Morgunblaðið - 09.01.2000, Blaðsíða 10

10 B SUNNUDAGUR 9. JANÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Sfldarævintýrið á Siglufirði. Myndin er líklega tekin 1938.
Sigurður Nordal prófessor.
Horft til austurs úr Öskjuhlíðinni í Reykjavík. Myndin
er tekin þaðan sem Perlan stendur í dag
Sveinn Björnsson í Alþingishúsinu við Austurvöll. Myndin er tekin 1941,
eftir að Sveinn varð ríkisstjóri á Islandi.
Guðmunda Elíasdóttir
söngkona.
TOFRAR
AUGNA-
BLIKSINS
100 ár frá fæðingu Vigfúsar Sigur-
geirssonar ljósmyndara
Páll Isólfsson, organisti og tónskáld.
EITTHUNDRAÐ ár voru liðin á
fimmtudaginn frá fæðingu Vigfúsar
Sigurgeirssonar, Ijósmyndara.
Hann fæddist 6. janúar árið 1900 á
Stóruvöllum í Bárðardal, sonur
hjónanna Sigurgeirs Jónssonar
bónda þar, sem síðar var lengi org-
anleikari á Akureyri, og Friðriku
Tómasdóttur.
Vigfús lærði ljósmyndun hjá Hall-
grími Einarssyni á Akureyri 1920-
23 og starfrækti ljósmyndastofu í
höfuðstað Norðurlands að námi
loknu, allt til 1935. Þá hélt hann ut-
an; kynnti sér nýjungar í ljósmynda-
gerð í Danmörku og Þýskalandi það
ár og síðan kvikmyndagerð í Þýska-
landi 1936-37.
Athygli íÞýskalandi
Vigfús sýndi myndir frá íslandi
sem vöktu mikla athygli í Þýska-
landi og sjá má á dagblöðum frá
Hamborg á þessum tíma að sýning
sem hann hélt þar í borg fékk tals-
verða umfjöllun. I viðtali eftir heim-
komuna er Vigfús spurður, hvort
slíkar sýningar myndu ekki velqa
heppilega athygli á náttúru lands-
ins, og svarar: „Jú, svo virðist, ef
dæmt er eftir aðsókn á þessari sýn-
ingu. Virtust gestimir vera hrifnir
af og þykja nýstárleg þau náttúru-
fyrirbrigði, sem fram komu á mynd-
unum, sérstaklega fossamir, jökl-
arnir og hverirnir."
Þegar heim kom frá Þýskalandi
1936 settist Vigfús að í Reykjavík
og opnaði þar Ijósmyndastofu, sem
sonur hans og lærisveinn, Gunnar
Geir, rekur enn í dag.
Atvinnuljósmyndarinn Vigfús
varð hins vegar aldrei svo upp-
tekinn af rekstrarlegri hlið ljós-
myndunarinnar að hann tapaði
næminu fýrir töfmm augnabliksins.
Því em margar mynda hans ómet-
anlegar heimildir um atvinnuhætti
og þróun byggðar og mannlífs á
öldinni.
Ljósmyndari forsetans
Vigfús hóf að mynda fyrir Svein
Bjömsson þegar hann varð ríkis-
stjóri 1941 og var síðan ljósmyndari
embættis forseta fslands, þegar það
varð til 1944, allt til dauðadags en
Vigfús lést í júní 1984.
Gunnar hefur unnið margar
myndir föður síns og haldið ljós-
myndasýningar um landið. Síðast
1994 á Akureyri, þegar Bragi Ás-
geirsson, myndlistarrýnir Morgun-
blaðsins, skrifaði meðal annars:
„Víst er ég vel kunnur ýmsum
myndum Vigfúsar úr blöðum, bók-
um og tímaritum, en ég tel að þetta
sé í fyrsta skipti sem fram kemur í
öllu sínu veldi hvflíkur yfirburða
Ijósmyndari hann var. Kæmi mér
ekki á óvart þótt þessi sýning eigi
eftir að marka tímamót um upphefð
Vigfúsar sem eins merkasta ljós-
myndara þjóðarinnar á þessari öld.“
Bragi segir ennfremur: „Margur
mun verða heillaður af þessum
myndum fyrir það eitt hve vel þær
lýsa þjóðháttum á tímabilinu, en allt
búskaparlag til sveita hefur gjör-
breyst á fáeinum áratugum. Hér
hefur Vigfús verið skrásetjari sjón-
himnunnar með myndavél sinni og
mun stórtækari og sannari nokkr-
um málaranum. Ekki eru síðri
myndir Vigfúsar úr þéttbýliskjörn-
um, sjávarsíðunni með sfldarplön-
um sem og hvers konar athafnasemi
dagsins."
Listamaður
Vigfús var agaður listamaður, al-
inn upp á menningarheimili þar sem
tónlist var í hávegum höfð. Hann
var annar í röð níu systkina. Vigfús
nam ungur píanóleik af fóður sínum
og öðram innlendum og erlendum
kennuram og var ekki gainall þegar
hann var orðinn eftirsóttur undir-
leikari einsöngvara og kóra á Akur-
eyri. Hann þótti efni í mikinn lista-
mann á þessu sviði, en á æskuárum
Vigfúsar þótti ekki vænlegt að
leggja stund á tónlist sér til lífsvið-
urværis og því fór hann til náms í
ljósmyndun. Vert er að geta þess að
tveir yngri bræður Vigfúsar fetuðu
í fótspor hans sfðar og urðu kunnir
ljósmyndarar, þeir Eðvarð á Akur-
eyri og Hörður í Vestmannaeyjum.
Vigfús var tvíkvæntur. Fyrri
kona hans var Bertha Þórhallsdótt-
ir. Þau giftust 1931 en Bertha lést
ári síðar, aðeins 21 árs að aldri. Síð-
ari kona Vigfúsar var Valgerður
Magnúsdóttir. Þau eignuðust tvö
börn, Gunnar Geir ljósmyndara sem
áður er nefndur og Berthu hús-
freyju.