Morgunblaðið - 16.05.2000, Blaðsíða 12

12 ÞRIÐJUDAGUR16. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Baráttumaður fyrir réttindum kúgaðra stéttleysingja á Indlandi
Stj órnvöld og fj ölmiðl
ar hundsa gagnrýni
Jónas Þórisson, framkvæmdastjóri Hjálparstarfs kirkjunnar og dr.
Raman Sridhar á blaðamannafundi í Kirkjuhúsinu í Reykjavík í gær.
GRUNDVOLLUR samfélagsins á
Indlandi er enn sem fyrr erfðastétt-
skipting hindúatrúarinnar og traðk-
að er á þeim sem ekki teljast til
neinnar stéttar, hinum ósnertanlegu
stéttleysingjum eða dalítum, að sögn
dr. Ramans Sridhars, læknis og bar-
áttumanns fyrir mannréttindum dal-
íta, á blaðamannafundi hjá Hjálpar-
starfi kirkjunnar í gær. Hann segir
að í landinu sé í reynd rekin aðskiln-
aðarstefna og stjórnvöld og helstu
fjölmiðlar séu samtaka um að þegja
um herfilegt hlutskipti dalíta, sem
eru um 200 milljónir eða fimmtungur
landsmanna. Gagm-ýni sé svarað
með grafarþögn. Dalítar séu að jafn-
aði blásnauðir, hafi lítil sem engin
raunveruleg áhrif í stjórnmálum, sé
meinað að kjósa eða tryggt með belli-
brögðum að úr röðum þeirra séu að-
eins kosin þæg verkfæri ráðandi
stétta. Svo langt sé gengið í að niður-
lægja dalíta að þeir megi oft ekki
jarðsetja látna ættingja.
Sjálfur er Sridhar dalíti í föðurætt
sem er sjaldgæft vegna þess hve
samskipti æðri stéttanna eru yfirleitt
sáralítil við stéttleysingja. Hann seg-
ir að ef fólk efist um að stéttskipting-
in sé enn ráðandi í hugsunarhætti
Indverja sé nóg að líta á einkamála-
dálka blaðanna. „Þar er alltaf nefnt
strax í upphafi af hvaða stétt viðkom-
andi sé, önnur atriði eru neðar í for-
gangsröðinni.“
Gandhi og réttindi dalíta
Sridhar er spurður hvernig standi
á því að tiltölulega lítið sé fjallað um
þessar skuggahliðar indversks sam-
félags á Vesturlöndum. Hann svarar
því til að þótt krytur geti verið milli
stéttanna fimm, sem myndi samfé-
lagið, séu þær einhuga um að hindra
að stéttleysingjarnir komist til nokk-
urra áhrifa. Hann minnir á að sjálf-
stæðishetja Indverja, Mahatma
Gandhi, sem á Vesturlöndum sé tal-
inn hafa verið hálfgerður dýrlingur,
hafi verið eindreginn stuðningsmað-
ur erfðastéttakerfisins. Hafi Gandhi
beitt sér gegn því að áhrif dalíta á
þingi yrðu tryggð með því að þeir
kysu sér sérstaka þingfulltrúa úr
eigin röðum í samræmi við hlutfall
meðal kjósenda en þannig hefði verið
hægt að bæta aldagamla stöðu þeirra
sem þjakaðs minnihlutahóps.
Vissulega hafi samsteypustjóm
gert dalítann Kocheril Raman Nara-
yanan að forseta fyrir nokkrum ár-
um en embættið sé valdalaust og
þegar hann hafi reynt að beita áhrif-
um sínum hafi þing, ríkisstjórn og
öflugustu fjölmiðlar einfaldlega virt
hann að vettugi.
„Eg get nefnt sem dæmi að eitt
sinn var lagður fyrir hann listi yfir
nýja dómara sem hann átti að stað-
festa með undirritun sinni. Forsetinn
vildi að fleiri konur yrðu á listanum
en þá var bara sagt að hann færi með
tóma vitleysu.
Nýlega sagði hann í ræðu, og hefði
einhvers staðar þótt saga til næsta
bæjar, að það væri daglegur viðburð-
ur í þorpum og bæjum Indlands og
talið eðlilegt að konur úr röðum dal-
íta væru klæddar úr hverri spjör og
þeim síðan nauðgað. En fjölmiðlarnir
sögðu ekkert frá þessum ummælum,
þögðu þau í hel.
En staðreyndin er að þetta er satt
og dalítar eru rændir og jafnvel
myrtir unnvörpum án þess að lög-
reglan skipti sér af því. Og það er
kaldhæðnislegt að hindúamir skuh
nauðga konum sem samkvæmt
trúarsetningunum eru óhreinar og
útskúfaðar, líkamleg samskipti við
þær menga þann sem það gerir.
Dómari, sem átti að úrskurða í máli
dalítakonu, sem hópur lögreglu-
manna hafði nauðgað, og félagsráð-
gjafa, sem var tekinn sömu fantatök-
um, notaði þá röksemd að þar sem
lögreglumennimir væm hindúar
gæti þetta ekki hafa gerst. Mennirn-
ir hefðu ekki getað hagað sé þannig
vegna þess að þeir hefðu þá um leið
saurgað sig sjálfa!“
Þagað um vandann
En hver em viðbrögð stjórnvalda í
Nýju-Delhí við frásögnum hans og
annarra talsmanna stéttleysingja í
erlendum fjölmiðlum?
„Stefnan er sú að hundsa vandann
með öllu og þess vegna láta indversk
stjórnvöld slíka gagnrýni ávallt sem
vind um eyrun þjóta. Þau hafa kom-
ist upp með þetta lengi og hafa í
þessu sýnt mikil klókindi."
Sridhar er staddur hér á landi í
boði Hjálparstarfs kirkjunnar en
hann starfar fyrir samtökin Social
Action Movement, SAM, og heldur
fyrirlestur um málefni dalíta í Korn-
hlöðunni á morgun klukkan 16:15.
Hann er yfirmaður fjölmiðlamið-
stöðvar SAM, Dalit Media Network,
en einnig sjálfstætt starfandi blaða-
maður og kvikmyndagerðarmaður.
Hafa greinar eftir hann birst í fjöl-
miðlum á borð við Time og Inter-
national Herald Tribune en illa geng-
ur að fá indverska fjölmiðla til að
birta þær.
SAM hefur aðalstöðvar í Madras
og hefur meðal annars beitt sér fyrir
því að stofnuð séu verkalýðsfélög í
hefðbundnum atvinnugreinum dahta
er annast að jafnaði erfiða og óþrifa-
lega vinnu. Olæsi er enn um 50% á
Indlandi og meðal dalíta er það ríkj-
andi, liklega um 99%, að sögn Sridh-
ars og hafa samtökin stutt börn og
fullorðna til mennta. Mikið er um að
dalítabörn séu í ánauð og samtökin
hafa skipulagt svonefnt Þrælabarna-
verkefni sem Hjálparstarf kirkjunn-
ar hefur safnað fyrir undanfamar
vikur. Stofnunin hefur nú stutt SAM
um 12 ára skeið og að sögn fram-
kvæmdastjóra þess, Jónasar Þóris-
sonar, hefur verið rætt við Ara
Skúlason, hagfræðing Alþýðusam-
bands íslands, um að taka réttinda-
mál dalíta upp á vettvangi alþjóða-
samstarfs verkalýðsfélaga.
Sridhar segir aðspurður að vest-
ræn stórfyrirtæki, sem fjárfesta á
Indlandi, ættu að beita sér fyrir fé-
lagslegum réttindum og starfsþjálf-
un dalíta, jafnvel þótt þau mæti þá
andstöðu af hálfu háttsettra hindúa.
Þetta hafi fyrirtæki á borð við Ford
og Coca Cola ekki gert en auka þurfi
þrýsting á stórfyrirtæki um að þau
taki tillit til félagslegra aðstæðna í
þriðja heiminum og reyni eftir megni
að efla mannréttindi.
Sridhar segist ekki hafa ástæðu til
að vera bjartsýnn um að úr rætist.
Sér virðist sem vestrænar þjóðir hafi
yfirleitt meiri áhuga á að hagnast á
viðskiptum við millistéttina á Ind-
landi og notfæra sér lág vinnulaun en
bæta kjör hinna útskúfuðu.
Forseti íslands fer í opinbera
heimsókn til Indlands í október. Ætti
hann að ræða þar opinskátt um hlut-
skipti dalíta, t.d. í beinni sjónvarps-
sendingu?
„Mér er ljóst að forseti íslands
verður að taka tillit til hefða og
reglna í milliríkjasamskiptum en ég
vænti þess að hann segi við ind-
verska ráðamenn: Þið ættuð að binda
enda á neyðina, kúgunina og misrétt-
ið sem nú er hlutskipti dalíta."
Tveggja
ára skilorð
fyrir
líkamsárás
TVÍTUGUR karlmaður hefur í Hér-
aðsdómi Norðurlands eystra verið
dæmdur í 40 daga fangelsi fyrir lík-
amsárás, en dómurinn var skilorðs-
bundinn til tveggja ára.
Maðurinn var ákærður fyrir að
hafa í nóvembermánuði á liðnu ári
skallað jafnaldra sinn í andlitið á
skemmtistaðnum Venusi á Akureyri
með þeim afleiðingum að tvær tenn-
ur gengu inn og niður úr tannholun-
um auk þess sem hann hlaut bólgur
og sár.
Játaði maðurinn greiðlega þann
verknað sem honum var gefinn að
sök. Hefur maðurinn frá 18 ára aldri
5 sinnum hlotið refsingu, m.a. vegna
umferðarlagabrots og brota gegn
ávana- og fíkniefnalöggjöf, síðast í
febrúarmánuði síðastliðnum. Refs-
ing hans nú þótti því hæfilega ákveð-
in 40 daga fangelsi, en rétt þótti að
fresta fullnustu refsingar og verður
hún látin niður falla að tveimur árum
liðnum haldi hann almennt skilorð
þann tíma.
Maðurinn var dæmdur til greiðslu
alls sakarkostnaðar.
-----HH--------
Kærð fyrir að
titla sig sem
næringar-
ráðgjafa
MATVÆLA- og næringarfræðifélag
íslands hefur kært konu til Land-
læknisembættisins fyrir að auglýsa
sig sem næringarráðgjafa, en félagið
telur að hún hafi ekki tilskilin rétt-
indi til að nota þann starfstitil.
Samkvæmt upplýsingum frá Mat-
væla- og næringarfræðifélaginu
mega þeir einir kalla sig næringar-
ráðgjafa eða næringarfræðinga, sem
lokið hafi námi og þjálfun í þeim
fræðum. Félagið hefði farið þess á
leit við konuna að hún láti af notkun
starfsheitisins, en að hún hefði ekki
sinnt þeim tilmælum og því hefði
verið ákveðið að kæra hana.
Matthías Halldórsson aðstoðar-
landlæknir segir að leitað hafi verið
skýringa konunnar og málið verði
skoðað. Konan væri ekki á skrá yfir
næringarráðgjafa á Islandi.
Landspítali - háskólasjúkrahús
Ráðið í þrjár fram-
k v æ m d a stj ó ra st ö ð u r
INGIBJORG Pálmadóttir heilbrigðisráðherra
hefur fallist á tillögu stjórnar Landspítala - há-
skólasjúkrahúss að Anna Stefánsdóttir verði ráðin
framkvæmdastjóri hjúkrunar eða hjúkrunarfor-
stjóri, Gísli Einarsson verði framkvæmdastjóri
kennslu og fræða og Jóhannes M. Gunnarsson
framkvæmdastjóri lækninga eða lækningafor-
stjóri.
Anna Stefánsdóttir var áður hjúkrunarforstjóri
Landspítala. Hún lauk námi frá Hjúkrunarskóla
íslands árið 1968, framhaldsnámi í gjörgæslu-
hjúkrun í Edinborg árið 1975 og M.Sc.-gráðu í
hjúkrunarstjórnun frá háskólanum í Edinborg ár-
ið 1988. Hún varð hjúkrunarframkvæmdastjóri á
handlækningasviði spítalans árið 1984 og hjúkrun-
arforstjóri 1995. Auk hennar sóttu um stöðuna
Sigríður Snæbjörnsdóttir, hjúkrunarforstjóri á
Sjúkrahúsi Reykjavíkur og Sæmundur Knútsson
viðskiptafræðingur.
Gísli Einarsson hefur verið yfirlæknir endur-
hæfingar- og hæfingardeildar Landspítalans.
Hann lauk læknaprófi frá Gautaborgarháskóla ár-
ið 1976 og doktorsprófi þaðan 1990. Arið 1982 lauk
Gísli framhaldsnámi í almennum skurðlækningum
í Svíþjóð og framhaldsnámi í endurhæfingarlækn-
ingum þar árið 1986. Hann hefur starfað sem end-
urhæfingarlæknir á Borgarspítalanum, hjá
Heilsuhæli NLFI, Reykjalundi og frá árinu 1994
verið yfirlæknir á endurhæfingar- og hæfíngar-
deild Landspítalans. Auk Gísla sóttu um stöðuna
Auðna Ágústsdóttir hjúkrunarfræðingur, Eríkur
Örn Arnarson sálfræðingur, Gísli Ragnarsson að-
stoðarskólameistari, Helga Bragadóttir hjúkrun-
arfræðingur, Ólöf Sigurðardóttir læknir og Steinn
Jónsson læknir.
Jóhannes M. Gunnarsson var lækningaforstjóri
á Sjúkrahúsi Reykjavíkur. Hann lauk læknaprófi
frá Háskóla Islands árið 1973 og ameríska lækna-
prófinu sama ár. Hann stundaði sérfræðinám í al-
mennum skurðlækningum í Örebro í Svíþjóð 1977
til 1982 og starfaði eftir það fyrst í Svíþjóð og síðar
á Borgarspítalanum þar sem hann var yfirlæknir.
Hann hefur verið lækningaforstjóri frá árinu
1995. Um stöðuna sóttu auk hans læknarnir Birgir
Guðjónsson, Birgir Jakobsson, Bjarni Valtýsson,
Jóhann Heiðar Jóhannsson, Kristján Sigurðsson,
Þorvaldur Ingvarsson og Þórarinn Gíslason.
Erfítt val milli
hæfra einstaklinga
Stjórn Landspítala - háskólasjúkrahúss hefur
að undanförnu unnið að ráðningu fimm fram-
kvæmdastjóra stofnunarinnar, samkvæmt
nýju skipuriti hennar. Tveir þeirra, sem ráðn-
ir voru fyrir nokkru, eru teknir til starfa:
Anna Lilja Gunnarsdóttir framkvæmdastjóri
fjárreiðna og upplýsinga og Ingólfur Þórisson
framkvæmdastjóri tækni og eigna.
í frétt frá stjórninni segir að við ráðningu í
stöður framkvæmdastjóra hafi stjórnin staðið
frammi fyrir erfiðu vali milli margra hæfra
einstaklinga.
„Nýrrar framkvæmdastjórnar bíða mörg
verkefni við mótun öflugs háskólasjúkrahúss.
Miklu skiptir að framkvæmdastjórnin verði
samhent og þeir sem í henni sitja veiti nauð-
synlega leiðsögn í uppbyggingarstarfinu og
virki hugvit og þrótt starfsmanna spítalans.
Nýir framkvæmdastjórar eru valdir eftir
vandaðan undirbúning þar sem vegnar hafa
verið saman umsagnir matsnefnda og mat
stjórnar spítalans. Til þess að kynnast sem
best skoðunum og stefnumiðum umsækjenda
voru þeir allir teknir til ítarlegs viðtals af
stjórnarmönnum og forstjóra. Rætt var aftur
við þá umsækjendur sem helst þóttu koma til
greina í viðkomandi starf til að fá enn betur
fram viðhorf þeirra.“
Stofnfundur
Landspítala
í dag
ÁRS- og stofnfundur Landspít-
ala - háskólasjúkrahúss verður
haldinn í Borgarleikhúsinu í dag
og hefst hann klukkan 16. Spítal-
inn og heilbrigðis- og trygginga-
málai'áðuneytið standa sameig-
inlega að fundinum.
Ávörp flytja Ingibjörg Pálma-
dóttir heilbrigðisráðherra, Guð-
ný Sverrisdóttir, formaður
stjórnarnefndar spítalans,
Magnús Pétursson, forstjóri
Landspítala, og Einar Oddsson,
formaður sameiginlegs starfs-
mannaráðs spítalans. Kynnir og
sögumaður verður Ragnheiður
Haraldsdóttir, skrifstofustjóri í
heilbrigðis- og tryggingamála-
ráðuneytinu. Auk ávarpanna
verðui; flutt tónlist og koma
fram Ólafur Kjartan Sigurðsson
og Six-Pack Latino sem Jó-
hanna Þórhallsdóttir stýrir.
Einnig kemur Landspítalakór-
inn fram en til hans er sérstak-
lega stofnað vegna fundarins.
Einnig mun Steinunn Sigurðar-
dóttir rithöfundur ávarpa fund-
argesti og lesa upp.
Fundurinn byrjar klukkan 16
og er áætlað að honum ljúki um
klukkan 17:30.