Alþýðublaðið - 16.10.1934, Blaðsíða 1

ÞRIÐJUDAGINN 16. okt. 1934.
XV. ÁRGANGUR. 299. TÖLUBL.
DAQBLAÐ OG VIKUBLAB
eTeSPASDli
£i>fBDPLOIIOIlNN
Samfylkingartilboð Einars Olgeirssonar
til Alpýðuf Iokksf oring J anna
um Matjessíldarsamlagið
Haan barðii t fyrir stofnnn samlagsins fi von
nm [að græða sjálfur 165 pdsund krénnr.
INóVeMBER í íyrra var Einar
Olgeirsson og nokkurir flieiri
kommúinistar settir u;ndir landi-
náðaákæriu aí Magnúsi Guð-
mundssyni þáverandi dómsmála-
ráðherra. Einar Olgeirsson og
Verklýðsblaðið kallaði þetta sem
von var fasistiska ofsókn af
hálfu ríkisstjórnarinnar.
Réttarrannsókn í þessu máli
stóð fram yfir nýjár. Þegar hún
stóð sern hæst, kom Einar 01-
geinsson til fulitrúa iögreglu-
stjóra, sem hafði íannsókrina með
höndum, og kvaðst nú hafa verið
Káðinn af hinni fazistisku .ríkiSsi-
stjórn Ásgeirs Ásgeirssonar >og
Magnúsar Guðmundssonar til
þess að fara sem sendimaður
stjórnarinnar til Póllands í trún-
aðaierindum hiennar. Þyrfti hann
jrví að fá leyfi lögregiustjóra til
að sigla, þar sem hanrí var und-
ir opinberri ákæru fyrir landráð.
Honum var veitt leyfið til sigl-
ingarinnar, þar sem hann skí'rk
skotaði mjög til pess að hann
færi ferð sína í erindum stjórnr
arinnar.
Um sama leyti og Einar, sigldu
þieir Gisli Sigurbjömsson, Laugi
landi og Jóhaun alþingismaður
í Eyjum allir á kostnað íslenzka
rikisins og siem opinberir sendi!-
menn þiess.
I þessari för siiinni í erindum
hinnar íazistisku islenzku stjórn-
ar, komst Einar til „hins faziist-
iska Póllands" og komst þar í
ky-nni við noikkra síldarkaupmienn,
sem voru fúsir t-il að kaupa síld
frá Islandi.
Ginar heildsali sér tæbifæri
til 8ð græða 165 púsnnd
Þá fór fyrir Einari Olgeirssyni
svipað og oft áður befir orðið um
opinbera ijslenzka siendimenln
Lauga landa og fleiri slíka: heild-
salinn og spekúlantinin kom upp
í honium. Hann sá stórkostlegt
tækifæri til að gnæðia peninga,
ekki fyrir íslenzka rikið, sem
sendi hann, beldur fyrir SJÁLF-
AN SIG.
Hanin fékk þá hugmynd að niota
tækifærið til að gera sjálfur
samininga um síldarkaup við hina
pólsku fazista og stinga ágóÖan-
|um í sitnn vasa. Hanin batt þetta
fastmælum við pólsku fazistana
og brá sér sfðan til Moskva til
að sannfæra húsbændur sína um,
EINAR OLGEIRSSON
að hann væri á „hinni réttu
línu.“ '
Hanin gekst fyrir því, að verzl-
uinarmaður hér í þænum var
sendur til Póliands, tiil þess að
selja síld fyrirfram. Sendimaður
Einars kom heim aftur með stór-
an samning. Pólverjar vildu
kaupa 40 000 til 60 000 tunnur
af sild, eftir því sem innfiutní-
ingsleyfi og t-olla-ívilnanir fengj-
ust í Póllandi. Síldina átti að
geyma í kælihúsum erlendis,
sumt fram í apríhnánuð næ-sta
ár, og kaupendur að greiða hana
við móttöku íneð 30 shillings
tunnuna. Þar frá átti svo að
draga flutningskostnað, kæli-
húsaleigu og að auki 21/2 shillings
eða um tvær krónur 75 aura á
tunnu til Einars og félaga hans,
eða allt að eitt hundrað sex-
tiu og fimm þúsund krónur
Skilyrði fyrir þessu voru þau,
að engiin öinnur sfld yrði flutt
til Póllands.
Einar berst fyilr sildar-
samlagino.
Eiinar iog félagar hans áttu
enga síld og höfðu engin vö-ld
til þess að lögbjóða ieiinkasö'lu.
Fóru þeir því á stúfana til þiess
að fá útgerðarmenin til þ'ess að
stof-na síld-arsamlag og ríkisstjórn-
ina til þ'ess að veita samlaginu
eiinkasölu á léttverkiaðri saltisílld.
Eimar vann að þessu af sínum
mikla dugmaði.
Það var ©ngu líkara en alheims-
byltiing stæð fyrir dyrum. Eng-
inn sem átti síldarfleytu eða e’in-
hver áhrif gat haft um lagasetn-
iingu um einkasölu, hafði frið fyr-
ir hio-num dag eða nótt, á mieðan
á þiessu stóð. Hér var um það
að ræða, að bjarga síldarútveg-
inúm — auðvaldsskipulaginu —
og Einar vann að þessu ötul-
legast allra, enda ætlaði Einan
og félagar hans að taka fyrir
þetta viðvik alt að eiti hundrad:
spxtífA >og fismm púsumitr króna
•ecm svipada upphœa og Jakob
Möller, fékii í lapgi í nia ár,
Einar gek;k á milli ráðamanna
Alþýðúfliokksins til þess að fá
hjálp þeirra. Hann elti þá á römd-
um, svo að þeir höfðu hvergi
frið fyrir ho-num. Hann hljóp þá
upp á götunni, sat um þá á
kaffihúsum og tróð sér inn á
fl-okksfundi þéirra, ekki tii að
skamma þá fyrir svikin við v-erka-
lýðinn, heldur til að sannfæra
þá um það, hve sjálfsagt og rétt
væri að stofnia síldansamlagið og
gefa því einkasöluréttindi. Hamn
beimsótti auk þess Ásgeir Ás-
geirsson forisætsráðherra, til þ-ess
að fá liðveiizlu hans, ráðgerði
jafnvel að lieita á náðir Magnúsar
Guðmundssonar fyrv. atvinuu-
málaráðherra.
Ei-nar hóaðíi saman öllum þeim
útgerbarmöinnuni', sem han-n gat
náð til, oig sat fundi með L-ofti
í Sandgerði, Sveini B'eniediktssyni,
Ásgeiri Péturssyni, Fiinni Jóns-
sy-ni og ýmsúm öðrutm. s-em ann-
ars erlu ekki taldir tæ-kir á -siellul-
fundi.
En þegar 1-oksins kom að þvi
að stoína samlagið, barr það við,
sem Ei-nar haföi ekki órað fyrir,
að útgerðannienn vildu hafa s.inn
gróða sjálfir, og sáu enga á-
stæðu til að kaupa Einar 01-
geinssom ti-1 að skrjfa lofgreiinar
um Samlagið í Verklýðsblaðíð.
Var samlagiö síðan stofnað á
Siglufirði.
Síldarsamlagið var stofnað, en
þegar farið var að skoðia samn-
i-ng Einars vildi stjórn samiagsins
ekki samþykkja ha-nin. Bæði þóttu
umbio-ðslauniin aJt of há og ©ins
þóttu ýms önnur skilyrði óað-
gengileg. SamJagið fékk s-amiri-
ingamann Einars til að fara ut-
an á ný og í þetta sinin fyriir
. samlagið, Nýr samirnimgur var
gerlður, miklu hagikvæmari en
saminingur Einars og fyrir hanin
greitt í umb'oðslaun TÍU ÞOS-
UND KRÓNUR að viðbættum
simakostnaði. Auk þess er síld-
in nú öil geymd hér á landi
þangað til hún v-erðúr flutt út.
Sparaðist við þetta hv-orutv-eggja
stórfé, og hefði mátt búast við
að Einar gledd-ist af þess-u, en
það brást. [. j
Einar beiidsali refðist SflkuÐDm
Við þetta gerbreyttist afstaða
Eiinars Olgeirss-onar og VerklýÖs-
blaðsins til síld-arsamlagsins, -eiins
og við var að búast.
Frh. á 4. síðu.
Gengur Þýzkaland aft-
ur i Þjóðabandalagið ?
Efnahagslegt hrnn aA ððrnm kostl.
EINKASKEYTI TIL ALÞÝÐUBL.
KAUPMANNAHÖFN í morgun.
RÁ LONDON er shnað, að
Daily Mail hafi birt langa
grein eftir Randolph Churchill,
son hins þekta enska íhaldsmanins,
Winston Churchill, þar sem skýrt
er frá þvf, að Þýzkaland muni
aftur ganga í Þjóðabandalagið,
svo fljótt sem unt er, eftir að
þjóðaratkvæðagreiðslan hefir far-
dð fram i Saarhéraðinu í janúar
f vetur.
Graiinin hefir vakið mkla at-
hygli, þar eð það er alment kun-ni-
ugt, að Randolph Churchiil stend-
fúr í sambandi við þýzka nazista
og er auk þess nýbominn iúr
Breytinoarnar ð
frðnskn stiórninni
Laval uíaimkisráðherra.
PIERRE LAVAL
LONDON í gærkveldi. (FO.)
Laval hefir verjd tUmfmJw' ut-
anjiki&páðherm Frakklands í stað
Barthou.
1 dag áttu þeir viðræður, Bie-
nes, utanríkisráðherra Tékkósló-
vakíu, og Laual, um hugsanliegar
afleiðingar af morði Alexanderls
bonungs. Benies fer frá París til
Belgrad, en þar stendur fyrir. dyr-
um fundur fulltrúa Litla Banda-
laigsins,
Á því, slem á þeim fundi kann
a*ð gerast, veltur það, hn-ort bana-
skot Alexanders k-onungs h-efir
svipaðar afl-eiðingar og skotin,
sem rið'-u a)í[ í Sieriajievo 1914. Ráð
þeirra Bienes og Laval eiú sögð
miða að því að milda þær æsing-
ar, sem konungsmorðið- hefir
valdið, og draga úx þ-eim get-
sökum, sem sfðan h-afa verið gerð-
ar í garð borgara ýmissa rikja.
Þó eru engin Rkindi talin til að^
til ófriðar lexði.
kynnisför til Þýzkalands, þar
sem tekið var á móti honutn af
æðstu leiðtogum nazista, meira
að segja Hitler sjálfum.
Greinarhöfuindurinn dregúí
enga dul á hið innra ástand
Þýzkalands og þá hræðilegu
siúndrung, sem þar er rfkjatidi.
Niðurstaða hans er sú, að Þýzkæ-
land eigi ekki nema um tvent að
velja: Efnahagslegt hrun- eða
samvinnú við Evrópu.
STAMPEN,
ðtti við borgara
styrjðld í Júgóslavía.
EINKASKEYTI TIL ALÞÝÐUBL.
KAUPMANNAHÖFN i morgun.
JÓÐERNISSAMBÖNDIN í
JOGOSLAVÍU hafa gefið út
sameiginlegt ávarp til þjóðar-
innar, þar sem sagt er, að koní*
ungsmorðinginn hafi verið keypt-
úr af erlendum mönnum, s-errí
gerðu sér vonir um það, að dauði
konungsins rnundi hafa nýtt
bræðrastrið í flör með séír í Júgð*
slavítu og eyðileggja iciningu þjóð-
arinnar. 1 *
Ávarpinu lýkur með áskorúrí
til þjóðarinnar um að forðast alt,
sem geti framkallað i-nnanlandsó-'
eiröir. 1 1 ;
STAMPEN,
Stóðu háttsettir þýzk-
ir Nazistar á bak við
konungsmorðið ?
EINKASKEYTI
TIL ALÞÝÐUBLAÐSINS.
KAUPMANNAHÖFN á laugard.
Frá Júgóslavín er símað: BlaÖiÖ
„Zagreber Morgienblaitt" segir frá
því, að Barthou hafi á ferðalagí
sí-nu í Búkanetst í súmar sagt Ti-
t-ul-escu, utanrí'kisráðh-er.ra Rú-
mena, að hann gæti ekki losað
sig við þá hugsun, að líf hans
mundi fá -sorgleg endal-ok. Titu-
l-escu hafi neynt að fá hann ofan
af þessari hugsun, en Barthou
hafi svarað: „Enn hefir það aldriei
komið fyrir ,að hugboð mitt haf-ij
sviki-ð mig.“
Franska lögr-eglan befir hvað
eftir annað látið fara frarn leit á
meðal vafasams fó.lkjsi í Paris og
Marseillie, sem hugsanlegt væri
að stæðii í isiambandi við ódæði-s-
verkið, síðast liði-nn þriðjudag.
Eítir nýjustú upplýsingum er
morðið ekki verk neins einstaks
manns, heldur u-ndirbúið af fé-
Frh. á 4. síðu.