Morgunblaðið - 29.07.2000, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 29. JÚLÍ 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Bill Clinton Bandaríkjaforseti varar Palestínumenn við
Einhliða yfírlýsing
væri „mikii mistök“
Jcrúsalom. AP, AFP.
BILL Clinton Bandaríkjaforseti
segir að það væru „mikil mistök“ af
hálfu Palestínumanna að lýsa ein-
hliða yfir stofnun sjálfstæðs ríkis,
svo sem þeir hafa hótað að gera. Lét
Clinton þessi orð falla í viðtali við
ísraelska sjónvarpsstöð.
„Ég held að það væru mikil mis-
tök að ráðast í einhliða aðgerðir og
snúa baki við friðarumleitununum,
og ef svo fer mun það hafa áhrif, ekki
aðeins hér, heldur um allan heim,“
sagði Clinton þegar hann var spurð-
ur um hótanir Yassers Arafats, for-
seta heimastjórnar Palestínumanna,
um að lýsa einhliða yfir sjálfstæði.
Arafat hefur sagt að Palestínu-
menn séu reiðubúnir að gefa út
einhliða yfirlýsingu 13. september,
en deiluaðilar fyrir botni Miðjarðar-
hafs hafa sjálfir gefið sér frest þang-
að til til að komast að endanlegu
friðarsamkomulagi.
í sameiginlegri yfirlýsingu sem
Israelar og Palestínumenn gáfu við
lok friðarviðræðna í Bandaríkjunum
nýverið segir m.a. að þeir geri sér
grein fyrir mikilvægi þess að „forð-
ast einhliða aðgerðir sem gera fyrir-
íram út um viðræður." Arafat hefur
síðan þá ekki svarað beinum spurn-
ingum um frestinn til 13. september.
Ríkisstjórn Ehuds Baraks, for-
sætisráðherra Israels, hékk á
bláþræði í gær þegar utanríkisráð-
herrann, David Levy, ítrekaði hót-
anir sínar um að segja af sér í mót-
mælaskyni við þær tilslakanir sem
Barak hafi gert í friðarviðræðunum í
Bandaríkjunum.
„Ég er enn í stjórninni, en ég mun
taka ákvörðun um framhaldið eftir
fund með forsætisráðherra á sunnu-
dag,“ sagði Levy. Vantrauststillaga
gegn stjórninni verður rædd á þing-
inu á mánudag, en Levy hefur ekki
viljað segja hvaða afstöðu hann taki
þá.
Þrír flokkar hættu þátttöku í
stjórn Baraks áður en hann hélt til
Bandaríkjanna, og segja fréttaskýr-
endur að ef Levy verði á brott ásamt
flokksbroti sínu muni það flýta fyrir
því að boðað verði til kosninga.
Gúsínskí sag'ður
hafa samið við
stjórnvöld í Kreml
Moskvu. AFP.
RÚSSNESKIR fjöl-
miðlar sögðu í gær að
fjölmiðlajöfurinn Vla-
dímír Gúsínskí hefði
samið við stjórnvöld í
Krernl um að hann
myndi hætta að hafa
afskipti af rússnesk-
um stjórnmálum gegn
þvi að saksóknarar
hættu við ákæru á
hendur honum.
Dagblaðið Nezavíss-
ímaja Gazeta, sagði að
„samkvæmt þessu
hneykslanlega sam-
komulagi á Gúsínskí
að búa í kyrrþey er-
lendis, njóta hagnað-
arins af fjölmiðlafyrirtækjum sín-
um í Rússlandi, en forðast að
skipta sér af stjórnmálunum".
Gúsínskí, sem á fjölmiðlafyrir-
tækið Media-Most, var haldið í
fangelsi í þrjá daga í júní vegna
rannsóknar á meintum fjársvikum
hans í tengslum við einkavæðingu
sjónvarpsstöðvar í Pétursborg. Til-
kynnt var í fyrradag að mál hans
hefði verið fellt niður vegna skorts
á sönnunum.
„Sakamálið á hendur Gúsínskí
snerist aðeins um stjórnmál, það
að draga úr áhrifum fjölmiðla
stjórnarandstöðunnar, og efna-
hagsmál, það að end-
urúthluta eignum,"
sagði Nezavíssímaja
Gazeta.
Gúsínskí veitt
„friðhelgi“
Viðskiptadagblaðið
Vedomosty sagði að
rússnesk stjórnvöld
hefðu veitt Gúsínskí
„friðhelgi" til að sefa
áhrifamikla
kaupsýslumenn fyrir
fund þeirra með Vla-
dímír Pútín forseta í
Kreml í gær. „En
þessi friðhelgi kann
að reynast dýrkeypt,“
bætti blaðið við. „Þetta getur ann-
aðhvort verið spurning um að ríkið
fái hlutabréf Media-Most í NTV
[sjónvarpsstöð í eigu Gúsínskís]
eða að fjölmiðlar Media-Most fari
mýkri höndum um stjómvöld í
Moskvu.“
Dagblaðið Segodnja, sem er í
eigu Media-Most, sagði ekkert um
hvort Gúsínskí hefði samið við
stjórnvöld í Kreml. „Þetta líkist
ríkisbrambolti: kaupsýslumaður er
beittur þvingunum, eignir hans
gerðar upptækar og honum er ógn-
að. Og að lokum er sagt opinskátt
við hann: ef þú hegðar þér illa
hefst þetta aftur,“ sagði Segodnja.
Fjölmiðlar Gúsínskís höfðu
gagnrýnt Pútín og stjórn hans og
margir töldu því að rannsóknin á
máli hans væri liður í því að skerða
málfrelsið í landinu. Talsmaður
bandaríska utanríkisráðuneytisins
fagnaði því að málið var fellt niður.
„Með ásökununum á hendur Gús-
ínskí virtist dómskerfið hafa verið
misnotað til að hrella þá, sem hafa
gagnrýnt stjórnina, og ógna þeim,“
sagði talsmaðurinn.
Pútín reynir að draga
úr spennunni
Um það bil 20 viðskiptajöfrar
ræddu við Pútín í Kreml í gær og
markmiðið með fundinum var að
draga úr spennunni í rússneska
viðskiptalífinu vegna rannsókna
skattalögreglunnar og saksóknara
á meintum efnahagsglæpum auð-
kýfinga sem sölsuðu undir sig rík-
iseignir með vafasömum hætti í
forsetatíð Borís Jeltsíns.
Fréttastofan Interfax sagði að
Pútín hefði sagt við viðskiptajöfr-
ana að rannsóknirnar á málum
þeirra væri þeim sjálfum um að
kenna. „Við þurfum að ræða hvað
beri að gera til að samskipti okkar
verði lýðræðisleg og gagnsæ,"
hafði fréttastofan eftir forsetanum.
Stjórnmálaskýrendur töldu ólík-
legt að fundurinn dygði til að koma
samskiptum stjórnvaldanna og við-
skiptajöfranna í eðlilegt horf.
„Rússneskir kaupsýslumenn
hafa fylgst ráðvilltir með því
hvernig stjórnin hefur fært vald-
beitinguna frá Kákasushéruðunum
yfir á efnahagssviðið,“ sagði Pjotr
Mostovoi, formaður Hringborðs
rússneskra fyrirtækja. „Löggæslu-
stofnanir eru að reyna að sanna að
þekktustu fulltrúar viðskiptalífs-
ins, stærstu fyrirtækjanna sem
framleiða um helminginn af allri
þjóðarframleiðslu Rússlands, séu
stórglæpahyski."
Gúsínskí var ekki á fundinum
þar sem hann dvelur nú með fjöl-
skyldu sinni á Spáni. Athygli vakti
að auðkýfingnum Borís Berezovskí
var ekki heldur boðið á fundinn.
Berezovskí hefur sakað Pútín um
að stórskaða efnahag Rússlands
með því að eyðileggja stærstu
fyrirtæki landsins.
Kvenvænar
herþotur
Lundúnum. Morgunblaðið.
NÝJAR hljóðfráar Eurofighter-
herþotur, sem teknar verða í notk-
un í ágúst á næsta ári, hafa verið
hannaðar með það að markmiði að
auðvelda kvenflugmönnum að
fljúga þeim, að sögn Lundúna-
blaðsins The Times.
Einnig hefur búningurinn, sem
flugmenn Eurofighter-þotnanna
klæðast, verið lagaður að kven-
líkamanum og stýrisklefa þotn-
anna hefur jafnframt verið breytt
til þess að gera hann þægilegri í
notkun fyrir konur. Stýritæki og
pinnar í flugstjórnarklefanum hafa
verið gerð kvenvænni með því að
gera þau léttari í notkun. Hjálmur
flugmannanna hefur verið endur-
hannaður með tilliti til kvenna og
framleiddur úr lóttari efnum með
breyttum þyngdarpunkti til þess
að aðlagast minni höfuðstærð.
Enn sem komið er fylla einungis
karlmenn hóp þeirra bresku flug-
manna sem fljúga Eurofighter-
þotunum en ekkert þykir standa í
vegi fyrir því að konur geti nú
slegist í hópinn.
Gúsinskf ræðir við
fréttamenn.
Reuters
Arafat myndar sigurmerki með fingrunum á fundi með stuðnings-
mönnum sfnum í borginni Ramallah á Vesturbakkanum þar sem
honum var fagnað sem hetju eftir heimkomuna frá Camp David.
Arafat verð-
ur að velja
eftir Amos Oz
© Amos Oz 2000
Ég sit við sjónvarpið í dagstof-
unni, sé Arafat fagnað sem hetju
við heimkomuna á Gaza og það
fyrir að hafa hafnað friði við ísra-
ela. Allt Gaza-svæðið er þakið fán-
um og vígorðum þar sem hinn
„palestínski Saladín" er hylltur.
„Velkominn heim, Saladín okkar
tíma,“ er skrifað á veggina. Ég
horfi, þögull, agndofa, og get ekki
annað en rifjað upp að Saladín sol-
dán lofaði arabísku þjóðinni að
hann myndi ekki semja við heið-
ingja, hann myndi stráfella þá og
fleygja þeim í hafið. Ég sé Arafat í
herbúningi. Þetta er Arafat
klæddur eins og Che Guevara og
hylltur eins og Saladín; hjartað
flökrar í brjósti mér.
Þegar árið 1967 var ég einn af
örfáum ísraelum sem hvöttu til
þess að deilan yrði leyst með
tveimur nágrannaríkjum, með
Jerúsalem sem höfuðborg beggja,
með gagnkvæmri viðurkenningu.
Síðan þá kom þjóð mín fram við
mig í mörg ár sem svikara. Börnin
mín voru svívirt í hvívetna í skóla,
sökuð um að vera börn manns
sem vildi falbjóða föðurland sitt.
Og eftir öll þessi erfiðu ár fór
Ehud Barak til Camp David í því
skyni að bjóða þá lausn sem ég
spáði fyrir um það bil þrjátíu
árum.
Ég staldra við til að hugsa. Ég
minnist þess að í gamla daga hefði
einn símklefi nægt til að hýsa allt
þjóðþing þeirra Israela sem börð-
ust fyrir friði. Hægt var að telja
okkur á fingrum sér, örlítinn
minnihluta meðal minnihluta. Nú
er allt breytt. Rúmur helmingur
þjóðarinnar stendur með okkur.
Og samt segja Palestínumenn
nei. Þeir halda því til streitu að
þeir hafi „rétt til að snúa aftur“,
þótt við vitum öll að hér um slóðir
er „rétturinn til að snúa aftur“
arabískt veigrunarorð fyrir út-
rýmingu ísraels. Arafat krefst
ekki aðeins réttarins til að stofna
Palestínuríki, réttar sem ég styð
heilshugar. Núna krefst hann
þess að palestínsku útlagamir fái
að snúa aftur, ekki aðeins til Pal-
estínu, heldur einnig ísraels, sem
verður til þess að lýðfræðilega
jafnvægið raskast og Israel breyt-
ist í arabaríki 26. aldarinnar. Þeg-
ar öllu er á botninn hvolft eru til
margar milljónir Þjóðverja sem fá
aldrei að snúa aftur til fyrri heim-
kynna sinna í Póllandi, Austur-
Prússlandi eða Súdetalandi.
Palestínumenn eiga rétt á eigin
ríki, frjálsri og sjálfstæðri Palest-
ínu. En vilji þeir einnig fá ísrael
ættu þeir að vita að ég er tilbúinn
að verja land mitt; gamall friðar-
sinni sem er tilbúinn að berjast
fyrir því að ísrael lifi af. Ég tel að
þetta verði síðasta tækifærið: Pal-
estínumenn þurfa að velja hvort
þeir vilji nýjan Saladín eða beita
sér fyrir friði í fullri einlægni.
Tímabært er fyrir Arafat að
ákveða hvort hann vilji að í sög-
unni verði hans minnst sem Pols
Pots eða Nelsons Mandela. Hann
getur ekki verið hvor tveggja.
Höfundur er (sraelskur
rithöfundur.
i
-
m