Morgunblaðið - 06.05.2000, Page 72

72 LAUGARDAGUR 6. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Matur og matgerð
Brauð
Kristínu Gestsdóttur fínnst notalegt að
fínna ilm af nýbökuðu brauði, sjá deigið
lyfta sér og fylgjast með hvernig það
breytir lögun í ofninum.
IHILLUM bakaríanna eru nú
orðið margar tegundir ilmandi
brauða með ýmsum nöfnum, sem
sjaldan segja til um hvers konar
hráefni er í brauðinu, en nöfnin eru
skemmtileg svo sem Bláfjalla-
brauð, sem ég kaupi oft og þykist
finna ilm af snjó og skíðum, þegar
ég bít í það. Hér áður fyrr þegar
brauð voru bökuð heima áttu hús-
mæður oft brauðmót sem voru út-
skomir tréhlemmar, sem þrýst var
ofan á brauðin fyrir bakstur svo að
alls konar munstur og áletranir
mynduðust í brauðinu. Ég á í fór-
um mínum slíka hlemma. Þessir
hlemmar vom mikið notaðir þegar
brauð var bakað á hlóðum. Við get-
um sem hægast bakað slík brauð á
grillinu. Þau þurfa að vera frekar
þunn og verður að gæta þess að
þau brenni ekki að neðan. Gamla
pönnu eða pott má setja undir
brauðið á grind grillsins til að
draga úr hita. Brauðdeig má móta
eins og leir og getur margt
skemmtilegt komið út úr því. Með-
an ég kenndi bömum matreiðslu
lét ég þau oft móta deigið frjálst,
t.d. fyrir páska. Þá urðu brauðin
oft kanínur, ungar, hérar og snigl-
ar svo og stjömur, sólir og mánar.
Körfur úr brauðdeigi hefi ég oft
fléttað utan um stálskálar og geta
þær orðið hið mesta skraut. Skálin
er síðan losuð úr eftir bakstur. Um
daginn bjó lítil ömmustelpa til
bangsa úr brauðdeigi meðan ég
bjó til hafmeyju. í sporð hafmeyj-
unnar klippti ég nokkra flipa með
skæmm og notaði sundurskornar
rúsínur í augu á hana og bangsann.
Fræ var í nafla og geirvörtum.
Notið hugmyndaflugið og hafið
bömin með.
Best er að nota hveiti í það
brauðdeig sem á að móta eitthvað
fínt úr, það er mest glúten í því, en
það gefiir mesta teygju og sveigj-
anleika í brauðið. Þegar brauðdeig
er búið til þarf að hafa tvennt í
huga. Vökvinn má alls ekki vera
heitari en 37°C og deigið þarf að
vera lint. Ég nota yfirleitt um
helmingi minna ger en gefið er upp
og læt brauðið lyfta sér í marga
klukkutíma í kæliskáp, jafnvel til
næsta dags. Mörgum verður illt af
nýbökuðu brauði, en ef þetta er
gert er minni hætta á því.
Hveitibrauðsdeig
__________750 g hveiti_______
_________1/2 bréf þurrger____
___________2 tsk. solt_______
_________V2 msk. sykur_______
_____2 pelar fingurvolgt vafn
__________dl matorolíg_______
eggjorouðo til að pensla með
1. Setjið allt nema eggjarauðuna
í hrærivélarskál eða aðra skál og
hnoðið. Setjið síðan stykki yfir
skálina og látið deigið lyfta sér í
kæliskáp í allt að tólf tíma, en á eld-
húsborðinu í tvo tíma. 2. Setjið ögn
af hveiti á eldhúsborðið, takið deig-
ið úr skálinni og hnoðið h'tillega.
Mótið það sem ykkur hentar úr
deiginu stórt og smátt, brauð eða
annað.
3. Penslið með eggjarauðu og
skreytið með alls konar fræi, sól-
blómafræi, sesamfræi, birki, rúsín-
um, hnetum eða öðru.
4. Leggið stykki yfir skálina og
látið lyfta sér í 20-30 mínútur.
Bakið neðarlega í ofninum við
210°C, í blástursofni við 200°C í 12-
35 mínútur eftir þykkt og stærð.
Fylgist með bakstrinum.
Fínt hveiti-
braudsdeig
2 egg + 1 eggiahvíto (geymg
_____________rouðu)____________
___________1 msk. sykur________
1 tsk. salt
________1 msk, ftnt þurrger____
1 dl matarolía
30 g smjör (ekki smjörlíki)
6 dl fingurvolgt vatn úr krananum
___________600 g hveiti________
1 eggjarauðg til að pensla með
1. Þeytið egg, eggjahvítu, salt og
sykur þar til það er ijóst og létt.
2. Bræðið smjörið, kælið örlítið
en setjið síðan saman við olíuna og
vatnið og helhð út í eggjahræruna.
Blandið síðan hveiti og geri út í.
Bætið í hveiti ef með þarf, en deig-
ið á að vera lint.
3. Farið eins að og í uppskrift-
inni hér að framan.
ÍDAG
VELVAKAMDI
Svarað í sima 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
Afturhvarf
til fortíðar
HNIGNUN á landsbyggð-
inni lýsir sér í afturhvarfi
til fortíðar á ýmsum svið-
um. Hruni í samgöngumál-
um sem felst í því að einok-
un er komin aftur í
innanlandsfluginu. Lokun
deilda á sjúkrastofnunum.
Ég nefni hér eitt dæmi, lok-
un á fæðingardeild Fjórð-
ungssjúkrahússins í Nes-
kaupstað þar sem er
fullkomin skurðstofa.
Sængurkonur skulu fara á
Heilsugæslustöð Egils-
staða. Sparnaður af þessu
tagi er afturhvarf til fortíð-
ar. Fiskvinnslan, sem hefur
haldið uppi þjóðarbúinu, er
orðin þannig að vinna er
2-3 daga í viku, svo er fólk-
ið sent heim á dagvinnuka-
upi. Þegar samið er um
kaup og kjör á bónusinn að
bjarga öllu. Fiskvinnslu-
fólkið hefur bara bónus þá
daga sem er unnið, þetta
fólk er orðið lágtekjuhópar
og landsbyggðin láglauna-
svæði. Allt þetta framan-
talda er sjálfsagt einn af
mörgum þáttum í fólks-
flóttanum af landsbyggð-
inni. Ef þetta heldur áfram
að þróast á þennan veg
verður ekki langt að bíða að
allir af landsbyggðinni
verði komnir á suðvestur-
hornið. Nú hefur málgagn
þess flokks sem kenndi sig
við að vera landsbyggða-
flokkur, „Austri“ hætt að
koma út. Á Austurlandi er
gefið út eitt landsmálablað,
,Austurland“ sem er gefið
út af flokki sem ekki er tál.
Hvenær kemur svo að því
að þetta blað gefst upp á
því að koma út. Þetta allt er
mikil hnignun á Austur-
landi. Svona kann þetta að
vera viða á landsbyggðinni.
Gunnar G. Bjartmars-
son.
Tapað/fundið
Mjög stórrar leður-
tösku - skólaverkefnis
- er saknað
MJÖG stór rauðbrún leður-
taska dregin saman með
snúru, hvarf úr kennslu-
stofu í Skipholti 37,1. hæð.
Taskan er fóðruð að innan
með dökkbrúnu rúskinni og
innan í töskunni eru þrír
vasar. I töskunni var svart
leðurbelti með skeifulag-
aðri sylgju, ljósbrún smá-
taska, fóðruð með rauðu
leðurfóðri og dökkbrún
lyklakippa, skreytt með
hlýraroði. Taskan og allt
sem í henni var er skóla-
verkefni sem meta átti til
prófs. Þetta er mikið til-
finningalegt tjón fyrir eiga-
ndann. Hún hefur lagt gíf-
urlega mikla vinnu í þetta
verkefni. Þetta er allt sér-
saumað. Ef einhver veit
hvar þessir hlutir eru nið-
urkomnir er sá hinn sami
vinsamlegast beðinn að
hafa samband við Áslaugu í
síma 563-3881 eða 566-
7514.
Grá úlpa með
hettu tapaðist
GRÁ úlpa með hettu tapað-
ist á Café Victor síðastliðið
páskadagskvöld. Eiga-
ndinn væri afar þakklátur
ef hún fyndist. Upplýsingar
í síma 587-1964 eða 699-
7100.
Gleraugu gleymdust
ÍStellu
GLERAUGU gleymdust í
versluninni Stellu í Banka-
stræti föstudaginn 28. apríl
sl. Upplýsingar í síma 551-
3635.
Hjólabretti
tapaðist
HJÓLABRETTI, rautt og
appelsínugult, tapaðist við
Kríuhóla 4 föstudaginn
langa. Brettið var sumar-
gjöf. Upplýsingar í síma
567-9950 eða 699-7950.
Dýrahald
Lítill hundur
í óskilum
Á SUÐURGÖTUNNI í
Skerjafirði fannst lítill,
Ijósbrúnn, hreinræktaður
hundur miðvikudaginn 3.
maí sl. Hann er síðhærður
og svolítið flatur í framan.
Hann er með svart nælon-
hálsband en ómerktur.
Upplýsingar gefur Birna í
síma 561-3419.
Læða
fæst gefins
SEX vikna kettlingur,
læða, fæst gefins á gott
heimili. Kassi og fleira fylg-
ir. Upplýsingar í síma 561-
4939.
SKAK
IJmsjón Helgi Áss
Grétarsson
Hvftur á leik.
Meðfylgjandi staða kom
upp á milli eistneska stór-
meistarans Jaan Ehlvest,
hvítt (2621), og alþjóðlega
rússneska stórmeistarans
Anatoly Bykhovsky (2409) á
XIX. Reykjavíkurskákmót-
inu. 28.Rxf7! Bxg3 28...Kxf7
29.Dh5+ og hvítur vinnur
manninn til baka með dá-
góðum vöxtum. 29.Rxd8
Hxd8 30.Ba4! Hf8 31.Bxb5
Bxf2+ 32.Khl og svartur
gafst upp.
Morgunblaðið/Kristinn
Víkverji skrifar...
ESSA dagana minnast Banda-
ríkjamenn þess að 25 ár eru lið-
in frá því að Víetnamstríðinu lauk.
Stríðið hefur markað djúp sár í þjóð-
arsál Bandaríkjanna og haft marg-
vísleg áhrif á þá ekki síður en landið
sem var vettvangur þessa hroðalega
stríðs. í því féllu yfir tvær milljónir
Víetnama.
Það er áhrifamikið að skoða minn-
ismerkið um Víetnamstríðið í mið-
borg Washington, en þar er að finna
nöfn yfir 58 þúsund Bandaríkja-
manna sem féllu í stríðinu. Á hveij-
um degi kemur fjöldi manna að
minnismerkinu til að skoða það og
votta hinum látnu virðingu sína.
Margir ferðamenn koma af forvitni
til að skoða þennan fræga stað og sjá
með eigin augum nöfn hermannanna
sem eru skráð á vegginn. Fyrir út-
lendinga er þetta kannski eins og að
lesa símaslú-ána; vissulega áhrifa-
mikið, en nöfnin hafa enga þýðingu
fyrir þá persónulega. Fyrir aðra er
þetta hins vegar heilagur staður.
Þama mátti sjá fólk með tárin í aug-
unum snerta nöfn ættingja sem
skráð eru á vegginn. Margir leggja
blóm við hann eða skilja eftir blað
sem hefur að geyma saknaðarorð til
fóður, afa eða frænda. Þegar Vík-
veiji skoðaði minnismerkið tók hann
sérstaklega eftir korti frá barni sem
sendi kveðju til afa síns sem það hef-
ur væntalega aldrei séð. „í dag eru
65 ár liðin frá því þú fæddist og nú
eru bráðum 30 ár síðan þú lést. Ég
hugsa oft til þín. Guð blessi þig.“
XXX
MIKIL umræða hefur átt sér stað
í Bandaríkjunum um Víetnam-
stríðið, lok þess og þann lærdóm sem
draga má af því. Víkveiji fylgdist
nýverið með umræðum í sjónvarpi,
en meðal þátttakenda voru Gerald
Ford, fyrrverandi Bandaríkjaforseti,
og nokkrir blaðamenn sem voru í Ví-
etnam á stríðstímanum og fjölluðu
um það. Það kom í hlut Fords að taka
hina óhjákvæmilegu ákvörðun um að
draga Bandaríkin út úr stríðinu, en
það gerðist í lok apríl 1975.
í umræðunum var talsvert rætt
um það hvernig fréttamenn fjölluðu
um stríðið á sínum tíma, en myndir
og frásagnir fjölmiðla af því sem var
að gerast í Víetnam áttu mikinn þátt
í því að stór hluti almennings í
Bandaríkjunum varð mjög and-
snúinn þátttöku Bandaríkjamanna í
stríðinu. Einn af blaðamönnunum
sagði í umræðunum að stjórnmála-
menn ættu að draga þann lærdóm af
Víetnamstríðinu að segja almenningi
alltaf satt. Johnson forseti hefði
aldrei sagt þjóð sinni hver staða
Bandaríkjamanna væri í stíðinu.
Hann hefði reynt að telja henni trú
um að Bandaríkin gætu sigrað og
komið sér hjá því að skýra þjóðinni
frá þeim ósigrum sem bandaríski
herinn mátti þola í Víetnam. Blaða-
maðurinn sagði að þegar staða Breta
í seinni heimsstyrjöldinni var sem
verst og sá möguleiki blasti við að
Bretar gætu hugsanlega tapað fyrir
Þjóðverjum hefði Churchill verið
gerður að forsætisráðherra. Fyrsta
verk hans hefði verið að skýra þjóð
sinni frá því hve staðan væri alvar-
leg. Bretum hefði vissulega fundist
þetta slæmar fréttir, en þeim hefði
þótt gott að vita sannleikann. Roos-
evelt, forseti Bandaríkjanna, hefði
einnig ákveðið að segja þjóð sinni
sannleikann um auðmýkjandi ósigur
Bandaríkahers á Pearl Harbor.
Hann hefði sagt að framundan væru
erfiðir tímar og langt stríð en Banda-
ríkjamenn myndu sigra á endanum.
Það gekk eftir.