Morgunblaðið - 15.08.2000, Blaðsíða 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 15. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Kaupsamningurinn um
Valhöll á Þingvöllum
Óljóst hvaða
áhrif leigurétt- |
indi hafa á sölu
FRETTIR
Morgunblaðið/RAX
Við Skaftárdal þegar mest var í ánni þar á laugardagskvöld.
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Eldvatn þegar mest var í því fyrir hádegi á sunnudag. I baksýn sést bær-
inn Ytri-Ásar. Fyrir neðan Eldvatn kvíslast áin í Skaftá og Kúðaflját.
Hlaupið
í Skaftá
í rénun
RENNSLI í Skaftá var komið í um
450 rúmmetra á sekúndu um tíu-
leytið í gærkvöldi og hafði þá
minnkað verulega síðan hlaupið
náði hámarki um helgina. Venju-
Iegt flæði í ánni er um 100-150
rúmmetrar á sekúndu. Hlaupið
náði hámarki við Sveinstind neðan
við Langasjú um miðnætti á laugar-
dagskvöld og mældist rennslið þá
rúmlega 1.300 rúmmetrar á sek-
úndu. Flóðið náði hámarki í byggð í
Skaftárdal á sunnudagsmorgni.
Að sögn Snorra Zóphaníssonar,
jarðfræðings hjá Vatnamælingum
Orkustofnunar, er ekki að búast
við því að vatnið flæði yfir þjóðveg-
inn. Það gerðist 1977 í mun minna
Tekinn á 162
km hraða
MAÐUR sem ók á Mercedes
Benz-bifreið var tekinn á 162
km hraða í Þrengslunum á leið
til Reykjavíkur laust fyrir há-
degi í gær. í Þrengslunum er
90 km hámarkshraði. Að sögn
lögreglu á eftir að taka mál
mannsins fyrir, en samkvæmt
töflu sem lögreglan styðst við í
svona málum gæti hann misst
ökuskírteinið í tvo mánuði og
fengið 25 þúsund króna sekt.
hlaupi en verið hefur undanfarna
daga og voru þá gerðar ráðstafanir
gegn slíku, vegurinn m.a. hækkað-
ur. Snorri segir enn mikið vatn í
Eldhrauninu og að það muni halda
áfram að aukast þangað til eðlilegt
rennsli sé komið í ána. Það getur
tekið nokkra daga, segir Snorri,
allt að því út vikuna.
Hlaup hófst í vestari sigkatli
Skaflárjökuls fyrir tíu dögum. Það
náði hámarki á sunnudag fyrir viku
og mældist rennsli J>á 700 rúm-
metrar á sekúndu. Á föstudag tók
áin að vaxa mjög á nýjan leik og að-
faranótt laugardags jókst vatns-
rennsli mjög. Þá var hafið hlaup í
eystri sigkatlinum. Undanfarin ár
hafa hlaup úr kötlunum skipst á og
hlaupið á tveggja ára fresti úr
hvorum katli fyrir sig. Nú falla þau
nánast saman. Hlaupið úr eystri
katlinum var óvenjustórt, enda
langt síðan hljóp úr honum síðast.
SAMNINGUR sá um leigu á lóð
undir Valhöll, sem Jón Thorsteins-
son, prestur á Þingvöllum, gerði við
framkvæmdanefndina, er stóð að
byggingunni, var af Jóni undimtað-
ur hinn 12. júlí 1899. Hinn 12. sept-
ember sama ár var hann svo stað-
festur af stiftsyfirvöldunum yfir
íslandi. Þar segir meðal annars:
„Eg Jón Thorsteinsson prestur í
Þingvallaprestakalli, geri kunnugt,
að eg með bréfi þessu byggi nefnd
þeirri, er nú eða síðar kann að
standa fyrir framkvæmdum við
fundar- og gistihúsið Valhöll, sem
nú er reist á Þingvallalóðareign[]
[l]óð undir nefnd hús og kringum
það eins og hér segir:...Fyrir ofan
greinda lóð ásamt rétti til að veiða
silung á stöng í Þingvallavatni frá
bát, greiði nefndin árlega 15 -
fimmtán krónur - fyrir lok septem-
bermánaðar ár hvert, til mín eða
þess er eftir mig býr á Þingvöllum,
svo framarlega sem stiftsyfirvöldin
samþykkja þennan samning...
Leigusamningur þessi gildir frá 1.
júní 1899 og helzt svo lengi sem
leiguliðar standa í skilu, en vilji þeir
segja upp leigunni, skal það gert
með árs fyrirvara, ella gjaldist leiga
næsta árs.
Heimilt er þeim, sem hið nefnda
svæði á leigu, [að] byggja á því eða
á annan hátt nota það eftir vild
sinni, en engum öðrum mega þeir
leyfa að byggja á því án míns sam-
þykkis, eða stiftsyfirvaldanna."
1918 eignaðist Jón Guðmundsson
bóndi á Heiðarbæ Valhöll og tók
hann þá yfir leigusamninginn. Sú
breyting tók nú gildi, að Jóni Guð-
mundssyni var heimilt að framselja
og veðsetja leiguréttindin. Sam-
þykkti Jón Thorsteinsson þessa
breytingu á leigusamningnum hinn
25. júlí 1918 og var hún staðfest í
dóms- og kirkjumálanefnd stjórnar-
ráðsins hinn 2. júlí sama ár. Sam-
þykki Jóns hljóðar svo: „Leigurétt-
indi þau, er um getur í ofanrituðum
samningi, sem Jón Guðmundsson
bóndi á Heiðarbæ er nú orðinn eig-
andi að, er honum heimilt að fram-
selja og veðsetja, þó með því skil-
yrði, að leigan fyrir lóðina hvíli sem
kvöð á henni og [greiðist] á undan
öllum veðréttum.
Eg fyrir mitt leyti er samþykkur
þessari breytingu á leigusamningn-
um að tilskyldu samþykki lands-
stjórnarinnar.“
30. október 1928 gerðu Þingvalla-
nefnd og Jón Guðmundsson með
sér samning um, að Þingvallanefnd
væri heimilt að flytja gistihúsið Val-
höll burt af Völlunum og „á stað |
vestan Öxarár, er nefndin kýs til
þessa og skal þar í té látin fullkom- |
lega eins stór lóð og gistihúseigandi
hefur haft á gamla staðnum, með
ekki lakari lóðarréttindum."
Sú spurning hlýtur að vakna
hvort eitthvað sé við því að gera, ef
erlendur auðkýfingur, sem uppfyll-
ir reglugerðir um eignakaup er-
lendra manna á íslandi, kýs að
kaupa Valhöll og reka þar áfram
hótel. Að vísu komst Þingvallanefnd
að þeirri niðurstöðu 1925, að samn-
ingurinn við Jón Guðmundsson frá
árinu 1918 leggi enga „kvöð á fyrir “
eptirkomandi presta og síst um ald-
ur ævi, lengur en Jón Guðmunds-
son lifir og er leigjandi lóðarinnar,
eða sá, er hann hefir framselt leigu-
rjettindi sín, heldur muni þurfa
jaf[n]an[ ef lóðarrjettindin skulu
framseld, að leita bæði samþykkis
ábúandans á Þingvöllum og land-
stjórnarinnar", en hafa ber í huga, i
að hér er einungis um nefndarálit
að ræða en ekki reglugerð eða laga-
bókstaf. *
Erfítt um upplýsingar
Erfitt er að fá afgerandi svör í
stjórnkerfinu um leiguréttindin,
sem Valhöll fylgja, og hvaða áhrif
þau hafi á þann samning, sem Jón
Ragnarsson segist hafa gert um
sölu á eigninni. Þá samninga, sem
vitnað hefur verið í, fékk blaðið frá
landbúnaðarráðuneytinu.
Þegar Nigel Carter hjá Land-
mark-management, sem hefur 1
milligöngu um málið fyrir kaup-
andann, var spurður um hver
kaupandinn væri, svaraði hann því
til, að hann vildi ekki tjá sig um það
fyrr en hann hefði fengið fyrirskip-
anir frá viðkomandi aðila. Hinu
sama svaraði hann, er hann var
beðinn um upplýsingar um starf-
semi fyrirtækisins Verino Invest-
ments, sem er formlega kaupandi
Valhallar.
Bjöm Friðfinnsson, ráðuneytis-
stjóri í dómsmálaráðuneytinu, sagði
að ef kaupandi væri búsettur í
Mónakó hefði hann ekki sjálfkrafa
rétt til kaupa á eignum á íslandi
þar sem íbúar Mónakó teldust ekki
til Evrópska efnahagssvæðisins.
Þjónusta númer eitt!
Opnunartlmi: Mánud. - föstud. kl. 9-18
iaugardagar kl. 12-16
BÍLAMNGÍEKLU
Alurncr citf í noivi?um tf/vryt/
Laugavegi 174,105 Reykjavlk, sími 569-5500
www.bilathing.is • www.bilathing.is • www.bilathing.is
Til sölu Audi A6 1800. 4 dyra
ssk., nýskráður 11.07.1997.
Ekinn 48.000 km. Álfelgur,
geislaspilari. Ásett verð
2.540.000 ath skipti á ódýrari
Nánari uppl. hjá Bílaþingi
Heklu, sími 569 5500.
Skipulagsstofnun samþykk-
ir matsáætlun Reydaráls
0
SKIPULAGSSTOFNUN hefur fall-
ist á tillögu Reyðaráis hf. um mats-
áætlun vegna framkvæmda við álver-
í Reyðarfirði. Þetta kemur fram í
fréttatilkynningu frá fyrirtækinu.
Skipulagsstofnun gerði þó vissar at-
huganir við áætlunina en að sögh
Geirs A. Gunnlaugssonar, stjórnar-
formanns Reyðaráls, er hann
ánægður með niðurstöðuna.
Reyðarál sendi Skipulagsstofnun
matstillöguna hinn 7. júlí síðastliðinn
í samræmi við 8. grein laga um mat á
umhverfisáhrifum. Eftir að hafa
skoðað tillöguna, ásamt tillögum og
athugasemdum sem borist hafa
stofnuninni, var ákveðið að fallast á
hana, að undanskildum vissum at-
hugasemdum.
„Ég er ánægður með að hafa feng-
ið þessa tillögu samþykkta," sagði
Akveðnar
athugasemdir
gerðar
Geir í samtali við Morgunblaðið í
gær. Að sögn Geirs er þetta mikil-
vægt skref í áttina að byggingu ál-
vers á Reyðarfirði. „Við munum auð-
vitað taka tillit til ábendinga
Skipulagsstofnunar, en þær segja til
um það hvað þarf að koma skýrar
fram áður en málið fer í umhverfis-
mat.“
Gerir athugasemdir um vegi
sem liggja að álveri
Skipulagsstofnun gerði athuga-
semd í sambandi við vegi sem eiga að
liggja að álverinu og tekur undir með
Vegagerðinni um að leggja þurfi
fram í matsskýrslu áætlun um magn
þungaflutninga um þjóðvegakerfið á
framkvæmdatíma álversins og
hvernig vegir að álveri og efnistöku-
svæðum tengjast þjóðvegum. Einnig
telur stofnunin að koma þurfi skýrar
fram við hvaða hámarksmörk fram-
kvæmdaraðili er reiðubúinn að miða
við varðandi útblástur mengunar-
efna. Mælt er með að umfjöllun um
umhverfismat álvers á Reyðarfirði
fari fram um svipað leyti og mat á
umhverfisáhrifum vegna Kára-
hnjúkavirkjunar, enda hvor fram-
kvæmdin um sig háð hinni.
Einnig vísar Skipulagsstofnun í
tillögu Hafrannsóknarstofnunar um
að lýsingar á rannsóknum um lífríki
sjávar og hafstrauma séu ófullnægj-
andi.