóru söginni.
Flísaframleiðsla ilr gabbró á Hornafírði
Sagar stuðlabergs
flísar í Kringluna
NÝTT fyrirtæki í Hornafírði,
Gabbró ehf., vinnur að sögun
stuðlabergs sem lagt verður á
hluta gólfs nýbyggingar verslun-
armiðstöðvarinnar Kringlunnar í
Reykjavík. Fyrirtækið er stofnað
til að framleiða flísar úr í'slensku
gijóti og er ekki síst litið til
gabbrós, sem mikið er til af í
Hornafirði.
Gabbró er djúpbergstegund,
ekki ólík graníti, hart og slitþolið.
Lengi hefur verið áhugi á því í
Hornafírði að nýta það. Skýrsla
var gerð um viðskiptahugmyndina
fyrir sjö árum og siðustu tvö árin
hefur verið unnið að uppsetningu
sögunar- og sh'punarvcla sem
keyptar voru frá Tallin í Eistlandi.
Að sögn Magnúsar S. Jónassonar
framkvæmdastjóra er fyrirhugað
að heQa framleiðslu á flísum, bæði
á gólf og veggi, borðplötur og sól-
bekki, auk legsteinagerðar og
annarra verkefna. „Við skynjum
að áhugi manna hér á landi er að
aukast á því að nota náttúruleg
efni í byggingar. Við erum raunar
öldum á eftir öðrum Evrópuþjóð-
um í þessu efni,“ segir Magnús.
Magnús er einn af hluthöfunum
í Gabbró ehf. og rekur fyrirtækið
með öðrum störfum en hann er
skrúðgarðyrkjumeistari. Fyrir-
tækið leigir húsnæði hjá gras-
kögglaverksmiðjunni í Flatey á
Mýrum.
Gijótið í gólflísar Kringlunnar
er flutt frá Hrepphólum í Hruna-
mannahreppi til sögunar austur í
Hornafirði, alls um 100 tonn.
Þetta gijót fer á um 360 fermetra
sem er aðeins lítill hluti gólfpláss-
ins í hinu nýja húsi Kringlunnar.
Lokið við síðasta áfanga Fornalundar á Ártúnshöfða
Lystigarður opnaður
í landi BM Vallár
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
opnaði lokaáfanga trjálundarins
Fornalundar á Ártúnshöfða í gær
með því að planta tveimur síðustu
trjáplöntunum sem þar var gert ráð
fyrir. Lundurinn nær nú yfír tæp-
lega 4000 fm svæði og hefur stækkað
jafnt og þétt síðustu níu árin.
Fornilundur stendur á lóð fyrir-
tækisins BM Vallá á Ártúnshöfða en
árið 1985 gaf Davíð Oddsson, þáver-
andi borgarstjóri, fyrirtækinu kost á
14.884 m2 lóðarstækkun við lóð fyrir-
tækisins á Ártúnshöfða. Úthlutun
lóðarinnar var háð því skilyrði að al-
menningi yrði tryggður aðgangur að
trjálundi þeim sem þegar stóð innan
lóðamarkanna og Jón Dungal hafði
ræktað frá því fyrir miðja öldina.
Einnig skyldi lundurinn vera friðað-
ur samkvæmt samkomulagi BM
Vallá og borgaryfirvalda. Fram-
kvæmdir við lundinn hófust árið
1990, fyrsti áfanginn var opnaður í
júlí 1991 og var strax ákveðið að
hann myndi hafa yfirbragð lysti-
garðs.
í gær var fimmti og síðasti áfangi
Fornalundar vígður af forsætisráð-
herra eins og áður sagði, en lundur-
inn er opinn almenningi alla daga
vikunnar frá klukkan 8:00 til mið-
nættis, samkvæmt skilmálum þáver-
andi borgarstjóra.
Hönnun lundarins hefur frá upp-
hafi verið í höndum Guðmundar
Rafns Sigurðssonar landslagsarki-
tekts og garðyrkjuverktakarnir
Bjöm og Guðni hf. unnu verkið.
Forsætisráðherra tók við sama
tækifæri heimasíðu fyrirtækisins á
veraldarvefnum í notkun, í nýrri
söludeild þess, og er slóðin www.bm-
valla.is.
Morgunblaðið/Porkell
Davíð Oddsson forsætisráðherra gróðursetti tvær tijáplöntur í gær
og vígði með því Fornalund í landi BM Vallár á Artúnshöfða.