Morgunblaðið - 08.10.1999, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 8. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Júlíus
Leikskólabörn
send heim
EKKI hefur tekist að halda uppi
fullri þjónustu á öllum leikskólum í
sveitarfélaginu Árborg, en 11 leik-
skólakennarar hættu þar störfum
um síðustu mánaðamót. Að auki hafa
fjórir leikskólastjórar sagt upp störf-
um og þrír leikskólakennarar til við-
bótar og taka flestar uppsagnirnar
gildi um áramót.
Að sögn Heiðdísar Gunnarsdóttur,
leikskólafulltrúa í Arborg, hefur ver-
ið reynt allt sem hægt er til að kom-
ast hjá því að senda börn heim af
leikskólunum vegna uppsagnanna.
Það hefði hins vegar ekki tekist í öll-
um tilvikum. Auk þess gæfi auga leið
að ekki væri hægt að halda uppi eðli-
legri leikskólastarfsemi þegar svo
stór hluti starfsfólksins hætti störf-
um. Hún sagði að farið hefði verið
fram á að starfsfólk í hálfu starfl
færi í fullt starf og með slíkum að-
gerðum hefði verið hægt að leysa
nokkurn vanda. Álagið á það starfs-
fólk sem væri eftir í leikskóiunum
væri mikið og það ætti sinn þátt í að
fleiri leikskólakennarar og leikskóla-
stjórar hefðu sagt upp störfum.
Hæstiréttur liafnar
frávísunarkröfu
Árborg vísaði máli leikskóla-
kennaranna til Félagsdóms, en Fé-
lag íslenskra leikskólakennara
krafðist þess að málinu yrði vísað
frá dómi. Því hafnaði Félagsdómur
og í vikunni staðfesti Hæstaréttur
þann úrskurð. Málið er núna til efn-
islegrar umfjöllunar hjá Félags-
dómi.
Síðasta haftið
sprengt
SÍÐASTA haftið milli Sultar-
tangalóns og ganganna sem vatn-
ið verður leitt um að virkjuninni
var sprengt í fyrrinótt. Spreng-
ingin gekk að óskum en alls voru
sprengdir um 2.000 rúmmetrar af
jarðvegi. Vinna er hafin við að
fjarlægja jarðveginn og við verkið
er notuð stærsta vélskófla lands-
ins sem tekur fimm rúmmetra í
skófluna.
Með Sultartangavirkjun er
virkjað fall Þjórsár milli Sultar-
tangalóns og Búrfellsvirkjunar.
Frá inntaksmannvirkjum við lón-
ið er vatnið leitt um 12 metra há
og 3,4 km löng göng niður að
virkjun en þar knýr það tvær 60
megavatta túrbfnur. Ráðgert er
að hleypa vatni á fyrri rafhverfil
Sultartangavirkjunar 18. októ-
ber nk. en áætlað er að raforku-
framleiðsla hefjist í henni 15.
nóvember.
Fá ekki að vera við skýrslu-
tökur annarra sakborninga
HÆSTIRÉTTUR staðfesti í gær
úrskurð héraðsdómara þess efnis
að verjanda eins sakbornings í
stóra fikniefnamálinu væri ekki
heimilt að vera viðstaddur skýrslu-
tökur lögreglu fyrir dómi af öðrum
skjólstæðingum.
Hæstiréttur fékk málið tii með-
ferðai’ á þriðjudaginn þegar verj-
andinn kærði úrskurð héraðsdóm-
ara þess efnis að sér og öðrum
verjendum skyldi vísað út úr
dómssal, sem kröfðust þess að
vera viðstaddir þegar lögregla
hugðist taka dómsskýi-slu af fjór-
um gæsluvarðhaldsföngum, einum
í senn að viðstöddum verjanda
hvers þeirra.
Hætt var við fyrirhugaðar
skýrslutökur á þriðjudaginn vegna
þeirrar biðstöðu sem myndaðist
þegar brottvísunarúrskurður hér-
aðsdómara var kærður til Hæsta-
réttar og getur lögregian því haldið
áfram með skýrslutökur af sak-
borningum fyrir dómi.
í dómi Hæstaréttar kemui- fram
að rannsókn í málinu sé skammt á
veg komin og ósamræmis gæti í
framburði sakborninga. Taldi
Hæstiréttur því að ekki væri
hættulaust vegna rannsóknar
málsins að verjendur annarra sak-
borninga en þess, sem taka á
skýrsiu af, væru viðstaddir
skýrslutökuna.
Fjöldi tilvitnana í íslenska lækna og raunvísindamenn í alþjóðlegum vísindatímaritum
Mælikvarði
á íslensk
vísindaverk
Gagnagrunnurinn Science Citation Index
sýnir að oftast er vitnað í verk Sigurðar
Helgasonar stærðfræðings í skrifum ann-
arra vísindamanna í þekktum alþjóðlegum
tímaritum. Gunnar Hersveinn rýndi í nið-
urstöður Birgis Guðjónssonar læknis um
tíðni tilvitnana í íslenska lækna og raunvís-
indamenn. Gagnagrunnurinn er viður-
kenndur mælikvarði á vægi vísindavinnu.
Tilvitnanir í verk íslenskra raunvísindamanna
Kannaðar voru tilvitnanir í verk um 600 einstaklinga, og fundust tilvitnanir í verk 490
Höfundur vísindaverks
Tilvitnanatíðni
Sigurður Helgason
t Áskell Löve
Ingvar Bjarnason
Snorri S. Þorgeirsson
Haraldur Sigurðsson
t Björn Sigurðsson
Karl Tryggvason
Kristján R. Jessen
Kári Stefánsson
Unnur P. Þorgeirsson
Sigfús J. Johnsen
Emil Hauksson
Stefán Karlsson
Birgir Guðjónsson
Úlfur Árnason
Ágúst Guðmundsson
Bjarni A. Agnarsson
Bogi Andersen
Þórarinn Gíslason
Agnar Höskuldsson
Stærðfr.
Grasafr.
Læknir
Læknir
Jarðvís.
Læknir
Læknir
Líffræð.
Læknir
Læknir
Jarðvís.
Jarðvís.
Læknir
Læknir
Erfðafr.
Jarðvís.
Læknir
Læknir
Læknir
Stærðfr. IEZ3
3.773
2.988
1.765
1.477
1.470
1.452
1.313
1.312
1.180
678
652
543
522
514
503
489
452
353
347
296
VÍSINDAVINNA er einn af meg-
inþáttunum í verðleikamati fræði-
manna, t.d. lækna og raunvísinda-
manna. Gildi vísindavinnu er hægt
að meta eftir á og telja margir
notkun vísindaverka í vinnu og rit-
störfum annarra vísindamanna,
sem fram kemur í tilvitnunum,
veigamikinn mælikvarða á gildi
verksins.
í gagnagrunninn Science Cita-
tion Index (SCI) er skráð hversu
oft vitnað er í vísindagreinar ein-
staklinga, þ.e. hversu oft er vitnað
til þeirra í skrifum annarra vís-
indamanna í þekktum alþjóðlegum
tímaritum. Gagnagrunnurinn hef-
ur t.d. verið notaður til mats á
hæfni umsækjenda í stöður í deild-
um Háskóla Islands. Birgir Guð-
jónsson læknir hefur kannað í SCI
tilvitnanir í verk u.þ.b. 600 íslend-
inga á árunum 1945-1998 og fund-
ið tilvitnanir í verk 490 lækna og
annarra vísindamanna. Hann birt-
ir niðurstöður sínar í Náttúru-
fræðingnum, tímariti Hins ís-
lenska náttúrufræðifélags, sem
kemur út í dag. Grein hans heitir
Mat á vísindavinnu.
Flestar tilvitnanir eru í verk
Sigurðar Helgasonar, stærðfræð-
ings og prófessors, tæplega 3.800
tilvitnanir. Næstur Islendinga er
Áskell Löve, grasafræðingur og
prófessor, með tæplega 3.000 til-
vitnanir.
Áhrifamikill vísindaferill Björns
Sigurðssonar læknis, oft kenndur
við Keldur, birtist í niðurstöðum
Birgis, því að hann er enn þriðji
hæstur í starfsgrein sinni með
1.452 tilvitnanir en Björn lést fyrir
um 40 árum.
Gagnagrunnurinn Science Cita-
tion Index nær aftur til ársins
1945. Hann var fyrst gefinn út á
bókum en nú má nálgast hann á
Netinu, t.d. í gagnasafninu
DIALOG með íslenskum upplýs-
ingum frá 1978. í SCI er skráð
nafn tímarits, útgáfuár, bindi og
upphafsblaðsíða en ekki titill við-
komandi greinar. Aðeins er getið
fyrsta höfundar án tillits til fjölda
meðhöfunda.
Oftast vitnað í Ingvar
Bjarnason af læknum
Birgir birtir í grein sinni töflur
sem sýna fjölda tilvitnana í lækna
annarsvegar og raunvísindamenn
hinsvegar og töflu yfir tíðnina síð-
ustu tíu ár.
Hann leitaði tilvitnana í verk
u.þ.b. 350 lækna í SCI og fundust
tilvitnanir í greinar 287 þeirra.
Efstur er Ingvar Bjarnason sem
starfar í London og hefur verið
vitnað 1.765 sinnum í verk hans.
Vitnað var í greinar hans alls 235
sinnum árið 1989, tíðast allra ís-
lenskra vísindamanna á einstöku
ári, næstir eru Snorri S. Þorgeirs-
son með 1.477, Björn Sigurðsson
1.452 og Karl Tryggvason með
1.313.
Þriggja lækna er sérstaklega
getið í grein Birgis. Björns Sig-
urðssonar, eins og getið var,
Lárusar Einarssonar, sem lést
fyrir 30 árum, og er enn fimmti
hæstur lækna með 1.202 tilvitn-
anir (skráning í SCI byrjaði
mörgum árum eftir að starfsferill
hans hófst), og Níels Dungal, sem
er enn ellefti hæstur lækna,
löngu eftir lát sitt, með 552 til-
vitnanir.
Birgir kannaði fjölda tilvitnana í
verk u.þ.b. 80 jarðvísindamanna og
fundust þær hjá 75 og var mest
vitnað í Harald Sigurðsson eða
1.470 sinnum og er hann fjórði á
SCI listanum yfir raunvísinda-
menn. Sigurður Helgason og
Áskell Löve efstir og næstir eru
prófessorarnir Jóhann Axelsson
með 1.925, Sigmundur Guðbjarna-
son með 1514 tilvitnanir.
Birgir lagði sérstaka áherslu á
að kanna tíðni tilvitnana í verk
eldri vísindamanna og nefnir að f
einkar athyglisvert sé að finna
megi 186 tilvitnanir í verk Bjarna
Sæmundssonar (1867-1940) nátt-
úrufræðings og 88 í verk Þorvald-
ar Thoroddsen (1855-1921) jarð-
og landfræðings og að enn sé vitn-
að til þeirra. Af öðrum látnum vís-
indamönnum nefnir hann Jón Ey-
þórsson með 83 tilvitnanir, Stein-
dór Steindórsson með 35, Helga |
Pjeturs 26, Finn Guðmundsson 73 p
og Árna Friðriksson 85.
Til fróðleiks nefnir Birgir að enn
er vitnað í verk Alberts Einstein
400-600 sinnum á ári í virtum vís-
indaritum, tæplega 50 árum eftir
lát hans.
Konur á listum SCI í grein
Birgis eru Unnur P. Þorgeirsson
með 678 tilvitnanir, Margrét
Guðnadóttir með 440, Hrefna
Kristmannsdóttir með 271 og
Ástríður Pálsdóttir 245. Hann
nefnir einnig sérstaklega tvær
konur fyrir utan 30 hæstu og eru
það Laufey Steingrímsdóttir með
186 og Hrefna Sigurjónsdóttir
með 178 tilvitnanir.
Mark um jákvætt mat
„Science Citation Index er að
sjálfsögðu ekki einhlítur mæli-
kvarði á gildi vísindaverka, en j
könnunin sýnir góða samsvörun J
við almenna þekkingu á störfum
þekktustu vísindamannanna,“ rit-
ar Birgir í grein sinni, „tilvitnun
sýnir að tímaritsgreinin hefur ver-
ið lesin af vísindamönnum á sama
sviði og er því talin hafa vægi.“
Birgir telur að álykta megi að
tilvitnanir vísindamanna í verk
annarra séu jafnan til marks um
jákvætt mat á gildi vísindaverks-
ins og tákni viðurkenningu, og því
sé SCI mikilvægur mælikvarði á
vægi og langtímagildi vísinda-
vinnu.