Morgunblaðið - 05.04.2000, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 5. APRÍL 2000 11
FRETTIR
Forsætisráðherra kynnir vinnuáætlun um þróun rafrænna viðskipta og stjórnsýslu
Tilraun með kosningar
á N etinu fyrirhuguð
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
kynnti á ríkisstjórnarfundi í gær
vinnuáætlun verkefnisstjórnar um
upplýsingasamfélagið þar sem fjall-
að er um það hvernig greiða megi
fyrir rafrænum viðskiptum og raf-
rænni stjórnsýslu og er meðal ann-
ars fyrirhuguð tilraun á vegum
dómsmálaráðuneytis með kosningar
á Netinu. Guðbjörg Sigurðardóttir,
formaður verkefnisstjórnar um upp-
lýsingasamfélagið, vann að þessari
skýrslu og sagði að eins sjálfvirk
þjónusta hins opinbera og kostur
væri á væri til lengri tíma er litið
eina leiðin til að hafa hemil á út-
þenslu ríkisbáknsins.
Verkefnisstjórnin hefur haft sam-
ráð við samráðshóp ráðuneyta og Al-
þingis um upplýsingasamfélagið og
samráðshóp sveitarfélga, atvinnulífs
og launþega um upplýsingasamfé-
lagið um framkvæmd stefnu ríkis-
stjórnarinnar í þessum málum. Þessi
hópur hefur verið að vinna að vinnu-
áætlun um rafræn viðskipti og
stjómsýslu frá því í nóvember 1999.
Rafræn viðskipti eru viðskipti þar
sem flutningur og varðveisla gagna
sem varða viðskiptin á sér stað með
aðstoð upplýsinga- og fjarskipta-
tækni. Viðskiptin geta verið verslun
með matvöru, sala á tryggingum,
bankaþjónusta, útboð eða hefðbund-
in opinber þjónusta sem oft er nefnd
rafræn stjórnsýsla.
„Þetta er áætlun um hvað þarf
helst að gera til að greiða fyiir fram-
gangi rafrænna viðskipta hér á
landi,“ sagði hún. „Við erum að
kynna hvað felst í rafrænum við-
skiptum og hvaða lagabreytinga sé
þörf. Til dæmis þarf að innleiða
ákvæði úr tilskipunum frá Evrópu-
sambandinu vai'ðandi rafrænar und-
irskriftir, en slík lög eru í undirbún-
ingi hér. Einnig er Evrópusam-
bandið að undirbúa rammalöggjöf
um rafræn viðskipti og það má fara
aðy undirbúa lagaramma um þau
hér.“
Rafræn stjórnsýsla þróist við
hlið hinnar hefðbundnu
Guðbjörg sagði að einnig væru
ýmis mál, sem sneru að stjórnsýsl-
unni sjálfri og hvernig sjá mætti fyr-
ir sér að hún myndi þróast við hlið
hinnar hefðbundnu stjórnsýslu.
„Við viljum náttúrulega auka á
möguleika almennings og fyrirtækja
til að afgreiða sig sjálf þar sem hægt
er,“ sagði hún. „Framtöl á Netinu
eru dæmigert verkefni á þessu sviði.
Það er eitt af þeim tilraunaverkefn-
um, sem hafa verið styrkt af þeim
fjárveitingum, sem komið hafa í
gegnum upplýsingasamfélagsverk-
efnið. Við viljum sjá aukningu í slík-
um verkefnum og að komið verði á
meiri gagn- og sjálfvirkni í samskipt-
um borgaranna og íyrirtækjanna við
stjómsýsluna.“
Guðbjörg sagði að í skýrslunni
væri tekið á þessu með almennum
hætti, en þó mætti nefna að á þessu
ári yrði sennilega hafist handa í
dómsmálaráðuneytinu um tilraun
með rafrænar kosningar og hvemig
megi útfæra þær.
Að sögn Guðbjargar þarf kynn-
ingu á þessum málum þar sem marg-
ir eiga erfitt með að fylgjast með
hinni öru þróun eins og vissu til
dæmis ekki hvað átt væri við með
rafrænni undirskrift.
„Við þurfum einnig að skoða ýmis
atriði, sem ekki eru til í samfélag-
inu,“ sagði hún. „Þar get ég til dæm-
is nefnt vottunaraðila, sem gætu
vottað rafrænar undirskriftir og
vottað hvað er hvað í þessum raf-
heimum."
Vantar vottunaraðila í
íslenskt samfélag
Guðbjörg sagði að rafræn vottun
færi oft þannig fram að úthlutað
væri rafrænum lyklum þannig að
þegar viðkomandi sendi frá sér upp-
lýsingar um rafræna giæiðslu væri
lykillinn sendur með. Síðan vottaði
þriðji athygli að viðkomandi væri sá,
sem hann segðist vera.
„Við höfum enga almenna vott-
unaraðila í íslensku samfélagi enn
sem komið er,“ sagði hún. „Opinber-
ir aðilar þurfa til dæmis að ákveða
hver eigi að votta fyrir þá og sam-
mælast um staðla og leikreglur. Við
erum að skapa þetta umhverfi bæði
til að tryggja neytandann og skapa
það traust og öryggi, sem þarf að
vera fyrir hendi fyrir þennan nýjasta
viðskiptamáta."
Guðbjörg sagði að í veigamiklum
þáttum væri hægt að taka mið af því,
sem væri að gerast erlendis, en
miklu máli skipti að á íslandi tæki
skamman tíma að innleiða breyting-
ar.
„Við stöndum náttúrulega mjög
vel miðað við aðgengi almennings að
tölvum og Netinu," sagði hún. „Þess
vegna er að mörgu leyti betri jarð-
vegur fyrir rafræn viðskipti og raf-
ræna stjórnsýslu en víðast annars
staðar. Eg hef trú á því að með átaki
hér á landi verðum við fljót að kom-
ast í fremstu röð á þessu sviði.“
Guðbjörg sagði að verið væri að
hvetja stofnanir og ráðuneyti til að
takast á hendur þróunarverkefni á
þessu sviði.
m
Athugasemd frá Is-
lenska útvarpsfélaginu
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi athugasemd frá Rakel
Sveinsdóttur, auglýsingastjóra ís-
lenska útvarpsfélagsins:
„Mánudaginn 3. apríl birtist í
DV frétt undir yfirskriftinni Stöð 2
frystir Skjá einn. Þar er ýjað að
því að Islenska útvarpsfélagið hafi
neitað Skjá einum um birtingu
auglýsinga í miðlum sínum af
ókunnum ástæðum. Islenska út-
varpsfélagið leggur ekki í vana
sinn að ræða málefni einstakra við-
skiptavina opinberlega, en sér sig
tilknúið að gera það í þessu tilviki.
Hið sanna er að birtingar auglýs-
inga frá Skjá einum voru stöðvaðar
um hríð vegna vanefnda þessa við-
skiptavinar á greiðslum, en þess
skal getið að ÍU sér um að dreifa
útsendingum Skjás eins á ör-
bylgjukerfi sínu. Nú hefur Skjár
einn hins vegar gert upp skuldir
sínar við ÍÚ og er því Skjá einum
jafnfrjálst og öllum öðrum að
auglýsa sína þjónustu í miðlum Is-
lenska útvarpsfélagsins - svo fremi
að staðið sé í skilum. Nánar tiltekið
greiddi Skjár einn skuld sína föstu-
daginn 24. mars og birti í fram-
haldi af því auglýsingar á Stöð 2
sunnudaginn 26. mars. Þar með
liggur ljóst fyrir að umræða á síð-
um DV um að Stöð 2 sé með Skjá
einn „í frystingu“ á sér enga stoð í
raunveruleikanum.
Islenska útvarpsfélagið vill sem
fyrr byggja tilvist sína á því að
svara óskum áhorfenda og auglýs-
enda í frjálsri samkeppni, knúið
áfram af þeim aukakrafti sem þarf
til að keppa við ríkisfyrirtæki er
lúta ekki lögmálum hins frjálsa
markaðar."
„Þau, sem þegar hafa verið sett af
stað, bæði á síðasta ári og þar áður,
hafa gefist mjög vel,“ sagði hún.
„Skattframtöl á Netinu hafa gefist
mjög vel og verið er að fara út í raf-
ræn innkaup hins opinbera.11
Eina leiðin til að hemja
útþenslu ríkisbáknsins
Að sögn Guðbjargar er mjög mik-
ilvægt að hið opinbera gangi á undan
með góðu fordæmi.
„Með því að nýta sér þessa tækni
held ég að hið opinbera geti í mörg-
um tilvikum dregið atvinnulífíð með
sér, þótt það sé oftast nær á hinn
veginn," sagði hún. „Á þessu sviði
held ég að það sé mjög mikilvægt að
opinberar stofnanir sýni frumkvæði.
Um leið erum við sannfærð um að
þetta bjóði upp á mikla hagræðingu
og það að gera þjónustu eins sjálf-
virka og mögulegt er sé þegar til
lengri tíma er litið eina leiðin til að
hafa hemil á útþenslu ríkisbákns-
ins.“
Aheitasund í
grunnskól-
anum í
Grímsey
Grímsey. Morgunblaðið
NEMENDUR grunnskólans í
Grímsey syntu áheitasunda á mið-
vikudaginn í siðustu viku og er
þetta í sjötta skipti sem slíkt er gert.
Bömin söfnuðu alls 16.000 krónum
sem fer í nemendasjóð og notaður
er þegar farin eru vorferðalög.
Þess má geta að í fyrsta skiptið,
árið 1995, sem bömin syndu áheita-
sund gáfu þau ágóðann um 15.000
krónur í snjóflóðasjóð Flateyrar.
Eftir sundið sáu nemendur í eldri
deild skólans um hamborgara- og
gossölu og eftir matinn skemmtu öll
börnin með söng og dansi. Kjötiðn-
aðarstöð KEA, Olgerðin og verslun-
in Strax, Grímsey, styrktu þetta
framtak.
Ánægðir sundkappar úr Grímsey að loknu velheppnuðu áheitasundi.
Morgunblaðið/Margrét Elva
ASI gagnrýnir hækkun
fastagjalds Landssímans
ALÞYÐUSAMBAND Islands, ASI,
lítur það alvarlegum augum að mikil
hækkun á fastagjöldum fyrir sím-
notkun skuli ákveðin nú þegar allir
aðilar leggja höfuðáherslu á að halda
verðlagi í skefjum og ná niður verð-
bólgu. Sambandið bendir á það að yf-
irmaður fjarskiptamála og handhafi
alls hlutaíjár í Landsímanum sé sam-
gönguráðherra. Einnig er bent á að
verið sé að hækka verð á þjónustu
sem snerti næstum því hvert einasta
heimili í landinu og að þessar breyt-
ingar komi sérstaklega illa við aldr-
aða og öryrkja.
„Á móti þessari hækkun, sem nem-
ur í raun á annað hundrað prósentum,
eiga að sögn Landsímans að koma
lækkanir á símnotkun, einkum á sím-
tölum til útlanda. Við höfum ekki séð
nein gögn eða útreikninga á því
hvemig þessar breytingar koma út í
heild íyrir heimili launafólks í landinu
og vitum heldur ekki hvort sam-
gönguráðuneytið hefur látið meta
áhrifin af þessu í heild gagnvart verð-
lagsþróun. Við teljum þó grundvall-
aratriði að slíkt mat liggi fyrir. í því
sambandi bendum við á að mínútu-
gjald í innanlandssímtölum mun að-
eins lækka um 6 aura mínútan og
tengigjaldið um 12 aura.
Þegar litið er til bæði hækkananna
á grunngjaldinu og þeirra lækkana
sem boðaðar hafa verið sýnist okkur
ljóst að gagnvart flestöllu launafólki
verði um talsverðar raunhækkanir að
ræða. Hvort það mat okkar er rétt
skýrist betur þegar fyrstu opinberu
mælingar á neysluverðsvísitölu eftir
breytingarnar koma fram,“ segir í
frétt frá ASÍ
Sturla Böðvarsson samgöngm-áð-
herra kveðst ekki undrast viðbrögð
við hækkun fastagjaldsins en á hinn
bóginn sé Ijóst að það komi lækkun á
móti. Þama sé um að ræða aðgerð
sem tengist því að verið sé að opna
markaðinn. A grundvelli nýrra
fjarskiptalaga sé Landssímanum,
sem markaðsráðandi aðila, gert skylt
að hleypa öðrum símafyrirtækjum að.
Aðgerðirnar byggi öðrum þræði á
reglugerðum evrópska efnahags-
svæðisins þar sem kveðið er á um að
verðlagning á heimtaugum sé á for-
sendum kostnaðar. Póst- og fjar-
skiptastofnun hafi fengið það sem sitt
verkefni að úrskurða hvert fasta-
gjaldið ætti að vera. Hann segir að
lækkanir á gjaldskránni að öðru leyti
jafni hækkun fastagjaldsins að
nokkru leyti út. Komið sé til móts við
elli- og örorkulífeyrisþega, sem hafa
notið afsláttar.
„Það er alveg ljóst að Landssíminn
þarf að gæta sín á því um næstu ára-
mót að ganga áfram fram í því að
lækka á móti hækkun fastagjaldsins
svo að þessi skellur verði ekki eins og
stefnir í verði ekkert að gert. Eg held
að til lengri tíma litið eigi að vera
hægt að treysta því að símagjöldin
muni ekki hækka heldur trúi ég því að
þau muni lækka því samkeppnin mun
hafa þau áhrif,“ segir Sturla.
Hann segir að það sé í fyllsta máta
óeðlilegt að samkeppnisyfirvöld komi
í veg fyrir þær lækkanir á gjaldskrá
GSM-símaþjónustu Landssímans
sem annars gætu orðið. „Það er mjög
vafasamt að bregðast þannig við enda
sjáum við að GSM-símafyrirtækið Tal
hefur verið að kynna lækkun á milli-
landasímtölum, sem hlýtur að benda
til þess að þarna sé af miklu að taka í
þessum viðskiptum" sagði Stm-la.
Lína.Net býður Lands-
símanum viðskipti
LÍNA.NET, fjarskiptafyrirtæki í
eigu Orkuveitu Reykjavíkur, hefur
boðið Landssíma Islands ljósleið-
aratengingu á höfuðborgarsvæðinu.
Eiríkur Bragason, framkvæmda-
stjóri Línu.Nets, segir að fyrirtækið
sé að leggja burðarkerfi í fjarskipt-
um sem taki mið af þörfum framtíð-
arinnar, það sem hann kallar hrað-
brautir en fyrii'tækið hefur ekki
fengist við að leggja heimtaugar að
einstaka húsum. Kerfið sé ekki hlið-
stætt við kerfi Landssímans og
bjóði upp á meiri afköst. Engu að
síður sé hægt að tengja heimilissíma
inn á kerfi Línu.Nets og því sé á
vissan hátt kominn grunnur að sam-
keppni í fastlínutengingum.
„Kerfi okkar er þess eðlis að það
væri eðlilegt að Landssíminn keypti
af okkur þjónustu. Við höfum boðið
Landssímanum upp á mjög spenn-
andi möguleika til þess að flytja
gögn um höfuðborgarsvæðið. Við
beitum nýjustu aðferðum við að
leggja ljósleiðara fyrir einungis
hluta af þeim kostnaði sem Lands-
síminn hefur þurft að standa straum
af. Við höfum plægt ljósleiðarana
niður í umferðareyjar en Landssím-
inn hefur grafið mikla skurði fyrir
sína ljósleiðara," segir Eiríkur.
Þórarinn V. Þórarinsson, forstjóri
Landssímans, sagði í Morgunblað-
inu á föstudag að Lína.Net fengi allt
aðra aðstöðu en Landssíminn til að
leggja sínar lagnir. Eiríkur kveðst
ekki telja að steinn hafi verið lagður
í götu Landssímans hvað þetta varð-
ar. „Við gerðum Landssímanum til-
boð, að hans ósk, að tengja saman
Múlastöð og símstöðina við Austur-
völl. Við höfum ekki fengið svar en
•ég geri ráð fyrir að Landssíminn sé
að skoða þetta mál,“ segir Eiríkur.