Morgunblaðið - 04.04.2000, Blaðsíða 52

52 ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
ÁRNI
KRISTJÁNSSON
+ Árni Kristjáns-
son, fyrrverandi
aðalræðismaður,
fæddist í Reylqavík
hinn 19. janúar árið
1924. Hann lést á
Landakotsspitala
hinn 25. mars síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru Kristján
Einarsson, fram-
kvæmdastjóri SÍF,
(Sigfreðssonar frá
Stakkadal á Rauða-
sandi og Elínar
Ólafsdóttur), f. 1.
júlí 1893, d. 26. mars
1962, og eiginkona hans, Ingunn
Árnadóttir (prófasts Þórarinsson-
ar á Stóra Hrauni og Önnu Maríu
Elísabetar Sigurðardóttur), f. 25.
janúar 1895, d. 15. maí 1977. Árni
var einkasonur þeirra, en systir
hans er Elín Kristjánsdóttir,
fyrrv. hjúkrunarritari, f. 1931.
Maki (sk.) Magnús Rafn Magnús-
son framkvæmdastjóri, f. 1927, d.
1998. Uppeldissystur Áma eru:
Áslaug H. Sigurðardóttir, fyrrv.
ritari, f. 1916, gift Guðmundi
Ámasyni kaupmanni, f. 1910, og
Elsa Pétursdóttir, f. 1930, gift
Einari Benediktssyni sendiherra
f. 1931.
Árið 1945 kvæntist Árni eftir-
lifandi eiginkonu sinni, Kristine
Eide Kristjánsson, fyrrv. fulltrúa,
f. 1921. Foreldrar Kristine voru
Hans Eide kaupmaður (f. f
Noregi) og eiginkona hans Guð-
rún Vilborg Jónsdóttir frá Gilsár-
teigi, Eiðaþinghá.
Kristine og Árni eign-
uðust fjögur börn: 1)
Hans Kristján við-
skiptafræðingur f. 5.
október 1947. Maki 1
(sk.): Sr. Anna Sigrfð-
ur Pálsdóttir, f. 16.
júlí 1947. Börn þeirra
eru: Árni Páll kvik-
myndagerðarmaður,
f. 1968, unnusta Nína
Björk Gunnarsdóttir.
Gunnar, leikari f.
1971, eiginkona Guð-
rún Lárusdóttir, en
börn þeirra eru Snæ-
fríður Sól og Kormákur Jarl.
Ragnar nemi, f. 1978. Maki 2:
Kristín Petersen, f. 17. júní 1952.
Dóttir Kristínar og stjúpdóttir
Hans Kristjáns er Ástríður_ Við-
arsdóttir, f. 1985. 2) Ingunn Árna-
dóttir verslunarmaður, f. 3. des-
ember 1948. Maki 1 (sk.): Jens
Ágúst Jónsson rekstrarstjóri, f.
1949, sonur þeirra Sturla Jensson,
f. 1973. Maki 2 (sk.): Stefán Sig-
urðsson úrsmiður f. 1944. Börn
þeirra: Stefán Sturla, f. 1981, og
Matthildur, f. 1984. 3) Guðrún
Árnadóttir, MA í sálarfræði, f. 28.
apríl 1950. Eiginmaður Ólafur H.
Jónsson framkvæmdastjóri, f. 7.
desember 1949. Börn þeirra:
Kristín, MA í alþjóðatengslum, f.
1972, sambýlismaður Björgólfur
Thor Björgólfsson. Arnar nemi, f.
1978. 4) Einar hagfræðingur, f. 3.
febrúar 1956. Maki 1 (sk.): Elísa-
bet V. Ingvarsdóttir, innanhúss-
arkitekt FHI. Maki 2 (sk.): Iðunn
Thors myndmenntakennari, f.
1958. Börn þeirra: Þóra, f. 1986
og Kristján, f. 1990. Dóttir Einars
og Önnu Mjallar Karlsdóttur lög-
fræðings er Birna Ósk stud.oecon,
f. 1976.
Árni varð stúdent frá Mennta-
skólanum á Akureyri árið 1945 og
stundaði síðan nám við Háskóla
Islands og W.S. Commercial Coll-
ege í' Glasgow 1945 til 1947. Hann
var gjaldkeri SÍF frá 1947 til 1953
og skrifstofustjóri Sænsk-íslenska
frystihússins hf. frá 1953 til 1955.
Framkvæmdastjóri og stjórnar-
formaður Dósaverksmiðjunnar
hf. frá 1955 til 1968. í stjórn Hans
Eide hf., Vátryggingafélagsins hf.
frá stofnun þeirra. Hann var aðal-
stofnandi og stjórnarformaður
niðursuðuverksmiðjunnar Norð-
urstjörnunnar hf. í Hafnarfirði.
Árni var aðstoðarmaður föður
síns sem ræðismaður lýðveldisins
Kúbu. Hann var stofnfélagi
Lionsklúbbsins Baldurs í Reykja-
vík og umdæmisstjóri Lionshreyf-
ingarinnar á íslandi 1959 til 1960.
Árni var skipaður ræðismaður
Hollands á íslandi árið 1962 og að-
alræðismaður þess frá árinu 1966
til 1991. Hann tók virkan þátt í fé-
lagsmálum og var m.a. í stjórn Fé-
lags ísl. iðnrekenda og Anglia um
árabil. Árni var stofnfélagi Félags
kjörræðismanna á íslandi og for-
maður þess árin 1988 til 1991.
Hann var gerður að heiðursfélaga
þess árið 1991. Árni var útnefnd-
ur Melvin Jones Fellow af alþjóða
Lionshreyfingunni árið 1993.
Hann var sæmdur Oranje-Nassau-
orðunni.
Utför Árna fer fram frá Dóm-
kirkjunni í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
Tengdafaðir minn, Árni Kristjáns-
son, lést á Landakotsspítala 25. mars
sl. Ami var alveg einstakur maður og
-‘•átti fáa sér líka. Hans ævi var á
margan hátt skemmtileg og góð og
hann var lánsamur í einkalífi. En lífið
var honum ekki alltaf auðvelt og ég
hef í gegnum tíðina undrast óbilandi
bjartsýni hans, þolinmæði og þraut-
seigju. Eg dáði hann fyrir þessa eig-
inleika. Hann var einnig mjög
skemmtilegur maður, hafði gott
skopskyn, var vel lesinn, hafði stál-
minni, var hafsjór af sögum og kunni
fjölda ljóða.
Með árunum hefur mér orðið æ
ljósara að fáir hefðu staðið jafn keikir
undir því mikla álagi sem Ami
tengdafaðir minn gekk í gegnum.
Hann stofnaði niðursuðuverksmiðj-
una Norðurstjörnuna hf. í Hafnar-
. firði, sem var stórt framtak í þá daga.
Þá varð að treysta á síldina í sjónum,
sem skyndilega hvarf og rekstrar-
grundvöllurinn um leið. Þeir erfið-
leikar sem fylgdu í kjölfarið mörkuðu
djúp spor í ævigöngu Áma, en frá
þessu tímabili varð mér æ Ijósara hve
sterkur persónuleiki hann var. Fáir
gerðu sér grein fyrir því hversu erfitt
þetta var honum, en hann hélt áfram
ró sinni, gleði og bjartsýni.
Ami var heimsborgari, framsýnn
og oft á undan sinni samtíð. Hann
fékk margar góðar hugmyndir og
hugsaði oftast í stóram einingum og
þá helst með útflutning í huga. Ámi
vildi nota þá orku sem til er á Islandi
og setja á stofn ylræktarver fyrir
græðlinga til útflutnings. Hann átti
einnig þátt í að koma hugmyndum
um plöntulíftækni á íslandi á fram:
færi í samstarfi við erlenda aðila. í
dag má sjá að sumir draumar hans
era að rætast eða hafa þegar ræst og
þykja sjálfsagðir. Hann var maður
hugmynda líkt og nú má sjá víða til
dæmis á veraldarvefnum. Fólk ferð-
ast um allan heim með eigin ferða-
tölvur og lætur hugmyndir fæðast.
Þetta er ólíkt þeim tíma þegar Ámi
var á sínum bestu áram þar sem nær
allt var háð skömmtunum eða höft-
um. Sem betur fer er lífið í dag ekki
Áíengur bara saltfiskur heldur era
góðar hugmyndir nú metnar að verð-
leikum.
Þegar við félagarnir stofnuðum
Stöð 2 þá var það Ámi sem hafði óbil-
andi trú á að hugmyndin væri góð og
studdi okkur með ráðum og dáð, á
meðan aðrir höfðu litla trú á þessu
fyrirbæri og sýndu lítinn skilning.
Óvíst er hvort þetta hefði tekist nema
með aðstoð Árna og það ber honum
að þakka. Hann lét fáar nýjungar í
útflutningshugmyndum fram hjá sér
fara og aðstoðaði nokkur fýrirtæki á
erlendri grandu með framlegum
hugmyndum sínum.
Frá því ég var ungur hef ég haft
áhuga á því sem gerist á alþjóðavett-
vangi og fylgst náið með erlendum
fréttum. Ami gaf mér nýja sýn á
heiminn, til dæmis hvemig menn
sem hann umgekkst í starfi sínu sem
aðalræðismaður Hollands á íslandi
litu á heimsmálin. Auðvitað voram
við ekki alltaf sammála, ég vildi
breyta öllu frekar fljótt, en Ami vildi
frekar fara hægar í sakimar, því
hann hafði reynslu af samskiptum
sínum við alþjóðlega viðskiptamenn.
Þessi reynsla hans hjálpaði mér til
dæmis að ákveða að flytja utan ef
tækifæri byðist sem síðar varð. Ég
þakka Árna ævinlega fyrir hans
víðsýni og þekkingu sem hann miðl-
aði mér óspart: Að vera sannur Is-
lendingur með opinn huga.
Ættfræðiáhugi Árna var mikill. í
upphafi kynna okkar lagði hann
spuminguna „og hverra manna ert
þú?“ fyrir mig eins og aðra. Hann gat
jafnvel vakið áhuga þeirra sem fyrir
höfðu engan áhuga á ættfræði, hann
hreif þá einfaldlega með sér. Hann
fyllti upp í mína mynd og tengdi okk-
ur saman að lokum. Hann púslaði
saman heilu ættunum eins og stærð-
fræðingur reikniformúlum og aldrei
varð ég vitni að því að hann nýtti
þessa þekkingu sína gegn fólki. Til
þess var hann of mikill mannvinur.
Ámi hafði falleg söngrödd og söng
um árabil með Fóstbræðrum. Hann
spilaði golf með eiginkonu sinni,
Kristine, og vinum, allt þar til hann
varð að hætta vegna sjónarinnar.
Golfáhugann fékk hann líklega í arf
frá foður sínum, Kristjáni Einars-
syni, sem var einn af fyrstu félögum í
Golfldúbbi íslands.
Ámi var einstaklega hjartahlýr
maður, alltaf umhyggjusamur um
alla sem í kringum hann voru, böm,
barnaböm, vini og tengdafólk. Hann
var alltaf að spyrja hvað væri að
frétta af mínum rekstri, hvað bama-
bömin væra að gera, hvemig móðir
mín Vilborg hefði það, en hún var
honum einkar kær. Ég man aldrei
eftir að hafa heyrt Árna tala illa um
nokkum mann, hann sá alltaf það já-
kvæða í fari hvers og eins. Hann var
svo lánsamur að eiga góða konu,
Kristine, sem stóð eins og klettur við
hlið hans alla ævi. Hann var mjög
stoltur af konu sinni og jafn ástfang-
inn af henni nú og fyrst þegar þau
kynntust.
Ég vil þakka Áma tengdaföður
mínum fyrir áhuga hans á íþróttaferli
mínum og fyrir óbilandi stuðning í
orði og verki. Ég þakka honum fyrir
að hafa verið bömum mínum áhuga-
samur og umhyggjusamur afi. Af
honum var ótal margt hægt að læra.
Blessuð sé minning Ama Krist-
jánssonar.
Ólafur H. Jónsson.
Elsku besti afi minn.
Nú ertu farinn en ég er ekki búinn
að kveðja þig. Ég held að ég ætli ekk-
ert að gera það, því þú ert í rauninni
ekki farinn frá mér. Þú lifir í ótal góð-
um minningum af stundum sem ég
átti með þér. Því miður fékk ég ekki
mörg ár með afa Páli, þannig að þú
varst lengstum afinn í lífi mínu, og
þvílíkur afi! Þú gafst þér alltaf tíma
fyrir mig jafnvel þótt ég kæmi á
annatíma í heimsókn á skrifstofuna í
Húsi verslunarinnar. Þú varst
konsúll fyrir Holland á íslandi. Ég
var ekki alveg viss hvað það þýddi, en
ekki lá á skýringunum þegar vinir
mínir spurðu mig hvað það þýddi:
„Það er aðeins minna en að vera for-
seti!“ Það var kannski ekki alveg rétt
en þú varst í það minnsta svo mikill
maður í mínum augum.
Það var ekki laust við að mér fynd-
ist ég vera konungborinn þegar við
frændsystkinin fengum að fara með
þér um borð í hollenska herskipið
niðri á höfn, skipið var skreytt alls
kyns litríkum fánum og er við geng-
um upp landganginn stóðu sjóliðarn-
ir heiðursvörð, í alvöra hermanna-
búningum og heilsuðu að her-
mannasið! Ég eyddi ófáum nóttum
hjá ykkur ömmu í Hvassaleitinu,
þangað var alltaf gott að koma, þar
átti ég ófáar góðar stundir og mikið
var spjallað um heima og geima, og
það var alltaf til ís í frystinum, þú
sást til þess.
Það sem er einna sterkast í minn-
ingunni um þig, afi minn, er þú sitj-
andi, íyrst í stofunni í Hvassaleiti og
svo í Tjamargötunni, í stólnum þín-
um góða, í sloppnum þínum, og svo
var það þessi yndislega lykt sem var
alltaf af þér, rakspírinn þinn er eins
og greiptur inn í minni mitt.
Þú varst svo sannarlega glæsileg-
ur maður, hár og myndarlegur í
frakkanum þínum og með hattinn,
fyrst keyrandi í kagganum þínum
(reyndar stundum á 30 km hraða nið-
ur miðja Miklubrautina svo enginn
komst fram úr) og síðan á göngu um
miðbæinn með hvíta stafinn þinn. Ég
var alltaf stoltur að sjá þig á götu, að
þessi flotti maður væri afi minn. Þú
þekktir fólk út um allt og ef þú þekkt-
ir það ekki raktir þú úr því gamimar
þangað til að þú varst búinn að kom-
ast að því að þú þekktir öll ættmenni
þess. Ættfræði var ein af þínum
ástríðum og ég dæmi hér með ómerk
þau orð sem ég lét hafa eftir mér 12
ára í grein um ömmur og afa í Æsk-
unni, „að það væri stundum leiðinlegt
þegar afi færi að tala um ættfræði".
Ég kann nú svo sannarlega að
meta það! Áhuginn kemur með böm-
unum og ég á eflaust eftir að þreyta
þau með ættfræði með það í huga að
þau fái bara áhugann seinna.
Ég lærði margt af þér, þið amma
kynntuð mér golfvöllinn, hvar ég var
megnið af mínum unglingsáram, og
ég get seint þakkað ykkur nóg fyrir
það. Svo held ég að ég hafi líka lært
af þér að vera sælkeri, elsku afi minn.
Þú varst nú ekki manna minnstur og
við áttum það sameiginlegt að þykja
sætindi góð. Hversu oft fór ég ekki
með þér í bíó og þú lést mig hafa pen-
ing fyrir gotteríi handa okkur báð-
um, en ég mátti ekki láta þig fá þitt
fyrr en inni í sal eftir að ljósin vora
slökkt. Það góða við ást þína á sæt-
indum var að það var svo mikið af þér
til þess að þykja vænt um. Ég get
ekki ímyndað mér betri afa fyrir
„afastráka", eins og þú kallaðir okk-
ur bræðuma, til þess að sitja hjá og
halla sér að en þig. Kormákur Jarl og
Snæfríður Sól, bömin mín og
langafabömin þín, vora svo sannar-
lega búin að uppgötva það, því þeim
leið alltaf vel að koma í heimsókn til
ykkar ömmu.
Ég er með hlýju í hjartanu í hvert
sinn sem ég hugsa til allra góðu
stundanna með þér, afi minn, og ég
þakka fyrir þær. Þú lifir svo sannar-
lega áfram hjá okkur Guðránu og
bömunum.
Elsku amma Kristine, þú ert í
hjarta okkar allra með afa.
Gunnar Hansson og fjölskylda.
Minningar allt frá bemskuárum
sækja nú á hugann við fráfall Áma
Kristjánssonar, frænda míns og
nafna, en við vorum systrasynir.
Móðir hans, Ingunn, var ein af 11
systkinum sem vora þá öll búsett í
Reykjavík utan bróðurins, Þórarins,
sem bjó á föðurleifð sinni, Stóra-
Hrauni.
Heimili Ingunnar og Kristjáns,
foreldra Ama, að Báragötu 5 var
rómað fyrir gestrisni og höfðings-
skap og átti húsmóðirin stóran þátt í
því með glaðværð sinni og hjarta-
hlýju hve fjölskyldutengsl við syst-
kini hennar og fjölskyldur þeirra
urðu náin og varanleg. Að vonum
urðu því komur mínar tíðar úr aust-
urbænum til frændans á Báragöt-
unni sem átti á þessum kreppuáram
fótbolta úr leðri og tók mig fiillgildan
í sparkkeppni á Landakotstúninu
með jafnöldram sínum þrátt fyrir
þriggja ára aldursmpn. Þá jók það
enn á vinskapinn að Arni fékk mig til
þess að ganga í skátafélagið Emi þar
sem við störfuðum í sömu deild sem
ylfingar, og þar sem annars staðar
hélt hann hlífðarskildi yfir yngri
frænda sínum. Ég á honum einnig að
þakka fyrsta launaða sumarstarf
mitt þegar hann beitti áhrifum sínum
sem sonur eins af eigendum Dósa-
verksmiðjunnar að ég fengi þar
vinnu á lager ásamt honum.
Ami naut þroskavænlegs uppeldis
í æsku þar sem gestakomur erlendra
manna vora tíðar á heimili hans í
tengslum við ábyrgðarmikil störf
föðurins. Hann lærði því ungur fág-
aða framkomu í návist tiginna gesta
og lagði sig fram um að þjálfa sig í að
tala erlend tungumál. Slík reynsla
kom honum að góðum notum síðar á
ævinni í margþættum störfum hans
en hann var m.a. aðalræðismaður
Hollands þar til heilsa hans brast.
Fyrir meira en áratug greindist Árni
með alvarlegan augnsjúkdóm sem
ágerðist ört svo segja má að hann
hafi verið nær alblindur síðustu árin.
Þessu mótlæti sem öðra tók hann
með jafnaðargeði hugans og var
jafnglaður í viðmóti við aðra sem áð-
ur.
Árni bjó yfir einstökum eðliskost-
um Ijúflyndis og glaðværðar og kost-
aði ávallt kapps um að láta gott af sér
leiða og hallmælti engum. Hann hafði
áhuga á að vinna að þörfum málum,
var félagslyndur og naut trausts
þeirra sem hann starfaði með og íyr-
ir.
Þegar ég heimsótti Áma vin minn
á afmælisdegi hans í janúar sl. virtist
hann vel á sig kominn og gladdist
með fjölskyldu sinni og vinum en
skömmu síðar kom í ljós að hann var
altekinn af þeirri meinsemd er leiddi
til andláts hans 25. mars sl. Þann
stutta en erfiða tíma sem helstríðið
tók stóð eiginkonan Kristine traust
við hlið mannsins síns ásamt börnum
þeirra og barnabömum. Ég bið þeim
hér blessunar Guðs og að góðu minn-
ingamar sem þau eiga um eigin-
manninn og heimilisföðurinn megi
létta þeim söknuðinn.
Árni Pálsson.
Það verður aldrei af Árna móður-
bróður mínum tekið að hann var
diplómat fram í fingurgóma. Hann
hefði aldrei viljandi móðgað eða sært
neinn og gætti þess alltaf að hann
væri ekki að valda ónæði. Þess vegna
hringdum við stundum hvort í annað
mörgum sinnum á dag! Árni hringdi
yfirleitt fyrst: „Sæl elskan. Er ég að
tefja þig?“ - Nei, ég hélt nú ekki. Þá
bar hann upp erindið, þakkaði svo
fyrir og kvaddi. Ég hringdi til baka:
,Árni minn, mér lá nú ekki svona
mikið á...“ Og áfram töluðum við -
alltaf um fólk og yfirleitt um ætt-
fræði. Ámi kunni ógrynni af sögum
af fólki og enginn var betri en hann
þegar ég þurfti að fá upplýsingar um
væntanlega viðmælendur. Hann
lagði öllum jákvætt til og ef mér
fannst Árni frændi draga seiminn
þegar ég spurðist fyrir um einhvern
sem ég var ekki viss um hvort hent-
aði í viðtal vissi ég samstundis að það
væri betra að sleppa því.
Daginn sem hann kvaddi hafði
Guðrán dóttir hans á orði hversu
diplómatískur og tillitssamur hann
væri. Árni frændi hafði verið mikið
veikur vikurnar fyrir andlátið og við
voram öll viss um að hann færi
nokkram dögum áður en kallið kom.
Auðvitað passaði Árni sig á að kveðja
nákvæmlega á þeim tíma sem hann
gerði: Á laugardegi, þannig að eng-
inn þyrfti að taka frí úr vinnunni, eft-
ir hádegi, svo ekki þyrfti að vekja
neinn um miðja nótt, tveimur dögum
áður en Ragnar sonarsonur hans hélt
til útlanda - og þann dag sem annar
sonarsonur hans, Gunnar Hansson,
ætti ekki að stíga á svið í leikhúsinu.
Hann gætti þess líka að fara ekki
héðan fyrr en Kristín, dótturdóttir
hans, hafði haft tækifæri til að fljúga
heim frá útlöndum til að kveðja afa
sinn.
Símtöl okkar Áma vora dýrmæt.
Þau vora skemmtileg, fræðandi og
afar lærdómsrík. Ami sagði mér sög-
ur af fólki sem tengdist okkur, af
ferðalögum og frægu fólki. Hann
sagði mér sögur af mömmu þegar
hún var lítil og sögur af afa Kristjáni,
sem lést þegar ég var níu ára. Allar
þessar frásagnir era greyptar í huga
mér og í sjóð minninganna verður
alltaf hægt að sækja. Við í þessari
fjölskyldu eram oft viss um að okkur
sé stýrt og að allt sé ákveðið fyrir
okkur. Um það sannfærðist ég alveg
þremur dögum áður en Ami frændi
lést. Síminn hringdi á miðvikudags-
morgni. Á hinum enda línunnar var
mamma, sem þann morgun eins og
marga morgna þar áður sat yfir stóra
bróður sínum deyjandi. Ámi frændi
hafði spurt eftir mér. Mamma rétti
honum símann og hann sagði: „Ertu
langt í burtu frá mér?“ Nei, ég sagð-
ist vera niðri á Ránargötu og spurði
hvort hann vildi að ég kæmi. „Éndi-
lega, elskan mín,“ svaraði Árni.
Guði sé lof fyrir að ég var ekki upp-
tekin á þessari stundu og að ég var
ekki fjær honum en í nokkurra mín-
útna fjarlægð. Þetta var síðasta
stundin okkar Áma saman. Hann
spurði um nýju vinnuna mína um leið
og ég kom og vissi nákvæmlega um
bæina og fólkið af ættunum sem ég
sagði honum frá úr væntanlegum
ættfræðibókum. „Ég þarf að segja