Morgunblaðið - 24.05.2000, Blaðsíða 56

56 MIÐVIKUDAGUR 24. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FÓLK í FRÉTTUM
Senegal-buinn Youssou N’Dour spilar a Tonlistarhatiðinni i Reykjavik
ITOIBB
Hlakkar til
að kynnast ís-
lenskri tónlist
Vinsælasti tónlistarmaður Afríku, Youssou
N’Dour, kemur til landsins á næstunni og
verður meðal flytjenda á Tónlistarhátíðinni
í Reykjavík. Skarphéðni Guðmundssyni
gafst tækifæri á dögunum til að kynnast
þessum geðþekka manni ögn betur.
TÓNLIST frá Senegal hefur
ekki fengið mikla kynn-
ingu hér á landi frekar en
önnur tónlist sem á rætur
sínar að rekja til Afríku. Þó hefur
einn tónlistarmaður frá þessu Vest-
ur-Afríkuríki komist til vegs og virð-
jngar á Vesturlöndum og undanfar-
'inn áratug eða svo hefur Youssou
N’Dour verið talinn meðal allra
fremstu heimstónlistarmanna. Ekki
nóg með það heldur hefur honum
einnig tekist að skapa sér nafn í
heimi dægurtónlistarinnar, annars
vegar vegna samvinnu sinnar og
frægra poppstjama á borð við Peter
Gabriel og Paul Simon og hins vegar
vegna lagsins „7 seconds", sem hann
söng með Neneh Cherry, en það
varð stórsmellur um gervalla heims-
byggðina og var m.a. kosið lag
‘Evrópu fyrir árið 1994.
Færri vita að Youssou N’Dour
hefur fengist við tónlist frá 12 ára
aldri. Hann fæddist árið 1959 í höf-
uðborg Senegal, Dakar. Hann er af-
komandi gríóta-þjóðflokksins, sem
um aldir alda hefur leitt sagnahefð
Senegala, og tónlistin og söngurinn
honum því í blóð borinn. Ferillinn
hófst á 8. áratugnum með Star Band
De Dakar en hann yfirgaf þá sveit til
að stofna Etoile de Dakar og síðan
hina nafntoguðu Super Etoile de
Dakar. Það var síðan í gegnum Pet-
er Gabriel og starf sitt í þágu Amn-
esty International sem Youssou
barst fyrst Vesturlandabúum til
eyrna. Þetta var um miðbik 9. ára-
jtugarins, um það leyti sem Grace-
‘iand Paul Simons hafði hrundið af
stað heimstónlistarvakningu meðal
almennra tónlistarunnenda. Youss-
ou vann sér hægt og bítandi sess
sem einn fremsti heimstónlistar-
maður samtímans og í Frakklandi
þar sem sú tónlist hefur löngum átt
upp á pallborðið á hann sér t.a.m.
stóran og dyggan hóp unnenda enda
syngur hann annað veifið á frönsku
þegar hann víkur frá wolof, móður-
máli Senegala, og enskunni, sem
hann hefur brugðið fyrir sig æ oftar
síðustu árin. Youssou hefur sent frá
V/SA
VAKORT
Eftirlýst kort nr.
4543-3700-0029-4648
4543-3700-0036-1934
4543-3700-0034-8865
Afgreiðslufólk, vinsamlegast takið
ofangreind kort úr umferð og
sendið VISA Islandi sundurklippt.
VERÐLAUN kr. 5000
fyrir að klófesta kort
og vísa á vágest
V/SA
VISA ISLAND
Álfabakka 16,
109 Reykjavík.
Sími 525 2000.
sér fjölda breiðskífna en hans mest
selda er „The Guide“ frá 1994.
Þegar blaðamaður hitti Youssou
var hann að hefja kynningu á nýj-
ustu breiðskífu sinni „Joko“ og í
þann mund að stíga á svið í Bridge-
water Hall, virðulegu tónlistarhúsi í
miðborg Manchester í Englandi.
Erfitt var þó að merkja að hann væri
að fara að troða upp því hann var í
fullkomnu jafnvægi og alveg ein-
staklega ljúfur viðmóts. Eftir að
blaðamaður hafði kynnt sig tók
hann að viðra þessar vangaveltur
sínar upphátt. „Mér líður líka al-
veg stórkostlega," segir þá
Youssou glaðlega. „Ég er loks-
ins farinn að gera á ný það sem
ég hef mesta yndi af; að bera á
borð tónlist mína og boðskap
fyrir allan heiminn."
Hvað kom þér fyrst í hug
þegar hugmyndin um að
spila á Islandi var viðruð við
þigl
„Ég varð strax mjög
spenntur fyrir því að koma til Is-
Iands. Ég hef séð margar Ijósmyndir
og sjónvarpsþætti um landið og nátt-
úru þess sem virðist afar fallegt og
tilkomumikið. Þar að auki fæ ég mik-
ið út úr því að spila tónlist mína á
nýjum og framandi stöðum. Ég veit
samt alltof lítið um ísland nema það
að íslensk tónlist er algjörlega frá-
brugðin tónlistinni sem ég fæst við.“
Verður þetta nyrsti staður sem þú
hefur spilað á?
„Já, alveg örugglega. Ég hef spil-
að víða í Norður-Evrópu en ekki
svona norðarlega að ég held.“
Hvað ætlarðu að dveljast lengi á
íslandi?
„Ég hugsa að ég nái ekki að vera
lengur en í sólarhring eða svo. Dag-
skráin á tónleikaferð minni er svo
ströng. En ég ætla að reyna að nýta
tímann vel.“
Hvað hefurðu íhyggju aðgera?
,jÉg hefði eiginlega þurft tvo daga
á Islandi því mig langar mest að
spóka mig, skoða mannlífið í róleg-
heitum og kynna mér íslenska tón-
list.“
Hvers mega gestir tónlistahátíð-
arínnar vænta af þér?
sýmr
Prinsessuna
í hörpunni
sýnt íTjarnarbíói
24. og 25. maí kl. 18.00
LijtaUlIi í Revkja»í
IBYKJAVIK
H TMl T«A» >•••
ára

-

-• I
Youssou N’Dour gaf nýverið út breiðskífuna Youssou „Joko“.
„Þeir munu sjá Youssou N’Dour
bæði taka lög af nýju plötunni
„Joko“ og einnig gefa
innsýn í feril-
inn.
verða nýir áhorfend-
ur og því ætla ég að nota tæki-
færið til að kynna mig og afríska
tónlist.“
Hefurðu gaman af því að spila á
tónlistarhátíðum ?
„Já, ég kann mjög vel við það
vegna þess að sá vettvangur býður
vanalega upp á svo margbreytilega
tónlist. Ég hef einstaka unun af því
að heyra eitthvað nýtt og frábrugðið
því sem ég er að gera.“
Tónlist án landamæra
Þú ert sérlegur sendiherra fyrír
Sameinuðu þjóðirnar og hefur komið
fram á mörgum tónleikum til styrkt-
ar Amnesty International. Hvaða
þýðingu hefurþað fyrír þig?
„Ég er sannfærður um að tónlistin
er áhrifaríkur tjáningarmiðill og
betur fallinn en flest annað til að
vinna að batnandi heimi. Auðvitað er
hún fyrst og fremst gleðigjafi en um
leið og ég reyni að vekja gleði í
brjósti fólks reyni ég af mesta megni
að hvetja það til að vera réttlátt í hví-
vetna og gera eitthvað jákvætt fyrir
sig, umhverfi sitt og umheiminn all-
an. Það gefur mér einfaldlega ekki
nógu mikið að dúsa á einum stað og
flytja tónlist heldur vil ég breiða
hana út sem víðast og reyna að afmá
landamæri tónlistar og hugmynda.“
Þér hefur ætíð veríð mjög annt
um velferð Afríkubúa. Hvað þykir
þér um það ófremdarástand sem þar
hefur ríkt undanfarið í löndum eins
og Sierra Leone og Zimbabwe?
„Þetta er náttúrlega alveg ömur-
legt ástand og ég harma það mjög.
Ég verð þó að segja að vestrænir
fjölmiðlar eru allt of duglegir við að
velta sér upp úr neikvæðum málum
er varða Afríku. Það er margt já-
kvætt að gerast í öðrum löndum um
þessar mundir sem svo að segja eng-
inn gaumur er gefinn. Mér finnst
mikilvægt að ungt fólk í Afríku horfi
jákvæðum augum fram á við.“
Geturðu lýst tónlist þinni í örfáum
orðum ?
„Tónlist mín er ein stór blanda.
Áhrifin koma svo víða að að það er
vart lengur hægt að tengja mig einni
stefnu. En það er kannski best að
skilgreina hana sem afrísk-evrópska
tónlist. Ég hef dvalist lengi í Evrópu
og óhjákvæmilega orðið fyrir mikl-
um áhrifum frá vestrænni dæg-
urtónlist sem hefur síðan
blandast gömlu Mballax-
rótunum mínum sem sam-
anstanda af afríska arfin-
f um, kúbverskum takti og
djass- og sálaráhrifunum
sem eru svo áberandi í afr-
ískri dægurtónlist."
Hafa vinsældir lagsins „7
• seconds" hjálpað þér eða gefur
það ranga mynd af tónlist þinni
almennt?
„Nei, lagið hefur tvímælalaust
opnað mér dyr sem annars hefðu
verið harðlæstar. Ég lít fyrst og
fremst á lagið sem prýðis inngang
og kynningu á tónlist minni og
reyndar allri afrískri tónlist.“
Tónlistarmaður
aldarinnar í Afríku
Var erfitt fyrir tónlistarmann frá
Senegal að skapa sér nafn í vestræn-
um tónlistarheimi?
„Já, það var talsvert erfitt í fyrstu
því þegar ég var að stíga mín fyrstu
skref var heimstónlistin ekki nándar
nærri eins útbreidd og hún er í dag
og fólk þekkti lítið til afrískrar tón-
listar. Nú er heimur tónlistarinnar
mun hömlulausari og það er miklu
auðveldara fyrir tónlistannenn sem
flytja nýstárlega tónlist að koma sér
á framfæri. I dag er mun síður spurt
um stefnur og strauma; hvort um sé
að ræða heimstónlist eða popptón-
list. Við erum blessunarlega laus við
alla dilka og því eru allir að fást við
það sama sem er tónlist.11
Þegar þú varst að byrja í tónlist-
inni hvarflaði nokkurn tímann að þér
að þú ættir eftir að spila í landi eins
ogíslandi?
„Nei, aldrei. Þegar ég var að byrja
voru væntingarnar ekkert of miklar
og draumurinn lítið stærri en að fá
tækifæri til að spila í heimaborg
minni Dakar.“
Timaritið Folk Roots valdi þig
tónlistarmann aldarinnar í Afríku á
dögunum. Hvaða þýðingu hefur það
fyiir þig?
„Það er að sjálfsögðu mikill heiður
en ég tel mig þó einungis vera full-
tma fyrir þá miklu uppsveiflu sem
verið hefur í afrískri tónlist undan-
farna áratugi því aðrir listamenn á
borð við Manu Dibango og Lady-
smith Black Mambazo hafa einnig
verið að gera stórmerkilega hluti.
Ég hef lagt mikla vinnu í að öðlast
þetta orðspor og gleðst yfír því að
fólki finnist ég hafa haft erindi sem
erfiði.“
Að lokum. Einhver skilaboð til
þeirra sem ætla að sjá þig á sviðinu í
Laugardalshöllinni lO.júní?
„Já, haldið ykkur fast því þig eigið
von á alvöru afrískri veislu þar sem
dansinn, gleðin og glaumurinn mun
ráða ríkjum.“
MYNDBOND
Kveif
eða kjark-
menni?
GUNGAN
(The Last Yellow)
GAMAIV/DRAMA
★★
Leikstjóri: Julian Farino. Handrit:
Paul Tucker. Aðalhlutverk: Mark
Addy, Alan Atheral, Samantha
Morton. (93 mín.) Bretland 1999.
Háskólabió. Bönnuð innan 12 ára.
ANDHETJURNAR eru í aðalhlut-
verki þessarar gráglettnu og mjög
svo bresku gaman-
myndar. Ég er að
tala um hina svok-
ölluðu „losera“
(vantar gott ís-
lenskt orð yfir þá
ógæfusömu mann-
gerð), auðnuleys-
ingja eða þá sem
orðið hafa undir í
lífinu.
Frank er aumkunarverður aumingi
sem stendur á krossgötum í lífi sínu.
Hann er bæði atvinnu- og vinalaus en
þegar móðir hans kær gefst loks upp
og sparkar honum út nær hann end-
anlega botninum. Þá kynnist hann
ungum, óöruggum og enn ógæfusam-
ari manni sem hefur það hlutskipti í
lífinu að hugsa um fjölfatlaðan bróður
sinn og ofbeldisfullan og drykkfelldan
foður. Hans heitasta ósk er að koma
árásarmanni bróður síns fyrir kattar-
nef en hefur ekki kjark til þess og fær
því Frank til þess að vinna verkið fyr-
ir smápening. Auðvitað gengur þó
ekki allt samkvæmt áætlun hjá slík-
um óheillakrákum.
Hér lekur grámyglaður hversdags-
leikinn af hverjum ramma og útkom-
an er því fremur þunglamaleg. Aftur
á móti er frammistaða leikara fyrsta
flokks, eins og við er að búast af Bret-
um og enginn betri en Samantha
Morton í litlu en þýðingaiTniklu hlut-
verki.
Skarphéðinn Guðmundsson
Ferðalag á
framandi slóðir
Brjálaði aðkomumaðurinn
(Gadjo Dilo)
I) r a m a
★★★
Leikstjórn og handrit: Tony Gatlif.
Aðalhlutverk: Romain Duris, Rona
Hartner og Isidor Serban. (102
mín.) Frakkland, 1998. Bergvík.
Bönnuð innan 12 ára.
BRJÁLAÐI aðkomumaðurinn er
þriðja mynd leikstjórans Tony Gatlif
um samfélög síg-
auna í Evrópu. Hér
kynnumst við íbú-
um sígaunaþorps í
Rúmeníu, en þang-
að kemur Parísar-
búinn Stephane í
leit sinni að
óþekktri söngkonu.
Honum er tekið
opnum örmum af
hinum fátæku og söngelsku þorpsbú-
um og ílendist hjá þeim um tíma.
Myndin ber vott um djúpstæðan, allt
að því mannfræðilegan áhuga kvik-
myndagerðarmannsins á viðfangs-
efninu. Góðum tíma er varið í að sýna
líf og tilveru sígaunanna, sem er ákaf-
lega ólíkt lífsvenjum Evrópubúa.
Þetta gerir myndina áhugaverða út af
fyrir sig, en auk þess er hún prýðilega
vel gerð. Frásagnarstíllinn er látlaus
og leikarar mjög eðlilegir. Unun er að
horfa á tónlistar- og dansatriðin sem
gegna stóru hlutverki í myndinni.
Það er mikil tilbreyting í þessari
kvikmynd sem fer með áhorfandann í
einstakt ferðalag á framandi slóðir.
Heiða Jóhannsdóttir