Morgunblaðið - 28.08.1999, Blaðsíða 48

MORGUNBLAÐIÐ
^.48 LAUGARDAGUR 28. ÁGÚST 1999________________
UMRÆÐAN
Orlagadagur
* handritamálsins
í SAMBANDI við út-
gáfu hinnar framúr-
skarandi og umfangs-
miklu bókar Sigrúnar
Davíðsdóttur um hand-
ritamálið, „Hándskrift-
sagens saga“, skrifaði
ég grein fyrir danska
blaðið „Politiken", sem
einnig birtist í Morgun-
blaðinu 13. ágúst. Grein
'■'5 mín fjallaði ekki um
baráttuna um handritin,
sem stóð i mörg ár,
heldur aðeins um einn
örlagadag í málinu, 21.
apríl 1961.
Þó ég hafí mörgu
gleymt úr þessu máli, sem rifjaðist
þó ljóslifandi upp fyrir mér við lest-
ur bókar Sigrúnar, man ég enn
glöggt einmitt þennan apríldag. Ég
skrifaði strax um atburði hans til
vinar mín og andlegs leiðtoga,
•Jorgen Bukdahls að Askov, og 13.
febrúar 1981 birtist grein eftir mig
í „Weekendavisen" um 21. apríl
1971. Ég ræddi þessa atburði oft
bæði fyrr og síðar meðal annars við
Jörgen Jorgensen, Stefán Jóhann
Stefánsson og Einar Olaf Sveinsson
og varð ekki var við að við hefðum
mismunandi skoðanir á því sem
gerðist.
Það vekur mér því undrun að
lesa grein eftir minn gamla vin,
Gylfa Þ. Gíslason, í Morgunblaðinu
18. ágúst, þar sem hann snýst gegn
frásögn minni og lætur jafnvel í
ljósi þá skoðun að betra hefði verið
að ég hefði látið ógert að skrifa
þessa grein mína!
Ég hef lesið grein Gylfa aftur og
aftur til að komast til botns í hvert
sé erindi hans með athugasemd
sinni, en verð að játa að mér er enn
ekki ljóst af hverju hann bregst
svona við og notar svo sterk orð.
Helst sýnist mér að hann álíti mig
ljá fundi Sigurðar Nordals og Jorg-
ens Jergensens 21. apríl of mikið
vægi. Hann virðist einnig álíta að
ég hafi ekki vitað um
að tillaga um að ís-
lendingar fengju
Flateyjarbók og
Codex Regius gegn
því að Danir héldu
eftir tveimur öðrum
handritum hafí áður
verið rædd í Reykja-
vík. En ég geri mér
að sjálfsögðu grein
fyrir að klókur
stjórnmálamaður hef-
ur samningsumboð
sitt í lagi.
Hið merkilega er
að tilboðið skyldi ekki
lagt fram á fundi ráð-
herranna að morgni 21. apríl, held-
ur að það slitnaði í raun upp úr
samningaviðræðunum, án þess að
Gylfi kæmi fram með þessa tillögu
Handritamálið
Bók Sigrúnar og minn-
ingar mínar um það
sem gerðist á einum
degi í löngu ferli skýra
mikilvægt hlutverk Sig-
urðar Nordals á þess-
um lokaspretti, segir
Bent A. Koch í svari til
Gylfa Þ. Gíslasonar.
um skipti á handritunum tveimur,
sem Islendingar vildu umfram allt
gegn tveimur öðrum skinnbókum.
Sú tillaga kom fyrst fram eftir að
Sigurður og Jprgen Jorgensen
hittust í hádeginu.
Hér gæti Gylfi hugsanlega sagt
að hann hafí ekki lagt fram þessa
tillögu, sem hann hafði komið sér
Bent A. Koch
niður á ásamt Sigurði, því hún átti
að vera síðasta trompið. En við-
ræðurnar voru í raun brostnar. Um
það er ég ekki í vafa, þar sem ég
talaði við Jorgen Jorgensen í há-
deginu 21. apríl. Ef ekki hefði slitn-
að upp úr viðræðunum hefði ekki
verið nein ástæða til að hafa sam-
band við mig í hádeginu 21. apríl,
segja mér hve málin stæðu illa og
samþykkja að ég reyndi að koma á
fundi Sigurðar og Jprgens Jorgen-
sens. Af hverju að grípa til þessara
ráða nema vegna þess að það var
slitnað upp úr viðræðunum?
Ég hika því ekki við að halda því
fram að fundur hinn 21. apríl milli
Sigurðar og .Jorgens .Jorgensens
hafí haft mikla þýðingu. Ég vil svo
benda þeim, sem áhuga hafa á mál-
inu, að lesa bók Sigrúnar, sem hef-
ur fengið mikla og jákvæða um-
fjöllun í helstu dönsku blöðunum.
Auk þess hefur danska útvarpið
gert þátt, byggðan á bókinni, sem
sendur verður út í september.
Með tilvísun til skjalasafns Jorg-
ens Jprgensens, sem Sigrún hefur
nýtt sér og eftir samtöl við Jónas
Kristjánsson og Jóhannes Nordal
dregur hún upp sömu mynd og ég
af fundi þeirra Nordals og Jprgens
Jorgensens (sbr. bók hennar bls.
296-297). Þar kemur einnig fram að
frásögn Gylfa „kemur ekki ná-
kvæmlega heim og saman við
danskar frásagnir, sem eru ná-
kvæmari".
Ef þessi síðasta athugasemd hef-
ur farið fyrir brjóstið á Gylfa er
það alveg af ástæðulausu. Bók Sig-
rúnar og minningar mínar um það
sem gerðist á einum degi í löngu
ferli skýra mikilvægt hlutverk Sig-
urðar Nordals á þessum loka-
spretti. Þetta breytir þó engu um
þátt Gylfa í málalyktunum, enda
vita allir, sem kunnugir eru málinu
að þáttur hans var mikill.
Við sjáum öll hlutina frá okkar
sjónarhorni og það eru liðin 38 ár
frá þessum átakamikla apríldegi.
Það er gott að Gylfi hefur skrifað
um handritamálið 1993 og að hann
tekur nú til orða, en hann má þó
ekki gleyma því að aðrir komu
þarna við sögu.
Höfundur er ritstjóri og hurðist
fyrir málstað íslendinga í handrita-
málinu.
Lánasjóðurinn fer
ekki að lögum
ÞEGAR líður að
hausti og háskólafólk
telur saman sumarlaun-
in kemst það að því
hvað það fær í námslán
og reynir að áætla
hvernig það ætlar að ná
endum saman í vetur.
Ófáir uppgötva þá að
Lánasjóður íslenskra
námsmanna uppfyllir
engan veginn hlutverk
sitt sem félagslegur
jöfnunarsjóður.
f Lánasjóðslögunum
eru gefin fögur fyrir-
heit. í 1. gr. segir t.d.
að hlutverk sjóðsins sé
að tryggja þeim sem
undir lögin falla tæki-
færi til náms án tillits til efnahags. í
3. gr. segir síðan að miða skuli við
að námslánin riægi hverjum náms-
manni til að standa straum af náms-
og framfærslukostnaði meðan á
námi stendur. Því miður er þetta
ekki sá veruleiki sem íslenskt náms-
fólk býr við. Stúdentaráð og aðrar
námsmannahreyfingar hafa
margoft með góðum rökstuðningi
bent á að grunnframfærsla Lána-
sjóðsins dugar ekki til lágmarks-
framfærslu. Því miður hefur ríkis-
valdið skellt skollaeyrum við út-
reikningum námsmanna og óskum
um að könnun fari fram á raunveru-
legri framfærsluþörf. Þær forsend-
ur sem núverandi upphæð fram-
færslunnar byggist á eru í raun
engar. Upphaflega var miðað við
könnun frá 1974 en síðan hafa
námslánin ýmist verið hækkuð eða
lækkuð með einu pennastriki eftir
því sem pólitískir vindar hafa blásið,
án þess að forsendur upphæðarinn-
ar hafi á nokkurn hátt verið teknar
til athugunar. A meðan treystir
fjöldi fólks sér einfaldlega ekki í
nám af fjárhagslegum ástæðum og
samkvæmt könnun Stúdentablaðs-
ins í vor neyðast 51% þeirra sem
hugðust reiða sig á námslánin til að
vinna með námi.
í vor náðu námsmannahreyfing-
arnar því fram að
stjórn LIN samþykkti
að setja á laggirnar
sérstakan starfshóp
þar sem grunnfram-
færslan verður til um-
fjöllunar. Það er sjálf-
sögð krafa að þar verði
forsendur grunnfram-
færslunnar endurskoð-
aðar með það íyrir aug-
um að hún standi undir
raunverulegri fjárþörf
námsmanna. Að öðrum
kosti halda stjórnvöld
áfram að þverbrjóta
hina skýlausu 3. gr.
Lánasjóðslaganna um
að lánin skuli duga fyr-
ir náms- og fram-
færslukostnaði. Þetta verður helsta
baráttumál Stúdentaráðs í þeirri
vinnu sem í hönd fer.
Námslán
Það er sjálfsögð krafa,
segir Eiríkur Jónsson,
að forsendur grunn-
framfærslunnar verði
endurskoðaðar.
Gáfur fara ekki
eftir efnahag
Ekki ber að líta á framlög til
menntamála sem bein útgjöld heldur
fjárfestingu til framtíðar. Gott
menntakerfi leggur grundvöll að
framtíðarvelsæld. Einn af hornstein-
um góðs menntakerfis er lána- eða
styrkjakerfi sem gerir fólki kleift að
sækja sér menntun óháð þjóðfélags-
legri stöðu. Slíkt er líka þjóðfélags-
lega hagkvæmast, enda löngu ljóst
að gáfur fara ekki eftir efnahag.
Höfundur situr í Stúdentaráði fyrir
Röskvu og er formaður lánasjóðs-
nefndar ráðsins.
Eiríkur
Jónsson
>
5

: Starfsmenntun
í byggingariðnaði
Að Keldnaholti hjá Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins verður kynning á námi og rannsóknum ásamt handverki
byggingargreina. Fræðsluaðilar og félög veita upplýsingar um starfsmenntun í byggingariðnaði frá kl. 10-17 í dag.
Velkomin á kynningu að Keldnaholti
Dagskré:
Sýningaravnöl útl og Inni
10-17 Tllraunlr og handverk Iðngrelna.
Skólar og félög velta upplýsingar
um starfsmenntun I bygglngarlSnaðl.
Netútsendlng I kafflstofu
10-17 Fyrlrlestrar á skjá I netútsendlngu
frá Vlðsklptaháskólanum um slmenntun
og slmenntunarmálefnl fyrlr almennlng
og ákveðna faghópa.
Fyrlrlsstrar I fundarssl á 2,heeð
13:00 Rannsóknastofnun byggingarfðnaðadns
13:30 Verkfrœðldelld Háskóla Islands
14:00 Menntafélag Bygglngarlðnaðarlns
14:30 Tœknlskóll (slands
13:00 Verkfræðldelld Háskóla Islands
Umhverfis- og bygglngawerkfraeðlskor
13:30 Verkfræðingafélag Islands og
Tæknlfræðlngafélag Islands
16:00 Byggingafræðlngafélag Islands
16:20 Arkltektafélag fslands
16:40 Félag húsgagna- og innanhússarkitekta
17:00 Fundartok
Heimasfða; www.mennt.is/simBnntun
Samtök atvinnulífs og skóla f byggingariðnaði standa fyrir dagskránni
en að samstarfinu standa:
• Menntafélag byggingariðnaðarins
• Samtök iönaðarins
• Samiðn, samband iðnfélaga
• Rannsóknastofnun byggingariðnaðai
• Tækniskóli íslands
• Háskóli fslands - Verkfræðideild
• Verkfræðingafélag íslands
• Tæknífræðingafélag íslands
• Byggingafræðingafélag Islands
• Arkitektafélag Islands
• Félag húsgagna- og innanhússa
álSl I"ÍlSlSÉÍ