Morgunblaðið - 16.05.2000, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 16. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Davíð Oddsson forsætisráðherra í opinberri heimsókn í Liechtenstein
EES hefur
styrkt stöðu
beggja
ríkjauna
Davíð Oddsson hóf á sunnudag opinbera
heimsókn sína til Liechtenstein. Sigrún
Davíðsdóttir fylgdist með heimsókninni.
ÞAÐ er ekki alltaf sól í Liechten-
stein, þessu litla fjallaríki milli Sviss
og Austurríkis, en hún skein glatt í
gær er Davíð Oddsson forsætisráð-
herra og Astríður Thoroddsen, kona
hans, voru þar í opinberri heimsókn.
Mario Prick forsætisráðherra og
kona hans tóku á móti forsætisráð-
herrahjónunum á sunnudagskvöld,
en fylgdu þeim síðan í gær á ferðum
um ríkið. Farið var í hádegisverð hjá
Hans-Adam II, fursta af Liechten-
stein, og litið á iðnað og menningar-
stofnanir ríkisins. í gærkvöld sátu
forsætisráðherrahjónin og fylgdar-
liöþeirra svo veislu Frick-hjónanna.
I dag heldur forsætisráðherra í
opinbera heimsókn til Slóveníu, sem
stendur fram á fimmtudag.
En þó allt sé rólegt á yfirborðinu í
Liecthenstein eru þó stórmál, sem
hvfla þungt á landsmönnum þessa
dagana. Á föstudaginn var þingmað-
ur handtekinn ásamt fjórum öðrum,
sakaður um peningaþvætti og óhjá-
kvæmilega bar þetta mál á góma á
blaðamannafundi forsætisráðherr-
anna tveggja í gær.
Sameiginlegir hagsmunir
tveggja EES-landa
í gærmorgun tók Mario Frick á
móti forsætisráðherra í stjórnar-
byggingunni í Vaduz, höfuðborg
Liechtenstein. Byggingin er ein af
elstu byggingunum í bænum, þar
sem annars er ekki mikið af gömlum
byggingum. Þær hafa vikið fyrir
nýjum húsum, ekki síst byggingum
fjármálafyrirtækja, sem spretta upp
eins og gorkúlur í þessu ríki, sem að
miklum hluta Ufir á fjármálastarf-
semi. í stjórnarbyggingunni er
þingið einnig til húsa.
Þótt langt sé á milli landanna og
aðstæður ólíkar þá er náin samvinna
milli landanna tveggja, sem bæði
eru aðilar að Evrópska efnahags-
svæðinu, EES. Um þetta snerust
viðræður forsætisráðherranna með-
al annars í gær eins og fram kom á
blaðamannafundi þeirrra tveggja
síðdegis.
Á fundinum sagði Frick að þrátt
fyrir að Liechtenstein þekkti ekki til
vandamála tengdum fiskveiðum
væri samband landanna náið vegna
EES. Alltaf væri gott að þekkja
samstarfsaðila sína sem best og því
væri heimsóknin kærkomin.
Frick rifjaði upp menningar-
samstarf landanna, en í fyrra voru
haldnir íslenskir kvikmyndadagar í
Liechtenstein og íslendingar tóku
þátt í Ólympíuleikum smáþjóða þar.
Þá dagana hljómaði íslenski þjóð-
söngurinn oft, því íslendingar voru
einkar sigursælir á leikunum. Báð-
um löndum vegnar almennt mjög
vel. Rétt eins og á íslandi er velsæld
í Liechtenstein, hagvöxtur, lítið at-
vinnuleysi en Frick nefndi einnig að
bæði löndin væru á varðbergi gegn
ofhitnun efnahagslífsins.
Davíð Oddsson tók undir að lönd-
in ættu ekki við nein tvíhliða vanda-
mál að glíma og bæði löndin hefðu
styrkt stöðu sína með þátttöku í
EES. Bæði löndin fylgjast af áhuga
með hvað önnur EES-lönd gera
varðandi hugsanlega aðild að
Evrópusambandinu, ESB. Greini-
legt væri að bæði Noregur og Sviss
veltu aðildarmöguleikum fyrir sér,
líklega væri töluvert í að af slíku
yrði.
Tengslin milli Sviss og Liechten-
stein eru mjög náin og sem dæmi um
það er að engin landamæravarsla er
á milli landanna. Því er ljóst að
svissnesk ESB-aðild hefði áhrif á
Liechtenstein. Aðspurður hvort
Liechtenstein myndi kjósa ESB-að-
ild sama dag og Sviss eða daginn eft-
ir sagði Frick það ekki sjálfgefið að
Liechtenstein kysi aðild þó Sviss
gerðist aðili. Hins vegar myndi það
hafa mikil áhrif fyrir Liechtenstein
og meðal annars þyrfti þá að semja
um tollamál við ESB í stað Sviss.
Davíð og Frick undirstrikuðu báðir
að jafnvel þótt breytingar yrðu á og
Noregur og eða Sviss gengju í ESB
gerðist það ekki næstu árin.
Peningaþvætti í brennidepli
Frá því að þýska vikuritið Der
Spiegel birti í fyrra greinar þar sem
bent var á Liechtenstein sem mið-
stöð peningaþvættis í Evrópu fyrir
skipulagða glæpastarfsemi eins og
rússnesku mafíuna og suður-amer-
íska eiturlyfjabaróna hefur andað
köldu í garð Þjóðverja. Það er þó
staðreynd að með lágum sköttum og
bankaleynd hefur Liechtenstein
dregið að sér erlent fé. í heild séð er
það þó ekki mikið miðað við það fjár-
magn sem fer um land eins og Sviss.
Formlega séð er löggjöf varðandi
fjármálageirann ströng, en áhöld
eru um hversu vel löggjöfinni sé
framfylgt. Gríðarlega mikið er af
fjárvörslufyrirtækjum í Liechten-
stein og það er að starfsemi þeirra,
sem athyglin hefur beinst.
Með handtöku þingmanns og
fjögurra annarra á föstudaginn hef-
ur athyglin enn beinst að starfsemi
fjárvörslufyrirtækjanna, en fimm-
menningamir koma að slíkum
rekstri. Yfirvöld hafa látið að því
liggja að sjö aðrir sæti rannsókn og
því megi vænta þess að fleiri verði
handteknir vegna málsins. Áhugi
Þjóðverja beinist meðal annars að
Liechtenstein vegna þess að fjár-
málafyrirtæki þar hafa komið við
sögu í spillingarmálum tengdum
CDU og Helmut Kohl. Eigandi
stærsta fjárvörslufyrirtækisins í
Liechtenstein er dr. Herbert Batlin-
er, náinn vinur Kohls.
Á blaðamannafundinum sagði
Frick að Lichtenstein hefði verið
sakað um að vera miðstöð peninga-
þvættis. Hann nefndi ekki að ásak-
anirnar væru frá Þýskalandi komn-
ar, en aðspurður sagðist hann eiga
við þýskar ásakanir.
Þessar ásakanii’ væru ekki réttar,
en það væri heldur ekki rétt að segja
að peningaþvætti fyrirfyndist ekki
þar. Hins vegar væri ekki rétt að
blanda þessu máli saman við skatta-
mál, eins og Þjóðverjar hafa gert.
Þetta væru tvö ólík mál.
Hjá þýskum yfirvöldum gætir
ergelsis yfir lágum sköttum í
Liechtenstein og eins halda þau því
fram að fjármálafyrirtæki í Liecht-
enstein hiki ekki við að taka við fé,
sem Þjóðverjar komi undan skatti í
Þýskalandi. í raun eru strangar
reglur um að upplýsa verði við fjár-
málafyrirtækin hvaðan peningarnir
komi, en þýsk yfirvöld álíta að þær
fyrirspurnir séu ekki nákvæmar.
Einnig sagðist Frick ósáttur við
að gengið væri út frá því að í löndum
með lága skatta viðgengist peninga-
þvætti. Um þessar mundir er OECD
að taka saman skýrslu um peninga-
þvætti í aðildarlöndum. Frick sagð-
ist vona að aðstæðum í Liechten-
stein yrðu gerð hlutlaus skil. Að-
stæður væru góðar og unnið að því
að bæta þær enn.
Alpaferð og iðnaður
Meðan forsætisráðherra ræddi
við Frick fór Ástríður í gamalt hús,
nokkurskonar Árbæ í Liechten-
stein, þar sem varðveittur er vitnis-
burður um gamla lifnaðarhætti og
aðstæður. A eftir skoðuðu hjónin
saman verksmiðju Unaxis, sem sér-
hæfir sig í húðun geisladiska og ann-
arra hátæknihluta. Þessi iðnaður er
dæmi um að Liechtenstein lifir á
fleiru en fjármálafyrirtækjum, þótt
starfsemi þeirra sé fyrirferðarmikil
í hagskýrslum.
Þegar forsætisráðherrahjónin
komu í kastalann í hádegisverð hjá
Hans-Adam fursta baðst furstinn af-
sökunar á að kona hans væri ekki
viðstödd. Hún brá sér af bæ til að
vera hjá dóttur furstahjónanna, sem
býr í Þýskalandi og var að eignast
sitt fyrsta bam.
Hans-Adam fursti er einn valda-
mesti þjóðhöfðingi í Evrópu og hef-
ur töluverð stjórnmálaleg ítök, sem
ekki fara alltaf saman við sjónarmið
stjórnarinnar.
Um þessar mundir ríkir nokkur
rígur milli stjórnarinnar og furst-
ans, þar sem furstinn hefur leitast
við að styrkja völd sín enn frekar.
Hann hefur líka viðamikil ítök í
efnahagslífínu, á banka og stundar
landbúnað, bæði heima og heiman,
meðal annars vínrækt.
Síðdegis var listasafn furstans
skoðað og síðan haldið upp í fjöllin,
sem rísa upp af dalbotninum, þar
sem Liechtenstein er. Þar var farið í
stutta gönguferð í glampandi sól, en
hitinn var bærilegri þar sem fjalla-
svalinn kældi.
Sídegisdagskránni lauk í Liecht-
enstein-stofnuninni, sem er nokkurs
konar háskólastofnun er sinnir
rannsóknum er tengjast Liechten-
stein sérstaklega.
Stofnunin er einkastofnun, sem
bæði fræðafélög og einkaaðilar
standa að.
Deginum lauk svo með kvöldverð-
arveislu á Hotel Real.
Liechtenstein
LIECHTENSTEIN er fjóröa minnsta land í
Evrópu. Landamæri þess liggja að Sviss og
Austurríki. Landið er 160 ferkílómetrar að
stærð og íbúar rúmlega 30 þúsund. Þar af
eru rúmlega tíu þúsund af erlendu bergi
brotnir, flestir frá Sviss. Höfuðborgin heitir
Vaduz og þar búa um flmm þúsund manns.
Þýska er aðalmálið. Rúmlega 85 prósent
þjóðarinnar eru rómversk-kaþólsk.
Skattar eru lágir í Liechtenstein. Tekju-
skattur er til dæmis á bilinu 3,6-18,9 prósent.
Landið býr við efnahagslegan stöðugleika og
hagvöxtur er 5,7 prósent. Þjónustugreinar
vega þungt í atvinnulífinu og þrátt fyrir
smæðina starfa flmm bankar í landinu.
Vegna hagstæðra skattskilyrða kjósa mörg
fyrirtæki að skrá sig í Liechtenstein, svo þar
eru skráð 70 þúsund fyrirtæki. Auk þessa
eru ýmis iðnfyrirtæki í Liechtenstein. Þar
eru framleidd húsgögn, hlutar í bfla og
fleira. Um 45 prósent vinnuaflans starfa að
iðnaði, sem er hærra hlutfall en í Þýskalandi.
Þjóðhöfðinginn er Hans-Adam II. fursti af
Liechtenstein, sem tók við ríki við lát föður
síns 1989. Kona hans er Marie prinsessa af
Liechtenstein.
Furstinn er samkvæmt stjórnarskránni
ekki valdamikill en er í raun áhrifamikill og
hefur meiri völd en flestir aðrir þjóðhöfð-
ingjar Evrópu.
Forsætisráðherra er Mario Frick, sem
hefur verið forsætisráðherra í sjö ár þó
hann sé aðeins 35 ára að aldri. I stjórn hans
sitja auk hans fjórir ráðherrar. Á þingi sitja
25 þingmenn. Ekki tíðkast að ráðherrar
komi úr röðum þingmanna og þcir sitja ekki
á þingi.
Fyrsti vísirinn að Liechtenstein var er
jarldæmi var stofnað í kringum Vaduz 1342.
Liechtenstein öðlaðist sjálfstæði 1806.
Stjórnarskráin er frá 1921. Landið gekk í
Efta 1991 og hefur siðan 1995 verið aðili. að
evrópska efnahagssvæðinu rétt, eins og fs-
land.