Morgunblaðið - 16.04.2000, Blaðsíða 20

20 B SUNNUDAGUR 16. APRÍL 2000
MORGUNBLAÐIÐ

Skútan sjósett við Vasa-safnið í Stokkhólmi. Stuðningsaðilinn
býður gestum að vera við sjósetninguna. Eins er gestum boð-
ið að vera viðstaddir siglingakeppnimar.
Ottó segir valinn mann í hverju rúmi. Einn skipverja er
Jesper Bank, sem unnið hefur til gullverðlauna og
tvennra silfurverðiauna í siglingum á Ólympíuleikum.
Oft gefur á bátinn. Skipveijar eru með bjargvesti og ann-
an öryggisbúnað. Á siglunni eru skjáir sem veita stýri-
manninum upplýsingar um hraða skipsins, vindhraða o.fl.
Svifið
seglum
þöndum
Ottó Clausen siglingakappi býr á Alands-
eyjum og gerir út frá Svíþjóð. Guðni Ein-
arsson ræddi við Ottó um uppvaxtarárin í
Reykjavík, sjómennsku og kappsiglingar.
OTTÓ Clausen er fæddur í Reykja-
vík árið 1946 og segist vera í hópi
þeirra elstu sem stunda kappsigl-
ingar. „Það eru bara nokkrir stórir
karlar á borð við norska kónginn og
fleiri höfðingja, sem eru eldri en ég.“
Ottó segist stundum hafa hugleitt að
hætta kappsiglingum. „En svo kem-
ur sumarið og sólin og maður er aft-
ur farinn af stað.“
Faðir Ottós hét Ottó Clausen, en
oftast kallaður Carlo. Hann stofnaði
m.a. Vöku og var einn af stofnendum
Bæjarleiða. Móðir Ottós hét Elín
Jónína Karlsdóttir Sölvasonar. Ottó
segir að Karl afi sinn hafi verið fyrsti
gluggapússari á íslandi. Hálfbróðir
Ottós, samfeðra, er Eric Clausen,
kvikmyndaleikstjóri og leikari í
'Danmörku. Ottó er sex barna faðir,
það elsta 33 ára og það yngsta tæp-
lega tveggja ára. Hann segir að sér
hafi þótt of mikið að leggja þessar
barneignir á eina konu og á fjórar
barnsmæður. Yngsta barnið kom
raunar á óvart. „Eg hélt þetta væri
orðið vatn - en það var ekki svo,“
segir Ottó og hlær. Hann segir að
reynslan hafi kennt sér að karlar
eigi ekki að vera yngri en 30-35 ára
þegar þeir verði feður. Fyrr hafi þeir
engan tíma fyrir börn.
Hljóp í gegnum hurð
,Árið 1958 var ég sneggsti sendill-
inn á Morgunblaðinu, svo fljótur að
ég hljóp í gegnum hurðina. Það var
•skrifað um það í blaðinu,“ segir Ottó.
Síðar það sama ár hélt hann til Dan-
merkur að læra kjötiðn, aðeins 13
ára gamall. „Mér fannst ég ekki hafa
neitt meira að gera í skólanum hér,
með árunum hef ég séð að það var
tóm vitleysa. Maður þarf á lærdómi
að halda.“ Hann kom heim úr
kjötiðnaðarnáminu 6. júní 1963, með
Gullfossi í fyrstu ferð hans eftir
brunann mikla.
„Mér þótti svo gaman um borð að
ég fór í land og réð mig á skipið og
fór út með Gullfossi aftur." Ottó var
jiokkra túra á Gullfossi og einnig á
farmskipum Eimskipafélagsins.
Næst lá leiðin á nýsköpunartogar-
ann Ingólf Arnarson þar sem Ottó
var í eitt ár. „Þetta var aflaskip og
Sigurjón skipstjóri Stefánsson var
dásamlegur maður.“
Ottó segist lítið hafa starfað við
kjötiðn hér á landi. Hann reyndi að-
t^ins fyrir sér, en gafst upp vegna
lágra launa. Það var miklu meira að
hafa upp úr sjómennskunni.
Rekinn og ráðinn á víxl
Þar kom að Ottó kynntist konu að
austan og flutti til Norðfjarðar. Þar
var hann kokkur á aflaskipum, m.a.
Bjarti, Barða og Birtingi. „Það var
vaðandi síld um allt og góð þénusta.
Við fylltum tvisvar á dag. Einu sinni
gat ég farið suður eftir 17 daga veið-
ar og keypt mér nýjan Fólksvagn
fyrir hlutinn." Sumar sjóferðirnar
voru langar, til Jan Mayen og alla
leið norður til Svalbarða. Ottó segir
að þeir hafi meira að segja siglt út úr
sjókortunum sem til voru um borð.
Einn vélstjórinn, Islendingur sem
komið hafði frá Astralíu þetta sum-
ar, gerði sér lítið fyrir og teiknaði
það sem á vantaði.
Þótt vel aflaðist var Ottó ekki alls
kostar ánægður.
„Það var erfitt að búa á Norðfirði
og vera ekki Norðfirðingur. Eg held
að maður verði ekki heimamaður
þar fyrr en í þriðja lið. Það var alltaf
verið að reka mig því ég var rétt-
indalaus og ekki í réttum flokki. Eg
var rekinn ef einhvem Norðfirðing
vantaði pláss, svo var ég ráðinn aft-
ur.“
Útþráin vaknar
Eftir fimm ár fyrir austan fluttí
Ottó til Reykjavíkur árið 1969. Hann
fór að vinna sem hjálparkokkur
Svans Ágústssonar í Þjóðleikhús-
kjallaranum og var þar í eitt ár. „Ég
kynntist frægum og duglegum kokki
og spjölluðum við mikið, þótt ég ynni
aldrei með honum. Hann var nýkom-
inn úr siglingum á útlendum far-
þegaskipum. Eg dáðist að sögunum
hans og bað hann að hjálpa mér að
komast í siglingar. Einu sinni kíkt-
um við í glas og hann skrifaði fullt af
meðmælum fyrir mig.“
Ottó lenti í hjónaskilnaði og fór til
Svíþjóðar í apríl 1970. Hann tók
meðmælabréfin með sér. „Ég fór á
ráðningarskrifstofu og lagði fram
meðmælin. Þar blaðaði maður í
gegnum bunkann og sagði svo: Ef
þetta er allt lagt saman þá ertu um
það bil 108 ára. Eigum við ekki bara
að fleygja helmingnum af þessu?“
Fyrsti kokkur á farþegaskipi
Ottó vildi komast á skemmtiferða-
skip og helst sem aðstoðarkokkur.
Morgunblaðið/Kristinn
Ottó Clausen býr á Álandseyjum og gerir út kappsiglingaskútu frá Svíþjdð.
Ljósmynd/Ottó Clausen
Ottd undir stýri. í keppni er stýrisvaktin 90 mínútur og þá tekur annar
við. Þegar skútan fer í hdpeflisferðir fá þátttakendur að taka í stýri.
Ráðningarstofan var hins vegar að
leita að fyrsta kokki.
„Það var ekki hægt að bakka út úr
meðmælunum sem ég hafði með mér
og þeir þurftu á fyrsta kokki að
halda. Ég reyndi að koma mér út úr
þessu með því að segjast ekki kunna
sænsku. Þá sagði maðurinn: Það er
allt í lagi. Það eru tveir íslendingar
um borð.“ Ottó átti ekki svar við því
og var ráðinn á farþegaskipið Hisp-
ania. í eldhúsinu voru sex kokkar í
kjötinu, aðrir sex í kalda borðinu og
sex í fiskinum, auk aðstoðarfólks -
og Ottó orðinn fyrsti matsveinn.
Þegar hann kom um borð var annar
Islendingurinn, sem átti að hjálpa til
við túlkunina, stokkinn úr skipsrúm-
inu.
„Hinn var eini maðurinn um borð
sem ég skildi ekki,“ segir Ottó.
„Hann var kallaður Jón „andskoti“
frá Grindavík meðan hann bjó á Is-
landi. Nú átti Jón heima í Þýska-
landi, var giftur pólskri konu og
vann í Svíþjóð. Það skildi hann eng-
inn. Hann var kokkur og kjötiðnað-
armaður og búinn að sigla í mörg ár
á skemmtiferðaskipum. Fór sjaldan
í land. Þegar maður loksins fór að
skilja hann þá kunni hann ágætar
sögur. “
Ottó segir að í áhöfn skipsins hafi
verið 250 manns, alls staðar að úr
heiminum, og margir skrautlegir í
hópnum. Það var unnið í 30 daga og
síðan 14 daga frí. Ottó var hjá útgerð
Hispania í 11 ár og stundum lánaður
á milli skipa. Hann var til dæmis í
strandsiglingum í Chile þegar All-
iende var steypt af stóli árið 1973.
Skipið var kyrrsett og ekki hægt að
fá kost um borð. Loks tókst að fá
skipið laust fyrir milligöngu Samein-
uðu þjóðanna. „Þá vorum við sendir
til Argentínu og lestuðum þar. Siglt
var til Luanda í Angóla og þegar við
komum þangað var borgarastríðið
að brjótast út. Áhöfnin fékk að fara
heim, en skipið var fast.“
Um borð í Hispania kynntist Ottó
sænskri loftskeytakonu. Þau urðu
síðar hjón og eignuðust tvö börn.
„Við sigldum í nokkur ár áður en við
eignuðumst börnin. Áttum heima á
sjó og sigldum víða. I þrjú ár vorum
við til dæmis í siglingum á milli Jap-
an og Malasíu,“ segir Ottó. Ráðning-
arfyrirkomulagið breyttist og skipt-
ust á þriggja mánaða vera til sjós og
þriggja mánaða frí. Þessi rúmi frí-
tími gaf Ottó tækifæri til að láta
gamlan draum rætast.
„Ég var orðinn mjög áhugasamur
um að sigla seglbátum. Sjórinn hef-
ur alltaf verið mitt líf. Það eina sem
ég teiknaði þegai- ég var hér í Laug-
arnesskólanum voi-u seglskútur,
þótt ég vissi ekkert um þær og hefði
aldrei komið um borð 1 skútu. Ég
fékk svona brennandi áhuga á þessu
og fór að sigla í fríunum á lítilli skútu
sem ég keypti í Svíþjóð."
Ottó fór á skip frá Swedish-Amer-
ican Line-skipafélaginu, sem var
orðið meira en aldargamalt og átti
mörg skip. Hann var staddur í Am-
eríku þegar hann frétti á skotspón-
um að fyrirtækið væri farið á haus-
inn. „Fyrir tilviljun hitti ég
Norðmann sem var ráðningarstjóri
hjá norsku skipafélagi, Stolt-Niels-
en, sem gerir út tankskip. Hann
bauð mér starf og var ég hjá þeim í
fimm ár sem bryti. Við vorum fimm
Evrópumenn um borð og allir hinir
frá Filippseyjum. I áhöfn voru um 50
manns. Þeir borguðu vel og ég gat
siglt allt sumarið." Ottó hætti hjá
Stolt-Nielsen 1987.
Siglingakappi að atvinnu
Ottó bjó í sænska skerjagarðinum
í Karlskrona og siglingarnar fóru að
vinda upp á sig. „Fyrirkomulagið er
þannig að þú færð fyrirtæki til að
kosta útgerðina. Árið 1991 var ég
kominn með 50 feta skútu og fór þá á