Morgunblaðið - 28.08.1999, Page 24

24 LAU GARDAGUR 28. ÁGÚST 1999
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Gunnar Helgi Hálfdanarson hættir um mánaðamótin sem forstjóri Landsbréfa og tekur við fram-
kvæmdastjórastarfí hjá Alliance Capital Management International
Merking' heima-
markaðar
hefur breyst
Gunnar Helgi Hálfdanarson hefur verið
einn af æðstu yfírmönnum Landsbanka-
samstæðunnar í áratug, sem forstjóri
Landsbréfa og yfirmaður sjóðasviðs bank-
ans. Hann hefur nú ákveðið að söðla um og
taka við nýju framkvæmdastjórastarfí hjá
_____Allianee Capital Management__
International, sem er alþjóðleg markaðs-
deild bandaríska sjóðastjórnunarfyrirtæk-
isins Alliance Capital Management L.P.
(ACM). Oli Jón Jónsson hitti Gunnar
Helga að máli og fræddist um vistaskiptin
og þær breytingar sem við blasa á fjár-
málamörkuðum í Evrópu.
GUNNAR HELGI mun
hefja störf hjá ACM 1.
september næstkomandi
og mun stýra uppbygg-
ingu viðskiptanets fyrirtækisins á
Norðurlöndum. Starfinu mun
Gunnar Helgi sinna héðan frá ís-
landi og er því ekki að flytjast bú-
ferlum í eiginlegum skilningi. Hann
tekur við nýju starfi á sama tíma og
miklar breytingar eru að verða á
því hvemig almenningur í Evrópu
hagar peningalegum spamaði sín-
um. Þessar breytingar eiga sér að
nokkm leyti fyrirmynd í Bandaríkj-
unum þar sem „sjóðabyltingin" svo-
kallaða hefur gjörbreytt stöðu á
fjármálamarkaði undanfama tvo til
þrjá áratugi. Lengi var aðeins lítill
hluti af spamaði Bandaríkjamanna
ávaxtaður í verðbréfasjóðum, til
dæmis aðeins um 5% árið 1975. Síð-
an hefur staðan hins vegar gjör-
breyst og nú era á milli 7 og 8000
verðbréfasjóðir skráðir í landinu.
Sú upphæð sem nú er ávöxtuð í
þessum sjóðum er talin vera um það
bil jafnhá þeirri upphæð sem
Bandaríkjamenn eiga inni á banka-
reikningum.
I kjölfar sjóðabyltingarinnar óx
mörgum fjármálafyrirtækjum fisk-
ur um hrygg og ný fyrir-
tæki komu til sögunnar.
Alliance Capital Mana-
gement L.P. í New York
er eitt þeirra. Alliance
Capital var stofnað árið
1971 og og hefur á tæp-
lega þremur áratugum
náð að verða eitt stærsta
sjóðastjórnunarfyrirtæki
í heiminum og leiðandi á
sínu sviði. Höfuðstöðvar
þess eru í New York en
fyrirtækið hefur einnig teygt starf-
semi sína út fyrir Bandaríkin og
rekur nú útibú í yfir 20 löndum.
Möguleikar á evrópskum
markaði að aukast
Talið er að eign Bandaríkja-
manna í verðbréfasjóðum svari til
um 56% af vergri landsframleiðslu
þar í landi en samsvarandi tala fyr-
ir íbúa Vestur-Evrópu er um 23%.
Á síðustu árum hafa bandarísk fjár-
málafyrirtæki í vaxandi mæli farið
að líta til Evrópu sem hugsanlegs
framtíðarmarkaðar.
Hvað veldur þessum aukna
áhuga?
„Það era einkum tvær ástæður
fyrir því að möguleikar sjóðastjóm-
unarfyrirtækja á evrópskum mark-
aði munu stóraukast á næstu áram.
í fyrsta lagi er fólk að taka lífeyris-
mál sín í vaxandi mæli í eigin hend-
ur sem hefði verið nánast óhugs-
andi fyrir 20 árum. Fólk óttast að
hefðbundin lífeyriskerfi standi ekki
undir lífeyrisgreiðslum með hækk-
andi meðalaldri og lausnin hefur
falist í sérlausnum, þar sem fólk
hefur meiri áhrif á hvernig lífeyris-
sparnaði þess er háttað og tekur
jafnframt meiri ábyrgð á ávöxtun
hans. I raun felur þessi breyting í
sér að í stað þess að lífeyrisréttindi
ráðist af því hve launþegi hefur
unnið lengi og hver laun hans era
þegar hann lætur af störfum, eins
og víða hefur þekkst í opinberum
kerfum, er í vaxandi mæli byggt á
kerfi þar sem tengt er saman raun-
verulegt framlag launþega og það
sem hann fær þegar upp er staðið.
Þetta nýja fyrirkomulag er sem
sagt nær því sem við þekkjum hér á
landi og byggir á blöndu af sam-
eignar- og séreignarkerfi.
Önnur ástæða er sú að vextir af
hefðbundnum spamaðarleiðum
hafa verið að hríðlækka á undan-
förnum árum. Sem dæmi
má nefna að á Ítalíu hafa
vextir á ríkisskuldabréf-
um fallið úr 12% í 5% á
undanförnum árum og
evran hefur haft frekari
áhrif til lækkunar vaxta í
álfunni.
Þetta tvennt, óöryggi í
lífeyrismálum og lækk-
andi vextir, hefur valdið
því að hlutabréf, há-
vaxtaskuldabréf og verð-
bréfasjóðir hafa notið vaxandi vin-
sælda sem fjárfestingarkostir. Síð-
ustu 24 mánuði er þannig talið að
þrisvar sinnum meira fé hafi verið
lagt í hlutabréfasjóði en í skulda-
bréfasjóði í Evrópu. Jafnvel í
Þýskalandi, þar sem fjárfestar eru
jafnan taldir vera með því
íhaldsamasta sem gerist í álfunni,
er búist við að á næstu fimm áram
muni eign heimilanna í hlutabréfa-
sjóðum tvöfaldast.“
Hver er samkeppnistaða banda-
rískra fyrirtækja við þessar
breyttu aðstæður?
„Áhættuþol fjárfesta í Evrópu er
að aukast. Ný tegund af fjárfestum
er að koma fram. Aukin reynsla
þeirra af hlutabréfamarkaði undan-
farin ár hefur leitt til þess að nú
gera menn auknar kröfur um þjón-
ustu og arðsemi. Að þessu leyti
standa sum bandarísk fyrirtæki
þeim evrópsku miklu framar.
Ávöxtunarsaga margra banda-
rískra sjóðastjómunarfyrirtækja er
betri en þeirra evrópsku en það er
talið munu hjálpa þeim í markaðs-
sókninni á næstu árum. Árangur
sjóðastjómunarfyrirtækja ræðst
gjaman af uppruna þeiiTa og
bandaríski markaðurinn hefur skO-
að afgerandi bestri ávöxtun á síð-
ustu fimmtán árum en sá evrópski.
Auðvitað þarf ávöxtun í fortíð ekki
að vera vísbending um ávöxtun í
framtíð en hún hefur þó sýnt sig
hafa mikil áhrif þegai’ vinna á nýja
viðskiptavini og markaði. Tilkoma
evrunnar hefur auk þess breytt að-
stöðu erlendra sjóðastjórnunarfyr-
irtækja á evrópska markaðinum.
Með evrunni er til dæmis ekki leng-
ur nauðsynlegt fyrir bandarísk fyr-
irtæki að keppa á 10-12 ólíkum
mörkuðum í Evrópu heldur eru
efnahagslega mikilvægustu hlutar
Evrópu orðnir eða um það bil að
verða að einu markaðssvæði. Fyrir
þessi fyrirtæki hefur merking hug-
taksins heimamarkaður þannig í
raun og veru breyst. Við þetta bæt-
ist að möguleikar bandarískra fyr-
irtækja að vaxa innanlands eru tak-
markaðir. Bandarískri markaður-
inn er talinn vera nálægt því að
vera mettaður og því fyrirsjáanlegt
að sjóðastjómunarfyrirtækin verði
í vaxandi mæli að berjast um mark-
aðshlutdeild sín á milli, vilji þau
halda áfram að vaxa þar.
Að auki má nefna að evrópskir
lífeyrissjóðir hafa gjarnan verið
skuldbundnir til að verja ákveðnu
hlutfalli af fjármunum sínum í kaup
á verðbréfum síns heimalands en
nú verða heimildir þeirra væntan-
lega rýmri eftir að evran hefur
leyst gömlu myntirnar af hólmi.
Þetta mun því að líkindum auka eft-
irspum og örva framboð á nýjum
fjárfestingarkostum og skapa fram-
sæknum fyrirtækjum ný tækifæri á
markaðinum, ekki síst fyrirtækjum
sem eiga uppruna sinn utan Evr-
ópu.“
Persónuleg markmið
Víkjum að þér sjálfum, hvar kem-
ur þú inn í myndina?
„Eg hef notið þeirra forréttinda
að fá að taka þátt í uppbyggingu
verðbréfamarkaðar og þar með fjár-
málamarkaðar á íslandi í 23 ár, frá
1976. Þessi tími hefur í senn verið
krefjandi og mjög gefandi. Hins
vegar er í mínum huga líklegt að
tími hinna stóra breytinga á mark-
aðnum sé nú senn liðinn. Markaður-
inn er nú kominn til nokkurs þroska
en framundan er þó tími áframhald-
andi endurskipulagningar í fjár-
málakerfinu, jafnvel með enn frek-
ari samruna fjármálastofnana, sam-
hliða því að ríkið selur eignarhluti
sína í bönkunum. Breytingar þessu
samfara verða eflaust miklar en þær
verða með öðra sniði og tæplega
jafn afgerandi og þær breytingar
sem orðið hafa á síðustu áram. Þótt
vissulega verði um mjög spennandi
þróun að ræða tel ég að viðfangsefn-
in muni ekki uppfylla mín persónu-
legu mai’kmið eins og þau horfa við
mér nú, 48 ára gömlum. Þess vegna
lét ég freistast þegar
tækifærið kom og mér
bauðst að gerast fram-
kvæmdastjóri hjá ACM
Intemational.
Eg átti sjálfur þátt í að
koma á samstarfi milli
Landsbankans og ACM
á árunum 1993-4 og hef
unnið allnáið með sum-
um af stjómendum fyrir-
tækisins. Alliance Capi-
tal er að mínu mati afar
áhugavert fyrirtæki og sú fyrir-
tækjamenning sem þrífst innan þess
er mun evrópskari en í mörgum öðr-
um bandarískum fjármálafyrirtækj-
um sem ég hef kynnst. Starfið er
líka nýtt og ég mun fá gott svigrúm
tO að móta það sjálfur, eftir því sem
virðist skynsamlegt.
Hjá ACM mun ég hafa umsjón
með viðskiptaþróunarstarfi og upp-
byggingu viðskiptanets fyrirtækis-
ins á Norðurlöndum. Þetta mun ég
gera í samstarfi við banka og fram-
sækin fjármálaíyrirtæki, eitt eða
fleiri í hverju landi, og þannig virkja
afl ACM til sóknar í þessum heims-
hluta. Svið mitt mun heyra undir
bækistöðvar fyrirtækisins í London
en ég hef lagt á það ríka áherslu að
gera út og stýra starfseminni héðan
frá íslandi, tO að byrja með að
minnsta kosti. Vitanlega mun ég
verða mikið á ferðinni og dveljast
meira og lengur utanlands en ég hef
hingað tO gert. Konan mín Gunn-
hildur Lýðsdóttir viðskiptafræðing-
ur hefur staðið eins og klettur á bak
við þessa ákvörðun mína, enda þótt
þetta geti þýtt hálfgert sjómanns-
konulíf iyrir hana á köflum."
Hvernig eru aðstæður á Norður-
löndum?
„Aðstæður á Norðurlöndum era á
ýmsan hátt sambærOegar við stöð-
una hér á landi. Spamaður í verð-
bréfasjóðum hefur verið að aukast
og mun aukast í nánustu framtíð,
eins og annars staðar í Evrópu. Hér
á landi námu þær fjárhæðir sem
ávaxtaðar era í verðbréfasjóðum 8%
af vergri landsframleiðslu 1. júlí í
fyrra en vora í vor komnar upp í
12%, aðallega vegna aukinnar þátt-
töku stofnanafjárfesta gegnum fjár-
vörslulausnir verðbréfafyrirtælq-
anna. Aukningin er þannig ekki tO-
komin vegna þess að áhugi almenn-
ings hér hefði skyndOega aukist og
ég tel reyndar að þátttaka almenn-
ings í verðbréfasjóðum hér á landi
sé heldur minni en t.d. í Noregi og
Danmörku, en lfldega meiri en í
Finnlandi.
Rétt er að hafa í huga að markað-
ir á Norðurlöndum eru á margan
hátt ólfldr. Til glöggvunar má geta
þess að stærð verðbréfasjóða í Nor-
egi og Danmörku er um 10%, í Finn-
landi ríflega 5%, á meðan hlutfallið
er 25% í Svíþjóð. Sænskur hluta-
bréfamarkaður er mun þróaðri en
hlutabréfamarkaðir á hinum löndun-
um, en aftur á móti er Danmörk það
land þar sem skuldabréfamarkaður
er hvað þróaðastur, svo dæmi séu
tekin. Ég tel að það þurfi að beita
ólíkum aðferðum við markaðssetn-
ingu í hverju landi, tO dæmis hefur
sænski markaðurinn augljóslega
sérstöðu vegna stærðar sinnar og
vegna þess hve hann er gamall og
gróinn. Starfsemi mín mun miðast
við Noreg og Svíþjóð tO að byrja
með, þar bíða mín þegar ákveðin
verkefni."
Dýrmæt reynsla að starfa fyrir
Landsbankann
„Menn velta sjálfsagt fyrir sér
hvað valdi því að ég hef ákveðið að
gefa eftir góða stöðu hér heima og
fara að starfa fyrir erlent fyrirtæki.
Ástæðan er sú að ég vil verða þátt-
takandi í þeirri áhugaverðu þróun
sem ég lýsti og fá tækifæri tfl að
vinna með einu fremsta fyrirtæki
heims á sínu sviði. Árin sem ég hef
átt hér hjá Landsbankanum hafa
verið góð ár, ég hef yfirleitt starfað
með góðu og mjög hæfu fólki og
kveð þakklátur fyrir þann tíma sem
ég hef fengið tækifæri að starfa fyr-
ir Landsbréf og bankann. Lands-
banki Islands er mjög
merkur banki og á sér
langa sögu og ríkar hefð-
ir. Hann er sá banki sem
hefur haft hvað mest
áhrif á uppbyggingu at-
vinnulífs í landinu og ver-
ið samstarfsfélagi margra
ríkisstjóma. Hann hefúr
verið atvinnulfií og
byggðalögum bakhjarl og
sýnt þeim samstöðu í
efnahagslegum mótbyr.
Það er mjög dýrmæt reynsla að hafa
starfað í þessu umhverfi.
Mín bíður hins vegar nýtt starf og
starfsvettvangur sem mér hefur
verið falið að byggja upp. En þó ég
sé að skipta um starf mun ég halda
áfram að vinna náið með Landsbréf-
um og Landsbankanum. Forsvars-
menn Landsbankans og ACM hafa
lýst yfir eindregnum vilja að auka
það góða samstarf sem verið hefur
með fyrirtækjunum á liðnum áram.
Þar sem Island mun heyra undir
mitt starfssvið verður það hlutverk
mitt fyrir hönd ACM að stuðla að
því að samstarfið geti aukist og
dafnað á næstu áram.“
Talið er að
eign Banda-
ríkjamanna í
verðbréfasjóð
um svari til
um 56% af
vergri lands-
framleiðslu
þar í landi
„Ég tel reynd-
ar að þátttaka
almennings í
verðbréfasjóð-
um hér á landi
sé heldur
minni en t.d. I
Noregi og
Danmörku“