Morgunblaðið - 15.08.2000, Side 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 15. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MENNTUN
Náms- og staif srádgjöf - Anna Sigurðardóttir, Björg Birgisdóttir og Sigríður Hulda Jónsdóttir eru náms- og
starfsráðgjafar og starfa allar innan skólakerfisins í Reykjavík. Þær hafa hannað og stýrt stuðningskerfi fyrir
s
nemendur sem standa á tímamótum eða vilja bæta árangur sinn 1 námi. I greininni fjalla þær um stuðningskerfið
• • /
sem hefur verið nefnt Sjálfstæði - Oryggi - Arangur, en þær segja kerfíð löngu tímabært í íslensku skólakerfi.
STUÐNINGSKERFIÐ,
Sjálfstæði - Öryggi -
Árangur, byggist á ein-
staklingsviðtölum og hóp-
ráðgjöf við nemendur í fámennum
hópum. Stuðningskerfið hefur verið
notað á þremur skólastigum, grunn-
skóla-, framhaldsskóla- og háskóla-
stigi. Á annað hundrað nemendur
hafa tekið þátt í stuðningskerfinu.
Niðurstöður mats sýna að þessi að-
ferð er árangursrík til að bæta náms-
árangur og auka vellíðan nemenda
innan skólakerfisins. Breytingar á
lífsmynstri einstaklings kalla á við-
brögð. Sumir hræðast breytingar en
aðrir sjá þær sem tækifæri til aukins
þroska. Nemendur þurfa sífellt að
takast á við breytingar á námstíma
sínum og sumar þeirra geta reynst
flóknar. Það getur verið jafnmikil
ögrun fyrir fullorðinn einstakling að
hefja nám í háskóla eins og fyrir
barn að hefja skólagöngu sína.
Áhersla á fjölbreytt námsval
I lögum um framhaldsskóla segir
að „allir sem lokið hafa grunnskóla-
námi eða hlotið jafngilda undirstöðu-
menntun skulu eiga kost á að hefja
nám i framhaldsskóla.“ (1996, nr. 80,
gr.15).
Sá tími þegar framhaldsnám ein-
kenndist af fáum og illaðgengilegum
latínuskólum er liðinn. Nokkuð er þó
um að framhaldsskólar leyfi sér að
taka aðeins inn nemendur með háar
einkunnir úr grunnskóla. Þetta setur
marga unglinga og fjölskyldur
þeirra í mjög erfiða stöðu. Þessi
stefna ákveðinna skóla lýsir hræðslu
og áhugaleysi við að takast á við
krefjandi verkefni, þ.e. unglinga
landsins sem era misjafnlega á vegi
staddir hvað varðar þroska og náms-
getu.
Slík stefna er engan veginn í takt
við áherslur nýirar aðalnámskrár
sem kveður á um að innan fram-
haldsskólans eigi að rúmast marg-
víslegt nám þannig að hver og einn
geti fundið eitthvað við sitt hæfi. Ný
aðalnámsskrá leggur áherslu á aukið
svigrúm nemenda varðandi sam-
setningu náms og námsval. Einnig
er lögð áhersla á að auka náms- og
Björg J. Birgisdóttir, Sigríður Hulda Jónsdóttir og Anna Sigurðardóttir hafa hannað og stýrt stuðningskerfi
fyrir nemendur. Mikil áhersla er lögð á að bæta ástundun og sjálfsstyrk nemendanna.
starfsráðgjöf innan skólakerfisins
sem er nauðsynleg þjónusta við nem-
endur í flóknu umhverfi.
Námsleiðir eru margar og nú við
upphaf 21. aldar er flóknara en
nokkra sinni fyrr að velja sér farveg
í námi og starfi. Margvíslegir mögu-
leikar og stöðug endurmenntun ein-
kenna nútímann.
Sá sem stendur á tímamótum þarf
að þekkja sjálfan sig og umhverfi
sitt. Til þess að geta valið leið sem
reynist farsæl er nauðsynlegt að átta
UTSALA - UTSALA
Ótrúlega lágt verð
80-90%
afsláttur
Aðeins í tvo daga
Dæmi um verð Áður Nú
Siffonblússa 3.100 700
Herraskyrta 3.200 700
Sumarkjóll 4.100 800
Síð pils 3.600 700
Buxur 4.600 900
Toppur 2.900 400
Og margt, margt fleira.
Opið frá kl. 10.00 til 18.00
Síðumúla 13, sími 568 2870, 108 Reykjavík.
sig á eigin áhugasviði og hæfni. Með
tilkomu náms- og starfsráðgjafar
hafa einstaklingar möguleika á að
ræða við fagaðila um námsmögu-
leika sína og framtíð. Fram til þessa
hefur ráðgjöf að mestu farið fram í
einstaklingsviðtölum. Með stuðn-
ingskerfinu Sjálfstæði - Öryggi -
Árangur, er farin önnur leið til að
nálgast nemendur því þar er unnið
með nemendur í hópum. Um er að
ræða hópráðgjöf, þar sem sex til tíu
nemendur mynda hóp sem hefur
sameiginleg málefni að meginvið-
fangsefni, s.s. ástundun, framtíðar-
sýn, námstækni og sjálfsmat.
Stuðningskerfið byggt upp
Veturinn 1998-1999 var byggt upp
stuðningskerfi fyrir nemendahópa í
þeim skólum sem höfundar störfuðu
sem náms- og starfsráðgjafar. Meg-
ináhersla var lögð á að bæta ástund-
un og sjálfsstyrk nemendanna.
Byggt var á meistaraverkefni Bjarg-
ar Birgisdóttur frá Califomia State
University í Northridge í Bandaríkj-
unum. I verkefninu voru rannsökuð
árangursrík stuðningskerfi sem not-
uð hafa verið víða í Bandaríkjunum.
Einnig var byggt á ýmsum erlendum
kenningum og aðferðum varðandi
hópráðgjöf.
Stuðningskerfi sem þetta er nýj-
ung innan skólakerfisins. Svigrúm
fyrir nýjungar innan skólakerfisins
er takmarkað, sérstaklega ef þær
hafa aukinn kostnað í för með sér og
þurfa að rúmast innan skóladagsins.
Allt er þó hægt ef nægur vilji er fyrir
hendi.
Stuðningskerfið hefur fengið mjög
jákvæð viðbrögð. Flestir þeir sem
hafa kynnst því telja að þarna sé á
ferðinni löngu tímabært verkefni þar
sem skólinn, sem mennta- og
fræðslustofnun, á að sinna því hlut-
verki að þjálfa nemendur sína í
vinnubrögðum og móta jákvæða
sjálfsvitund þeirra.
Einkaviðtöl og hópráðgjöf
Sérstaða þessa stuðningskerfis er
sú að boðinn er tvenns konar stuðn-
ingur. Annars vegar hópráðgjöf sem
felur í sér jákvæð samskipti við
skólafélaga sem mynda stuðnings-
hóp og hins vegar einkaviðtöl við
náms- og starfsráðgjafa.
í hópráðgjöf verður samkennd og
virkni hópsins einn aðaldrifkraftur-
inn. Nemendur setja sig í spor hver
annars, gefa ráð og hvetja jafningj-
ann. Jákvæður þrýstingur myndast
innan hópsins í þá átt að hver og einn
vill standa sig sem best. Þetta er oft
áhrifameira en hvatningarorð utan-
aðkomandi aðila.
Náms- og starfsráðgjafinn stýrir
hópnum og nýtir sér þekkingu sína
til þess að mynda jákvæð tengsl á
persónulegum nótum við þátttak-
endur. Það er mikilvægt fyrir ein-
stakling að finna að hann tilheyri já-
kvæðum hópi. Sú breyting sem
nemendur upplifa þegar þeir flytjast
af einu skólastigi yfir á annað veldur
oft óöryggi. Þegar nemendur byija í
framhaldsskóla upplifa þeir oft ör-
yggisleysi og litla eftirfylgd miðað
við þá nálægð sem ríkjandi er í
grannskólanum. Á þessum tímamót-
um getur markviss stuðningur hjálp-
að og reynsla af hópráðgjöf sýnir að
tengslin sem myndast í hópi nem-
enda sem eru í svipuðum aðstæðum
hefur jákvæð áhrif á líðan þeirra,
ástundun og námsárangur.
Stuðningskerfið byggist á sjö
vikulegum samverastundum hópsins
með ráðgjafa. Hver stund inniheldur
ákveðið efni s.s. námstækni, tímast-
jómun, ákvarðanatöku, kvíða, lífs-
stíl, áhugasvið o.fl. Lögð er áhersla á
virkni þátttakanda, samkennd, upp-
byggjandi andrúmsloft, traust og
virðingu innan hópsins. I lok hverrar
stundar setur hver nemandi sér
skriflegt markmið fyrir næstu viku
og hver stund hefst á því að farið er
yfir árangur markmiða frá síðustu
stund.
Helstu mai'kmið stuðningskerfis-
ins era að aðstoða nemandann við að
hámarka árangur sinn, efla jákvætt
viðhorf nemandans og styrkja sjálf-
svitund hans, kenna markvissa
ákvarðanatöku varðandi framtíðina
og undirbúa nemandann fyrir frek-
ara nám eða til starfs.
Nýtist á öllum skólastigum
Eftir að höfundar höfðu stýrt
stuðningskeifinu í þremur skólum
var félögum í Félagi náms- og starfs-
ráðgjafa, FNS, boðið námskeið til að
geta stýrt slíku stuðningskerfi. Á
námskeiðinu fengu þátttakendur
Sjálfstæði,
öryggi og
árangur
s
• A annað hundrað nemendur hafa
tekið þátt í stuðningskerfinu.
• Nemendur setja sig hver í annars
spor, gefa ráð og hvetja.