Alþýðublaðið - 19.09.1934, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAGINN 19. sept. 1934.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
1)AGBLAÐ 0G VIKUBLAÐ
ÚTGFANDI:
ALÞÝÐUFLOKK J.RINN
RITSTJÖRI:
F. R. VALDEivlARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 — 10.
Símar:
1900: Afgreiðsla, auglýsingar.
it'01: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
1902: Ritstjóri.
1903; Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
1905: Prentsmiðjan
Ritstjórinn e til viðtals kl. 6—7.
Mentastefna
Alþýðuflokksins.
Fó'ir munu gera sér þaö alveg
ljóst, hve stórkoisttegt og ma:rg-
þœtt það stari -or, sem fyrsti rað-
herra Alþýðuíliokksins hefir nú
tekist á hendur. Hann befir ekki
eingöngn. tekið að sér atvinniu-
málin, sem eru nú leTfiðari í vöf-
um en nokkru sinni áður og eiin
mestu áhugamál Alþýðuflokksius,
heldur annast hann einnig utan-
ríkismálin, sem verða umls'vijfaí-
meiiri með' ári hverju, en í þieiimi
efnum ier þó svo mikið ógert af
fyrri stjórnum, að með nokkruim
rétti má segja, að starfsemi að
utanríkismálum í íítengu við þá
starfsemi hjá öðrum ríkjum sé í
raunjnni varla orðin til með Is-
lendingum. Við þiessi öil störf
ráðherrans bætast svo bæði hei.1-
brigðis-, kenslu- og mienta-máll,
o.g geta menn vel skiilið, ef á alt
er litið, hve fjölhæfan og starfs-
mikinn mann þarf til þiess a~ð
sinna öl,lum þessum ráðherra-
störfum, enda er hann þessum
verkum hlaðiinn frá því snemmia
á mioxgnana og langt fram á
kvöld, að ógleymdum öllumj
þeim störfum, sem hann þarf að
vinna með hinum ráðherrunumt
Hér skal að eins rætt önhtið um
mentamáliin og stefnu Alþýðu-
tfliokksiinis í þeim. Par er mikið ó-
gert og miikið vanrækt af fyrri'
stjórnum. Við skulum minnast
fyrst íhaldsins, siem hélt fram
þeirri stefnu, að mienningiin ætti
að eins að vera eign nokkurs
hluta af þjóðámini, þ. e. efnamanin-
annia. tjj’óðarrembj:ngur þiess og
skammsýni þess olli því einu að
tefja og hefta alla andlega fram-
leiðsliu mieð þjóðinni, að gera mik-
ið af rithöfundum og listamönn-
um þjóðari'nnar útlæga, af því að
þeim voru lekki veitt atvinnurétt-
indi og stuðiningur sem öðrum
framtóðiendum. Rithöfundarnir
urðu að sfcnifa verk sín á öðrum
málum, til þ'ess að verkin nytu
fyllstu verndar, — að ems af því,
að íhaldáð vildi ekki ganga að
alþjóðaskiilmálum all'ra mienta-
þjóðia í þeim efnum, — kaus
heldur að geta stolið t. d. fréttar
gneiinum m. m;. í auðvaldsblöðin
endurgjaldslaust frá öðtium þj.óð-
'um. íhaldið lætur um leið örfáa
menm hafa leimiokum á kvikmynda-
ihúsum! í landiinu og taka ágóðamn
af þeim miljónaumsietningu, sem
þar á sér stað. Á eftir íhaldinu
kom flokkur smáborgaranna og
kotungsháttarims, sem hélt að
[Leikfélag Reykjavfkur
byrjar starf sitt ásunnudag
Viðtal við Brynjólf Jóh nnes^on, leikara.
UNDANFARIN ÁRhefir geng-
ið upp og niður fyrir Leikfé-
lagiReykjavíkur, Ósamkomulag
hefir verið töluvert innan fé-
lagsinsteg hefir pað liáð félag-
inu mjög : og komið fram út á
við i frernur, léiegu viðfangs-
efnavali og skipun hluíverka.
Svo virðist sem á þessu sé að
verða bót. Að minsta kosíi
bera fyrirætlanir félagsins í
vetur vott um nýtt prek og
nokkra dirfsku. Er pess og að
vænta að su viðleitni sem
byrjuð er takist vel, en full-
komið lag er ekki" komið á
félagið fyr en allir peir kraftar
sem geta staríað að viðgangi
leiklistarinnar hér eru samein-
aðir í Leikfélaginu.
Alþýðlubilaðið átti í gær viðtal
við eftirlætisgoð allra teikhús-
gesta, Brynjólf JóhanmesiSion ie'ik-
ara, og spurði' hann um fyrirætl-
ani'r Leikfélagsins í vetur.
ÞORSTEINN Ö. STEPHENSEN
„Leikárið befst nú hjá okkur
nokkru fyr en venjulega,“ segir
Brynjólfur, „eða á sunnudaghin
kemur. pá verður sýnt leikTitið
„Maður og kona“:“
„MaðUr og kona! Hvers vegna
menni'njgin gæti verið í því eiinu
iól.giin að byggja skóla og troða
alls konar skólalæirdómiií í hvcrm
islienzkan umgllimg, oft glieðismauð-
an lærdóm, sem svo að litlu gagni
gat komið seinma í lífinu. Stiefna
Alþýðuftekksims í im'entamálum er
og hefir ætíð verið alt önnm(
Flokkuriinm vi.ll að memningim öll
sé 'ieiign allrar þjóðakinnar; hanm
viðurkennir að vísu gagn skól-
anma, en sér sitt mikla menming-
arhlutverk í því að veita yl og
ljósí mentag.lieðhmar, listanma í
öilium myndum og öllum þeirni
unaði andans, sem heimsmlenm;-
ámgiin á vorum dögum getur veitt,
iinm á heimili fátækustu alþýðú-
manma, veita þeim grieiðan að-
gang að ölhim mennimgartækjum.,
svo að men'm í öllum landshlut-
um, af öllum stéttum og á ölluSmj
aldrí geti þar fundið fróun sí|na,
líkt og bókmentaylurimm gat hald-
ið lí'finu í íslenzkri alþýðument-
un o,g islenzku þjóðímm um liðnar
aldiir, þrátt fyrir alt og alt. Um
leið sér Alþýðuflokkurinm að ís-
lenzk mennámg og ístemzkar listir
ier,u einu ráðiin til að halda uþþi,
heiðri þjöðarinnar út á viö, að
auka hanm og tryggja sjálfstæði
þjóðarimmar með aukmu heimsáliti
um komandi aldir; hann sér að
BRYNJÓLFUR JÓHANNESSON
byrjið þið með því ? paö var sýnt
36 sjimnium í fyrra.“
„Vii'ð gerum það aðalliega vegna
þiesis, að við erum að æfa „Jieppa
á Fjalli“ og getum ekki byrjað
nneð því. Hins vegar kiemur miik-
ill fjöldi af nýju fólki, skóla-
fólki, til bæjarins nú um mánaðá-
mótin, og það mun vilja fá að sjá
þennan vinsæia leik. Em síðar í
vetur getum við ekki tekið teikl-
inn til sýningar, því að bæði
er að við höfum svo mörg við-
fangsefni', og svo verður hann
sýndur á Akureyri í vietur,, og
við munum lána búninga og leik-
tjöld þangað.
Við gerum ráð fyrir að við
byrjum að sýna „Jeppa á Fjallc"
eftir Holberg um miðjan októbert
Tökum-við þetta vandasama leik-
rit til sýningar nú af titefnd 250
ára afmælis Holbergs, enda verð-
ur þess cinnig minst um öli Norð^
uriönd.
Hinn nýi leikstjóri, sem við höf-
um ráðíð, Gunnar Hamsen, mun
leiðbeina við þennan leik. Aðal-
hlutverkið, Jeþpa, leikur ^Þorsteinn
Ö. Stephiensen, en hanin stundaði
nám sl. vetur við danskan leik-
skóla. Hin aðalhlutverkin, Nillu
íislenzk mentamál eru utanríkis-
mál, og að andleg framleiðsla ier
útfiutnilþgsvara eins og önjnur
framtóðsla. Fyrsti ráðhcrira Al-
þýðuflokksiins tekur upp tafar-
laust skipulagsbundna samvinnu
við „Bandalag íslenzkra lista-
manna", siem var stofnað 1928, en
■ mættá litlum skilniingi af fyrri
stjórnum, eins og neyndar öninur
stéttarsamtök, en þó eru alliir
helztu listamenn og rithöfundar
þjóðarinnar í því félagi. Fyrsti
ráðherra Alþýðuflokksiins lætur
gera gangskör að þvi að andleg-
um framleiðiendumi í þiessu landi
verðli' vieitt atvinnuvernd með höf-
undalögum eins og í öðirum löind-
um. Hann á vísa samviinnu og
samfögnuð allra sannra menta-
man;n|a í lahdinu, en það kernur æ
skýrar í ijós, að engiinn getur ver-
i'ð í sannleika þjöðtegiúir, niema
hann skilji alþýðuna, fir.iná til með
fátækasta alþýðumanniinum, reyná
að endurreisa hans andlegu verð-
mæti og bæta úr hans andlegu
þörfum, sem kunna, er til Jengdar
lætur, oft að metia það frumræna
og vei'g'amiesta í sömniustu og
æðstu li'st betur ien þ'eir hálærðu
bókaormar og skólamenn, sem
þekkja og skilja ekíki lífið.
N.
og Jakob sikómeistara leika Gunn-
þórunn Halldórsdótt'iír og Brynj-
ólfur Jóhannesson.
Næsta leikritið, sem við tök-
um til sýningar, er hið nýja ieik-
ri't Halldórs Kiljans Laxnesis,
„Straumirof". ,Það er í þremur
þáttum o,g er nútíðarleikrit. Leik-
endur eru 5. Aðalhlutverkið 'á
Soffia Guölaugsdótti'r að hafa 'á
hendi;. Siennitega verður byrjað
að sýna þetta lei'krit 'um miðjan
nóvember.
Jólate'íkur okkar að þessu sinni
verður „Piltur og stúika", 'sem
Emi'l Thoroddsen hefir samið eft-
iir hinni vinsælu skáldsögu 'a;fa
síns. Ekkert er ákveðiið 'um hlut-
verkaskipun í þessum leik 'eð’a
þeim öð'rum, siem við sýnum síðar
í vetur.
'Þri'ðja nýja íslenzka leikritið,
sem v:i'ð sýnum í vetur, verður
„Síðastii víkingurinn“ eftir Indriða
Eiinarsson. ,Það fjallar um Jörund
hun d adia,gako nung.
Önniur leiikrit, siem við ætlum
að sýna, er „Fneig/iartim‘\ eftír
ungverska skáldið Molnar, „Fem
á nótttif, eft'ir Norðmanninin Sig-
urð Chri'stiansen, „Nijmálaöf1, eft-
ir franska skáldið René Fauchoni
Páll Skúlason hefiir þýtt þaðl
„Vélýi‘\ eftir danska skáldið An-
ders Olsen, o,g fjallar það um
pólitíiskt efni og hugsjónir, og
„Hannctn Nönrtu“, eftir lárviðlar-'
skáld Englendinga, John Masie-
field.
Leikritavalið getur þó ef ti,l vill
bneyzt að eiinhverju leyti. En við
höfum nú lagt meiri áherzlu en
áður á að ákveða viðfangsefni
okkar fyrirfram og samræma þau.‘,
„fþjð hafið fengið danskan leik-
stjóra?"
„Já, við vildum reyna það af
ýmsum ástæðum. Eins og yður
er kunnugt, þá hafa íslenzkir leik-
arar farið til Damnerkur til
náms, en af því að þetta er fólki
mjög kostnaðarsamt og margir
hafa fengið til þiess opinberan
styrk, þá vildum við reyna að
hæta úr vöntun á hérlendum
leikskóla með því að fá
hÁrujfíb lærðan leikstjóra, sem
getur jafnframt því sem hann
starfar fyrir okkur, leiðbeint
fólká og reynt það. pað er lekbert
mieára fyrir okkur að fá hingað
útlendan tókstjóra og leiðbein-
anda en t. d. Tóntístarskólanin að
fá hingað ertenda keninara. Gunn-
ar Hansen, hinn nýi tókstjóri
okkar, er prýðilega mentaður
maður. Hann ann íslenzkum bók-
mentum og íslenzkri tóklist.'Hann
Jes og talar íslenzku og það er
áredðanlegt, að við munum mikiði
geta lært af honum. Hann hefir
haít laikstjórn á hendi við ýms
leikhús í Danmörku, m. a. kgl.
tókhúsið, og fiengið góða dómal.
Hér verðiur hann hafrnn upp yfir
dægurþrasiið og ættí að hafa góð
skiilyrð'i til að sameina þá, sem
þiurfa að starfa saman, ef veí á
að fara.“
„Um þrjátfu félagar eru nú í
Leikfélaginu," segir Brynjólfur
að lokum. „í vetur mun öill á-
hierzla verða lögð á það, að tók-
starfseminni notist siem bezt að
öllum þeim kröftum, sietn við höif-
um yfiir að ráða.“
Yfirlýsing.
Að gefnu tilefni lýsum vér hér með yfir þvi, að herra lögfræð-
ingur Gustaf A. Sveinsson, sem átti sæti í stjórn Sparisjóðs Reykja-
vikur og nágrennis, en hefir nú farið úr stjórninni, hafði ekki i sinum
vörzlum nein verðmæti sp.irisjóðnum tilheyrandi, þegar hann framseldi
bú sitt til£gjaldþrotaskifta.
Til frekari fullviásu hafa endurskoðendur Sparisjóðsins talið sjóð
og skoðað verðbréf og aðrar eignir sjóðsins og gefið um þetta svo-
hljóðandi vottorð;
Reykjavík, þann 15. sept. 1934.
Samkvæmt ósk yðar höfum við í dag yfirfarið eignir sparisjóðs-
ins og borið þær saman við bækur hans og vottum, að allar bók-
færðar eignir voru fyrir hendi.
Einar Erlendsson, Björn Steffensen.
Til stjörnar Sparisjöðs Reykjavikur og nágrennis, Reýkjavík.
Hefir því gjaldþrot herra Gustafs A. Sveinssonar engin áhrif á
starfsemi spaiisjóðsins.
Reykjavík, þann 18. september 1934.
•í stjórn Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis.
Jón Þorláksson p.t. form., Jón Halldórsson, Guðm. Ásbjörnsson.
Ný bók:
Þorsteinn Jósefsson:
TINDAR.
S ö gur:.
Þessi efnilegi og viðföruli rithöfundur hefir áður birt sögur og ferða-
sögur í innlendum og erlendum tímaritum, en hér kemur fyrsta bókin
frá hans hendi. Fæst hjá bóksölum.
Haf ið þér try gt y ður
fjárhagslegt sjálfstæði í ellinni?
Ef ekki, gerið það þá nú þegar meðfþvi að líf-
tryggja yður hjá SVEA.
Aðalumboð á íslandi: C. A. BROBERG,
Lækjartorgi 1. — Sími 3123.