Morgunblaðið - 28.08.1999, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 28. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Utlit er fyrir að langvarandi efnahagsstöðnun í Norður-Kóreu sé að linna
Á þriðja hundrað þús-
und dóu hungurdauða
SeouJ. Reuters.
ÞJÓÐHAGSTOFA Suður-Kóreu sagði í gær eina
milljón Norður-Kóreumanna hafa látið lífið á ár-
unum 1995-1998, þar af má rekja um 270.000
dauðsföll til hungursneyðarinnar miklu er ríkt
hefur í landinu undanfarin ár. Orsakir hennar má
helst rekja til óskilvirkni í stjórnkerfínu, efna-
hagslegrar stöðnunar og einangrunar sósíalísks
áætlunarbúskapar Norður-Kóreumanna eftir
hrun Sovétríkjanna sem og náttúruhamfaranna
sem í kjölfarið fylgdu. Samkvæmt nýjum tölum
suður-kórenska seðlabankans er nú útlit fyrir að
efnahagstölur sýni jákvæðan hagvöxt í fyrsta
skipti á þessum áratug.
I skýrslu suður-kóresku þjóðhagstofunnar er
áætlað að um sjötíu til áttíu þúsund manns hafí
látist árlega úr hungri á árunum 1995-1997. En
þær tölur lækkuðu, samfara aukinni matvælaað-
stoð alþjóðlegra hjálparstofnana, árið 1998 niður í
fjörutíu þúsund. Matvælaaðstoð Sameinuðu þjóð-
anna sagði fyrr í mánuðinum að um tvö af hverj-
um þremur börnum undir sjö ára aldri þjáðust
enn af vannæringu. Þegar hungursneyðin náði
hámarki á milli 1996 og 1997 dóu um 15% allra
bama undir fimm ára aldri og af völdum hennar
stöðvaðist eðlilegur líkamsvöxtur hjá um 66%
sama aldurshóps. Samkvæmt skýrslu Suður-
Kóreumanna telja íbúar Norður-Kóreu nú 22,08
milljónir á móti 21,54 milljónum árið 1995 og
20,22 milljónum í byrjun áratugarins.
Lífshorfur karlmanna í landinu mældust 59,8
ár að meðaltali árið 1997 en þær voru 63,6 ár fjór-
um árum áður eða 1993. Lífshorfur kvenna lækk-
uðu úr 69,3 árum í 64,5 á sama tímabili. Árleg
mannfjölgun er áætluð 0,58% fyrir tímabilið 1995-
2000 en var 1,27% og 2,23% á árunum 1970-1975.
títlit fyrir efnahagsuppgang
Hungursneyðin í Norður-Kóreu hefur verið bor-
in saman við ástandið í Kína 1958 og Sovétríkj-
unum á þriðja áratuginum, enda má rekja
ástæðurnar í öllum tilvikunum til kerfisbundinna
mistaka í stjórn og efnahagsmálum. Einangrað-
ur þjóðarbúskapur Norður-Kóreumanna féll
fljótlega saman eftir hrun Sovétríkjanna og
efnahagur þeirra stöðvaðist algerlega innan um
vaxandi markaði í austanverðri Asíu.
Efnahagssérfræðingar telja að nú sé útlit fyr-
ir að hagkerfi Norður-Kóreu sé að ná sér eftir
tæplega tíu ára stöðnun. Orsakir þess eru tví-
þættar, annars vegar aukin samskipti við útlönd
og hins vegar aðgerðir stjórnvalda í landbúnað-
armálum en bændur fóru einna verst út úr flóð-
unum miklu árið 1995 þegar að þúsundir hektara
af uppskeru víðsvegar um landið fóru undir vatn.
I skýrslu suður-kóreska seðlabankans segir að
búast megi við að þjóðarframleiðsla aukist um
1,1% á árinu. Það er mesti vöxtur sem mælst
hefur síðan 1990 en hagvöxtur dróst saman um
sem nemur 1,8 til 7,7 af hundraði árlega á árun-
um 1990 til 1998.
, Morgunblaðið/ Bjami J. Bogason
Islendingamir Gunnlaugur Geirsson, Bjarni J. Bogason og Svend Richter, sem allir eiga sæti í kennslanefnd Ríkislögreglustjóra, við rannsókn
fjöldagrafar í Kosovo. Á myndinni sjást einnig sprengjuleitarsérfræðingar KFOR kanna aðstæður.
Rannsókn stríðsglæpadómstóls Sameinuðu þjóðanna á fjöldagröfum í Kosovo
Þrír íslenskir sér-
fræðingar komnir heim
ÞRÍR íslenskir sérfræðingar fóru
til Kosovo þann 2. ágúst síðastliðinn
og dvöldu þar í tvær vikur við rann-
sókn meintra voðaverka Serba í
héraðinu. íslendingarnir Bjami J.
Bogason, aðstoðaryfirlögregluþjónn
tæknirannsóknarstofu Ríkislög-
reglustjóra, Gunnlaugur Geirsson,
prófessor í réttarlæknisfræði, og
Svend Richter tannlæknii’, sem allir
sitja í kennslanefnd Ríkislögreglu-
stjóra, fóru utan til að aðstoða við
rannsókn fjöldagrafa, greina dánar-
orsakir og bera kennsl á lík sem
fundist hafa.
Stríðsglæpadómstóll Sameinuðu
þjóðanna óskaði eftir liðsinni lög-
regluyfirvalda við rannsókn á meint-
um voðaverkum í Kosovo og var
beiðnin samþykkt af ríkisstjóminni.
I framhaldinu vann embætti Ríkis-
lögreglustjóra, í samráði við dóms-
og utanríkisráðuneyti að málinu og
fjármagnaði utanríkisráðuneytið
ferð fulltrúa kennslanefndarinnar
ásamt Ríkislögreglustjóra.
Islensku þremenningarnir voru
við störf í tvær vikur en vinna nú að
skýrslugerð. Bjarni Bogason sagði í
samtali við Morgunblaðið í gær að
starf þeirra hefði falist í að komast
að dánarorsök fórnarlamba sem
fundist hafa í fjöldagröfum. Heim-
sóttu þeir alls þrjá staði og unnu
störf sín í tjaldbúðum sem slegið
var upp á hverjum stað. Á einum
stað fundust t.d. líkamsleifar ellefu
manna sem enn hefur ekki tekist að
bera kennsl á. Á öðrum stað fund-
ust líkamsleifar í rotþró.
„Við söfnuðum saman gögnum
eftir stöðluðum vinnubrögðum
rannsóknarlögreglumanna, upplýs-
ingum heimamanna um hvarf ein-
staklinga, útlit þeirra og klæðaburð
þegar síðast til þeirra sást.“ Liðs-
menn KFOR, friðargæslusveita
NATO, voru með íslendingunum og
hópi austurrískra sérfræðinga í för,
þeim til verndar.
Bjami sagðist aldrei hafa unnið
við neitt sem líkja mætti við förina
til Kosovo.
Lík illa útleikin
Bandaríska dagblaðið USA
Today fjallaði um fjöldagröf þar
sem fundust lík sex manna; tveggja
bræðra, tveggja kvenna og tveggja
barna, og er það sama gröf og Is-
lendingamir störfuðu við. Hafði
blaðið eftir Shukri Ismajli, bróður
mannanna tveggja, að lík þeirra
hefðu verið brennd áður en þeim
var komið fyrir í gröfinni, að öllum
líkindum til að torvelda rannsóknar-
störf er fylgt gætu í kjölfarið. Upp-
lýsingum vina og vandamanna bar
saman um að bræðurnir hefðu verið
í hópi manna sem hugði á flótta er
þeir voru skotnir.
Er nú unnið að úrvinnslu gagna í
því máli jafnt og annarra í nánu
samstarfi við Austurríkismenn.
Niðurstöðurnar verða síðan sendar
til Stríðsglæpadómstólsins í Haag.
Lundgren
leiðtogi
sænskra
hægrimanna
Stokkhólmi. Reuters.
BO Lundgren var í gær útnefndur
nýr formaður sænska Hægriflokks-
ins, sem er helsti stjórnarandstöðu-
flokkurinn í Svíþjóð, og tekur hann
við stöðunni af Carl Bildt, sem til-
kynnti um afsögn sína í síðasta
mánuði.
Sérstök valnefnd hægrimanna
lýsti yfír stuðningi við Lundgren,
sem er vel metinn hagfræðingur, og
er gert ráð fyrir að kosning hans
verði endanlega staðfest á flokks-
þingi sem hefst 4. september næst-
komandi.
Auk Lundgrens var Chris Heist-
er útnefndur fyrsti varaformaður
og Gunilla Carlsson annar varafor-
maður. Þessar breytingar marka al-
gera endurnýjun á forystu Hægri-
flokksins og vonast flokksmenn til
að þær blási vindi í seglin, en hægri-
menn hafa mátt dúsa í stjórnarand-
stöðu undanfarin fimm ár.
Bildt, sem er kunnur af störfum
sínum sem sáttasemjari í Bosníu-
stríðinu, og sem sendifulltrúi Sa-
meinuðu þjóðanna á Balkanskaga,
hafði verið leiðtogi Hægriflokksins í
þrettán ár. Er gert ráð fyrir að
hann einbeiti sér nú enn frekar að
störfum á alþjóðavettvangi.
Arftaki hans í formannssætinu er
52 ára gamall, kemur frá Skáni í
Suður-Svíþjóð og hefur setið á þingi
í 24 ár. Hann var ráðherra skatta-
mála í ríkisstjóm Bildts 1991-1994.
Ekki var hins vegar að sjá að yf-
irvofandi breytingar hefðu haft
nokkur áhrif á fylgi Hægriflokksins
en ný skoðanakönnun, sem birt var
í gær, sýndi að flokkurinn nýtur
25% fylgis nú en hafði 23,5% í júní
og þar áður 25,5% í maí.
Carring-
ton gagn-
rýnir
NATO
London. Reuters.
CARRINGTON lávarður, fyrr-
verandi framkvæmdastjóri Atl-
antshafsbandalagsins (NATO),
segir að NATO hafí stuðlað að
þjóðernishreinsunum Serba í
Kosovo, í stað þess að fyrir-
byggja þær, með lofthemaði
sínum í Júgóslavíu.
„Ég tel að loftárásimar hafi
valdið þjóðernishreinsununum.
Aðgerðir okkar spilltu mjög
fyrir,“ sagði Carrington í viðtali
í septemberhefti Saga, sem er
breskt ferðatímarit fyrir eldri
borgara, sem kom út í gær.
„Ég tel það mikil mistök að
grípa inn í borgarastyrjöld,"
sagði Carrington í viðtalinu en
hann var framkvæmdastjóri
NATO 1984-1998, og hafði ver-
ið utanríkisráðherra Bretlands
1979-1982.
Carrington tók reyndar
skýrt fram að hann væri ekki
að taka upp hanskann fyrir
Serba, sem hann sagði hafa
„hegðað sér illa og afar
heimskulega" er þeir afnámu
sjálfsstjórn Kosovo-héraðs. En
Carrington kvaðst hins vegar
ekki telja að Slobodan Milos-
evic, forseti Júgóslavíu, væri
frekar sekur um stríðsglæpi en
ýmsir aðrir þjóðarleiðtogar í
heiminum.
„Ég tel ekki að hann [Milos-
evic] sé neitt meiri stríðsglæpa-
maður en Tudjman, forseti
Króatíu, sem losaði sig við tvö
hundmð þúsund Serba í Kra-
jina-héraði. Það æsti sig enginn
yfir því,“ sagði Carrington.