Morgunblaðið - 28.08.1999, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ
AFREKSFÓLK í ÍÞRÓTTUM
Jákvæðir þættir í
persónuleika íþrótta-
manna skipta meira
máli en líkamlegt at-
gervi.
Andinn
mikil vægari
en efmð
Medical Tribune News Service.
ÞJÁLFARAR eru almennt þeirr-
ar hyggju að sálfræðilegir þættir
vegi þyngra en líkamlegt atgervi
þegar afreksfólk í íþróttum er
annars vegar. Þessi niðurstaða
sem kynnt var á ársfundi banda-
rískra sálfræðinga þykii- fela í sér
skýr skilaboð til foreldra og þjálf-
ara í þá veru að skemmtun og
iðjusemi geti af sér bæði ham-
ingjusamari börn og betri íþrótta-
menn en þjálfun sem stöðugt mið-
ar að því einu að viðkomandi fari
með sigur af hólmi.
Könnun þessa vann Shari
Young Kuchenbecker, gistipró-
fessor við sálfræðideild Pepperdi-
ne-háskólans í Bandaríkjunum. I
henni tóku þátt 658 þjálfarar
ungra íþróttamanna, sem starfa í
43 greinum íþrótta. Þjálfararnir
voru beðnir um að velja fímm at-
riði af 128, sem þeir teldu mikil-
vægust í fari ungs afreksfólks.
Helmingur þeirra þátta, sem
þjálfararnir gátu valið úr laut að
sálrænum eiginleikum enn hinn
helmingurinn að líkamlegum
hæfíleikum.
Niðurstaða þjálfaranna var af-
dráttarlaust sú að sálrænir þættir
skiptu meira máli en líkamlegir
eiginleikar í þessu viðfangi. I
efsta sæti varð svarið „hefur un-
un af leiknum" en það völdu 43%
þátttakenda. Næst komu >vjá-
kvætt viðhorf", „tekur leiðsögn
vel“, „treystir á eigin hvatningu"
og loks „vinnur hart að því að
bæta sig.“ Fyrsta atriðið sem
þátttakendur nefndu og varðaði
líkamlegt atgervi íþróttafólks var
númer 19 á lista þeirra.
Gagnrýni skaðar
Þjálfararnir töldu að gagnrýni
og neikvæð umfjöllun þeiiTa
sjálfra og foreldra íþróttamanna
væru þau atriði sem helst væru til
skaða við mótun ungs afreksfólks.
Næst kom það álag sem afreks-
fólk væri jafnan undir.Þeir, sem
unnu að rannsókn þessari, benda
á að foreldrar ungra íþrótta-
manna hljóti að veita þeim atrið-
um, sem þjálfararnir nefna sér-
staka athygli. Foreldrar geti
þannig beint stuðlað að því að
böm þeirra þrói fram með sér já-
kvæða þætti í persónuleika sínum.
LAUGARDAGUR 28. ÁGIJST 1999 31
Hvad er rósrodi?
MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR
SVARAR SPURNINGUM LESENDA
Bólgusjúk-
dómur
Spurning: Fyrirspyrjandi hef-
ur rósroða og samhliða honum
blóðhlaupin og sár augu. Stund-
um er sviðinn nánast óbærileg-
ur. Raunar hófust augnvand-
ræðin íyrst, eins og oft vill verða
með rósroðasjúklinga, áður en
húð á nefi og kinnum varð rjóð,
bólótt og óþægilega heit, en
augnlæknar áttuðu sig ekki,
þrátt fyrir að leitað væri til
þeirra, sögðu aðeins að sjúkling-
urinn hefði fullkomna sjón.
Heitir bakstrar á augun og
augndropar duga að nokkru
leyti, ráð sem lærðust af Netinu
en ekki munni íslenskra lækna,
en vinna fyrir framan tölvuskjá
veldur þurrki og sviða. Kanntu
nokkur skárri ráð, önnur en inn-
taka fúkalyfja, og ertu sammála
um að læknar þekki ekki nægi-
lega vel þennan þó afar algenga
og hvimleiða sjúkdóm?
Svar: Rósroði (rosacea) er lang-
vinnur bólgusjúkdómur, af
óþekktri orsök, sem byrjar
venjulega á miðjum aldri eða
síðar og einungis mjög sjaldan
hjá fólki undir þrítugu. Sjúk-
dómurinn einkennist af háræða-
útvíkkun, roða, nöbbum og
graftarbólum sem eru venjulega
mest áberandi á miðju andlitinu
þ.e. á nefi, kinnum og enni. Ein-
staka sinnum fylgja sjúkdómn-
um bólgur og óþægindi í augum
sem geta verið alvarleg og jafn-
vel leitt til sjónskerðingar ef
ekkert er að gert.
Sjúkdómurinn er heldur al-
gengari hjá konum en körlum
en karlar verða stundum verr
úti og geta fengið stórt og óslétt
nef sem hefur verið kallað
hnúskanef. Þeir sem fá rósroða
eru oftast ljósir yfirlitum og ein-
staklingar sem hafa mikla til-
hneigingu til að roðna eru í auk-
inni hættu að fá sjúkdóminn.
Sumir roðna í andliti í hita, við
geðshræringu, áfengisdi-ykkju,
heita drykki eða kryddaðan mat.
Þessi andlitsroði getur aukist
með tímanum og staðið lengur
og lengur og á endanum verið
stöðugt til staðar. Ofan í roðann
geta svo komið æðavíkkun,
nabbar og bólur.
Einkennin geta líkst þeim
sem koma fram við rauða úlfa
og stundum er erfitt að greina
þar á milli. Meðferðin byggist
aðallega á því að halda bakter-
íusýkingum í skefjum og draga
úr æðamyndun og roða í húð-
inni. Sýkingar eru meðhöndlað-
ar með sýklalyfjum, annað
hvort tfi inntöku (töflur, hylki)
eða sem borin eru á húðina
(krem, hlaup) og gengur það yf-
irleitt vel. Oft er nauðsynlegt að
grípa til langtímameðferðar
með sýkíalyfjum. Stundum
hjálpar að bera milda stera á
húðina en fara þarf varlega og
sterkir sterar gera ástandið oft-
ast verra. Sumir geta dregið úr
óþægindunum með því að forð-
ast áfengi, mikið kryddaðan
mat eða annað sem hver og einn
verður að finna sjálfur. Sólar-
ljós gerir rósroða oft verri og
má verjast því með því að bera
á sig sólarvörn.
Ekki get ég dæmt um það
hvort íslenska lækna skorti
þekkingu á þessum sjúkdómi en
það er rétt hjá bréfritara að
hann er algengur og ef tölur er-
lendis frá gilda hér á landi má
gera ráð fyrir að 10-15 þúsund
Islendingar séu haldnir rósroða
á einhverju stigi.
• Lesendur Morgunblaðsins geta
spurt lækninn um það sem þeim
liggur á hjarta. Tekið er á móti
spurningum á virkum dögum milii
klukkan 10 og 17 ísíma 5691100
og bréfum eða simbréfum merkt:
Vikulok. Fax 5691222. Einnig
geta lesendur sent fyrirspumir
sínar með tölvupósti á netfang
Magmísar Jóhannssonar:
elmag@hotmail.com.
Reuters
Vísbendingar hafa komið fram
um að óbeinar reykingar séu
skaðlegri en áður var talið.
Obeinar
reykingar
auka hættu á
heilablóðfalli
London. AP.
ÓBEINAR reykingar auka hætt-
una á því að þeir, sem ekki
reykja, fái heilablóðfall um 82%
samkvæmt niðurstöðum nýrrar
rannsóknar. Vísindamenn á Nýja
Sjálandi segja að þessi niðurstaða
þeirra sýni að hættan af óbeinum
reykingum sé í rauninni mun
meiri en talið hafí verið.
I rannsókninni kom einnig
fram, að reykingafólki er fjónim
sinnum hættara við heilablóðfalli
en þeim sem ekki reykja. Fólk
sem hafði hætt að reykja fyrir að
minnsta kosti tveim árum reynd-
ist ekki vera í meiri hættu en þeir
sem aidrei höfðu reykt.
Vísindamennirnir segja enn-
fremur, að hættur reykinga hafi
verið gróflega vanmetnar vegna
þess að hættan sem fylgi óbein-
um reykingum hafi ekki verið
tekin með í reikninginn. Margir
sem teljist ekki vera reykinga-
menn verði fyrir barðinu á
reyknum frá reykingamönnun-
um. Niðurstöður rannsóknarinn-
ar birtust í breska læknaritinu
Tobacco Control.
Dr. Rodney Jackson, prófessor í
faraldursfræði við Háskólann í
Auckland og einn höfunda rann-
sóknarinnar, segir rannsóknir á
áhrifum reykinga hafa verið viil-
andi að því leyti, að hinn eiginlegi
munur á heilsufari reykingafólks
og þeirra sem séu í raun og veru
alveg iausir við áhrif sígarettu-
reyks, sé meiri en reiknað hafi
verið með.
ISAFJÖRÐUR:
BÍJasala Jóels
ísafjarðar-
flugvelli
Sími 456 4712
SAUÐÁRKROKUR:
Bifreiða-
verkstæðið Áki
Sæmundargötu 16
Sími 453 1541
AKUREYRI:
Bifreiðaverkstæði
Sigurðar
Valdimarssonar
Óseyri 5a
Sími 461 2960
EGILSSTAÐIR:
Vélaverkstæðið
Víkingur
Lyngási
Simi 471 1244
REYÐARFJORÐUR
Lykill
Búðareyri 25
Sími 474 1199
HÖFN:
Bílverk
Víkurbraut 4
Sími 4781990
SELFOSS:
Betri
bílasalan
Hrísmýri 2
Sími 482 3100
KEFLAVIK:
Bílasala
Reykjaness
Hafnargötu 88
Sími 421 6560
AKRANES:
Björn Lárusson
Esjubraut 45
Sími: 431 1650
REYKJAVIK:
Bílahúsið
Sævar-
höfða 2
Sími 525 8000
BORGARNES:
Bílasala
Vesturlands
Borgarbraut
Sími: 437 1577
á notuðum bílum
Vegna ótrúlegrar sölu á nýjum bílum frá Ingvari Helgasyni og
Bílheimum seljum við fjölda notaðra bíla í öllum verðflokkum með
um land allt
alvöru afslætti