Morgunblaðið - 06.05.2000, Blaðsíða 60

60 LAUGARDAGUR 6. MAÍ 2000
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
1,2 milljónir
í skólagjöld við HÍ
FYRIRHUGAÐ er
að koma á fót MBA-
námi við Háskóla Is-
lands í haust. Það er
fagnaðarefni að tekin
skuli upp ný námsleið
við skólann. Það form
sem velja á náminu
þýðir hins vegar kú-
vendingu á mennta-
stefnu Háskólans. Ætl-
unin er að innheimta
skólagjöld upp á
1.250.000 krónur af
þeim sem námið
stunda.
Frá stofnun Háskóla
íslands hefur hann
verið þjóðskóli þar sem
landsmenn hafa getað stundað nám
óháð aðstöðu og efnahag. Þessu
mikilvæga grundvallaratriði á nú að
fórna í uppgjöf fyrir afskiptaleysi
ráðamanna um æðsta menntastig
þjóðarinnar. Yfirmönnum mennta-
mála virðist loksins hafa tekist að
svelta Háskólann til hlýðni með hinu
mikla fjársvelti undanfarinna ára.
Bakdyramegin er verið að koma
skólagjöldum á þótt einungis ár sé
liðið frá því að sérlög Háskólans
voru samþykkt á Alþingi og skýr-
lega var markað að skólagjöld
skyldu ekki tekin upp.
Farið er í kringum lög
Samkvæmt lögum um Háskóla Is-
lands er ekki heimilt að innheimta
önnm- skólagjöld en skrásetningar-
gjald, allt að 25.000 kr. í 18. gr. segir
hins vegar að Háskólanum sé heim-
ilt að taka gjöld fyrir
endurmenntun og
fræðslu fyrir almenn-
ing. Háskólinn ætlar
nú að skýla sér á bak
við það ákvæði, flokka
MBA-nám undir end-
urmenntun og leggja
skólagjöld á nemend-
ur. Með því er beinlínis
verið að fara í kringum
lögin. Það getur ekki
verið eðlilegt að flokka
prófgráðu eins og
MBA, Master of Bus-
iness Administration,
undir endurmenntun.
Ef námi lýkur með
slíkri prófgráðu er
Skólagjöld
Með upptöku skóla-
gjalda, segir Eiríkur
Jónsson, hverfur Há-
-----7----------------
skóli Islands frá grund-
vallarsjónarmiðum um
hlutverk sitt.
augljóslega ekki um endurmenntun
að ræða heldur sjálfstætt nám. End-
urmenntun felst m.a. í því að rifja
upp og auka við sig þekkingu innan
þeirrar gráðu sem viðkomandi ein-
staklingur hefur þegar hlotið. Hins
vegar fara menn í sjálfstætt fram-
haldsnám til að bæta við sig próf-
gráðu. Engin haldbær rök eru fyrir
því að telja MBA-námið endurmenn-
tun frekar en annað framhaldsnám
við skólann. Það er skoðun Stúdent-
aráðs að endurmenntunarhugtakið
hafi hér verið teygt langt út fyrir
það sem eðlilegt getur tahst í þeim
tilgangi að innheimta skólagjöld.
Hættulegt fordæmi
Með upptöku skólagjalda við
MBA-nám í Háskóla íslands er gefið
afar slæmt fordæmi fyrir þær náms-
leiðir sem síðar eiga eftir að líta
dagsins ljós. Mikil hætta er á því að
vísað verði til MBA-námsins sem
fordæmi fyrir þvi að hin nýja náms-
leið skuli flokkast undir endur-
menntun og þar innheimt skóla-
gjöld.
Nú stendur yfir vinna við nýja
reglugerð fyrir Háskólann og verð-
ur hún afgreidd af háskólaráði og
háskólafundi í maí. í drögum að
reglugerðinni er gert ráð fyrir
skólagjöldum fyrir MBA-nám. Stúd-
entaráð mun beita sér harðlega
gegn því fyrirkomulagi og leggja
höfuðáherslu á að námið verði án
skólagjalda líkt og annað framhalds-
nám við skólann. Það eiga ekki að
vera forréttindi að stunda nám við
Háskóla íslands, heldur á þar að
ríkja jafnrétti til náms. Með upp-
töku skólagjalda stígur Háskóli Is-
lands ógæfuspor og hverfur frá
grundvallarsjónarmiðum um hlut-
verk sitt.
Höfundur er formaður
Stúdentaráðs HI.
Eiríkur
Jónsson
íótrúlegu úrvali"
Rýmum fyrir sumarskónum.
UTILIF
r a Nrvl i l/< I " ú
GLÆSIBÆ
Sími 545 1500 • www.utilif.is
Neytendasam-
tökin - brjóst-
vörn íslenskra
neytenda
N eytendasamtökin
eiga greinilega erindi
við almenning og það
er ljóst að almenning-
ur telur starf samtak-
anna mikilvægt. Neyt-
endasamtökin hafa á
undanförnum árum
verið ein fjölmennustu
samtök landsins þar
sem félagsmenn taka
um það sjálfir ákvörð-
un að vera félagsmað-
ur. Og það er vegna
þess hve jákvæðir ís-
lenskir neytendur eru,
að Neytendasamtökin
eru hlutfallslega þau
fjölmennustu í heimi.
Hlutfallslegur samanburður segir
þó ekki alla söguna. I raun þyrftu
félagsmenn í Neytendasamtökun-
um að vera miklu fleiri en þeir eru
nú því starf í þágu neytenda er í
eðli sínu kostnaðarsamt og því mið-
ur hafa stjórnvöld að miklu leyti
brugðist í þessum málaflokki.
Ef allir eiga að njóta ávaxta frjáls
markaðshagkerfis, einnig neytend-
ur, verða þeir að hafa yfirsýn yfir
markaðinn. Það er því mikilvægt að
Neytendasamtökin geti sinnt góðu
upplýsingastarfi sem geri neytend-
um betur kleift að rata um markað-
sfrumskóginn. Þeir verða einnig að
geta leitað aðstoðar á ódýran og
skjótvirkan hátt sé gengið á rétt
þeirra. Þarna eru Neytendasamtök-
in brjóstvörn íslenskra neytenda,
enda sinna samtökin bæði upplýs-
ingastarfi og aðstoða neytendur sé
á rétt þeirra gengið. Það skiptir því
miklu fyrir neytendur að Neyt-
endasamtökin séu öflug og því gera
flestir neytendur sér grein fyrir.
to justice“ og við höf-
um valið að þýða: Að-
gengi neytenda að
ódýrum og skjótvir-
kum úrlausnarleiðum
vegna deilna við selj-
endur. Búast má við að
leiðbeiningarnar verði
að tilskipun innan ekki
langs tíma. Reglurnar
munu gilda á öllu
EES-svæðinu og sam-
kvæmt þeim þarf að
reka skrifstofur í öll-
um aðildarlöndunum
til að sinna kvörtunum
neytenda. Með því að
nota leiðbeininga- og
kvörtunarþjónustu
Neytendasamtakanna má uppfylla
leiðbeiningarnar og tilskipunina á
vandaðan og hagkvæman hátt.
Fleiri félagsmenn
- sterkari samtök
Nú er verið að hringja til al-
mennings til þess að fjölga félags-
mönnum í Neytendasamtökunum
og auka þar með slagkraft samtak-
anna. Það er samdóma álit þeirra
sem hringja að afstaða neytenda
Neytendur
N eytendasamtökin
sinna upplýsingastarfí
og aðstoða neytendur sé
á rétt þeirra gengið, að
sögn Jóhannesar Gunn-
arssonar. Það skiptir
Jóhannes
Gunnarsson
Neytendur þurfa upplýsingar
Neytendastarf er í eðli sínu viða-
mikið og nær auk þess inn í marga
mismunandi málaflokka. Margt af
því sem gera þarf kostar talsverða
fjármuni. Neytendur vilja til dæmis
í auknum mæli fá upplýsingar um
gæði vöru og þjónustu, en gæða-
kannanir eru mjög dýrar. Með sam-
starfi Neytendasamtakanna við
neytendasamtök í nágrannalöndum
okkar er nú mögulegt að nýta sér
niðurstöður slíkra kannana og birta
í Neytendablaðinu. Blaðið fá allir
félagsmenn sent og er það innifalið
í árgjaldi sem er 2.800 kr. En þess-
ar kannanir þarf að staðfæra og
helst þyrftum við einnig að geta lát-
ið rannsaka merki sem eru sterk í
sölu hérlendis en eru ekki með í er-
lendu könnununum. Til að þetta sé
mögulegt verða stjórnvöld að
styrkja Neytendasamtökin.
Jafnframt reka Neytendasam-
tökin vandaða upplýsingaþjónustu
fyrir félagsmenn sína. Þessa þjón-
ustu er þó alltaf hægt að bæta og
hafa opna fyrir allan almenning.
Vandaðar upplýsingar um vöra og
þjónustu áður en kaup era gerð
geta sparað mikið fyrir samfélagið
allt, auk þess sem slíkar upplýsing-
ar verða til að auka gæði. Ef efla á
þennan þátt í starfi Neytendasam-
takanna sem raunar er nauðsyn-
legt, verða stjórnvöld, ríki og sveit-
arfélög, að koma að með
myndarlegan stuðning. Við skulum
muna að stjórnvöld eru með þessu
að spara umtalsverða fjármuni fyrir
þegna sína.
Neytendur þurfa aðstoð
Neytendur þurfa einnig að hafa
aðgang að leiðbeininga- og kvörtun-
arþjónustu. Nú hafa verið gefnar út
leiðbeinandi reglur í Brussel sem
við eigum að taka tillit til vegna að-
ildar okkar að EES-samningnum.
Þessar leiðbeiningar heita ,Access
því miklu fyrir neytend-
ur að Neytendasamtök-
in séu öflug.
gagnvart samtökum sínum, Neyt-
endasamtökunum, er jákvæð. Þar
eð árgjald félagsmanna er lang-
stærsti tekjuliður samtakanna
skiptir slík jákvæðni miklu máli.
Félagsmenn fá líka miklu meiri
þjónustu en aðrir hjá Neytenda-
samtökunum og má nefna fáein
dæmi:
• Félagsmenn fá Neytendablað-
ið sent 4-5 sinnum á ári. Neytenda-
blaðið sker sig frá öðrum blöðum
þar sem auglýsingar era ekki birtar
í blaðinu.
• Þeir hafa fullan aðgang að
heimasíðu Neytendasamtakanna,
en þar era gæða- og markaðskann-
anir á læstum síðum fyrir félags-
menn. Þar er að finna fleiri kannan-
ir en þær sem birtast í
Neytendablaðinu. Þeir félagsmenn
sem ekki hafa aðgang að Netinu
geta fengið þessar kannanir sendar
í pósti án endurgjalds.
• Félagsmenn fá útgáfurit Neyt-
endasamtakanna og neytendasam-
taka í nágrannalöndum okkar á sér-
stökum kjörum.
• Þeir hafa aðgang að upplýs-
ingaþjónustu áður en kaup eru
gerð.
• Þeim stendur til boða end-
urgjaldslaus aðstoð kvörtunarþjón-
ustu ef vandamál koma upp eftir að
kaup hafa farið fram og neytandinn
nær ekki fram rétti sínum einn síns
liðs.
Það getur því borgað sig fljótt að
vera félagsmaður í Neytendasam-
tökunum.
Höfundur er formaður
Neytendasamtakanna.