Morgunblaðið - 06.05.2000, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ
___________________________________LAlIGARDAGTiR 6.' MAÍ 2000 51
MINNINGAR
fyrir tiltækið. En út að Skelli fórum
við. Leitin bar hins vegar lítinn ár-
angur og ekki fannst það sem leitað
var að.
Það var liðinn hálfur fjórði ára-
tugur frá því að ég sigldi með Denna
síðast á trillu. Ég minnist þess að þá
hafði ég áhyggjur af því hvernig ég
kæmist um borð, því að lágsjávað
var. Denni leysti hins vegar vanda
minn með styrkum höndum sínum
enda var hann vanur að liðsinna
börnunum í kringum sig og munaði
lítið um að taka einn strákpolla og
koma honum ofan í bát. I fyrrasum-
ar kveið ég hins vegar engu. Trillan
Hannes lóðs lá við flotbryggju og
auðvelt var uppgöngu. En Denni
hafði gætur á öllu, sagði mér að taka
í stýrishúsið á bátnum og koma mér
þannig um borð; hann vissi frá fyrri
tíð að handfestan er það sem öllu
skiptir þegar menn sjá fótum sínum
ekki forráð. Ég minnist ennþá hand-
taksins, þegar hann tók í vinstri
hönd mína um leið og ég fór um
borð, þessa styrka handtaks sem ég
þekkti frá því að ég var barn. Mér
varð hugsað til þess að hann hefði
engu gleymt og til allrar hamingju
þyrfti nú ekki að klifra, enda þyngd
mín öllu meiri en fyrir hálfum fjórða
áratug. Við bræður áttum sérstæða
stund út við Skelli og skeggræddi
Denni um það hvað hugsanlega hefði
gerst þennan dag, 7. janúar 1950,
þegar náttúruöflin fóru hamförum
svo að enginn gleymir því sem þá at-
burði lifði.
Nú var ísinn brotinn. Denni
reyndist fus að miðla okkur af fróð-
leik sínum um skipið og ýmislegt
sem það snerti. Á slysið minntumst
við hins vegar lítið. En írásagnir
hans og ýmsar heimildir sem kann-
aðar voru gáfu glögga mynd af ferli
þessa farsæla og glæsta skips og því
sem gerðist þennan sorgardag fyrir
50 árum.
Atburðir síðasta árs náðu há-
marki hin 3. desember 1999 þegar
opnuð var í Vestmannaeyjum sýn-
ingin á skipslíkönum og myndum úr
lífi Helga Benediktssonar og kvik-
myndum sem snertu atburði í Vest-
mannaeyjum á fyrri hluta þessarar
aldar. Engan grunaði þá að það yrði
í síðasta sinn sem við systkinin hitt-
umst öll saman ásamt móður okkar,
Guðrúnu Stefánsdóttur, sem við-
stödd var þessa hátíð.
Dauðanum hefur stundum verið
líkt við manninn með ljáinn. Það má
einnig líkja honum við Ægi konung
sem gefur engum grið sem hann vill
hreppa. Dauðastríð þessa elsta bróð-
ur míns var skammvinnt og hart.
Dauðinn gerði að honum harðar at-
rennur eins og Ægir konungur lék
Helga forðum við Faxasker. Hann
varð þunghöggur og umskiptin urðu
því sneggri en flestir hugðu.
Sigling hans var löng og farsæl.
Hann átti því láni að fagna að eign-
ast góða konu, tvær dætur, tengda-
syni og barnabörn sem einnig hafa
eignast börn. Þessi duli maður unni
börnunum um alla hluti fram og þau
nutu traustrar mundar afa síns og
langafa. Mér fylgir hinsvegar minn-
ingin um hreinskiptinn bróður og
þessa styrku mund.
Arnþór Helgason.
í dag verður til moldar borinn frá
Landakirkju Stefán Helgason, sem
lést í Reykjavík 30. apríl sl. eftir
stutta legu.
Mig langar með nokkrum orðum
að minnast þessa vinar míns, Stef-
áns, og systursonar konu minnar, en
hann var almennt nefndur Denni af
ættingjum ogvinum.
Æska Denna og uppeldi, eins og
margra annarra ungra manna hér í
Vestmanneyjum, beindist að sjón-
um. Snemma öðlaðist hann vél-
stjórnar- og skipstjóraréttindi.
Hann fór því ungur að starfa við fyr-
irtæki föður síns sem rak hér um-
fangsmikla útgerð, fiskverkun og
verslun. Faðir hans lét smíða, bæði
hér í Eyjum og í Svíþjóð, marga
fiskibáta. Það kom að því í hlut
Denna sem var mjög fær vélstjóri og
laghentur að fylgjast með og hafa
eftirlit með smíði bátanna í Svíþjóð.
Hann var einnig oft í áhöfn þessara
báta þegar þeim var siglt heim að
smíði lokinni. Þegar útgerð föður
hans lagðist af fór hann að starfa
sem ökukennari. Fyrsti nemandi
hans var Minna, móðursystir hans.
Hann er því búinn að kenna mörgum
bæjarbúum hér að aka bifreið.
Denni lagði metnað sinn í að æfa
nemendur sína það vel undir ökup-
rófið að þeir stæðust það með sóma.
Denni starfaði einnig mörg ár sem
verkstjóri í Kertaverksmiðjunni.
í eldgosinu 1973 dvaldi hann hér í
Eyjum allan tímann og starfaði með
slökkviliði Vestmannaeyja við að
bjarga húsum og verðmætum undan
hrauni og eimyrju gossins.
Við Denni áttum saman trillubát.
Hann talaði oft um hve mikla
ánægju hann hafði af að skreppa á
sjó og þá helst á vorin. Við fórum oft
fyrri part morguns þegar sólin var
að rísa handan jökulsins. AJlt um-
hverfið var logagyllt og spegilsléttur
sjór. Þá kom upp í hugann ljóðið
„Heima“ sem Ási í Bæ orti:
Hún rís úr sumarsænum,
í silkimjúkum blænum
með Qöllífeldigrænum
mín fagra Heimaey.
Það var oft skemmtilegt hjá okkur
„trillukörlum" eftir að hafa rennt
færi, að leggjast undir iðandi fugla-
bjarg, hlusta á gargið og kvakið í
fuglunum, næra sig á heitri kjötsúpu
sem Sirrý sendi með okkur á sjóinn.
Það má segja að það hafi verið orðin
föst venja hjá okkur Denna að hitt-
ast á laugardagsmorgnum þegar
tími gafst til, fá okkur bíltúr á
bryggjurnar og út á Eyju og koma
svo heim til Sirrýjar þar sem okkar
beið góð máltíð.
Á kveðjustund minnumst við fjöl-
skylda mín Denna og þökkum marg-
ar ógleymanlegar og ánægjulegar
samverustundir. Þá verður okkur
ljóst hve mikið ber að þakka fyrir
áralanga vináttu þeirra hjóna.
Að lokum viljum við Minna og
börnin okkar votta Sirrý, dætrum,
tengdasonum og aldraðri móður
innilega samúð svo og systkinum,
barnabömum og öðrum ættingjum.
Jóhannes Tómasson.
Þegar ég var tæpra sex ára var
það mín heitasta ósk að eignast lítið
systkin þar sem ég var yngsta barn
foreldra minna. Það má segja að sú
ósk hafi ræst þegar systir mín eign-
aðist lítinn dreng hinn 15. maí árið
1929. Hann varð strax augasteinn-
inn okkar allra í Skuld. Hann fékk
nafnið hans Stefáns afa síns og ekki
varð það til að minnka ást okkar á
honum. Hann var sólargeisli á heim-
ilinu, því pabbi hans var ólatur að
bera hann í fanginu heim að Skuld
og lofa okkur að hafa hann á daginn.
Það endaði með því að Denni ílentist
í Skuld hjá afa sínum og ömmu til
fermingaraldurs.
Þá byggðu þau Guðrún og Helgi
stórt og rúmgott hús og gerðu ráð
fyrir að Denni flyttist heim í for-
eldrahús, sem og varð. Ekki slitnuðu
vináttuböndin því við Denni og fjöl-
skyldur okkar hafa alla tíð tengst
sterkum böndum. Mig langar að
þakka honum þann bróðurkærleika
sem hann sýndi mér alla tíð. Elsku
Denni minn, þakka þér fyrir alla
þína hjálp og vináttu gegnum lífið.
Ég veit við munum hittast aftur.
Innilegar kveðjur til elsku Sirrýj-
ar, dætra og allrar fjölskyldunnar.
Megi almættið styrkja ykkur og
okkur öll á þessum erfiðu tímum.
Guðfinna Stefánsdóttir (Minna).
Stefán Helgason í Vestmannaeyj-
um, áður Denni í Skuld, hefur mætt
sínu skapadægri miklu fyrr en efni
gátu talist til, okkur og svo mörgum
öðrum til sárs saknaðar. Hann
tengdist okkur með eftirminnilegu
og höfðinglegu brúðkaupi bama
okkar í Eyjum fyrir tæpum þremur
áratugum, þar sem gestir frá megin-
landinu voru hýstir, svo margir og
svo lengi sem við þurfti. ítrekaða og
ómælda gestrisni reyndum við af
þeim Sigriði og fjölskyldum þeirra,
með upplifun þjóðhátíðar, siglingu
út um sund og eyjar og öku- og
gönguferðum um hvern krók og
kima kærrar Heimaeyjar. Fyrir
gamlan Eyjapeyja var þetta ómet-
anleg endurlifun á bernskri lífs-
reynslu, frá þeim fersku ámm, er
vitundin var að vakna til skynjunar
og skilnings á fegurð og um leið
harðneskju lífs og náttúm. Sameign
þriggja bamabarna og síðar tveggja
langforeldrabama mynduðu líftaug-
ar, sem ekki rakna.
Okkur sortnaði fyrir augum, þeg-
ar Heimaey huldist gosmekki, ösku
og hrauni, en fyrir harðfylgi Denna í
eina slökkviliði heims, sem hefur
reynt að slökkva í eldfjalli, vakti
hann upp byggðina og kom sinni
kvenþjóð með fyrsta flugi til lands,
og þar með fyrsta barnabarni okkar,
tveggja mánaða þokkadís. Síðan
barðist hann áfram í mekkinum og
varð stundum að telja sig fram um
göturnar og beygja í blindni, enda
kunni ökukennarinn hvert skref ut-
an að allt frá blautu barnsbeini.
Hann og félagar unnu þar írægan
sigur, en hver veit nema hann hafi til
lengdar hlotið æviskaða og áratjón
af eldsins eiturbrasi. Til samanburð-
ar finnst manni vega létt að hafa átt
hlut að gerð áætlana um endurreisn
á pappír.
Hjarta Denna sló ætíð í Eyjum,
svo hann velktist aldrei í vafa um að
snúa aftur. Hann var sjófróður um
mannlíf, atvinnuhætti og hag Eyja-
búa og hélt hart og fast á málstað
þeirra og sjávarútvegsins, og gat
sennilega hugsað sér að innlima Is-
land í Eyjarnar! Var því í senn eggj-
andi - ef ekki ögrandi - og skemmti-
legt að eiga við hann orðastað, og þó
rétt að fara með gát, því að með
hlýju geði bjó hann yfir heitu skapi.
Með Denna er farinn síðasti mót-
afinn niðja okkar. Fer að gjörast
einsamt, því fleiri nánustu af sömu
kynslóð sem bíða manns handan
móðunnar. Meiri er þó missir eigin-
konu og hans nánustu fjölskyldu og
þar með nafna, sem Eyjalífi unir,
eins og forðum á sama aldri sá afi,
sem hér talar. Þeim eru öllum send-
ar innilegar samúðarkveðjur ofan
frá meginlandi.
Rósa og Bjarni Bragi.
Því lengra sem líður á ævina gerir
maður sé betur grein fyrir gildi
góðra minninga. Að safna slíkum
sjóði er meira virði en nokkur ver-
aldlegur auður.
Verðgildi þeirra er ekki háð dags-
veiflum heldur fer vísitalan sífellt
hækkandi. Með tíð og tíma gerir
maður sér einnig betur grein fyrir
mikilvægi þeirra sem áttu þátt í því
að búa þær til.
Denni frændi á dýrmætan hluta af
æskuminningum okkar. Að alast
upp í Eyjum eru forréttindi. Æskan
er viðburðarík þar sem sjórinn, út-
eyjarnar og björgin spila mikilvægt
hlutverk. Pabbi og Denni hafa frá
því við munum eftir okkur verið fé-
lagar í trilluútgerð í frítíma sínum.
Ósjaldan fengum við krakkamir að
fljóta með í veiðitúra, út í einhverja
eyna að sækja fugl eða í skottúra út
á vík. Upp úr standa þó sölvaferðir
fjölskyldna okkar sem voru næstum
áriegir viðburðir. Þetta voru ærsla-
fullar og skemmtilegar ferðir þar
sem sölvatínslan var í raun aukaat-
riði.
Við minnumst atburða sem áttu
fastan sess í tilveru fjölskyldna okk-
ar.
Bíltúrar í gamla bláa jeppanum
hans Denna. Samvera á gamlárs-
kvöld. Þorraveisla á þrettándanum.
Kjötsúpan sem Denni sendi í Dalinn
á Þjóðhátíð. Bflprófin sem Denni gaf
okkur systkinunum. Denni á harða-
hlaupum til að sinna útkalli slökkvi-
liðsins. Denni að atast í krökkunum
með góðlátlegri stríðni þar sem hann
lét þau reyna á sig, stæía vöðvana og
æfa jafnvægið. Denni og Sirrý,
heimilið þeirra, vinátta, gestrisni og
höfðingsskapur sem þau sýndu
ávallt. Allt þetta hluti af órjúfanlegri
heild sem gerði bernskuna svo góða.
Eftir að við kvöddum æskuárin, er
ekki erfitt að sjá af hverju Denni
skipar svo mikilvægan sess í okkar
huga því með fullorðinsaugum sáum
við sömu bamgæsku og gleði og
hann sýndi okkur hér áður, beinast
að börnum okkar.
Fyrir þetta þökkum við um leið og
við sendum ástvinum Denna innileg-
ar samúðarkveðjur.
Margrét Rósa, Erna,
Tómas, Stefán Haukur,
Iðunn Dísa og Ingunn Lísa
Jóhannesarbörn.
S TEINGRÍMUR
STEFÁN THOMAS
SIGURÐSSON
<
+ Steingrímur
Stefán Thomas
Sigurðsson fæddist á
Akureyri 29. aprfl
1925. Hann varð
bráðkvaddur í Bol-
ungarvík 21. aprfl
síðastliðinn og fór
útför hans fram frá
Kristskirkju 29.
aprfl.
Hann Steingrímur
St. Th. Sigurðsson list-
málari og rithöfundur
er látinn. Það kemur
illa við hjarta mitt og þegar Morgun-
blaðið kom með mynd af honum og
stutt ágrip af ævisporum varð ég
orðlaus í bili. Ólýsanlegur kraftur
hefur samt lyft mér upp, ég ætla að
flytja honum kveðju.
Steingrímur var sérstakur maður.
Hann var haldinn ofurmætti sem
ekki var hægt að skilja en svo gat
hann dottið niður fyrir núll á annan
máta. Börnum sínum þremur veitti
hann mikla umhyggju og umönnun
meðan þau voru lítil.
Hann vildi hafa bömin skrautleg
og klæddi þau stundum í sokka sem
voru ekki í sama lit, hægri fóturinn
hárauður og sá vinstri blár eða gul-
ur. Þennan sérstaka smekk hafði
Steingrímur.
Það væri margt gott hægt að segja
um Steingrím. Hann var feikilega
gefandi persóna og mikilvirkur.
Hann umvafði mig sínum kærleika
og fyrir það er ég honum þakklát.
Jensína Halldórsdóttir.
margir kollegar gætu
lært af, fór með list sína
um landið til fólks og
sýndi. Þar fór hann
mikinn, fréttir í blöðum
um að Steingrímur St.
Th. Sigurðsson hefði
opnað málverkasýn-
ingu voru eins vissar og
aflafréttir.
Lífshlaup hans var
margbrotið, og víða var
drepið niður fæti, og
stundum skriplað á
skötu, en oftast komið
standandi niður. Þótt
stundum væru teknar
dýfur reis Steingrímur alltaf í hæðir
aftur. Honum varð ekki komið á kné
fyrr en nú.
Steingrímur hafði ákveðnar skoð-
anir á flestum málum, og ekki síst í
pólítík. Hann var mikill íylgjandi
Sjálfstæðisflokksins og studdi flokk-
inn með ráðum og dáð, bæði í um-
ræðuþáttum fyrir kosningar og víð-
ar. Ymsir halda því fram að hann hafi
með þessu unnið borgarstjórnar-
kosningar fyrir R-listann hérna um
árið. Sama hvaðan gott kemur. ■
Steingrímur skilur eftir sig mikla
arfleifð, fyrst og fremst skilur hann
eftir mannvænleg börn sín, frænd-
systkini okkar sem gott er að eiga
að. Verk hans munu lifa, en ekki síst
er það minningin um þennan sér-
stæða lífskúnstner sem eftir situr.
Orðstír hans deyr aldrei, enginn get-
ur fetað í fótspor hans, hann verður
aldrei klónaður.
Með þakklæti fyrir frændsemina
og vináttuna kveð ég hann að leiðar-
lokum.
Sigurður Guðmundsson.
Ó hve einmana ég er á vorin
þegar sólin strýkur blöðum trjánna
líkt og þú straukst vanga minn forðum
og þegar ég sé allt lifna og grænka
minnist ég þess að þú gafst einnig lífi mínu
lit
og þegar ég sé sólina speglast í vatninu
speglast minningin um þig í hjarta minu
oglaufgastáný.
Björg Elín Finnsdóttir.
Steingrímur Sigurðsson, sá mikli
stórfrændi minn, var jarðsettur á
laugardag, á sjötíu og fimm ára af-
mæli sínu. Hann hafði lofað ættingj-
um sínum og vinum veislu og stóð við
það. Ekki veit ég hvort hann var
sjálfur viðstaddur eða upptekinn við
annað, það skiptir litlu, hann er með-
al okkar eigi að síður, sterk og kröft-
ug minning.
Andlát hans var snöggt og óvænt,
án undirbúnings rétt eins og mörg
tilvik í lífi hans, og kom honum sjálf-
sagt jafnmikið á óvart og öðrum. Orð
Sigfúsar Daðasonar eiga kannski
betur við hér en oft áður, „sá sem er
dauður, hann er dauður hvaðan sem
á hann stendur veðrið". Flest mynd-
um við vafalítið kjósa að fá að kveðja
heiminn snöggt. Steingrími hefðu
langdregin endalok ekki verið að
skapi.
Ándlát hans bar þó að með friði og
ró í hópi vina við 108. málverkasýn-
ingu hans. Andlátið lýsti honum
sjálfum kannski betur en margt ann-
að, í reynd var hann tilfinningaríkur,
næmur og feiminn húmanisti og
gáfumaður, sem leyndist bak við sér-
stæðan húmor og gauragang í fram-
komu.
Persónuleiki Steingríms var sér-
stæður, með honum er genginn einn
af síðustu íslensku originölunum,
hann setti svip á bæinn, aðra bæi út
um land og ekki síst blaðið sem er
vettvangur þessarar kveðju. Ekki
munum við lengur sjá lítil, kjarnyrt
og stundum skrúðmælin bréf sem
mæra afburða viðurgjörning á gisti-
stöðum og veitingahúsum hér og þar
á landinu, Grírnui- að gjalda greið-
ann. Þjóðarsálin er fátækari eftir.
Hann var mikil hamhleypa til
verka, málaði af krafti, orku og alltaf
af tilfinningu. Hann gerði það sem
Við sáumst síðast í sólskini í
Reykjavík og það var stfll yfir þér
þá, eins og í lífinu og eins og í dauð-
anum. Nafn þitt mun nú um Islands
þúsund ár tengjast nafni góðs fólks
sem kvaddi sama dag og þú fyrir
tveimur ái-þúsundum og það er eins
og vera ber. Þannig var bæði staður
og stund eins og eftir pöntun, kæri
Steingrímur, því þér þótti gaman að
hafa dramatíska og táknræna reisn
yfir vötnum.
Það liggur í hlutarins eðli að minn-
ingargrein er virðingarvottur sem
erfitt er að endurgjalda en fyrir allar
þínar hnyttnu og hittnu minningar-' ’•
greinar í gegnum tíðina, fannst mér
rétt að þú fengir eina frá mér. Þótt
ég eigi ættir að rekja til þess kyn-
stofns er þú dáðir einna mest og
valdir að deyja hjá, þá hef ég hvorki
þína andagift né mannþekkingu, en
stundum verður að meta viljann fyr-
ir verkið.
Einhver spakur sagði, að hver vin-
ur væri fulltrúi nýrrar veraldar
innra með okkur, veraldar sem
kannski væri ekki til fyrr en þessi
vinur kæmi til sögunnar. Þannig má
segja að þú og einn annar vinur hafi
fært mér Vestfirðina, ykkar Vest-
firði, sem ég fúslega gerði að mínum,
því hjá ykkur voru þeir sveipaðir æv-
intýraljóma og ég fékk að vera sjó- >
ræningjaprinsessa í stafni. Annar
spakur sagði að vinir væru afsökun-
arbeiðni guðs fyrir ættingjana. Allt í
lagi þá, guð, þér er fyrirgefið.
Steingrímur, ég á mynd af þér frá
þessum síðasta fundi í sólinni, með
klút um hálsinn, í vesti, göfugur og
töff í senn, heiðursmaður og lærður,
sem alltaf var til í að ærslast eins og
rollingur. Ég kveð þig með eftirsjá
og þakka samferðina. Náðin Drott-
ins Jesú sé með öllum.
Þórdís Bachmann.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu
vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett.
Sé handrit tölvusett er æskilegt, að diskl-
ingur fylgi útprentuninni. Senda má greinar
til blaðsins í bréfasíma 569 1115, eða á netf-
ang þess (minning@mbl.is). Nauðsynlegt
er, að símanúmer höfundar/sendanda fylgi.
N ánari upplýsingar má lesa á heimasíðum.