Morgunblaðið - 16.04.2000, Side 13

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 16. APRÍL 2000 B 13
Morgunblaðið/Þröstur
Göngugarpar frá Frakklandi, Bandarikjunum, Argentínu og Spáni á Plaza de Ana í Burgos; Amalio, Adam,
Nacho, Juanna, Carolina, Eva, Elena, Jose, Esteban og Pepe.
C. Ortegal
•El Ferrd
na
B i S k a j a f I Ó i r- n a ix is i a II
cdeíwas 1 FRAKKLAN
ftpl Pprrnl -s*/. 1 .Giión / i
: o Saniandw Biamtz o«Bayonne
iq eviiiaiba »Tineo •Oviedo auanes Bilbao » 1
* 3 b r i u fj ö I l SanSebastián 7,1
•Lugo v &
'pala> ,arA, v zvinabiino vhona Pamplona < >
deRei " i. . •LaVooiiia Reinosa • Estella.,
imv Monfode ' *• *on .rra a León Belorado'5'0 /*
<• v » Osorno . ,* . ■ w
|V ©Orense Astorga - . • _/ •: Logrono
s\e*%A n ' Burgos * <c-
*Viflada Castrojenz 3
• LaGudma eVaideras »Paipnrja °
D
Lourdes0™**8
• W'J*i’W "• (4
^&Í/Vj'//
-- •Baltar
um, loks ganga pílagrímar inn í
stórt anddyri og þar fyrir ofan
gnæfir Portico de la Gloria. Sam-
kvæmt gamalli hefð leggur píla-
grímurinn hönd á líkneski af Ja-
kobi, þar hefur myndast dæld sem
markast hefur afþeim milljónum
pílagríma sem á undan komu. Píla-
grímurinn lýtur höfði og ennið
snertir súluna. I gegnum tíðina hef-
ur skapast hjátrú í kringum þessa
helgiathöfn. Margir kaþólikkar
trúa að ein ósk þeirra af þremur
muni rætast þegar höndin snertir
styttuna.
Á segllausu skipi
stýrðu af Guði
Jakob var lærisveinn Jesú, bróð-
ir Jóhannesar og sonur fiskimanns-
ins Zebedee. Jakob boðaði fagnað-
arerindið á Spáni og naut mikilla
vinsælda, að því er sagan segir.
Ekki tókst honum að snúa mörgum
til kristinnar trúar og því sneri
hann aftur til Palestínu. Þar var
hann líflátinn en lærisveinar hans
fluttu líkama hans aftur til Galisíu -
á báti án segla sem stýrður var af
Guði. Gröf hans gleymdist í 800 ár,
allt þar til konungurinn Alfonso
annar, byggði kirkju á þeim stað
þar sem talið er að hann hafi verið
jarðsettur og fljótlega varð Jakob
himneskur verndari Spánar.
Hrafn Sveinbjarnarson
á ferð í Jakobslandi
Jakobssaga postula var þýdd á
íslensku á miðöldum, að sögn Ás-
dísar Egilsdóttur, lektors við Há-
skóla Islands. Vitað er um fáeina
norræna menn sem komu til Galis-
íu, að sögn Ásdísar, Hrafn Svein-
bjarnarson og Noregskonungana
Olaf Haraldsson og Sigurð Jórsala-
fara. Einnig fór Rögnvaldur Ork-
neyingajarl þangað. Minnst er á
ferð Sigurðar í Heimskringlu og
Rögnvalds í Orkneyingarsögu. Þeir
munu hafa farið sjóleiðina og Hrafn
væntanlega líka. Hrafns saga er
stuttorð um ferð Hrafns. Þar segir
aðeins; „Þaðan fór hann vestur til
Jakobs.“ Ásdís segir að í íslenskum
miðaldaritum hafi Galisía verið
kennd við Jakob og kölluð Jakobs-
land.
Stærsta reykelsisker
heims í kirkju
Dómkirkjan í Santiago krefst
nánari skoðunar. Heila dagstund ef
ekki meira þarf til þess að skoða
innviði þessarar mögnuðu kirkju
sem margir helstu listamenn Spán-
ar hafa skrýtt. Hún er gríðarstór,
sjálft kirkjuskipið er á stærð við
fótboltavöll, þar eru stórir sjónvar-
psskermar og í hliðarsölum er fjöldi
minni kapella, elsti hluti kirkjunnar
er talinn vera frá árinu 1075. Til
þess að komast inn í grafhvelfing-
una í kjallara, þurfti einnig að
standa í biðröð en þar eru jarðnesk-
ar leifar Jakobs postula og tveggja
lærisveina hans sagðar hvíla í duft-
silfurkeri. Við altarið heilsa menn
heilögum Jakobi eina ferðina enn,
þar er stytta af honum í gervi píla-
gríma. Við altarið er að finna
stærsta reykelsi í heimi, ef marka
má orð Monicu Diaz, leiðsögu-
manns. „Kveikt er á því einu sinni á
dag og hvorki meira né minna en
átta menn þarf í að sveifla því til og
frá. Kerið var upphaflega sett upp
til þess að eyða ólykt af pílagrímum
sem sóttu kirkjuna langt að.“
Leiðsögn um dómkirkjuna er í
boði tvisvar á dag yfir sumartímann
og messur eru haldnar reglulega.
Vel látið að pflagrímum
fyrr og nú
Heppnin var með pílagrímnum
Picard Manier sem kom til
Compostela árið 1726. Hann fékk
heitt súkkulaði hjá St. Francis
munkum, hádegismat hjá St. Mart-
ins munkum eða jesúítum og kvöld-
verð hjá St. Dominik munkum. Góð
rúm biðu hans í konunglega sjúkra-
húsinu og á kvöldin sótti hann veit-
ingastaði þar sem í boði voru sar-
dínur og vín. Tímarnir hafa breyst
en sá sem veifar skjali þess efnis að
hafa komið fótgangandi hina fornu
leið til borgarinnar fær ókeypis
málsverð og gistingu í borginni.
Borg Jakobs er sneisafull af sögu
liðins tíma sem gaman er að skoða á
daginn en kvöldin eru ætluð til þess
að sitja á kaffistöðum og njóta mat-
ar. Þjóðarréttir Galisíu eru alls
kyns sjávarréttir, sér í lagi skel-
fiskur og kolkrabbi í eigin bleki.
Pílagn'mar fyrri alda gengu sömu
vegslóðir og báðust fyrir í sömu
kirkjum og nútímaferðalangar.
„Sá sem tekur vel á móti píla-
gi-ímum tekur vel á móti drottni
sjálfum," segir í gamalli ferðabók
munks sem fór fótgangandi til
Santiago.
Líklega á það enn við í dag því
íbúar þeirra staða sem farið er um,
eru einstaklega almennilegir.
Margir staðir hafa eingöngu byggst
upp vegna þjónustu við píla-
gi-ímanna.
Ekki er unnt að tala um eina píla-
grímaleið til Santiago, þær eru
margar. Einkum eru kunnar silfur-
leiðin sem liggur sunnar úr álfunni,
alla leið til Afríku og Arabíu. Norð-
urleiðin, portúgalska leiðin og
franska pílagrímaleiðin Camino
Frances sem er langþekktust og
fjölförnust.
Sú franska liggur frá landamær-
um Frakklands frá Somport eða
Roncevalles. Gengið er þvert yfir
Kastilíu- og Leónfylki og þaðan til
Galisíu.
Franska leiðin var upphaflega
verlsunarleið Rómverja og nefndist
vetrarbrautin vegna stjarnanna
sem lýsa veginn. Lítið er um stórar
borgir á leiðinni, en meira um bæi
og þorp sem sum hafa eingöngu
byggst upp vegna ferðalaga
pílagi'ímanna fyrr á öldum.
Franska leiðin er mjög vel merkt,
alls staðar eru göngustígar sem
liggja um merkta pílagrímastaði. Á
leiðinni er fjöldi kirkna, auk þess
má fmna klaustur og söfn í stórum
stíl. Áhugavert er að virða fyrir sér
byggingalistina en að margra mati
gætir þar erlendra áhrifa sem rekja
má til ferða pílagríma.
Veðráttan eru töluvert önnur en
sunnar á Spáni, það rignir meira og
ekki er eins heitt og á algengum
sumarleyfisstöðum íslendinga.
Þegar ég var á ferðinni í lok
ágúst var fremur svalt í veðri á
kvöldin og dagarnir sólarlausir að
mestu, stöku sinnum rigndi.
Pílagrímum býðst ódýr gisting í
Kastilíu- og Leónfylki og í Galisíu
kostar hún ekki peseta, hvað þá
meira. Pílagrímagistihúsin eru flest
opin frá byrjun maí og fram í októ-
ber. Sum lengur.
Morgunblaðið/Þröstur
Leiðin til Santiago getur stund-
um reynst löng og ströng. Mynd-
in er tekin í útjaðri borgarinnar
Burgos og pflagrúnamir eiga
um 200 km ófarna.
Margir segja heppilegast að
ganga snemmsumars þegar hlýtt er
í veðri og blómin eru að springa út.
Vinsælasti ferðatíminn er í júlí og
ágúst en þá hefjast sumarieyfi hjá
Spánverjum sem margir kjósa að
ganga leiðina til Santiago.
Ódýrt og öðruvísi sumarfrí
Flestir þeirra sem ganga pflag-
rímaleiðina eru ekki reyndir göngu-
menn. Margir hafa aldrei gengið
svona langt áður og munu aldrei
gera það aftur. En hvers vegna
ákveður fólk að eyða sumarleyfinu í
að fara fótgangandi nærri 800 km
leið til Santiago? Fyrir því eru
margar ástæður. Aðspurðir sögðu
margir að þetta væri er ódýr ferða-
máti, umhverfið sé fallegt og fé-
lagsskapurinn alþjóðlegur. Áhuga-
vert sé að upplifa Spán, söguna og
menninguna á annan máta en vant
er og sumarfrí sem þetta er um-
hverfisvænt!
Trúarlegar ástæður liggja að
baki hjá mörgum, að upplifa ein-
semdina, hugsa um Guð og tilgang
lífsins. Jafnvel finna lausn á lífsins
gátum. Aðrir ganga heilsunnar
vegna, þurfa að losna við fáein
aukakíló. Sjálfsagt er fátt meira
endurnærandi en að ganga um
sveitir Norðvestur-Spánar, jafnvel
einn með sjálfum sér. Lífsgæða-
kapphlaupið er langt undan.
Hjólreiðar eru mjög vinsælar á
Spáni og margir kjósa að hjóla til
Santiago. Ferðin tekur þá styttri
tíma en á nokkrum stöðum er hjól-
reiðafólki gert erfitt um vik þar
sem stígurinn er þröngur og bratt-
ur.
Við gistihúsin er hestaaðstaða
fyrir þá sem kjósa að fara ríðandi
en þó nokkuð er um það.
Burgos mikilvægur
áfangastaður
í Burgos rakst ég fyrst á slóðir
pílagrímanna. Burgos er lítil, falleg
borg í Kastilíu- og Leónfylki, um
það bil miðja vegu milli landamæra
Frakklands og Santiago de
Compostela. Þaðan keyrði ég
frönsku leiðina til León, þaðan til
Villafranca Del Bierzo og lauk ferð-
inni í Santiago de Compostela.
Burgos var mikilvægur áningar-
staður pílagríma fyrri alda, einkum
vegna „silfur“ dómkirkjunnar sem
enn er helsta kennileiti Búrgos en
þar liggur þjóðhetjan E1 Cid grafin.
Einnig var þar fjöldi klaustra og
sjúkrahúsa fyrir pílagrímana
forðum sem komu sárfættir og
margir þjáðir eftir margra vikna-
eða mánaðagöngur.
I gamalli ferðabók, ítalska
munksins Domenico Laffi frá 17.
öld stendur um Burgos; Við borgar-
mörkin er spítali, Hospital del Rey,
sem er eins og borg í borginni svo
stór er hann. Þar er rúm fyrir 2000
manns og látið er vel að pflagrím-
um, góð rúm og afbragðs matur.
Byggingu dómkirkjunnar í Burg-
os lauk snemma á 13. öld. Hún er
talin gott dæmi um áhrif pílagríma
á arkitektúr og listir á Spáni m.a.
gætir þar sterkra franskra áhrifa.
Fyrir framan kirkjuna er fallegt
torg, Plaza de Ana og þar sitja
nokkir pílagrímar, frá Argentínu,
Bandaríkjunum, Frakklandi og
Spáni, og svala þorsta sínum við
gosbrunninn. Spánverjarnir Ama-
lio og Esteban, upplýsa að hópur
hafi hist á leiðinni og gengið saman
mestallan tímann frá Roncevalles.
„Við höfum gengið um það bil 20
kílómetra á dag en nú skilur leiðir.
Eg vinn í Madríd og þar sem sum-
arfríinu er lokið, verður Santiago
að bíða betri tíma,“ segir Esteban.
Þetta er í annað sinn sem Amalio
gengur slóð pflagrímanna. „Með
göngunni svala ég íþróttaþörf en
einnig finnst mér gaman að ganga
og hitta í leiðinni fólk af öllum þjóð-
ernum.“ Áður en haldið er í svona
langa gönguför telur Amalio ráð-
legt að fólk fari í læknisskoðun og
stunda líkamsrækt eða göngur í
nokkurn tíma. „Algengt er að fólk
hætti á miðri leið, ef það er ekki
nægjanlega vel undirbúið. Lítill
farangur er einnig lykilatriði, góðir
skór og að borða heilsusamlega."
Leiðin milli Burgos og León ligg-
ur um dali og fjöll og mikið er um
litla miðaldabæi og þorp. Kirkjan í
Fromista er t.d. þess virði að skoða
en eftir Sahagun byrja spænsku
slétturnar og fremur fátæklegt er
um að litast. Borgin León er hins
vegar ríkmannleg og afar falleg.
Mikið er um sögufrægar minjar.
Gotneskja dómkirkjan þar er
kannski ívið minni en sú í Burgos
en fallegri að mati sumra. I basilik-
unni San Isidoro er úrval freskna
frá 12. öld. og þar í kring má sjá vel
varðveitta rómverska borgarveggi.
Fyrir framan Parador San
Marcos, hótelið í León, sat
Fernando Videgain Iragui frá
Navarra á bekk og borðaði nestið
sitt; brauð og oststykki. Hann hef-
ur gengið frönsku leiðin áður og
hefur ætlað sér tæpan mánuð til
fararinnar. „Ég geng í mesta lagi
35 kílómetra á dag en hvílir mig
nokkra daga inn á milli. “ Iragui
upplifir ferðina sem pflagrími, hann
heimsækir að meðaltali um fjórar
kirkjur hvern dag og biðst fyrir-
.„Mér finnst gott að vera einn á ferð
og hugleiða. Að ferð lokinni er mað-
ur endurnærður á sál og líkama.“
Villafranca del Bierzo
er vinalegur bær
Astorga er næsti bær við León,
önnur borg með rómverska fortíð.
Astorga er minni en León en þar er
mikið af sögufrægum stöðum svo
sem dómkirkjan og biskupshöllin
sem hönnuð er af Gaudi. Astorga er
einnig fræg fyrir smjörkökurnar
sínar. Eftir Astorga breytist lands-
lagið að nýju og skógar koma í ljós
og vínræktarhéruð. I litla, vinalega
fjallabænum Villafranca del Bierzo,
er algengt að pílagrímar staldri við
því þar er að finna alls kyns minnis-
varða um ferðir pílagríma til forna.
Þeir sem ekki treystu sér til að
ganga lengra, fyrr á öldum, gátu í
Villafranca fengið fyrirgefningu
syndanna.
Fjall gleðinnar og
ferðin á enda
Palozzas, lítil hús sem líta út eins
og spænskir strákústar, eru það
fyrsta sem blasir við þegar komið
er til Galisíu. í bænum O Cebreio
sem frægur er fyrir ostagerð, er að
finna nokkur Pallozzahús, sem
byggð voru að hætti Forn-Kelta.
Santiago nálgast óðfluga. Fjall
gleðinnar er í augsýn. Það hlýtur að
hafa verið stórkostleg stund í huga
pílagríma til forna að koma að
borgarmörkum Santiago De
Compostela. Frá Fjalli gleðinnar,
Monte do Cozo er útsýni yfir borg-
ina helgu. Loks var að baki erfitt og
sjálfsagt lífshættulegt ferðalag.
Samkvæmt hefð, áttu pílagrímarnir
að afklæðast og baða sig í Lavacolla
ánni, áður en gengið var á fjallið.
Nýþvegnir og glaðir í bragði skund-
uðu þeir síðan að Fjalli gleðinnar.
Sá sem kom fyrstur var sjálfkjörin
leiðtogi hópsins.
Domenico Laffi skrifaði: Við að
sjá Santiago féllum við á hnén,
grétum af gleði og sungum Te
Deum en aðeins nokkrar línur, því
tárin féllu í stríðum straumum,
hjartað barðist í brjósti og snöktið
yfirgnæfði sönginn. Um síðir linnti
táraflóði og syngjandi héldum við
áfram síðasta spölinn.
Af Fjalli gleðinnar er nú lítið að
sjá annað en sjónvarpsloftnet
Santiagoborgar og sjaldgæft er að
ferðamenn tryllist af kæti við kom-
una þangað. Mörgum er sjálfsagt
létt en Fjall gleðinnar er einnig til
merkis um að ferðin sé á enda.
Sveitasælan er á bak og burt. Borg-
in bíður.