Morgunblaðið - 05.04.2000, Blaðsíða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 5. APRÍL 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Skart, 1999.
Skart
og leður
Frjáls eins og
fugl og fiskur
Ljósmynd/HaUdór Runólfsson
Eitt af verkum Arnannguaq Haegh í salarkynnum íslenskrar grafíkur,
Hafnarhúsinu við Tryggvagötu.
MYJVDLIST
Listhús ðfeigs
SKART OG LEÐURSMÍÐI
HARRYSYRJANEN
Opið á tíma verslunarinnar. Til
15 apríl. Aðgangur úkeypis.
ÞAÐ telst til tíðinda, er einn
fremsti lishönnuður Finna opnar
sýningu hér í borg, sem er fátítt.
Helst höfum við fengið hópsýningar
hingað, sumar mjög eftirminnileg-
ar, Finnar á heimavelli í faginu og
heimskunnir fyrir hönnun sína, allt
frá smæsta skarti upp í skýjakljúfa.
Harry Syrjánen er gull- og leður-
smiður sem hefur rekið listhús og
vinnustofu í miðborg Helsinki í nær
þrjá áratugi, haldið fjölda einkasýn-
inga heima og erlendis auk þátttöku
á samsýningum, hélt eftirminnilega
sýningu í Listhúsi Ófeigs 1997 við
góðar undirtektir. Ýmsar viður-
kenningar hafa fallið honum í skaut,
meðal annars titillinn listiðnaðar-
maður ársins 1996 í Finnlandi, sem
er ekki svo lítill heiður á þeim slóð-
um.
Á sýningunni eru aðallega skart-
gripir og leðurmunir, skartið unnið í
mjög fjölþættan efnivið, trefjar,
plast, eir, íbenholt, íbenholtarrót,
birki og kvarz. Leðurmunimir aðal-
lega í fiskiroð og nautshúð, sem
hvorutveggja, litaðir á ýmsan hátt
og er hér svart áberandi. Hin form-
ræna vinna mjög fjölþætt í skartinu,
þannig að á þeim vettvangi er lista-
maðurinn ekki einhamur í fjölhæfni
sinni og samt bera þeir kennimark
hans. Leðurmunirnir eru eðlilega
staðlaðri því meira er um handunna
fjöldaframleiðslu að ræða og verða
gerendur þá í ríkari mæli að taka
mið af því að hér er um brúkshluti
að ræða; bakpoka, og töskur til
notkunar við aðskiljanleg tækifæri.
Um úrskerandi vinnubrögð er að
ræða og allt rýmið eins og andar af
smekkvísi og háþróuðu handverki.
Við könnumst við formið í bakpok-
unum, en slíkir hafa mjög rutt sér
rúms í heiminum undangengin ár,
sem er í samræmi við líkamsræktar-
og hollustuþróunina er hvarvetna
sér stað, bakpokinn mun gæfulegri
fyrir hryggjarliðina en taska í
hendi. Mikilsvert er þá að hönnunin
sé góð, form bakpokans falli vel að
líkamsbyggingu eigandans svo og
almennum klæðnaði, og er hér mikil
samkeppni milli hönnuða heimsins.
Formið er gegnumgangandi í senn
einfalt og klárt og ber næmu og
þjálfuðu auga listamannsins vitni og
svo er einnig með skartið, þar sem
heildarsýnin er í fyrirrúmi.
Það má svo vera ljóst svo rétt sé
vikið að sýningarrýminu, að það er
helst fallið fyrir hönnunarsýningar
og er mér hér helst í huga framníng-
ur norsku listakvennanna 6 í maí-
júní 1998, og sýning Harry Syiján-
en áréttar það svo um munar.
Bragi Ásgeirsson
MYNDLIST
íslensk grafík, Hafn-
a r h ú s i n ii
GRAFÍK ARNANNGUAQ
H0EGH
Til 9. apríl. Opið fimmtudaga til
sunnudaga frá kl. 14-18.
ÞAÐ er ekki á hverjum degi sem
okkur gefst kostur á að sjá list frá
næstu nágrönnum okkar. Græn-
lensk list er enn býsna illa kynnt
hér heima, einkum forsendur henn-
ar, en þær liggja langt frá þeim
formræna grunni sem við þekkjum
best og myndar meginundirstöðu
íslenskrar listar. Það er svo miklu
styttra frá því grænlensk list var
fullkomlega anemísk - tengd anda-
trú - og fjallaði um guðdómlega
galdra og særingar fremur en form
og liti. Sennilega þarf að fara aftur
til heiðni til að finna eitthvað því
um líkt í okkar listmenningu.
Þó svo að Arnannguaq Hoegh sé
eflaust langt frá því að vera sjaman
-töframaður - er list hennar full af
því táknmáli sem einkennir hefð-
bundna ínúska töfralist. Þarna eru
fiskarnir - þorskurinn - sem eru
tákn endurnýjunarinnar, samanber
allt það sem við köllum „glænýtt",
eða nýdregið og ferskt úr sjó.
Vissulega má sjá skyldleika slíkrar
túlkunar og frumkristna minnisins
ikþys, sem á grísku þýðir fiskur, en
stóð sem skammstöfun fyrir Jesús
Kristur son Guðs frelsari.
Hpegh notar afar fjölbreytta
tækni til að tjá þann merkilega
reynsluheim sem sameinar fiska,
fugla, seli og menn, eða grímur.
Ætingar, ljósmyndaætingar, sáld-
þrykk og samlímingar, eða collage,
gefa myndum hennar margbreyti-
legan og margræðan svip. Ólíkt
kröfu okkar um stílrænan og hug-
rænan heildarsvip leyfir Hoegh sér
að flakka frá einni tegund upp-
lifunar til annarrar án þess að finn-
ast sem hún þurfi að beiðast forláts
á slíkum stflbrotum. Hún virðist
vera frjáls sem fuglinn og fiskur-
inn, en það er reyndar titill tveggja
mynda hennar á sýningunni.
Þannig eru sumar myndirnar
frásagnarlegar og raunsæjar, eins
og Hpegh vilji beina athyglinni að
upplifuðu atviki úr veiðimannasam-
félaginu, sem orðið er alþekkt
minni. Aðrar myndir eru emblema-
tískar - eins og skjaldarmerki - og
mynda sterka mynsturheild. I enn
öðrum er að finna táknræn og goð-
sagnaleg aðföng sett fram með
ýmsum hætti. Þótt raðrænt skipu-
lag sé vissulega áberandi í mörgum
myndanna tekst listakonunni að
koma því til skila að sýn Grænlend-
ingsins er langt frá þvi að vera
einhliða.
Jafnframt raunsærri upplifun
býr inúítinn yfir hæfileikanum til
að komast í beint samband við hina
ýmsu anda sem búa í umhverfi
hans, auk þess sem hann sér heim-
inn sem ákveðið náttúrulegt kerfi
táknmynda þar sem allt hefur sitt
ákveðna og óskoraða gildi. Það er
þessari margræðu sýn sem Arn-
annguaq Haegh tekst að miðla í
grafíkmyndum sínum á einstaklega
fallegri og vel valinni sýningu sinni
í húsakynnum íslenskrar grafíkur.
Um leið er það ítrekað að sýningin
er einungis opin frá fimmtudegi til
sunnudags næstu viku.
Halldór Björn Runólfsson
Saga Jónsdóttir í hlutverki skækjunnar Rósu.
Sterkur Daði
Ljósraynd/Bragi Ásgeirsson
Eins og eitthvað, akrýl.
MYJVDLIST
Stiið I akot
MYNDVERK
DAÐIGUÐBJÖRNSSON
Opið alla daga frá 15-18. Til
9. aprfl. Aðgangur ókeypis.
MÁLARINN Daði Guðbjörnsson
er iðinn við kolann, en hvað gera
menn ekki í þessu landi til að halda
uppi fullum dampi í myndlistinni, án
hliðarstarfa? Það eitt að fara hér í
saumana væri efni í heilan sjón-
menntavettvang, hann ómyrkan og
umfangsmikinn.
Sýningar Daða eru orðnar marg-
ar, smáar sem stórar, að auk er auð-
velt að nálgast myndir hans í hinum
aðskiljanlegustu listhúsum borgar-
innar, jafnvel svo að sumum er um
og ó, en sérviska og myndrænt mein-
læti er listamanninum lítt að skapi.
Með hliðsjón af þessari athafna-
semi Daða, og að stílbrögðin eru
meira en auðkennanleg, hafa ekki
tekið breytingum síðan einhvem-
tíma í fyrndinni, sautján hundruð og
súrkál, eins og sumir nefna það,
ættu skilirí listamannsins ekki að
koma á óvart. Sú er þó einmitt raun-
in um það hrifmesta á sýningunni í
Stöðlakoti, sem segir okkur um leið
sitthvað um lögmál listarinnar og
sjónarinnar. Menntakerfinu hefur
nefnilega yfirsést vægi þess og gildi
að þjálfa sjónina á undangengnum
áratugum, einnig hina skynrænu
kennd gagnvart fyrirbærum lita-
kerfisins, sem þó engan mann hefur
skaðað í aldanna rás, því fer fjarri.
Meira að segja er þetta álitið fram-
för og frelsi, telst þó nokkur öfug-
snúningur í Ijósi þess að um er að
ræða grunnatriði, sem jafnvel
margir listaskólar úti í heimi gáfu
ekki nægilegan gaum hér áður fyrr,
helst að Bauhaus undanskildum.
Menn virtust hafa gleymt því að það
tekur sjónina níu ár að þróast, einn-
ig að mögulegt er að auka við sjón-
skynjunina með þjálfun, hefur og
lengstum verið hlutverk listaskól-
anna, óháð öllum stflum og stefnum.
Jan Vermeer frá Delft er eitt ljós-
asta dæmi um þjálfaða skynræna
kennd, en á Norðurlöndum telst það
Daninn Vilhelm Hammershöi og var
hann þó litblindur!
Það sem skeð hefur, er að Daði
hefur þrengt sér dýpra inn í kviku
myndflatarins, höndlað innri lífæð-
ar hans eins og stundum er að orði
komist, formin heilli og klárari og
um leið er eins og listamaðurinn hafi
meira á hjarta, málaragleðin
ósviknari. Nægir hér að vísa til
myndanna Sjá, sjá (7), 0, (10), Baby
in blue (11) og Eins og eitthvað (13),
sem er með því besta sem lengi hef-
ur sést frá hans hendi. Formin einn-
ig mun óþvingaðari, hin dekoratíva
kend markvissari í þá veru að krúsi-
dúllurnar vinna betur með heildinni.
Hið vinalega umhverfi sem gamli
bærinn ljær myndunum er þeim
nokkur styrkur, sérstaklega er
neðri hæðin vel fallin fyrir hinar
minni stærðir, einkum vatnsliti,
hver man sosum ekki eftir sýning-
unni á akvarellum Eiríks Smith,
kannski einni eftirminnilegustu á
ferli hans þótt smá í sniðum væri?
Efri hæðin er mun erfiðari við-
fangs þótt sumir hafi dottið á góðar
lausnir, en það gerir Daði ekki í
nokkrum rýmisverkum er hann hef-
ur komið þar fyrir. Sennilega síður
mögulegt í þessu tilviki því gólfið
gerist slíkur þátttakandi í framn-
ingnum að það útfletur tjákraft
þeirra.
Bragi Ásgeirsson
Skækj-
an Rósa
tvisvar í
Iðnó
LEIKFÉLAG Akureyrar verður
með tvær sýningar í Iðnó á leik-
ritinu Skækjan Rósa eftir José
Luis Martín Descalzo (Skækjurn-
ar verða á undan yður inní
Guðsríki) Matt. 21-31. Fyrri
sýningin verður fimmtudaginn 6.
og og önnur föstudaginn 7. aprfl.
Verkið var frumsýnt í Samkomu-
húsinu á Akureyri um miðjan
febrúar. Skækjan Rósa segir frá
vændiskonu sem býr ein á
háalofti i gömlu hóruhúsi sem
búið er að loka. Rósa hefur stóra
styttu af Kristi inni hjá sér og
segir styttunni frá draumum
sínum, sorgum og ástinni í lífi
sfnu.
Saga Jónsdóttir er í hlutverki
skælqunnar Rósu.
Síðast fór Leikfélag Akurcyrar
í Ieikferð til Reykjavíkur árið
1994 með Ieikritið Barpar eftir
Jim Cartwright.