Alþýðublaðið - 30.08.1934, Blaðsíða 2

FIMTUDAGINN 30. ágúst 1934.
ALÞYÐUBLAÐlB
2
HANS FAlLADA
Hvað nú —
ungi maður?
Islenzk pýðing eftir Magnús Asgeirsson.
hafi'ö augun hjá yður,“ siegir Púss'er nreð harðfníeskjuliegri dnbeittíniii
og fer að losia nejiíamar jaf Diengsa, æm strax fer að gráta. „Hérnjaí,
sjáið pér, pietta ier :nú syiofeöiiiuðl bifeyja. Það er nú lekkert sérstaík;-
lega góð lykt af hennj, einsl og pér getíð sjálfir giengið úr skugga
um.“ , i
„O, pesis háttar bítur ekk|i á mig,“ isiegiír Jachmann. „Þegar ég
var í 'sikiotgrölf'unum, gat ektoert tekiið frá mér matariystina, ekkil
einu sinni eitt augnablik."
„Ja, Jachmann, pér ipruð ekkii lambið að leika sér. viði,“ segiij
Pússer mieð uppgjafanrsviip. „Sjáið pér til, nú beirum við. olíu á
botninn á honum, hreiina, iindæla bað:mo,lÍ!U.“
„Af hverju?“ ►
„Til piass áð ekki rí;fi af'' honum. Það hetfir ek|ki enn p,á rijf|ijð
af 'syni mínium." (
„Það hgfir ekki iðnn rifið aS syni míuum!“ endurtakur Jachi-
mann miéð hrifningu. „Drottiiirin minn góður, hvernág petta hijöm-
ar. Son,ur mimn hefir aldr/öi logið lewn p,á! Scinur mánn hefálr
aldréi valdið mér r]g! — Það. ei! alvqg frábært, h'vað pé;r eruðl
duglegar með hlieyjurnau Já, petta er mefófætt — — alveg
fædd til að vera rnóðir. “ — —
Pússer bindur enda á pessar háfleygu hug.lieiðingar með pví.
að biðja hann að snúa sér undan. Méðaini hanm gengur, hlýðinjh
og hæversfcur, út að glnggiannm, krækár hún í síkyndd fráfsér
kjólnum, nennir axiafetlum nærkjólísi og skyrtu niður af öxíluinum,
fgr í (baðkápunia iog leggur svo barnið að bífjóstA sér. Þ,að hæftiir
undir einsi að gráta, eg meði djúpu andvarpi’, næstuml lekkasiogii
lykjast varirrnar fast um hina hlýju mjóIkurstrnuma og Diejngsi.
byrjar að drejkka. Púss/er re|nni(r augunum niður til hans, log pessi
skyndiiega pöign verður til pass, að pöir báðir, sem við gluggann1
standa, snúa sér við og vinða móður og ba;r|ni fyrir séjr, án pess
að mæla nrð frá munni. 1
Þögnin stendur samt ékki lengi, pví[ alt í einu segir Jachmanu
ejns eg ósjálfrátt: „Já, auðvMiað hefi ég farið vitlaust að íöiliu
saman, Pinneberg, petta einfalda, eðliliega — petta góða, dýrmæta."
— — Hann ber með hnefanumi !á ennið á sér. „Gamlii asnij’!
Gamli asnji!“ i
Og svo fara pau að snfa,
Pinneberg ier ekfci í 'slem he|ztu! skapi daginn leftir, melðan hanín'
ve;rður að vera fjarjvistum frá Pússer og hinum óboðna gesti.
Ibúðin er svo lítil, eiginlega iaðj eins ei'tt heftibeHgli, to,g hann gtetóu;r
Skipulag
á pjóðarbáskapnum.
Eftir Kjartan Ólafsson, hagfræðing.
Á ’síðustu árum hefir mikið ver-
i'ð rætt 'Og ritað um kreppuna
og um ráð til pess að vinna bug
á henni. Hafa hagfræðmgar og
kaupsýslumenn komið frarn ineð
ýmsar kenningar um uppruna
hennar oig rreynt að benda á ldð-
ilr út úrr henni.
Ein lieiðin, sem mönnum hefi'r
hu.gkvæmst til pess að sigrast á
kreppuinni', er skipulagning pjóð-
arbúskaparins.
1 pessari grein verðuf reynt
að gefa mokkra skýríngu á pvi,
hvað átt er við með hugtakinu
sikipulag á pjóðarbúskapnum.
En áður en við byrjum á pví, er
bezt að fara örfáum orðum um
pað skipulag, sem núverandi við-
skiítalíf Pyggist á.
Viiiðsfciftalífið nú á dögum bygg-
ist víðast hvar á hinni frjálsu
samfcep pni, siem að vilsu hefir orð-
ið 'fyrir hverri tafcmörfcuninmi á
fætur annarii. Eftir frönsku stjórri-
arbyltiinguna ruddi hún sér sffelt
meiira lOg meina til rúms. Hinir
svoköliluðu klassósku hagfræðing-
ar vonu ei'ndriegnir stuðningsmenn
hennar. Eftiir kenningum p'einla
átti alt viðsikiftalíf að vera svo
frjátst sem auðið væri, og eín-
stafclingurinn að hafa par sem ó-
bundnastar hendur. Ríkið átti að
sikífta sér siem allira minst af öliiu
atvinnu- og viðsfcifta-lífi. Sumjr
gengu svo langt að halda pvi
fram, að hlutverk ríkisins vær5
efckii annað en pað, að vernda
eignaiffiéttinn og öryggi borgar-,
artna. Aðrir vildu láta rílkiö skifta
sér af eiinstalka sviði viðskifta-
lfffisins, en pó alt af siem allra
fæ’st'um. Rikið var að peirra dómi
óhæft eða lítt hæft til framleiðslu
eða verzlunar, og reyndu peir
að færa ýms rök fyrir pví. Rök
peiiffia eru nokkuð kunn, svo að
óparfi, ier að ræða feekar um pau
hén Hinir klassisku hagfræðing-
ar héldu pví sem saigt fram,, að
pað væri hollara, að eiustakling-
ar, ien ekki ríkið, stjómuðu at-
vinn'u- og viðskifta-lífinu. Þeir
ÍSöigðu (og. í pví eru hagfræðiingar
peim yfirlieátt sammáia) að gruind-
vöiliur'inn undir starfsemi einstak-
lingsiins á sviði við'skiítalífsins
væri AÐ GRÆÐA. En einmitt
með pví að hver eiinstaklingur
bygði starfsemi sína á pví að
græða, væri hagsmunum beildar-
iunar um leið bezt boigið. Hinir
klassisku hagfræðingar höfðu
ékki að sér gert að hugsn til pies,s, hveHnig Jatjhmann fálmaði
eítir rúmdnu bennar Pústser'r, kvöldið semi bann lét pau hafa prjú
hundruð mömkin í húsaleiguna. En pegar hanin kemur heim,
móður og másandi, er auðvjtað aitl í bezta lagi,. Pússer ar í ágætu
skapi; Jachmann stendur á höfði: í koffoxti úti Við gluggann, ©n
rýkur alt í einu niður hænisnast,igan|n.
Nýjar bækiir:
Landnemar, .
síðara hefti, pýðing eftir Sig. Skúlason, og
Silfurturninn,
pýdd af Margréti Jónsdóttur, koma í bókabúðir í dag.
Aðalútsala hjá barnabl. „Æskan“, Hafnarstræti 10.
Nýtt hvalrengi fæst í Tryggva-
götu bak við verzl. Geirs Zoéga.
Sími 2447.
Amatörar!
Framköllun, kopiering og
stækkemir, fallegar og end-
ingargóðar myndir fáið
pið á Ljósmyndastofu
S’snröat Gnðmnndssonar
Lækjargötu 2. Sími 1980.
Athugasemd.
Tvær nýjar bækur:
Undarlieg fanst mér fæhslan,
siem ég sá að heföi átt sér stað
á ýmsum hæjum á Snæfellsnesi
Sagt er t. d. að Söðulsihoit sé i
M'iiklahoLtshreppi,, en pað er, í
Eyjahreppi, Ósakot er flutt í
Brieiðuvíkunhrepp, en pað er i
Staðarsveit. Svo er sagt að hús-
ranusófcn haíi farið fram í Belgs-
holti. Ef átt er við Staðarsveit, ier
pað icfeki táil, en Bierjgsholtskot'ertil,
oig mun vera átt yið pað. Það er
enn friemur ranigt, að Jöiunduffi
á Elliða sé Bjarnasion; hann er
Þórðarsnm, og er pað að, líkindum
pnentvilla.
Sigw'dmr GuZrnmidsson.
KLEINS
klðtfars
reynist bezt
Baldursgata 14.
Sími 3073.
Sjóferðasögur
eftir Sveinbjörn Egilson.
Þar segir hann frá ýmsum æfintýrum
frá yngri árum sínum, en sérstaklega er
viðburðarík frásögnin „Vetrarvist á
norsku skipi 1898—1899“.
Barnavers úr PassiasálBnn»um,
Valið hefir séra Árni Sigurðsson.
Útboð.
Tilboða er óskað í smíði á skilrúmunf og húsgögn.
um í tollpóststofuna. Uppdrættir fást í teiknistofu
húsameistara ríkisins.
Reykjavík, 29. ágúst 1934.
Guðjón Samúelsson.
mikil áihrif jafnt á sviði kenrwlng-
artna siem í rieyndinni. Uindir á-
hriifum frá peim gierðu ýmsar rík-
iisistjórnir ráðstaíanir, sem miðl)
uð|u að pví að greiða götu hinni
frjál'Su samfceppni. Má t. d. nefnla,
í pesisiu sambandi hagfræðjngana,
siem fcendu sig við Manchester.
Sé próun hiunar frjálsu sam-i
toeppni athuguð, kemur pað fljótt
í Ijósi, að hún hiefir ekki rieynst
eins vel og margíir af fylgismönn-
tum hennar hafa ætlast tijl í upp'-
hafii. í skjóli hennar hefir tækn-
inni að vísU fleygt fram, en hún
Ihefir tekki hiindrað pað, að krepp-<
ur hafi komið. Þvert á mótii hafa
fcreppujinar magnast í sfcjóli henrt'-
ar. Hin frjálsa samtoeppni hefir
einnig afmyndast á an:nan veg,
pannig, að hún er nú oirðin lítt
pekkjanieg frá pví, sem mienn
hugsuðu sér hana í fyristu. Hún
hefir siem sé breyzt panniig, að
einiofcunarhringir hafa rutt sér
stöðugt rneir og mieir til rúms
í skjóii bennar. Sumum, einiokun-
arhrinigjum hefir meiija að segjá
'tefcist að ná heilum framilieið'silu-.
greinumi í ölilutn heiminum á sitt
vald. Má t. d. nefna ieinokunar-i
hriinga á fnamleiðs'liu sumra málma
par sem svo ier komið, að 'einok-.
unarhringar iláða lögum og lof-
ium., e:r ekki lengur um neina
frjálsa samkeppni að ræða. Þajnn-
ig hefir farið fyrjr hinni frjálsu
samtoeppni: Henni hefi;r stöðugt
hrakað og sums staðar jafnvel
iiðið undir lok einmfi{t[t í .pví fynir- ,
komulagi, — sem mestu einstak-
lingsfrelsi á sviði viðskiítalffsins,
— siem hún átti að dafna í-
Menn hafa smátt Ðg smátt mist
trúna á hiuni frjálsu samkeppni,
efckii leinungis hagfræðiingar, held-
'ur eiinnig kaupsýsiumenn. Sérstak-
lega hiefir petta komið ve'l í Ijós
á krepputímum. Þá hafa komið
frarn naddir um pað — og pað
'ekki eimungis frá hálfu socijali-'
1 isita, heldur ekki síður frá kapir
talistunum sjálfum —, að rííkið
ætti ,að grípa ilnlni í ýms svið við-
skiftalifsinS. Kapitalistar haía
hvað eftir annað leitað aösíoöar
ríkisiin’s pegar alt var komið í
öingpveiti fyrir peim. Hafa piessá
iínngrip ríki'sins í atvinniu- og
vi'ðskiftalxfið — sénstak.toga í
pieinii kr|eppu ,.sem nú sitendur yf-
ir, — verið Syo niik.il, að pað
mundi hafa pótt hin mesta.goð-
gá, pegar hin frjálsa samikeppni
var upp á sitt bezta.
Þar siem iungrip ríkisinis: i ,við-
skiftalifið hafa stöðugt fariö vax-
aridi', pá hefiir mönnum dottið í
hujg, hvort ekki væri hægt að
haga inngrápum pessum eftir viss-
um reglum eða ákveðnu kerfi í
staðiun fyrir að pau erju nú @er,ð
ári inioiktours skipulags, sem fyráir-
fram er ákveðið. ÞeSsii inngrip
eru nú venjuliega gerð fyrir at-
beina hlutaðieigandi atvinnurek-
enda eða verkamanna, en
®ú spurning hefir vaknað, hvort
ekki væri réttara að pau værU
yfjrlejtt gerð pannig, að ríkið
ætt'i frumkvæðið að peim oggerði
pau í 'Samræmi við einhverja
heildaráætilun um allan pjóðaiú
búsfcapinn, en léti sér ekki nægja
að gera pau á víð iog dreif að
eius fyrir atbeina hlutaðeigenda ?
Svar við pessari spumingu gefur
einmitt hiugmynd um skipulag á
pjóðarbúskapnum. Venður pví hér
reynt að skilgreina hugtak pað,
sem fielst í pessum orðum.
Það er hægt að 'skilgrejina skipu-
lag á pjóðarbúsikapnum sem fyrir-
ikomulag, par sem öll framleiðslú-
tækj, bæðii eánstaklinga og háins
opiinbera, eru skoðuð sem ieiin
heild, og starfsemi peirra stjórin-
að log hún sam.siill í, pedm tilgangi
að npta framteiðsTumöguleikania til
pess að fúUnægja siem hezt pörf-
um pjóðarhei'ldarinnar um ví'st
tímabil. ,
Aðalatriðin í sikipulagniingu á
pjóðarbúskapnum eru pá í pví
íólgin, a ð| hvert eiinstakt fyrirtæ'ki
sé starfrækt með stnöngu tilliti
til heiildarinnah, a ð jafnvægi n,á-
úst mállá framlieiðsliu og nieyzlU og
enn f’remur a 8| til sé .eiinhvei) yf-
irstjóm, sem hafi alla æðrt stjórn
eð;a eftirlit með framTeiðsTun'ni til
pess að geta séð svo um, að' tak-
markinu — notkun framleiiðsilu-
möguteikanna til hins ýtrasta mieð
beztu íul Inægingu parfanna fyrir
augum —- verði náð, eða a. m. k.
að pví kept á hverjum ,tím,a.
(Meira.)
Kjartm Ólafsson.