Morgunblaðið - 09.08.2000, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ_________________________________________________________________MIÐVIKUDAGUR 9. ÁGÚST 2000 33
LISTIR
Hamlet á Hotel Elsinore
KVIKMYJVDIR
Regnboginn
HAMLET ★ ★
Leikstjóri Michael Almereyda.
Handritshöfundur Almereyda,
byggt á leikriti Williams
Shakespeare. Tónskáld Carter
Burwell. Kvikmyndatökustjóri
John de Borman. Aðalleikendur
Ethan Hawke, Kyle McLachlan,
Sam Shepard, Diane Venora,
Bill Murray. Sýningartími 110 mín.
Frandeiðandi Miramax.
Árgerð 2000.
HAMLET Danaprins freistar
kvikmyndagerðarmanna meira en
önnur verk Williams Shakespeare,
reyndar meii'a en flest önnur verk
heimsbókmenntanna. Yfír 50
myndir gerðar á öldinni og ein-
hverjar í framleiðslu. Skemmst er
að minnast Zefferelli-útgáfunnar
frá 1991, með Mel Gibson, tekinni á
Skotlandsheiðum. Gibson hefur
mikla burði og útgeislun sem
hressa uppá raddbeitinguna og
textameðferðina. Útkoman var góð.
Enn betri var kvikmyndagerð
Kenneths Branagh frá ’96, sjálfsagt
slagar hún hátt í þá frægustu, frá
’48, sem var unnin af meistara-
höndum Sir Laurence Olivier.
Ekki var laust við að tvær grím-
ur rynnu á menn er það spurðist
um heimsbyggðina að afþreyingar-
goðið Gibson færi með þetta lykil-
hlutverk leikbókmenntanna, en
Gibson gætir þess að fara ekki með
höfuðið í gapastokkinn. Hafi mönn-
um brugðið við tíðindin af Gibson
er óhætt að fullyrða að þeim hinum
sömu hafi legið við sturlun er frétt-
ist af nýjustu Hamlet kvikmynda-
gerðinni. Ethan Hawke og Kyle
McLachlan í bm'ðarhlutverkunum?
Þetta hlaut að vera brandari. Sem
það og er.
Michael Almereyda, lítt reyndur
handritshöfundur og leikstjóri, hef-
ur fengið þá ágætu hugmynd að
færa atburðarásina til Manhattan
árið 2000. Hamlet (Hawke), er erf-
ingi stórfyrirtækisins Denmark.
Faðir hans (Sam Shepard) fellur
sviplega frá og er líkið tæpast
stirðnað í gröfinni er móðir hans
(Diane Venora), giftist mági sínum
Claudiusi (Kyle McLachlan), sem
tekur yfir viðskiptaveldið. Andi
gamla eigandans svífur yfir vötnun-
um og varar Hamlet við frekari
bolabrögðum frá hendi Claudiusar.
Hamlet, yfirkominn af harm og
hatri, hyggur á hefndir en sækist
ætlunarverkið seint.
Almereyda heldur sig við textann
en klippir mikið út, öfugt við Bran-
agh sem kvikmyndaði verkið í allri
sinni lengd og myndin um 4
klukkustundir.
Útgáfa Almereyda er rösklega
helmingi styttri. Inntak verksins er
þó haganlega framsett í rauðum
þræði og í sjálfu sér er hlutverk
textans þokkalega leyst. Sú hug-
mynd að gera Hamlet að erfða-
prinsi nútímalegs fjölþjóðaveldis og
videolistamanns er einnig frumleg
og á köflum foi'vitnileg. Það sem
plagar afbrigðið er fyrst og fremst
hjárænulegur leikur Hawkes, mélk-
isulegri Hamlet hefur ekki sést á
tjaldinu. Hann spjarar sig að vísu
þolanlega á stöku stað en einræð-
urnar eru virkilega illa fluttar.
McLachlan gerir morðingjann og
illmennið Claudius að snoppufríðu
engu. Ophelia fær illskárri meðferð
í heldur litlausri túlkun Juliu Stiles.
Þeir sem koma með lífsmark inní
kvikmyndagerðina eru fyrst og
fremst Liev Schreiber sem
Laertes, Sam Shepard sem vofan
og Bill Murray er háll Polonius.
Diane Venora tekst einnig að glæða
hlutverk drottningar talsverðu lífi.
Innslögin í hátæknivætt nútíma-
þjóðfélagið (einsog öryggismynd-
bandstökur af vofunni), eru skondin
viðbót við kvikmyndagerðir Ham-
let, en með þeim áberandi göllum
sem hér blasa við, er spurning
hvort ekki hefði betur heima setið
en af stað farið.
Sæbjörn Valdimarsson
Alt og orgel á
hádegistónleikum
Marteinn H. Anna Sigríður
Friðriksson Helgadóttir
ANNA Sigríður
Helgadóttir altsöng-
kona kemur fram á
hádegistónleikum í
Hallgrímskirkju
ásamt Marteini H.
Friðrikssyni dóm-
organista í Reykjavík
á morgun, fimmtu-
dag, kl. 12.
Fyrst leikur Mar-
teinn „Sónötu nr. 2 í
c-moll“ eftir Mend-
elssohn-Bartholdy á
orgelið en síðan syng-
ur Anna Sigríður
þrjú lög: „The Birds“
eftir Benjamin Britt-
en, aríuna „Ombra
mai fu“ úr óperunni „Serse“ eftir
Georg Friedrieh Handel og „Fac ut
portem" eftir Giovanni B. Pergol-
esi. Þá leikur Marteinn sálmforleik
J.S. Baeh, „Vor deinen Thron tret
ich hiermit" og Anna Sigríður „Þú,
Guð míns lífs“ eftir Gunnar Reyni
Sveinsson og „Festingin víða“ eftir
Atla Heimi Sveinsson. Tónleikun-
um lýkur síðan með „Hommage a
Dietrich Buxtehude" sem tékk-
neska tónskáldið Petr Eben skrif-
aði í minningu hins mikla norður-
þýska organista og tónskálds.
Anna Sigríður Helgadóttir
stundaði söngnám við Tónskóla
Sigursveins D. Kristinssonar og
Söngskólann í Reykjavík þaðan
sem hún lauk námi við framhalds-
deild árið 1989. Næstu þrjú árin
sótti hún einkatíma hjá prófessor
Rina Malatrasi á Ítalíu.
Marteinn H. Friðriksson er dóm-
organisti í Reykjavík og stjórnar
Dómkórnum og Kór Menntaskól-
ans í Reykjavík. Auk þess kennir
hann við Tónlistarskólann í Reykja-
vík.
Stelpa sem
stendur si g
BÆKUR
E n d ii r m i n n i n g a r
BARA STELPA
eftir Lise Norgaard. Þýðandi
Sverrir Hólmarsson. Prentun
Norhaven A/S , Viborg Dan-
mörku. PP Forlag 2000 - 333 síð-
ur. Verð 3.480 kr.
BÓKIN Bara stelpa er fyrsti
hluti endurminninga Lise Nor-
gaard, en hún er einn ástsælasti
rithöfundur Dana eftir að hafa
samið þættina Matador fyrir
danska sjónvarpið. Þættir þessir
sem fjölluðu um lítið danskt smá-
bæjarsamfélag fyrr á öldinni nutu
einnig mikilla vinsælda hér á
landi en margar persónur þátt-
anna eru einmitt byggðar á raun-
verulegu fólki sem hún skrifar um
í Bara stelpa.
Sögusvið bókarinnar er dæmi-
gert danskt smábæjarsamfélag.
Þar segir frá uppvexti Lise á
fyrstu áratugum síðustu aldar.
Hún fæddist inn í vel efnaða borg-
arafjölskyldu þar sem dæmigerð
borgaraleg gildi voru í heiðri höfð.
Lise er elst þriggja systkina og
segir frá því af gráglettinni kímni
að faðir hennar hafi séð til þess að
móðir hennar væri ólétt þar til
drengur fæddist í þriðju tilraun.
Það er ljóst að þó Lise sé „bara
stelpa“ er hún í mestu uppáhaldi
hjá föður sínum, en jafn ljóst að
hann þurfti á karlkyns erfingja að
halda til að taka við fjölskyldufyr-
irtækinu.
Sagan er sögð frá sjónarhóli
barnsins og fer vel á því, enda hef-
ur höfundurinn glöggt auga fyrir
þeim smáatriðum bernsku sinnar
sem svona eftir á að hyggja eru ef
til vill helstu mótunaráhrifin í lífi
hennar. En Lise Norgaard var
strax frá unga aldri ákveðin í því
að láta ekki karlmenn skjóta sér
ref fyrir rass á framabrautinni og
átti langa starfsævi sem blaða-
kona á helstu blöðum Danmerkur
og einnig sem rithöfundur. Henni
tókst meira að segja að komast í
bankaráð viðskiptabanka föður
síns en þar höfðu eingöngu setið
karlar fyrir hennar tíð.
Foreldrar hennar og systkini
eru í forgrunni í sögunni ásamt
móðursystur hennar sem að
mestu sjá um uppeldi bamanna.
Einnig koma afar, ömmur og fjar-
skyldari ættingjar til sögunnar,
auk misgóðra barnfóstra og þjón-
ustufólks.
Stéttaskipting er áberandi í
frásögninni og athyglisvert
hvernig Lise gerir sér mat úr
samanburði á fortíð og samtíð,
þeim kröfum sem fjölskylda
hennar gerir til hegðunar og
manngildis. Báðir foreldrar henn-
ar halda fast í gömul gildi og eru
dæmigerð börn síns tíma. Stund-
um gerir Lise það að leik sínum
að endursegja sögur þeirra af
fjölskyldu sinni og láta svo sann-
leikann eins og hún uppgötvaði
hann síðar fylgja með. Þannig af-
hjúpar hún tvískinnung borgara-
legra lífsviðhorfa þeirra á góðlát-
legan máta, viðhorfa sem í
meginatriðum tilheyra horfnum
heimi 19. aldarinnar.
Höfundurinn gerir nábýlinu við
Þýskaland athyglisverð skil í bók-
inni, en hún er sjálf af þýskum
ættum. í uppeldinu var mikil
áhersla lögð á að varðveita virð-
ingu gagnvart þeim þætti upp-
runa hennar.
Undir lok þessa fyrsta hluta
enduminninga hennar er farið að
halla undir fullorðinsár Lise og
hún er orðin margs vísari um eðli
heimsins. Framundan eru átaka-
ár margvíslegra breytinga milli-
stríðsáranna og síðar víðsjárverð-
ir tímar hersetu í Danmörku. Það
er því forvitnilegt að vita hvernig
hinni ákveðnu og úrræðagóðu
Lise reiðir af í næsta hluta, en
fyrri hlutanum lýkur þar sem
henni hefur loks tekist að þvinga
föður sinn til að útvega sér starf
sem blaðakona.
Bara stelpa er skrifuð af lipurð
og einlægni og er hin besta af-
þreying. Þýðing Sverris Hólmars-
sonar er einnig með miklum
ágætum, þjál og á skemmtilegu
máli.
Fríða Björk Ingvarsdóttir
Nýjar bækur
• SIÐFRÆÐI handa Amador er
eftir Fernando Savater í þýðingu
Hauks Ástvaldssonar.
í bókinni er fjallað um hina eilífu
leit að hamingju, frelsi og ást, og
spumingar sem spretta óhjákvæmi-
lega af því frelsi sem maðurinn einn
býr við. Bókin er bæði hugsuð og
skrifuð með æskufólk í huga. Hún
hefur verið gefin út í 30 löndum á 26
tungumálum.
Fernando Savater er kunnastur
spænskra samtímaheimspekinga.
Hann hefur sent frá sér á fjórða tug
bóka, skáldsögur, leikrit, heimspek-
iritog greinasöfn um ýmis málefni.
Útgefandi er Siðfræðistofnun Há-
skóla íslands og Háskólaútgáfan,
sem sér um dreifingu. Bókin er 201
bls., kilja. Verð: 2.300.
Tímarit
• BÓKASAFNIÐ, 24. árgangur, er
komið út. Meginþema þessa heftist
er menntun bókavarða og bóka-
safnsfræðinga, skoðuð er staðan hér
heima og í nágrannalöndunum. Velt
er fyrir sér nýjum kröfum og skyld-
um, hugleiddur er breyttur starf-
svettvangur og hvert við stefnum á
nýju árþúsundi. Einnig eru greinar
um þekkingarstjórnun og breytingu
á hlutverki/starfsumhverfi bóka-
safnsfræðinga og hugleiðingar um
menntun þeirra og hvernig hún hef-
ur þróast. Þrjár greinar eru um
MÁ-nám í Bretlandi og gerð er
grein fyrir efni mastersritgerðar
um upplýsingaleiðir vísindamanna
og öflun heimilda á fjórum íslensk-
um rannsóknarstofnunum.
Þá er rannsóknargrein um notk-
un Netsins og grein urn sameiningu
Bókavarðafélaganna á íslandi í eitt
félag, Upplýsingu - félag bóka-
safns- og upplýsingafræða. Þá er
birt bréf Erlends í Unuhúsi frá Þór-
bergi Þórðarsyni, grein um tré-
skurðarmyndir til bókaskreytingar
o.fl.
Upplýsing - félag bókasafns- og
upplýsingafræða gefur út. Ritstjóri
er Aslaug Agnarsdóttir, bókavörður
á Landsbókasafni Islands - Há-
skólabókasafni. Blaðið er 80 síður
oger til sölu m.a. í Þjónustumiðstöð
bókasafna. Netútgáfa blaðsins er
aðgengilcg á www.bokasafnid.is.
v^mb l.i is
A.LLTAf= GITTH\SA£> /MÝTl
‘TfiaUandsundrið íqjnnt
ttótet Söau SL-saí
miðv. 9. Ú£. ffí. 20.30
Vinsœldir Thailandsferða Heimsklúbbsins fara sívaxandi. Nýr vetrarbceklingur
er ú leiðinni og verður kynntur á fjölbreyttri Thailandskynningu í kvöld, mið-
vikud. Austurlandaferðirnar eru fjölbreyttari en nokkru sinni áður, td. þrenns
konar Thailandsferðir, mislangar og á mismunandi eftirsóttustu staði hins fagra,
fjölbreytta lands: UNDRA THAILAND. STÓRA THAILANDSFERÐIN og
TOPPAR A USTURLANDA. Fyrir atbeina Heimsklúbbsins er Thailand að öðlast
þann sess í hugum ferðamanna, er það veróskuldar sem eitt besta ferðaland
heimsins og það ódýrasta miðað við gœðt Á tœpu ári hafa nœrri 1000 manns
ferðast þangað á vegum Heimsklúbbsins-Príma. Thailand er toppur tilverunnar
á ferðalögum, og nýir samningar Heimsklúbbsins tryggja ótrúleg lifsgœði á
hlœgilegu verði, en sœtamagn er takmarkað og því nauösynlegt að tryggja sér
sœti snemma.
FFundur TfiaiCandsvinaféCagsins á undan Cynningu!
Thailandsvinafélag var stofnað í fýrra, og eru félagsmenn nú hátt á 3ja hundrað. Félagar þess
njóta ýmissa hlunninda og sérkjara, og er tekið við nýjum félögum á félagsfundi, sem haldinn er i
Skála Hótel Sögu á undan kynningunni, kl. 19.00 á miðvikud. -(Þríréttaður kvöldverður og kaffi -
kr. 2000.-pantanir í síma 56 20 400)
Á Thailandkynningunni, sem fylgir í kjölfar fundarins, verða ferðir nýja bæklingsins kynntar í
máli og nýjum myndum frá Thailandi, m.a. kvikmynd. Gestur á fundinum og kynningunni verður
Krisana Paithai, ferðamálafrœðingur frá Ayutthaya, sögu-
frœgasta stað Thailands, sem Heimsklúbburinn býður nú í
fyrsta sinn. Aðgangur er ókeypis, meðan rúm leyfir, og
sérkjör bjóðast i 3 ferðir, þeim sem staðfesta pöntun sína á
kynningunnu
Athvgli skal vakin á því. að Heimsklúbburinn
einn bvður ferðir íþriár fíarlœgar álfur á
Útnefnd í alþjóðasamtökin
EXCELLENCE IN TRAVEL
NETWORK, fyrir frábærar ferðir.
l-tKUASKKIfSTOrAIV
innan við kr. 100 þús.
IEIMSKIÚBBUK INGÓIFS
Austurstræti 17, 4. hæð, 101 Reykjavik, simi 562 0400, fax 562 6564,
netfang: prima@heimsklubbur.is, heimasiða: http://www.heimsklubbur.is