Morgunblaðið - 19.03.2000, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 19. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
bletti sem benda til að hún sé langt
leidd af alnæmi.
Hjúkrunarkonumar tvær tilheyra
hverflsmiðstöð Rauða krossins í
Khayelitsha. Auk þess að heimsækja
alnæmissjúka bjóða þær fólki, sem
er smitað en hefur enn krafta til að
vera úti við, á samkomur í litlum sal í
hverfísmiðstöðinni.
í salnum era um 20 konur, sumar
með börnin sín, og þær era allar að
læra að prjóna. Reyndar era þama
þrír karlmenn núna, en það er
óvenjulegt. Þetta er svokallaður
mánudagshópur, konur sem mæta á
mánudögum til þess að hitta aðrar
konur sem eins er ástatt fyrir. Þær
era allar smitaðar og bömin þeirra
sömuleiðis. Þama læra þær ýmislegt
hagnýtt, fá mat og spjalla saman. í
flestum tilvikum vita fjölskyldur
ekki af smitinu og alls ekki nágrann-
arnir. Alnæmi er feimnismál.
„Ég fékk að vita að ég væri með
veirana árið 1996,“ segir Nontlahla
Majubane, 26 ára myndarleg kona
með glettnissvip. „Barnið mitt var
Hjúkrunarkonur Rauða krossins
sem heimsækja alnæmissjúka í
blökkumannahverfum Höfðaborgar
eru ísumum tilvikum einu mann-
eskjurnar sem hinir sjúku sjá eftir
að þeir verða of veikir til að fara út
úrhúsi. Hjúkrunarkonan erað koma
úr húsi Lennox Cefa, sem sést
liggja í fleti sínu á stóru myndinni.
veikt og ég fór á spítalann og var þá
sagt að bæði ég og bamið væram
sýkt. Ég bý ein og foreldrar mínir
era í Transkei. Strákurinn minn er
fjögurra ára og er veikur núna. Þess
vegna er ég ekki með hann hér. Mað-
urinn minn liggur veikur heima. Ég
hef enn ekki sagt foreldrum mínum
frá þessu; mamma verður svo
áhyggjufull. “
Hinar konurnar segja okkur svip-
aða sögu - að öðru leiti en því að
sjaldgæft er að barnsfaðirinn sé
heima. Hann stingur venjulega af
um leið og hann heyrir af veikindum
konunnar.
„Við gefum þeim svolítinn mat,
sérstaklega fyrir börnin, og þegar
Alnæmi er þegarfariö aö hafa djúpstæö
áhrif á þjóðfélag og aldursskiptingu Afr-
íkuþjóða. Þriöja hver barnshafandi kona í
sveitum Malawi er nú smituð af alnæmi,
svo dæmi sé tekið, en í sunnanveröri álf-
unni hefur Rauöi kross íslands einmitt
hleypt af stokkunum alnæmisverkefni
sem beinist aö forvörnum og aðhlynn-
ingu, það erfræöslu til almennings um
smitleiöir alnæmis og heimahjúkrun til
handa þeim sem þegar eru smitaðir.
FYRIR níu mánuðum var
Syabulala litla ein af
200 bömum í Suður-
Afríku sem þar í landi
fæðast daglega með al-
næmi í líkamanum.
Faðir hennar Wiseman
Kubuly er veikur af al-
næmi og á ekki langt eftir ólifað.
Móðirin Violet er líka smituð en hef-
ur ekki véikst ennþá. Þau eiga fjórar
stúlkur en af því að faðirinn er stöð-
ugt veikur hefur fjölskyldan engar
tekjur lengur. Þau lifa af matarpökk-
um frá Rauða krossinum, smávegis
grænmetisrækt og því sem vinir og
nágrannar gauka að þeim. Enginn
veit hvað verður um stúlkurnar þeg-
ar foreldrarnir, Wiseman og Violet,
falla frá.
Syabulala og fjölskylda hennar
eiga heima í Khayelitsha, blökku-
mannahverfi rétt fyrir utan Höfða-
borg. Þar búa bara blökkumenn,
langflestir í kofum sem að utan líkj-
ast helst niðumíddum kartöfluskúr-
um. Dæmigerður kofi er tvískiptur,
þannig að í fordyrinu er kamína sem
eldað er á og fyrir innan er svefnher-
bergi með einum eða tveimur bedd-
um.
Hvítum mönnum í Höfðaborg
dettur ekki í hug að fara inn í
Khayelitsha, enda hafa þeir ekkert
þangað að sækja. Þó er þar fjörugt
mannlíf. Klæði era seld á stóram
markaði og slátrarar höggva naut í
smáparta fyrir viðskiptavinina, bros-
mildar konur í litríkum og fallegum
fötum. Þegar litið er inn í hverfin,
þar sem krakkar hlaupa með gjarðir,
unggar stúlkur sækja vatn í branna
og smárútur safna tugum farþega
inn í svo lítið rými að bíllinn virðist
vera að springa er ekki hægt annað
en minna sig á að samkvæmt opin-
beram tölum er sjöundi hver íbúi
Suður-Afríku sýktur af alnæmisveir-
unni.“
Alnæmissjúklingar þvegnir
„Eftir fimm ár verður fjórði hver
íbúi í þessu hverfi dáinn,“ segir
Lawrence Bidalo, læknir á sjúkra-
húsinu í Khayelitsha. „Hér verða um
það bil 50.000 grafir.“
Ólíklegt verður að teljast að Lenn-
ox Cefa verði á lífi eftir fimm ár. Þeg-
ar við komum heim til hans í kofa-
skriflið sem hann býr í liggur hann
inni í myrkrinu. Með okkur era tvær
hjúkranarkonur Rauða krossins sem
eru komnar til að þvo honum. Þær
hita vatn á kamínunni og taka síðan
til við að strjúka dauðvona mannin-
um með blautu handklæði. Þvottur-
inn tekur um það bil tuttugu mínút-
ur. Eina birtan kemur frá kerti sem
logar á borði í „svefnherberginu". A
veggi kofans er búið að líma dagblöð
sem veggfóður.
Christina Kolaba býr mun betur.
Húsið hennar er að sönnu lítið en til-
tölulega nýlegt og ákaflega snoturt.
Þegar okkur ber að garði er móðir
hennar að elda mat fyrir fjölskyld-
una. Hún hitar líka vatn fyrir hjúkr-
unarkonumar. Christina brosir
veiku brosi í þakklætisskyni. Þegar
hún er þvegin má sjá litla kringlótta