Alþýðublaðið - 24.09.1934, Page 1

MÁNUDAGINN 24. SEPT. 1934.
ÝV. ÁRGANGUR. 280. TÖLUBL.
Mi
8. VAl^SaUUlSSOM
DAQBLAÐ OO VIKUBLAÐ
CTOEFAKDl
k i*$> fðUPlOftftOKi'iK
a aa. i jwa &&&*& Kfísu
C4j eft«fwee*istsiís„ 4$S&.

* Í3«5*a?4*i. (jprwíflS «r ty«WWnw«R < nacu^r-">^c. &4S#*a»i. »ei«?t3rjtr-
** fcterta'rt t ðogteteðlBMA. fr«y«vw «<g *Ww»sirfv^> «tí“t 3??»w
«ííso-'fwöwr fttwcal. 4BQK ymafra**. tó@B iP«*sss»*--Btar -t vriaeœ»s*w»rt
Island brezk nýlenda. eftír 1943?
Opinberar ráOagerflir i brezkn stérblaM
n innlimun ísiands f brezka riklð
Eru þektir íslenzkir stjórnmálamenn með i þessu
ráðabruggi?
BREZKA STÓRBLAÐIÐ „THE SCOTSMAN“ birti
á föstudaginn grein um pólitíska framtíð ís-
lands, sem vakið hefir geysilega athygli bæði i
Englandi og í Danmörku.
í greininni er afdráttarlaust farið fram á það,
að ísland verði tekíð inn í brezka ríkið sem sjálf-
stjórnarnýlenda (dominion), pegar sambandinu við
Danmörku verði slitið 1940—1943. Höfundur grein-
arinnar, sem sagður er nákunnugur íslenzkum mál-
um, og gefið er í skyn að standi í nánu sambandi
og samvinnu við pekta íslenzka stjórnmálamenn,
segir, að ísland geti ekki staðið eitt út affyrirsig,
að það sé nú þegar undir vernd brezka flotans, að
það hafi mikla þýðingu fyrir brezka verzlun og út-
gerð, og að enska flotamálastjórnin hafi augastað
á landinu sem þýðingarmikilli flotastöð milli Ev-
rópu og Norður-Ameríku.
A
LÞÝÐUBLAÐINU varð kunn-
ugt um þessa merkilegu
grein siðdegis á laugardaginn.
Það simaði pegar fréttaritur-
um sinum i London og Kaup-
mannahöfn og bað pá um nán-
ari upplýsingar nm málið.
Blaðinu bárust í morgun eftir-
farandi skeyti um eíni grein-
arinnar og ummæli stjórnmála-
manna og blaða um hana.
EINKASKEYTI TIL
ALPÝÐUBLAÐSINS.
(Eftirpwentun bönnuð.)
KAUPMANNAHÖFN í morgun;
THE SCOTSMAN er næst Man-
cbester Guardian útbreiddasta
blað á EngJandi og Skotlandi,
sem kiemur út fyrir utan Lon-
don. Grein blaðsins á föstudag-
inn fylgdi formáli frá blaðinu
sjálfu, þar siem sagt var, að hún
væri rituð af manni, siem væri
nákunnugur íslenzkum málum, og
jafnframt gaf blaöið í skyn, að
hann stæði í mjög nániu sam-
bandi við áhrifamikla ísienzka
stjórnmálamenn og stæði í sam,-
vinnu við þá.
Eftir að greinin kom út á föstu-
daginn og hafði þegar vakið mik-
ið umtal, barst ritstjórn blaðs-
ins fyrirspurn um það, hver væri
höfundur greinarinnar, en rit-
sjórnin svaraði því, að hún myndi
eikki á þessu stigi málsins birta
nein nöfn í sambandi við þetta
mál.
Söguleg rök greinarhöf-
undarins fyrir upptöku
íslands í brezka heims-
veldið
í upphafi greinarinnar stingur
höfundurinn upp á þvj, að ísland
verði, þegar sambandinu sé slit-
ið við Danmörku eftir 1940, tek-
ið upp í brezka heimsveldið.
Fyrir þeirri staðhæfingu sinni, að
svo náið pólitískt samband milli
fslands og Bretlands sé eðlilegt
og æskilegt, færir greinarhöfund-
urinn eftirfarandi ástæður:
í fynsta lagi sé fsland, land-
fræðilega og jarðfræðilega séð,
hluti af eða réttara sagt áfram-
hald af Brétlandseyjum.
í öðru lagi hafi fimti hlutinn
af landnámsmönnjúinum komið
frá Bretlandseyjum, og eins hafi
kristnin og hin kristna menning
borist til fslands frá Englandi
og Noregi.
í þriðja lagi hafi enskir kaup-
rnenn um langan tíma, ifrá 1415
til 1460, einir haldið uppi stöð-
ugu sambandi við ísland.
í fjórða lagi hafi Reykjavík i
Napóleonsstyrjöidunum 1807—
1814 um skeið verið tekin her-
skifdi af enskri fregátu. Höfund-
urinn minnir i því sambaindi enn
fremur á það, að Sir Joseph
Banks, sem þá var forsieti í hinu
konunglega brezka landfræðifé-
lagí, hafi 1772 skrifað enska ut-
anríkisráðuneytinu mörg bréf um
ífiland, þar sem sýnt var fram á,
að ísland hefðd fyrir Bretland
miklu meiri þýðingu heldur len t.
d. New Foundland.
í fimta lagi sé fsland ómissandi
millistöð fyrir enskar flugferðir
yfir Norður-Atlantshaf í framtíð-
inni.
Rök brezka auðvaldsins.
Eftir þeunan sögulega iningang
bemur gneinarhöfundurinn að því,
að sýna fram á þá stórkostlegu
hagsmuni, sem Bretland hafi af
því, að fsland verði tekið upp í
brezka heimsveldið.
f fyrsta lagi segir hann, að
öll íslenzk utanríkisverzlun
mundi, ef ísland væri hluti af
brezka heimsveldinu, beinast til
Englands, og hann áætlar, að hún
muni nema 6 milljónum sterlings-
punda (ca. 130 milljónum króna)
á ári.
I öðru lagi séu íslenzk fiskimið
miklu nær Englandi heldur en
fiskimiðin við New-Foundland og
að skozkir og enskir útgerðaú-
menn myndu, ef fsland tilheyrði
bnezka ríkinu, fá fastar bæki-
stöðvar í íslenzkum höfnum,.
Rök brezku flotastjórn-
arinnar.
En það þýðingarmesta af ötiu,
segir greinarhöfundurinn, sé þó
það, að hægt sé á auðveldan
hátt að breyta íslenzku höfnun-
um á Norður- og Vestur-fslandi í
þýðinganniklar flotastöðvar, á
miðri leið milli Evrópu og Norð-
ur-Ameríku.
Ensku flotastjórninni er afar
vel Ijóst, segir greinarhöfund-
urinn, hve alvarlega hættu
pað mundi hafa í för með sér
fyrir Bretland, ef floti einhvers
annar störveldis næði undir
sig pessari „lykilaðstöðu“ og
England hafi pví að sjálfsögðu
hag af pvi og hug á pví, að
tryggja sér hana sjálft.
ísland brezk nýlenda sam
kvæmt sjálfsákvörðun (!)
THE SCOTSMAN flytur með
þiessari grein langa forystugrein
um þetta mál, þar sem svo er að
orði komist, að það sé hressandi á
þiessum tímum, þegar menn séu
orðnir svo svartsýnir, að tala um
að brezka heimsveldið sé í þann
veginn að gliðna sundur, að
frétta, að það sé einnig mögu-
leiki á því, að brezka ríkið stækjki
áður en langt um líður, að það
stækki, „ekki fyrir þvingunarráð-
stafanir, heldur fyrir sjálfsákvörð-
arrétt þjóðanna, svo að notað sé
orðalag Wilsons.“
Álit danskra blaða og
stjórnmálamanna: Bretar
sækjast eftir yfirráðum
á íslandi.
Innihald greinarinlnar í THE
SCOTSMAN var orðið kunnugt í
Kaupmannahöfn á laugardaginin,
og vakti strax gífurlega athygli
hér.
Blöðin skrifa þó mjög rólegá
um málið, og leiðandi mienn, sem
þau hafa snúið sér til, siegja, ,að
þeim sé ekki kunnugt um, að
neinar óskir séu uppi á fslandi
um það, að ganga iinn í bnezka
heimsveldið. BERLINGSKE TI-
DENDE minnir þó á það, að Ás-
geir Ásgeirsson, fyrverandi for-
sætisnáðherra, hafi verið í Lon-
do:n í vor og komið þaðan með
loforð um stórt ríkislán til þess
að greiða eldri ríkisskuldir,
Prófessor Erik Anup, meðlimi-
ur í íslenzk-dönsku lögjafnaðar-
nefndinni, segir, að greinina beri
að skoða sem lið í pólitík skozkra
útgerðarmanna („et Stykkie spe-
cielt skotsk Fiskeripolitik“).
Heildarálit danskra blaða og
stjórnmálamanna á þessu máli er
það, að Bretar séu að sækjast
eftir yfirráðum á íslandi, en ís-
lendingar iekki eftir því að kom-
ast undir Bretland.
STAMPEN.
Fréfttaritari AlpýðBblaðsins f London á við*
tal við menn f brezkn st|órn nnl.
„Bretlaisd mnn fylgju atburðnnam 1040 með mikillt
og vinsamlegri athygli.t(
ElNKASKEYTl TIL ALÞÝÐUBL.
LONDON, sunnudagskvöld.
Brezka stjórnin hefir ekki auga-
stað á því, að gera ísland ífram-f
tíöinini að brezkri sjálfstjómari).
nýlendu, þrátt fyrir uppástung-
una, sem kom fram um það i
THE SCOTSMAN á föstudaginn.
Ég átti í dag tal viö rnenn á
hæstu stöðum, sem óhætt er að
taka mark á, og þeir sögðu mér,
að það sé álitið þar, að framtí'ð
Islands sé algerlega þess eigið.
mál, og að það séu ekki minstu
likindi til þess, að Bretland hlut-
ist til um það á nokkurn hátt.
Auðvitað mun Bretland fyigja at-
burðunum eftir 194o, þegar bú-
ist er við, að alþingi mum segja
upp sambandinu, sem nú er við
Danmörku, með mjög vinsámlegri
og mikilli athygli. En afstaða
Bretlands mun eftir sem áður
verða sú, að hlutast ekki til um
þau mál.
Greinin í THE SCOTSMAN
sagði orðrétt:
„ísland getur varla staðið
eitt út af fyrir sig. Því er vel
Ijóst, að pað stendur undir
vernd brezka fiotans.
Utanríkisverziun þess, sem nem-
úr nálega 6 milljónum sterlings-
punda, er smám saman að fær-
ast til Bretlands.
Það er augljóst, að til pess
að tryggja öryggi sitt, verður
pað að ganga i brezka rikið,
ef pað slitur sambandi sinu við
Danmörku."
Höfundur greinarinnar, í THE
SCOTSMAN bendir á söguiegt
samband milli Bretlands og Islands
og bætir við: Hagsmunir Bret-
lands af því, að hafa ísland í
heimsveldinu, eru margvislegir.
Þ,að myndi flýta fýrir því, að ut-
anríkisverzlun íslands flyttist al-
gerlega yfir til Bretlands. Fi§ki-
miðin við Island eru miklu nær
en fiskimiðin við New-Foundland
og brezkir þegnar hefðu þá rétt
til að hafa útgerðarstöÖvar sínar
í íslenzkum höfnum,, en það hafa
þeir ekki nú.
MACBRIDE.
Daily Herald.
sVe
fallinii f Biindð fkjuno
Sokið
WASHINGTON í morgun.
Verkfatisleiðtogarnir hafa fyn-
irskipað verkíatismönnum að
hverfa til vinnu sinnar á iný. Eru
það 500 000 verkannenn, sem um
er að næða.
> erkfailsnefndin hefir tilkynt,
að verkamenn hafi komið fram
öllum helstu kröfum sinum.
(United Press.)