Alþýðublaðið - 15.08.1934, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAG 15. ágúst 1934.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
W 7»-
S
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
l)AGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
ÚTGFANDI:
ALÞÝDUFLOKKJRINN
RITSTJÖRI:
F. R. VALDEivlARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 —10.
Siinar:
tí'OO: Afgreiðsla, auglýsingar.
1501: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
1002: Ritsljóri.
I!'03; Vilhj. S. Viihjálmss. (heiina).
i!)05: Prentsmiðjan
Ritstjórinn e til viðtals kl 6—7.
St|ómin og máU
ef n agrnndvðllnr^
inn.
Piegar Aljiýðuflokkurlnn o;g
Frams'ókniarflokkurinn gengu ti;l
stjórnarmyndunar, gteirðiist pað ný-
mæli' í jsiögiu íslenzkra stjórnmála,
að fliokkarnir gerðu nneð sér opin-
biera £tamx(6nga,.er,fiqila í sér staifs-
grundvöll fyrir þing -og stjóilnr
Þiefta ler í Iháiniu fylsita samnæuii
vjð lýðratðisstefnu Þiessara flokka,
því almtenniingi er hér gefinn kost-
u á að fylgjast fylliilega mieð
hversiu þau loforð verða efnd,
siem giefiin voru mieð myndun
stjórnarriinnar.
Hvað hefir pegar verið fram-
kvæmt af samningunum?
Stjórntin hefir nú setið að völd-
um rúman hálfan mánuð, og á
þeim tíma hefir hún þegar haffst
kinkjunnar. Menn geta jafnvel átt
það á hættu að heyra margan,
guðfræðing smjatta á eilifu hel-
víti, þegar hann flytur prófræðu
sina á því herrans ári 1934.
MegiinHSitgur hins nýja er sem sé
alls ekki fólginn í því, að alli-r
hafii sikift um skoðun á guðsson-
exini, hioldlegri upprisu o. s. frv.
beldur í alt öðru, sem nú skal
sk^rt. Þeir, sem muna fáein ár
þ.ftur í tímainn, hljóta að minnast
þess, að deiluatriðið risti í raun
og veru dýpra en það, hvað rétt
sværii í hinum guðfræðilegu atrið-
um. Það, sem fyrst og fremst
var baniist um, var það, hvort þeir
sem fylgdu hinum nýju stefnum
'út í yztu æsar, gætu átt heima
í hinu kristna trúfélagi, kirkjunná,
verið þjónar hennar iog starfs-
menn,. Annans vegar var þvi hald-.
i fram, að hið gamla kenningam-
Ikerft ieitt væri kristindómur, hins
vegar (t. d. af próf. Har. Níiels-
synii, straummönnum o. fl.) að
kristiin kirkja gæti og ætti að
vinna háða flokkana og sam'eána
þá á þeim grundvelli, að Jesús
Kri,stur væri leiðtogi' mannanna
til eiJífs lífs, fyrirmynd í brejý'tnf,
vinur og bróðir í starfi og striti
tilverunnar, jafnt nú sem fyr. —
Það er þessi síðarnefndi mái-
staðiur, sem befir sigrað. Þess
vegna hafa trúfræðideiiurnar hætt
iog eru ekki lengur „hið brenn-
andi spursmál.‘< Nokkru hefir einn
ig valdið, að kirkjan hefir orðið
fyrir illvígum árásum á síðarij
árum, ekki vegna þess, sem aðl-
handa um framkvæmd þriggja at-
riða iajf þeim fjórtán, sem samíjð
var um.
Þau atriði eru:
1. A1 þ y ðlu sam ban diö hefir verið
v'iðurkent sem samininglsiaðiifll: í op'-
inberri vininu. (5. atriði samning^
anina.)
2. Gefin hafa verið út bráða-
birgðalög um sölu siláttU'fjáraf-<
urða, og ininan skamms verða gief-
in út hiiðstæð lög um mjóikur-
isölu. (4. saminingsatriðið.)
3. Varalögreglan hefir verið af-
numán. (7. samningsatriöið.)
Bkki verður aunáð sagt, en að
myndarlega hafí, verrið haíifst
handa iog upphafíð lofí góðu
framhaldi.
Fleist þau 11 aitriði samnifnigi
anna ,isem ekki ier enn farið að
vinna að, fela í sér stórmikiao
nýjungar, sem ekki geta komið til
framkvæmida fyr en eftiir þii.ng.
Alþýðublaðið mun, eftir því sem
við verð'Ur komiö, sikýra efni
hinna einstöku greina samnping-
anna fyrir lesendum sínum,.
Skipulagsnefndin.
FyriSia samríingsim er
pamtpt:
„Að sikipa nú þegar niefnd sér-
fróðra manna til að ger,a till'ögUr
og áætlanir um aukinn atvinnu-
sem þarfir krefja og átt getur
við.“
Ákvæöið um nefndarskipun til
þess að gera áætlun um atvinnu-
rekstur og framkvæmidir er mjög
nierkileg nýjung. Hún er frani
komán sökuim þeirrar staðreynd-
ar, ,að hiið marguinlalaöa lögmál
hininar frjálisu samkeppni um
framboð og eftiirspurn, sem átfí
að Uægjá til þess að halda a|t-
vinnulíiinu á heiibrigðum gruind-
veTlíi, er veigið og létt fuindijb.
Það hefír sýnt sig, að hín frj.áisa
samkieppni er þiess á engan hátt
umkomin að leysa atvinnu-vanda-
mál nútímans. Staðreyndirnar tala.
Náttúrán befiir á boð'Stólium efni
tilil fæðjis og kiæðis handa öiTum
io g mieáim en, það. Hinni frjálsu
samfceppni. ferst úthluitumn svo
úr htendi, að tugir mállTjóna
manna fara ails á míis, og í ör-
væntáinjgarbrjálæði hins hu.ngraða
mannis flieygja þær sér í faðrn
brjállæðiisstefna eins og nazisma
og 'kommúnisma.
Þ'egar glengið er inn á þá braut,
að fela hinum beztu mönnum að
gera áætlun um atvinniurekstur og
framkvæmdiir fyrlir ókominn tíma,
er byrjaö á viðurkenmngu þei rar
staðreyndiar,, að tilgangur at-
liafna'ífs isienzku þjóSiariinnar sé i
'Sá, að sjá rúmlega hundrað þús- j
rekstur, framkvæmdir og fram<
leiðsliu í Jlandinu, svo og aukna
'Söl'ú afurða utan- og innan-lands.
Sé lögð áberzla á að lefla þann
atvrnnurekstur, sem fyrir er, ,á
bejilbrigðium grundvelii, enda sé
komi'ð á opinheru eftiHi'ti mleð
hvers fconar stórriekstri til trygg-
Angar þvr, að hann sé rakinn í
samræmi við hágsmuni almemnf-
ings. Opinberar ráðstafanir ver.ði
isíðan gerðar til aukningar ait-
vlinniurekistri í landiínu, eftir því
greindi kiistna mienn, heldur þess,
sem sameinaði þá. En hvað var
þá eðliilegra heldur en það, að
menn, sem áður höfðu deilt um
auka-atriðin sameinuðust um að-
al-atriðin í andstöðu við árásar-
liðið. Á þann hátt hefir stefna
Haraldar Nielssonar sigrað innan
isl. kiirkju. í öðru lagi hafa hiin
félagslegu vandamál knúið æ
fastar á og athygli kirkjunnai*
manna beinst að þeiim, engu síður
en annara. Meðan fáfræðiingarnir
ætla að rilfna af .vandlætimgu yf-
iir því, að kinkjan skilji ekkerit
af táknum tímanna og sé sttefin-
bliind á vandamáT jarðari'nnar,
samþykkja prestar á ráðstefnum,
síinum yfirlýsingarr, sem gefa tii
kynna fylgi þeirra við hvers kon-
ar þjóðfélagslegar umbætur. Ég
veit vel, að yfiriýsinga’rnar verika
eklíi úrslitum málanna sjálfra, en
þær sýna hvert hugur kirkjunnar
hnelgist í þessum efnunr, og
befðiu 'Stjórnmálamennirnir yíir-
Leitt þann skiining á gildi kirkj-
unnar, sem prestarinir hafa á lög-
gjafarstarfi, umbótanra'nna, þá
þyrfti' epginn að kvarta yfir
siæmri samvinnu itííQi kirkjunm-
ar iog þieirra. Því mieiri sem
kynning mín verður af ísiienzkum,
preistum, því vissari er ég um
það, að meiri hluti þieirra hefir
fulia löngun til að ieggja siinin
skerf ti,l úrlausnar félagsmálanna
og telur kirkjuna hafa þar sitt
verk að vimna.
Frh.
undum manma farborða og skap;a
nýja afkomumögulieika fyrir þá
nýju þjóðfélagsiþiegna, sem bætasit
í hóplimn á hverju ári.
Þann'ig er nú spurt: Hviersu
mörgujm getur sjávarútve'gurimn
séð farborða? Hve möirgum land-
búnaður, iðniaður, verzlun ?
Þegar fengim eru svör við þess-
um spurn.ingum, kemur til at-
hugumar, hve móklu af veitufé
þjóðai'imniar á að verja til hvers
atviilmniuvegiar? Hversu máklu má
verja t'il endurnýjunaT og aukn-
iingar íiiskí- og samgöngu-fliota ?
HverSu miiklu tiil ræktunar lands?
Hversu mc'íklu til nýrrar iðju og
iiðnaðar? Hversu miiklu til nýrra
byggimga o. s. frv.
1 sem fæstum orðum: í stað
beSnnskuliegrar trúar á að öilil
vandræð': atvinmulífisínis leysist af
sjálfu sér kemur rólteg athug'uin.
hte:ilbri|gð|r,ar sikynsemi., — skipu-
lag í stað skipulagsleysis. Verk-
tefniin, eru mörg ipg vandasöm, en
þar sem vit og vilji haldast í
hen,dur í hinni mi'klu baráttu fyriir
að bjarga þjóðiinni frá eymd og
auðm, má mikiis vænta. S.
Hjónabanð
4. þ. m. voru gefin samian lí
hjómaband ungfrú Halldóra
Árnadóttir og Guðjmundur Svein-
bjamarson frá Akranesi. Heiimáj’i'
þeirra ier að Sóleyjartimgu á Akra
n|esi,.
Mb. Skattfellinoor
fer héðan til Siglufjarðar amað
kvöld (fimtudag). Kemur við á
Skagafirði, ef nægur flutningur
býðst þangað.
Skðli Onbmundsson
Borððahl .
bðndi að Úlfarsfelli.
Fæddiur 18. marz 1870 að Landa
koti í Reykjavík. Ólst hann upp
mieð foreldrulm sínum að Elliða-
kioti til 19 ára aldurs. Vfír í F'liens-
borgarskólia vetuma 1890 og ‘91.
Fór til Noregs 1892 dvaldi þar í
2 ár við járnbrautar- og vega-
lagnjingu. Kvongaðist árið 1896
Guðbjörgu Guðmundsdóttur Mið-
dal. Byrjaði búskap í Eiliðakofij
SKÚLI G. NORÐDAHL.
1897, bjó þar í tvö ár, fluttiist
þá að ÚlfarsfeTTi, siem þá var í
órækt. Hefir það tekið þieism
stakkaskiftum er sjá má. Var
verkstj. við vega- og brúa-gerðir
í 12 ,ár. Þau hjón eignuðust 8
börrr; 6 fcomust upp, 2 dóu á
iutiga aidri, ólu upp tvö önnúír
böm. Skúii starfaði mjög að
sveitarmálum svo sem stofnun
Sláturféiags Suðuriands og Mjólk-
urfélagi og hreppsnefndarstörfum.
Hahn andaðist 7. þ. m., iein verður
jariðsungiinln á mor,gUn.
Það eru nú iiðin nærfelt 30
ár siðan sá er þetta ritar kyntr
ilst boíium fyrst, en það var á
þann hátt að ég vann með honium
eitt sumar við vegavinnu, og alt
af isíða'n, hefír Skúli staðið fyrir
mér sem verkstjórj eins og þeir
ættu að vera, já mieira að segja
hef ég oft bugsað unr það, að
hann hefð'i verið góður forihgi
fyriir hverri þteirri sveit manniai
er átt hefði' mikil og góð verk
að viinma. Skúli kuinni þá list, að
sameina, það tvent að vera virtuir
og aktaður yfirmaður og dáður
sem félagi. Slíkt getur ekki neinn
nema sá, sem er gáfaður, víð-
sýnn, glað'lyndur og drengur góð-
ur, en alt þetta var Skúli. Hanm
gaf ákveðinar fyrirskipanir, kendi
möinnum að vinna, vinina svo vel
genigi, en þó létt og af skynsemi
með áhuga. Og svo að loknu
dagsverkii, gát hann tekið þátt
í hvers konar gleðlskap „strák-
aninia is5in,na.“ Og þó hafði hanin
tekið sjúklieika þann er hann alt
af síðan gékk með, og sem oft
var :svo erfíður, að hann leið
S'árar þjáningar, ,en hélt eigi að
síðiur giieði sinni, viðmóti iog prúð-
miensklu. Slikt er ekki. öðrum hent
en þeim, er mikið eiga af and-.
legu og líkamlegu þreki, og um
Skúla mátti það segja, að hann
væri karlmienni mikið, fagur að
vallarsýn. En þrátt fyrir aTla góðá
teigánlieika hætti hann störíum í
þjónustu rík'isins á bezta sfceiði,
mun þar hafa borið tvent til, að
hainn hafði stofnað bú og það,
að hann var svo sjálfstæður og
áfcveðinn ,0g - líkliega of hagsýnn.
Þoldi 'ilTa króka og sérvi'zfcu,
svo á vegum sem! í öðrum íra'm'
kvæmdium; haun vildi ganga b:l ,t
að verki, láta skynsemina og út-
reikninginn ráða og halda
skemistu leið. Hann hafði iært
tniæiiingu og verkstjórn í Nort-
egi' log notasit vel að. Um þær
mundir, er ég vann mieð Skúla
var þegnskylduvúnnu-hugmyndin
mjög á baugi'. Ég var henni fylgj-
andi 'Og hugði gott til gaignstemi
bennar og hugsaði' mér fbringja
við slífc störf, að tangja sveit
við sveit, slíka æm Skúla, og
.muindi þá enga æskumtenn iðrla'
þótt eytt hefðu þrem mánúðum
æfli sinnar án annars >endurgjalds
en þiess, að læra að vinna og
meta líkamTega viinnu.
Eftir að Skúli lét af verkstjóiln
fyrir rífcið, tók hann að stunda
bú sitt, en, ,um það hafði hans
góðá og dugandi kona, Guðbjörg
Guðmundsdóttir annast fyrst og
fremst, og hefi ég fáa mienn þekt
er svo kynni að meta störf konu
siinnar sem Skúli. Þau hjón hafa
uppalið mörg mannvænleg börn,
síin ieiigin og annara, og þau af
þteim, er ég þieikki, bera heijmiliinu
á Felli vel söguna að þroslka og
fnamgöngu. SkúTi hafði
mikínn féla,gsTegan áhuga, fylgd-
ist vel mieð og léði hverju góðu
máTi lið .
Það múnu vera að eins 10 ár
síðan verkalýðurinn hér syðra
var :að aiura samaú fyrir prentt
smiðju, þá kom Skúli með pien-
iinga til mín, sem hann sagði að
veéri litið framlag frá slé(r í prent'-
snniðjuna; það voru víst ekki
marigir bændur, sem þá höfðu
sllifcan skiilniing á nauðsyn verka-
lýðs'ins tiT að eíga blað og pnent-
smiðju. En svona var Skúli;
hann sfcyTdi nauösyn^ vininandi
stéttanna tii sjávar iog sveita;
taldi þjóðarnauðsyn að þeim iiðí
sæmiLega og að aufc drengskap-
ar og mannúðarmál, og hann
sitarfaðii samkvæmt því.
Það er sagt, að af öllu þvi,
stem nuenn Tesi og læri sitji að
'eiins lítið eftir í manini, ien það,
sem effiir verði og þoii tímans
töinn, sé kjamitnn. Myndi þessu
ekki vera líkt farið mieð við-
kyunimgu mannánna, að af fjöld-
anium fyrnást minningarnar, en
þeir er haldi velli ihugum
ma'nns, séu úrvalið. Ég hefi altaf
talið mig eiga Skúla mikið að
þakka .fyri'r sumarið, sem ég
vann með honum; hann var annar
vandalausi; maðurinin, sem ég
siem ungur maður kyntist og
hafði þau áhrif á mlg, að þau
hafa efcki fyrnst, enda orðið mér
að nriiiklu gagni, og trúað gæfil
ég að margir befðu líka sögu að
síagja um viðfcynningu við hanin,
Eg varð því hljóður við, er ég
heyjriði lát hans; ég hafði van-
liækt að kveðja hann og þakka
honum fyrir alt það, sem hanin
hafði fyrir mig gert, — og alT-
an hans skiLniing og stuðniing við
'ofckar sameiginlegu áhugamái. —
En þótt þakklætið komi seint og
ikveðjan sé fátækleg, þá myndá
hann hafa ski ið það og fy (trgefið.
SkúTi; var einn þieirra manina, er
siannfærðiur var unr að menniirrtir
hættu leikfci að lifa eða starfa, þótt
: störfum hér væri lokið.. Og sé
það rétt, þá heldur Skúlii áfram
að vtirnna að þróun hins fagra og
góða, og minning ha|ns mun lífa.
Felix Gupmundsson,