Morgunblaðið - 04.04.2000, Blaðsíða 54

54 ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ARNI
KRISTJÁNSSON
•^því sambandi við frammáfólk, sem
veitti því tækifæri að vera sömu
venjulegu manneskjurnar og við hin.
Þannig var það með hollensku kon-
ungsfjölskylduna og Árna. Þegar ég
hitti til spjalls drottninguna og
Klaus prins snerist talið fljótt að Ar-
na og skilaboð gátu gengið fram og
til baka. Sem aðalræðismaður átti
hann sinn þátt í einkanlega vel
heppnaðri opinberri heimsókn for-
seta Islands, Vigdísar Finnboga-
dóttur, til Hollands árið 1985 og
minnist ég sérstaklega veglegrar
gestrisni Beatrix drottningar. Þá
var ánægjulegt að vera með Arna og
Kristine við viðhöfn í konungshöll-
inni í Haag en sannarlega ekki síður
í fyrirtækjaheimsóknunum sem
gætu leitt til samstarfs við okkur.
Arni Kristjánsson var sæmdur ridd-
arakrossi hollensku Oranje Nassau-
orðunnar fyrir störf sín sem kjör-
ræðismaður.
Þá var sá þáttur lífsferilsins sem
Iaut að þátttöku Árna í félagsmálum
mikill. Sem unglingur var hann virk-
ur í skátahreyfmgunni og komst á
mikið Jamboree í París fyrir stríð.
Hann var maður snjallrar frásagnar
og var gaman að heyra sögur af
þeirri ferð en ein laut að söng ís-
lensku skátanna undir forystu hins
síðar mikla einsöngvara, vinar hans,
Guðmundar Jónssonar. Það var hins
vegar Lionshreyfingin sem frekast
átti hug hans í þessum efnum. Um
það verða vafalaust aðrir til skrifa en
sjálfur skynjaði ég af mörgu sem
Árni sagði mér frá Lionsstarfi sínu,
að á því sviði væri um að ræða gagn-
leg alþjóðatengsl. Þess ber að geta
að hann var lengi virkur í starfi Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjavík.
Ami varð fyrir þeim mikla heilsu-
bresti að sjón hans skertist mjög á
efri árum og var lítil sem engin undir
lokin. Fyrir lestrarhneigðan mann
var það vissulega mikið áfall en það
gat Árni, mannblendinn sem hann
var, bætt sér nokkuð upp í samræð-
um við aðra. Var þar kveikurinn við
ókunna hinn feikimikli ættfróðleikur
hans, sem oftar en ekki gat komið að
óvörum. Hann var mikill áhugamað-
ur um golf og hvemig mátti annað
vera með sér við hlið Kristine,
afrekskpnu á því sviði, sem og sonar-
synina Árna Pál og Gunnar. Honum
var það því til gleði að sitja í eða við
klúbbhúsið á Nesvellinum og hitta
gamla félaga sem hann hafði spilað
við á ámm áður. Þá gátu verið til
upprifjunar skemmtileg golfferðalög
til Skotlands en þar var undirritaður
. tvívegis með, sér til mestu ánægju.
Það var daginn sem við sáum
fyrstu ömggu merki langþráðs vors,
laugardaginn 25. mars, að þessi vin-
ur minn og venslamaður kvaddi
þennan heim. Vissulega vom veik-
indin, sem hann átti við að stríða síð-
ustu vikurnar, hin erfiðustu og hann
vissi vel að enginn bati gafst lengur.
Ekki blasti það því lengur við að
njóta birtu hækkandi sólar en hann
trúði og treysti á þá forsjá eina sem
veitir eilíflega ljós á nýrri vegferð.
Árna var í banalegunni mikill styrk-
ur af einstakri ástúð og umönnun
sinna nánustu. Kristine var við dán-
arbeðinn ásamt Elínu systur en böm
og makar, barnaböm, frændfólk og
_vinir gerðu sitt til stuðnings við hinn
sjúka ástvin. Fjölskylduböndin vom
sterk sem endranær. Áður en sjúk-
dómurinn illkynja tók að elna undir
lokin og ég var í heimsókn vildi hann
fá að vita hvernig lífið gengi hjá mér
og mínum. Ég gat sagt honum svolít-
ið af okkur öllum og að tilveran léki
okkur vissulega vel. Það er gott,
sagði vinur minn Árni, sem alltaf
vildi annarra hag sem bestan.
Far í Guðs friði.
Einar Benediktsson.
4 Árin líða og áratugimir. Við sem
fyrst litum dagsins ljós á öndverðri
tuttugustu öldinni og náðum því
marki að sjá hana líða að eigin enda-
lokum höfum einnig náð því virðing-
arstigi að vera orðin „eldri borgar-
ar“. - Og eins og gengur fer þá
ýmislegt að taka breytingum. Þeir
sem halda heilsu og kröftum þakka
fyrir hvert ár sem líður á meðan svo
er, en biðja sjálfum sér og öðmm um
styrk til að mæta breyttum högum
þegar að því kemur. Og síðan kemur
að þeirri áminningu um staðreyndir
lífsins að áratuga félagar og vinir
fara að kveðja og skörð taka að
myndast í hópinn, skörð sem ekki
verða fyllt. Og nú er aftur skarð fyrir
skildi. - Árni Kristjánsson hefur
kvatt.
Um nokkurt skeið hefur heilsufar
Árna verið að taka breytingum til
hins verra. En fyrh' fáum vikum
greindist hann með þann sjúkdóm
sem var þess eðlis að ekki varð um
bætt, og lézt hann þann 25. marz sl.
76 ára að aldri.
Þau vináttutengsl okkar Elísabet-
ar sem hófust við þau Árna og Krist-
ine fyrir meira en hálfri öld hafa í
gegn um árin verið okkur hjónunum
þess eðlis að seint verður fullþakk-
að, og er þá margs að minnast. Kem-
ur þá í hugann samgangur fjöl-
skyldnanna, sem meðal annars
leiddi til spilakvöldanna í félagsskap
við fleiri góða vini. Eða ferðalögin
innanlands og utan sem oft tengdust
iðkun golfsins sem var nánast ótæm-
andi áhugamál og ánægjuefni okkar
allra. I hugann koma haustferðirnar
í laxveiðiá fjölskyldunnar, Straum-
fjarðará, en þessar ferðir voru að
mig minnir nefndar veiðitímalok, og
í samræmi við haustástand laxins
meira lagt uppúr gleðigjafanum sem
félagsskapurinn var, en því tak-
marki flestra veiðiferða að geta stát-
að af „góðri veiði“. I þessu efni kem-
ur í hugann sá líklega nokkuð
einstaki stíll yfir veiðimennskunni
sem varð þegar skroppið skyldi í ána
til að stunda veiðina. Fór vinahópur-
inn, sem oft var allt að átta manns,
þá gjaman allur saman í einum
flokki að ánni með eina stöng og
einn eða ein veiddi á meðan hin sátu
og nutu þess að horfa á! Og var þá
oft augljóst að færustu veiðimenn-
irnir höfðu þá meiri áhuga á félags-
lífinu en að veiða sjálfir. - Og þannig
liðu þessir ljúfu dagar. Önnur veiðiá
á vegum fjölskyldunnar er einnig í
þakklátu minni, sem var efri hluti
Hítarár fyrir Moldbrekkulandi. Þar
reisti félagahópurinn „Veiðikofann
við Hítará“ að elskulegu boði Krist-
jáns Einarssonar. Að vísu þótti
nokkuð sæmilegt ef í þeim hluta ár-
innar komu á land yfir sumarið
svona 10 til 15 (já, tíu til fimmtán!)
fiskar. En aftur var það samneyti
fjölskyldnanna, og nú bæði barna og
fullorðinna, sem var hinn sterki
meginþáttur þessara góðu daga.
Þessar endurminningar um tengsl
okkar hjónanna við Ama og Kristine
em dæmi um en þó aðeins brot af
þeim hugrenningum sem hrannast
að, nú þegar Árni er allur, en of langt
yrði að gera þeim minningum verðug
skil í stuttri minningargrein. En
samskipti fjölskyldnanna í gleði og
sorg gleymast ekki.
Árni Kristjánsson bar í mínum
huga sterk persónueinkenni, sem
raunar kemur ekki á óvart þegar
horft er til upprana hans og æsku-
heimilis. Hann var glæsimenni á velli
en jafnframt snyrtimenni og ljúf-
menni hið mesta. í viðræðum var
Árni einstakur og kom þá oft fyrir
sjónir sem óvenjulegur fræðaþulur.
Bar í því efni hátt áhugi og þekking
hans á ættum manna og var minni
hans á því sviði sem öðram með ein-
dæmum.
En hæfileikar Áma vora fjölþætt-
ir og era hér aðeins tekin dæmi. Auk
margvíslegra starfa sinna að
verksmiðjurekstri, verzlunarrekstri
og félagsmálum sem getið er áður í
Morgunblaðinu ber hátt störf hans
sem aðalræðismaður Hollands um
áratugi, en mér er kunnugt um að sá
áhugi, hæfni, alúð og ósérhlífni sem
Árni sýndi í þessum störfum sínum
sem öðram vora mikils metin af
hollenzka ríkinu. Kom það fram í
þeim viðurkenningum sem Árna
vora veittar af hálfu stjómvalda þess
lands.
Hugurinn dvelur nú hjá Kristine
og bömunum fjóram sem eiga nú á
bak að sjá umhyggjusömum heimilis-
föður sem sárt er saknað. Og nú við
þessi kaflaskipti lífsins færam við
þeim og fjölskyldunni allri innilegar
samúðarkveðjur okkar og fjölskyldu
okkar.
Jóhann Möller.
Með Áma Kristjánssyni er geng-
inn hugsjónamaður, sem ég hafði
mikla ánægju af að kynnast. Hans vil
ég minnast með fáeinum orðum.
Á sjöunda áratugnum vann Rann-
sóknaráð ríkisins að umfangsmiklum
athugunum á nýtingu jarðhitans til
ylræktar í stóram stíl, meðal annars
til ræktunar á ýmsum verðmiklum
blómum. Ámi var ræðismaður
Hollands og þaulkunnugur hinni
miklu blómarækt þar í landi. Hann
hafði mikinn áhuga á hugmyndinni
og vakti máls á því, að fá Hollendinga
til samstarfs. Þannig mætti sameina
þeirra miklu reynslu og styrkleika á
mörkuðum og ódýra orku og hreinan
jarðveg hér á landi. Árni vann ötul-
lega að því að vinna hugmyndinni
fylgi í Hollandi og varð vel ágengt.
Árið 1978 varð ég landbúnaðarráð-
herra. Ami kom því þá til leiðar, að
mér var boðið í opinbera heimsókn til
Hollands haustið 1979. Árni var með
í ferðinni. Ferðin varð baeði mjög
fróðleg og ánægjuleg. Átti Árni ekki
minnstan þátt í því. Ég varð vel var
við, að Árni var afar vel kynntur þar í
landi og naut mikils trausts. Satt að
segja var ég að þeirri ferð lokinni
bjartsýnn á, að ylræktarver yrði
byggt á Islandi.
Ami og samstarfsmenn hans í
Hollandi lögðu mikla vinnu og mikið
fjármagn í undirbúning að byggingu
ylvers þar sem rækta átti ákveðna
græðlinga í mjög stóram stíl. Málið
leit vel út þar til upplýst var, að mik-
illi niðurgreiðslu á jarðgasi, sem not-
að er til upphitunar í gróðurhúsum í
Hollandi, yrði ekki hætt í bráð, þótt
það hefði áður verið fullyrt. Þar með
var íslenski jarðhitinn ekki sam-
keppnisfær og framkvæmdin ekki
arðbær.
Þótt samskipti okkar Áma væru
mest á þessum áram, héldust þau
alla tíð góð. Ég dáðist að Árna fyrir
hans þrautseigju og eldmóð. Árni var
hugsjónamaður og brautryðjandi.
Hann varð fyrir miklum vonbrigðum,
þegar hugsjón hans varð ekki fram-
kvæmt. Það er oft hlutskipti braut-
ryðjandans. En hvar væri ísland
statt, ef engir væru slíkir menn?
Við Edda sendum eiginkonu Áma,
afkomendum og fjölskyldum innilega
samúðarkveðju.
Steingrímur Hermannsson.
Genginn er góður vinur og félagi.
Margar hugljúfar minningar era
honum tengdar. Ungir að áram vor-
um við Ámi skátar saman og ríkti
ævintýraljómi yfir ýmsum leiðöngr-
um á þeim áram eða merkisatburð-
um jafnvel á erlendri grand. Þar
vora á ferð stoltir æskumenn á stutt-
buxum með skátahatt og klút eða
sitjandi í hópi jafnaldra, syngjandi
við varðeld á sumarkveldi. Eg minn-
ist einnig stæðilegs, ungs manns í
fylgd með fóður sínum á ferð um
Mýrar og Borgarfjörð veiðandi lax í
góðám héraðsins.
Á seinni áram gerðist Árni virtur
aðalræðismaður Hollands. Þá bar
fundum okkar enn oft saman. Árni
var glæsilegur fulltrúi Hollands og
kunni þá list að taka virðulega á móti
tignum gestum. Bernhard prins af
Hollandi var þá formaður Alþjóða
Náttúravemdarsamtakanna WWF.
Kom hann á ferðum sínum ásamt
Júlíönu drottningu oft við á íslandi,
og tók þá aðalræðismaðurinn á móti
þeim hjónum með virktum. Þar fékk
ég sem liðsmaður saptakanna einnig
að vera með í for. Á mörgum heim-
sóknum mínum til Hollands og á
ferðum mínum með WWF-félögum
kom oft í ljós í hve miklum metum
Ámi var meðal ráðamanna í Hollandi
og var þá oft getið kosta hans sem
fulltrúa Hollands á íslandi. Fyrir alla
fyrirgreiðslu í tengslum við Náttúru-
friðunarsjóðinn og fyrir mikla gest-
risni þeirra hjóna, Árna og Kristínar,
um margra ára skeið er mér og konu
minni, Sigrúnu, ljúft að þakka.
Árni var mikill og góður forgöngu-
maður í Lionshreyfingunni og einn af
helstu forkólfum meðal félaga í
Lionsklúbbnum Baldri, en hann var
einnig einskonar guðfaðir í völdum
hópi eldri borgara, er nefndu sig
K60. Var það fólk, sem komið var yfir
sextugt og hittist öðra hvora, til þess
að gera sér dagamun og njóta
ánægjulegra samverustunda. Þar í
hópi var gott að hafa skemmtinn og
hæverskan heiðursmann eins og
Árna, en eitt af ættareinkennum
hans var að vera mikill og góður
sögumaður. Hann var mjög fróður
um fólk og minnugur á sérkennilega
atburði, sem honum tókst að segja
frá á eftirminnilegan hátt. Margar
frásagnir hans vora sem þjóðsögur
okkar tíma. Var Árni því hvarvetna
mikill aufúsugestur.
Við Sigrún munum sakna öðlings-
ins Árna Kristjánssonar og vottum
Kristine og fjölskyldu þeirra dýpstu
samúð okkar.
Sturla Friðriksson.
Rösklega hálf öld er nú að baki frá
því er við Ámi kynntumst. Við áttum
báðir drauma og horfðum björtum
augum til framtíðarinnar. Kynni
okkar urðu fljótt mjög náin og heim-
sóknir á æskuheimili Árna á Smára-
götuna vora tíðar, þar sem foreldrar
hans, heiðurshjónin Inga og Krist-
ján, tóku á móti gestum með miklum
myndarbrag. Þá var ekki síður
ánægjulegt að heimsækja þau hjón-
in, Árna og hans góðu eiginkonu,
Kristine Eide, á gleðistundum á
heimili þeirra.
Á vordögum árið 1953 var ákveðið
að nokkrir ungir menn í Reykjavík
stofnuðu Lionsklúbb, sem skírður
var Baldur. Þetta var annar Lions-
klúbburinn, sem stofnaður var hér á
landi og stofnfélagarnir vora 12 ung-
ir Reykvíkingar, þar á meðal voram
við Árni. Nú er stutt í að hálf öld sé
liðin frá stofnun Baldurs, en Ami var
alla tíð einn af dugmestu og áhuga-
sömustu félögum hans, allt þar til
hann veiktist nú í vetur og varð að
leggjast á sjúkrahús. Þá skal þess
getið að Ami gegndi virðingarmesta
embætti Lionshreyfingarinnar á ís-
landi þegar hann var kjörinn um-
dæmisstjóri 1959-60. Árna verður
sárt saknað af félögum hans í Baldri
þar sem hann var hrókur alls fagnað-
ar á góðra vina fundum og skopskyn
hans og frásagnargleði naut sín sem
seint mun gleymast.
Það var aldrei nein lognmolla í
kringum Áma Kristjánsson, enda
vinamargur og glöggur á menn og
málefni. Þetta kom vel í Ijós þegar
við gamlir félagar hittumst reglulega
og fengum okkur kaffisopa saman á
vinalegum stað í miðborginni þar
sem hin ótrúlegustu mál vora krufin
til mergjar og gamlar endurminning-
ar rifjaðar upp. Ámi var ómissandi
félagi á þessum kaffifundum okkar
enda hafsjór af fróðleik um hina ólík-
legustu hluti frá fyrri áram.
Vinur okkar, Árni Kristjánsson,
hefur nú kvatt okkur og fengið sína
hvíld. Það er skarð fyrir skildi. Við
þökkum samfylgdina og mörgu
gleðistundirnar sem við áttum með
honum og söknum þess að njóta ekki
lengur samvistar hans. Far þú í friði,
góði vinur.
Ég færi Kristine Eide og öllum
aðstandendum innilegar samúðar-
kveðjur.
Njáll Símonarson.
Leiðir okkar Árna Kristjánssonar
lágu fyrst saman á Akureyri á vor-
dögum 1945. Ég var þá í 6. bekk
Menntaskólans á Akureyri en Árni
kom norður til að þreyta stúdents-
próf utanskóla. Vegna veikinda hafði
Árni ekki getað stundað reglulega
nám við Menntaskólann í Reykjavík.
Fyrir tilstuðlan dr. Kristins Guð-
mundssonar, þýskukennara við
Menntaskólann og frænda Árna, lás-
um við saman undir stúdentsgrófið.
Mikið vantaði á undirbúning Árna í
mörgum námsgreinum og urðum við
því að nýta vel upplestrarfríið sem
var að mig minnir um 3 vikur. Var
því oftast hafist handa við lestur
klukkan 6 á morgnana og setið við til
kvölds. Ekki var alltaf auðvelt að
halda sér við efnið meðan Akureyri
skartaði sínu fegursta þessa sólríku
vordaga.
Þessi ötula vinna skilaði okkur
báðum langþráðu markmiði með
stúdentsprófi í júní 1945 og sem ekki
var síður ánægjulegt leiddu þessi
fyrstu kynni til vináttu sem enst hef-
ur síðan.
Árni kom mér sveitastráknum fyr-
ir sjónir sem lífsglaður, margsigldur
heimsborgari. Hann var góðum gáf-
um gæddur, söng ágætlega og átti
mjög auðvelt með samskipti við fólk
enda framkoma hans frjálsleg og
fáguð. Ámi var einnig sjóður af sög-
um sem þann sagði manna best.
Þótt Ámi sæti aldrei á skólabekk
með samstúdentum sínum vann
hann strax vináttu þeirra og virðingu
og er því sárt saknað af þeim.
Leiðir okkar lágu síðan saman í
Reykjavík þar sem ég innritaðist í
viðskiptadeild Háskóla íslands og
fékk þá inni á Smáragötu 3 hjá þeim
ágætu heiðursþjónum, foreldram
Áma, Ingunni Ámadóttur og Krist-
jáni Einarssyni. Ekki spillti það dvöl-
inni á Smáragötunni að vera í nábýli
við ömmu Árna, Elísabetu, og afa
hans, hinn nafnkunna fræða- og
sagnaþul, Árna prófast Þórarinsson.
Samsídptin við þessa ágætu fjöl-
skyldu era mér ógleymanleg og
verða seint að fullu þökkuð.
Við treystum vináttuböndin enn
frekar er Árni ásamt konu sinni
Kristine og ég ásamt minni konu
Hólmfríði dvöldum samtímis vetrar-
langt í Glasgow í Skotlandi og stund-
uðum þar öll nám.
Við Hólmfríður vottum Kristine,
bömum þeirra Árna og öllum ætt-
ingjum einlæga samúð.
Ingvi S. Ingvarsson.
í dag er gamall og kær vinur, Ámi
Kristjánsson, borinn til grafar. Okk-
ar kynni hófust þegar hann varð um-
dæmisstjóri Lions-hreyfingarinnar á
Islandi árið 1959, á þeim tíma var ég
ritari hreyfingarinnar. Það tókust
með okkur mjög góð kynni og ævi-
langur vinskapur sem ég þakka fyrir,
nú að leiðarlokum. Árni var vel
skipulagður í sínu starfi og átti mik-
inn þátt í því að byggja upp Lions-
hreyfinguna á íslandi. Hann var fjöl-
hæfur maður og sómdi sér vel í öllum
þeim trúnaðarstörfum sem honum
vora falin á lífsleiðinni. Ég kveð góð-
an vin og við hjónin og fjölskyldan
sendum okkar dýpstu samúðar-
kveðjur til Kristine og fjölskyldu.
Eyjólfur K. Siguijónsson.
Velvild, vinátta, væntingar. Þessi
orð koma fyrst upp í hugann þegar
þegar ég lít til baka við fráfall vinar
míns, Árna Kristjánssonar. Ég
kynntist Áma snemma eftir að við
hjónin fluttumst til íslands eftir nám
erlendis.
Vegna samskipta við Holland
þurfti ég oft að leita til ræðismanns-
skrifstofunnar og tók þá aðalræðis-
maðurinn hverju erindi mínu af
stakri velvild. í kringum Árna ríkti
andi alþjóðlegra strauma, andi fram-
fara, velvildar og heimsmenningar.
Það sem einkum batt okkur vináttu-
böndum var sameiginlegur áhugi
okkar og trú á framfarir hér heima.
Árni var af sömu kynslóð og faðir
minn og hafði líkt og hann tekist á
við uppbyggingu iðnaðar hér á landi.
Sú glíma var ekki auðveld. Þessir
framfarasinnuðu menn mættu oft
miklu mótlæti, aðallega að ég tel
vegna hugsunarháttar í menningu
okkar sem átti erfitt með að skilja
forsendur og leikreglur framfara.
I raun og vera er það ótrúlegt
hversu stutt er síðan við Islendingar
tókum þá ákvörðun að fylgja stefnu
og straumum sem leitt höfðu ná-
grannaþjóðirnar til betri lífsgæða.
Árni hafði einhverja innri þörf til að
hvetja mig til dáða eins og fleiri
unga menn og reyndist mér bæði
góður ráðgjafi og traustur vinur.
Ogleymanleg er mér ferð okkar til
Skotlands þar sem við kynntum
okkur tækifæri og möguleika í því
landi. Þar lagði Árni sig allan fram
við að opna mér dyr og fyrirtæki
mínu.
Nú er langri ferð hans lokið. Eftir
stendur minning um góðan dreng
sem ætíð samgladdist yfn- sigram
mínum en stóð traustur í ósigram og
hvatti til áframhaldandi sóknar.
Við hjónin sendum Kristínu og
bömum þeirra okkar innilegustu
samúðarkveðjur.
Friðrik R. Jónsson.