Alþýðublaðið - 13.10.1934, Side 3

LAUGARDAGINN 13. OKT. 1934,
ALt>ÝÐUBLAÐ!S
Ökeypis skólabækur.
Eftir Pétur G. Guðmundsson.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
DAQBLAÐ og vikublað
ÚTGFANDI:
ALÞÝÐUFLOK FJRINN
RITSTJÖRI:
F. R. VALDEiviAR SSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 — 10.
Símar:
1900: Afgreiðsla, auglýsingar.
IL’01: Ritstjórn (Innlendar fréttir)
1902: Ritstjóri.
1903; Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4!)05: Prentsmiðjan.
Ritstjórinn e til viðtals kl. 6—7.
Ríkisútgáfa
skólabóka.
FRUMVARP til laga um ríkisút-
gáíu skólabóka er tvímæla-
laust eitt af merkustu stjórnar-
frumvörpum, sem nú liggja fyiir
þingi.
Frumvarpið' gerir ráð fyrir pvi,
að rikið taki í sinar hendur út-
gáfu áílm þeirra bóka, sem not-
aðar ©ru við kienslu í barnaskól-
um. Otgáfustjórn skipuð prömf
ur mönnum annast framkvæmidir.
Fræðíslumáiastjóri er formaður
útgáfuBtjómar, en meðstjórnend-
ur hans eru tiln-efndir til þriggja
ítra í |S(ejnín, annar af Sambandi ís-
lenzkra barnakennara, ein hin'n af
kenslumá I aráðherra. Otgáfustj órn
er oig heimiit að gefa út bækur
fyrir framhaldsskóla.
Frumvarp petta er fraim k-omið
af peim ástæöum fyrst og fremst,
að skólab-ækur eru óhóflega dýr-
ar og ekki ætíð til pieirra vandað
slem vera bæri. Verðlag bókanna
á að Læk-ka, af peim ástæð-um,
að tii piess er ætiast, að rMð
ieggi útgáfunni 8000 kr. styiik
. á ári fyristu 6 ániin, og enn frem'-
ur af pví, að skóiastjórum verður
gert að skyldu að annast útsöiu
Skólaganga barina er mjög til-
fin-nanlegur útgjialdaauki hjá fá-
tækum foreldrum, en pau útgjöild
ertu fyrirskipuð með lögum um
skólaskyldu barna.
Þeim, sem sörndu og settu lög
um fræðslu barna (nr. 40, 1926),
hefir verið pað ljóst, að trygging
v,arð að vera til fyrir pví, að
framfærendur barna greiddu eðá
gætu g-reitt kostnað af lögboð-
inni skóiagöngu. Þeim h-efir líka
verið pað ljóst, að vöntuin slíkrar
tryggingar mátti iekki bitna á
börnunum. Þeir setja pví í lögin
ákvæði, sem tryggir gneiðslu
kostnaðar af skólagöngu, pótt
framfærendur séu ekki gjaldfær-
ir, og íögin leggja skó lanefndum
á herðar, að gera nauðsynlegar
ráðstafanir í pví efni. •
í 28. gr. laganna segir: „Hún
(skólanefíndin,) ... hefir eftirJit
bókanna hverjum í sínum skóla,
gegn mjög lágum útsölulaunuim.
í greinargierð fmmvarpsins er
pví haldið fram, að verð peirra
bóka, siem hverjiu batini er ætiað
að nota á skólaárunum, nem-i alt
að 70 kr. Þetta er skattur, sem
mörgum fátækling hefir neynst
örðugt að riísa undiir, enda vissa
fyrir, pví, að mörg böirn hafa ekki
haft pær bækur undir höndum,
siem imeð purfti, á skólaárunum.
Víjst ier pað, að hægt verðiur að
lækka pennan skatt mikið, og er
pað gleðiefni, en óumflýjanlegt
vepðiuir, að sjá svo til, að fátæk-
ustu börnin fái ókeypis bækuf.
Uppeldismáiin er-u einhver
m‘estu vandam-ál pjóðanna, skói-
arnir annast pau mál nú meiir og
mieir, en einn stærsti iiðurinln í
starfi pieirfia er bókl-egt nám. Af
piessium sökum er pað, að telja
ber pað til mikilla og góðra tið-
inda, pegar með alvör-u er að pví
gengið, að tryggj-a skólunum
góðar og ódýrar kensiubækur.
S.
með skólasókn skólaskyldra barna
o-g a-nnast um að pau geti fengið
nauðsynlegar bækur og áhöld eft-
ir pvi, sem fræð,s 1 umálastj órnin
ákveður."
I erindisbréfi fyrir skólanefndir,
siem fræðslumálastjórnin síðan
gaf út, og setur ákvæði um skyld-
lir skólanefnda, er petta ítrekað
með skýrari orðum. I 8 gr. er-
indisbréísins stendúr:
„Hún (s-kólanefndin) annast um
að börnin geti fengið pær bækur,
sem nota parf við kensluna, og
sér um útvegun á nauðsynleguim
kensluáhöidum og öðru, sem til
piess parf, að kiensian geti borið
góðan árangur."
En mieð hvierjum hætti á skóla-
nefnd að annast petta, og í hverju
er trygging fyrir grieiðslu fólg-
in?
Það er hvort tveggja befum
orðum sagt í 12. gr.. laga um
fræðsiu bama, -nr. 40, 1926:
Svieitarsjöður, eðia bæjarsjóður,
skai gieiðia pann kostnað, sem
leiðir af lögboðinni skólasókn, og
framfærandi getur ekki staðist
fyrir fátæktar sakir. Og pegar
swo stendur á, skal friamfærandi
senda skólanefnd umsókn um
gneiðslu úr sveitar- eða bæjar-
s-jóði, og skólaniefndin á að aug-
lýsa áriliega á hvaða tima pær urn-
•sóknir skuli vera komlmajr í henn-
ar hendur. Með öðrum orðum,
hún á, með opinbem auglýsingu
á hverju ári, að mi-nna fátækling-
ana á penna rétt pieirra og leið-
beina peim um iað sækja um
penna styrk í tæka tíð. Þetta
er vitanlega nauðsynleg trygging-
arráðstöfun í lögunum, pvi al-
mienningur pekkir ekki lög niema
að litliu leyti, en vanp-ekking á
lögum má ekki varða réttinda-
missi í piesisu falli.
Ég set hér tilvitnaða lagagrein
orðrétta, svo en-gimn geti efast
um að ég fer með rétt mlál:
„Geti framfænandi barns á lög-
skipuðum skóJaaldri fyrir fátækt-
ar sakir ekki staðist kostnað pann,
er leiðir af Jögboðinni skólasókn
pes-s eða fræðslu, skal sá kostn-
aðlur greiðast úr sveitarsjóði (bæj-
arsjóði) sem önnur gjöld til skóla-
halds. Umsókinir iuim slíkar
greiðslur skulu kom'nar til skóla-
nefndar á peim tfma, er hún sjálf
ákveður og auglýsir í 1-ok hvers
skólaárs.“ i
Nú vil ég spyrja: Hvar hefir
skólaniefnd Reykjaví|kur auglýst1,
í vor eða sumar, að- hún tæld á
móti wmsóknum um styrk úrbæj-
arsjóði til gneiðslu skólakostnað'-
ar barna1
Ég hefi hvergi orðið pessarar
auglýsi-ngar var. Ég verð pvi að
halda pví fram, meðan ég fæ ekki
annað sannað, að hún hafi enga
aiuglýsingu gefið út um petta.
I sambandi við petta hlýtur að
rísa önnur spurning: Getur skóla-
mefnd, mieð pví að svíkjast um að
inna af hendi lögboðið skyl-du-
starf, svift fátæklinga rétti ti-l
styrks úr bæjarsjóði, pegar fé-
leysi hamlar peim að v-eita börn-
um sínum lögboðna fræðslu?
Þessari spumingu verður af-
dráttarl-aust að svara neitandi.
Enda pótt skóianefnd hafi ekk-
ert auglýst um petta, getur hver
framfærandi bams, á hvaða tílma
sem er, sent skólanefnd umsólrn
um nauðsynlegar bækur og á-
höld, vieg-na skól-agöingu bams
síns, ef hann telur sig ekki hafa
tefni á að kaupa pessa hluti sjálf-
ur. Skólaniefnd er s-kylt að felia
úrskurð um umsóknina og veita
hið umbeðna, ef ótvíiræð pörf er
fyrir h-endi.
Veittur styrkur í pessu skyni
telst með skólahaldsikostnaði og
v-erður á engan hátt talin-n piggj-
anda til skuldar.
Pétw G. Guomiimlssnii'
Halldór Kiljan Laxness.
Bomholt pjóðpingm-aður hefir
skrifað langa grein í „Socialdem-o-
kra>ten“ um bók Kilj-ans „Salka
Valka.“ Segir hann, að pessi
skáldsaga standi jaMætis evrop-
iskum bókmentuim.
Mngseilir svivirtir.
Enn hafa Þingvellir verið svf-
virtir, en ekld í petta sinn af
„kommúnistum“, heldur af meiri
hluta pingvallanefndar, peim
Mag-núsi Guðmundssyni fyrv-er>-
andi ráðherra og Jakobi Möller,
fyrverandi bankaeftirlitsmanni. —
Báðir pessir menn hafa 1-eyft Jó-
hanni bónda Kristjánissyjni í Skóg-
arkoti að reisa nýbýli á frið-lýsta
landinu á Þingvöllum, par sem
skógur og landslag er ei'nna feg-
urst og tilkomumiest. Það á að
rífa skóginn upp með rótum, par
s-em býlið ’á að standa og á
stóru svæði umhverfis pað, pveít
jbfan í gildandi 1-ög og reglur um
friðun Þingvalla. ■
Er oriðið svo pröngbýlt á Is-
landi, að nauðsynliegt sé að ryðja
skógi af stóru svæði undir býli,
á friðlýstu landi og par að auki á
hrauni, sem er óhæft til tún-
ræktar?
Er alpingi ánægt pieð að trún-
aðarmenn pess í Þingvallaniefind-
inni, Magnús Guðmrmdssoin og
Jakob Möller, brjóti lög og regl-
ur um friðun hins foma ping-
staðar, sem pað fól peim að láta
halda í heiðri?
Em- peir Magnús og Jak-ob að
verðlauna penna Jóhan|n- fyrir
pað, að ha-nn sveikst um að
leggja niðúr sauðfjáíbúskap á
friðlýsta liandinu, ep fyriT að
hætta við sauöðféð voru honum
boigaðar 9000,00 kr. Fyrverandi
Þinigvailanefn-d sýndi h-oinum pá
hlífð að reka hann ekki tafariaust
í burtu af friðlýsta svæðinu, eftir
að hann varð ber að svikunum.
Jarðrask og skógarrif, sejn
Magnús o-g Jak-ob hafa leyfi að
gert yrði á Þingvö-llum, verður
ekki afmáð fyr en eftir marga
áratugi, og er að p-essu leyti
v-erra en kommúnistam-erkin, siem
slett var á Ahnaninagjá í sumar.
Getur alpingi látið afskiftalaust
að umhverfi hins foma heiimilis
pess sé svívirt, án pess að gena
iláÖBtafanir til að afstýra pví?
G. D,
I
Kventélao FrikirKjosafnaðarins i ReykjaviR,
HLUTAVELTA
snnnudaginii 14. þ. ns, kl. 5 síðdegis fi K.-R,-húsinn.
Af öllu því, sem þar er í boði, má nefna:
Kol í tonnatali. Saltfiskur í skippundum. Hveiti. Kjöt í kroppum. Niðursuða. Öll hugsanleg matvara. Glervörur. Kaffistell.
Ávaxtastell og mörg fleiri búsáhöld. Feiknin öll af góðum og gagnlegum fatnaði. Skófatnaður. Legubekkur. Rúmstæði
með fjaðradýnu. Bílferðir Bíómiðar, Farseðill til Akureyrar og margt, margt fleira.
Hl|6ðlærasláttur alt kvöldið!
Inngangur 50 aura.
Drátturinn 50 anra.
Styðjjið gott málefni!