Alþýðublaðið - 24.10.1934, Page 1

ALMÐUBLAÐIÐ
er alt af fyrst
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
tJTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XV. ÁRGANGUR.
MIÐVIKUDAG 24. OKT. 1934.
306. TÖLUBLAÐ.
ALMÐUBLADIÐ
— eitt —
„skipar öndvegis-
sess meðal ís-
lenzkra blaða“.
Falsað smjorlíki, litað kjot, og
fleiri sviknar og skemdar mat-
vornr ern seldar hér í bænum.
--- i :
Matvœlarannsóknirnar verða að halda áfram.
SÍÐAN AL-
ÞÝÖUBLAÐ
IÐ skýrði frá
niðurstöðum af
matvælarann-
söknum dr. Jóns
E. Vestdal, hef-
ir pví foorist
fjöldi fyrir-
spurna um rann-
sóknirnar og á-
skoranir um að
gangast fyrir
pví, að peim DR. JÓN E. VESTDAL,
verði haldið áfram. — Dr. Jón E. Vestdal hefir góðfúslega
látið Alpýðuhlaðinu i té útdrátt úr skýrslulhans til land-
læknis um rannsóknir Efnarannsóknnrstofu rikisins á smjör-
liki og fleira, sem hér fer á eftir.
„örlftið er til af lögum ieða fyri-
irskipuinum um eftírjit á mat-
vælum hér á landi. Ein af þessum
fáu lö.gum, eru lög um tilbún-
ing og verzlun með smjörlíki o.
fl. nr. 32, 19. júní 1933.
Þar eit fyrirskipað, að í smjöri-
líki edgji að vera a. m. k. 80°/o af
fitu, eigi mieira en 16% af vatni,
2%0 af hreinni kartöflusterkju,
einungis matarsalt (NaCI.), siem
konservieriandi efni, auk nauðsyni-
legs þrifnaðar við framlieiðBluna.
Aitvinnumálaráðuneytið á að sjá
um, að ákvæðum þ'ðssara laga sé
framíylgt, en þó er ekki vitað,
að en,n. hafi verið fyrjnskipað
mokkurt eftirlit. Þó vxrðist engin
vanþörf vem á því, eins og sjá
má á rannsóknum þeim, sem urn
er gietið hér að framan, og þeirril
reynslu, siem með þeim er feng-
in, par sem einungis i 27% af
rannsökuðum sýnishornum er
fylgt fyrirmælum gildandi laga.
Og hver getur svo vitað, nenra
nxikið af þeirri fieiti, sem seld er
undir nafninu smjör („Islcnzkt
smjör“) sé blandað smjörlíki."
Við rannsókn á smjörjí,ki, sem
gerð hefir verið á efnarannsókna-
sitofu rfkisins, beíir oft komið í
Ijós, að ekki hiefir verið hlýtt
lö;gum um verzlun mieð smjörliki
og likar iðniaðarvörur, tilbúnimg
þieirra m. m. (lög nr. 38, 20.
júní 1923), þar sem fyrirskipað
var í 6. gr;„ að minsta kosti 10°/o
feitar smjörlíkisins skuli vena
sesamiolía1.
Smjörlíki með 24,8%
af vatni.
„Sem dæmi rná nefna, að 7. ap-
Á1 1930 vona ramisakaðar 2
smjörlíkistegundir, og í hvorúgri
var nægjanleg sesamoJía.
10. júní 1930 voru rannsakaðar
5 tegundir. í tveim var ekkii
nægjan'.eg siesamolía og í tve/m
öðrum tegunduin fanst benzóe-
sýra, en bamrað er að nota halna
til að k'onservera smjörlíki mieð.
Auk pess voru i einu sýnis-
horninu hvorki meirané minna
en 24,8 % af vatni, en 16 % var
og er lögboðið hámark.
27. janúar 1931 vonu rannsakað-
ar 4 tegundir. í þnem var að visu
siesamolía, þó ekki nægjanleg, en
í einni alls engin.
26. febrúar 1931 voru 2 smjöri-
líkis'tegiundir rannsakaðár. í þéim
báðum var benzóiesýra.
4. ápríl 1931 voriu rannsakaðar
6 tegundir smjörlíkis. I þriem var
nægjanlieg sesamolía, í einni tæp-
ur helmingur 'þess, sem fyrinskijp;-
að var, og. í tveim alls engin. 1
þ eim 1 síðasttöldu fanst heldur
engin stierkja.
4. júní 1931 voru rannsakaðar
3 smjörlijkistegiundir, í tveim var
nægjanleg sesamolia, en í þei.rri
þriðju fanst engin sesamolía né
sterkja.
29. júní; 1933 voru rannsakaðar
4 tegundir smjörlíkis. Af einni
tegundinni voru þrjú sýnishorin
rannsökuð, og var meðaltal
smjörsins 4,9%. í hinuxn tegund-
unum var smjörinnihialdið 4,8%,
4,6 % Og 2,5%.
3. .október 1933 voru rannsakað-
ar 4 tegundir smjöriíkis og af
eimni tvö sýnishofn. I heimm voriu
að meðaltali 4% af smjöri. I hfe-
um tegundunum voru 5%, 3,5%
og 3,2% af smjöri.
Þó ekki sé fyrirskipað, að
blanda smjörliki með smjöri,
v-erður þó að telja það grófa
vörufölsun að pnenta í auglýsi*
ingu og utan á umbúðapappir
smjöirlikisins, að í því sé ákveðið
magn af smjöri, ssm við rantí-
sókn kemur í ljós að er sumpa t
ekkiert og sumpart miklu minna
en sagit er. Að eins i einu sýní-
ishorni af 21 var hægit að telja,
að í því væri eins rnikið af smjöii
og auglýst hafði verið eða prientí
að á umbúðapappírinn."
Sm j örlíkisger ðirnar
standa ekki við auglýs-
ingar sínar.
SíðastUðið ár var mikið aug-
lýsingastrfð milli ýmsra smjörlík-
isverksmiðja Reykjavíkur. Venk-
smiðjunnar auglýstu hver í kapp
við aðra, að í gmjörliki þeiinra
væri 5% af smjöri. Á umbúðuim
smjörlikisins var einnig prenfað,
að i því væri 5% af smjöri.
Efnarannsóknarstofan h-efir fram-
kvæmt rannsó-kn á ýmsu af þassu
smjöri blandaða smjörlíki. Hér
fana á eftir niðunstöður þessara
rannsókna.
Engin smj örlíkisgerðanna
hefir 5 °/ af smjöri í
smjörlíkí.
12. júní 1933 voru rannsakaðar
5 tegundir smjörlíkis. Af einnii
t-egundinni voru tekin 4 sýiniísr
horn, og var m-eðaltal smjörsins
í mesta iagi 4,9%. Af hinum 4
tegundunum var aðeins tekið eitt
sýnishiorn af hverri. i þeirn voru
í mesta lagi 4,0%, %%. 2,2% og
í einni ekkert eða að minsta kosti
mjög lítið. Tekið er tillit til þeiril-
ar ónákvæmni, sem af rannsókira-
araðferðinni lelðir, og hámarksins
eins getið.
12. júni 1933 voru tvö sýnishorin
rannsökuð. í öðru fundust 3%
af smjöri, en í hinu ekkert.
(Frh. á 4. síðu.)
Æsir tekur priðia tooar-
acB á láum döeont.
í morigun tó:k Ægir holienzkan
togara við Portland og er á leið
með hann til Vestmaniraeyja. Er
það þriðji togaijnn, sem Ægir
tekur á skömmum tíma.
Oswald Nosley,
foringi ensku faslstanna,
dreginn fyrlr log og dóm.
OSWALD MOSLEY.
LONDON i gærkveldi. (FO.)
Sir Oswald Mosley heíir verið
stefnt fyrir rétt 1. nóv., og er
honum gefið að sök að hafa 9.
október valdið óieirðmn ásamt
fleiri mönnum, ónafngrieindum.
Togarinn Okino,
sem varðskipið Ægir tók undan
Grenjaðarnesi við Þistilfjörð, hef-
ir verið selrtaður um tuttugu þús-
iu,nd og fjögur hundruð krónur,
fyrir laindhelgisbnot, og afli og
veiðarfæri gerð upptæk.
Frumvarp em afnám fátækralaganna
lagt fram á alþingi í dag.
Framlag rikissjóðs til fátækra-
framfærsiu verður aukið og þvi
létt af bæjarfélogunum að mun.
JÓNAS GUÐMUNDSSON og
EMIL JÓNSSON pingmen
Alpýðuflokksins, leggja i dag
fram á alpingi frumvarp til
nýrra framfærslulaga.
Frumvarp petta er langt mál
og felast i pvi mörg stórfeld
nýmæli. Verði pað sampykt eru
fátækralögin, sem nú gilda
numin úr gildi.
Með frumvarpinu er tillag
rikissjóðs til fátækraframfærslu
aukið að miklum mun, en jafn-
framt létt af kostnaði kaup-
staða og bæjarfélaga vegna
fátækraframfærslunnar.
Fmmvaiip þetta er í flestum
gr-einum samhljóða frumvarpi til
framfærsiulaga, sem flutt hefir
verið á nokkrum undanförrtum:
þingum af þingmönnum Alþýðu-
flokksins. Þó eru' gerðar breyt-
ingar á ýmsum mikilsverðum at-
riðum frá því, sem er.
Öllum er það ljóst, að mjög
brýna nauðsyn ber til þ'ess að
bneyta núverandi fátækralögum.
Ber þar tvent til fyrst og fremist.
Annað er það, að kostnaðurinin
við/ fátækraframfærslúna er nú
orðinn svo mikil byrði á einl-
stöku sveitarfélögum, að þau fá
varla undir risið hjálparlaust. Hitt
©r þeir örðugleikar, siem á því eru
að framkvæma núgildandi fá-
tækralög á þann hátt, sem þau
gera náð fyr.tr. Eru þessi atrföii
öllum þieim, er við sv-eitarstjóm
hafa fengist, svo kunn, að óþarfj
er um það að fjölyrða.
Aðalbreytiingarnar, sem fiium-
varpið gerir ráð fyiir, era þoss-
ar:
Framfærslusveit hvers manns
verður hér eftir sá hreppur eða
kaupstaður, sem maður er búsett-
ur í.
JÖNAS GUÐMUNDSSON.
framfærsla á öliu landinu numið
kr. 1879 959’Ó0 og skiftist þann-
ig á kaupstaði og sveiltir:
Reykjavík kr. 823 015,00 (íb.
30 565). Aðrix kaupstaðir og kaup-
tún (500 íb.) kr. 694527,00 (íb.
26 755). Hneppar og smákauptún
kr. 362 417,00 (íb. 54 245).
Það ár hefði endurgreiðsla rík-
is-sjóðs til kaupstaðanna ogsveifth
arfélaganna numið samkvæmt
f mmvarpinu:
• Til Reykjavíkur . kr. 100 000,00
Til kaupstaða og
kauptúna ... — 160000,00
Til hreppa og smákauptúna smá-
vægiliegi.
Utgjöld úr rikissjóði höfðu þá
orðið ca. 260 þús. kr., eða um
60 þús. kr. hærri en þau eru nú
áætluð í fjárlögum.
Fyrir 1933 liggja enn ekkí fyrir
fullnaðarskýrslur, og sést bezt af
því, hve seint þetta gengur alt
með því fyrirkomulagi, sem nú
er. Er sykt alveg ótækt. Auk
þess vita bæjar- og sveitar-
stjómir ekkert, hvað mikilli end-
urgreiðslu þær mega nú geraráð
fyrir, en það gætu þær vitað,
væri svo að farið, sem thér er
ráðgert.
Að gert er ráð fyrir; að endutí
greiðslan til Reykjavíkur sé 1/3,
en til annara kaupstaða 2/3, - staf-
ar af því, að Reykjavík stendur
að öllu leyti betur að vigi en örm-
ur bæjarfélög landsins um öfl-
uin tekna í bæjarsjóð sinn ;og
nýtur auk þess beinna ogióbeinm
hlunninda í mörgum greinum á
kostnað alls landsins.
Endnrgreiðsla rfkissióðs til
Um andurgreiðslu rikissjóðs tíl
bæjarfélaganna *segir svo í frumy-
varpinu:
1 ltok hvers reikningsáris, og
ekki síJÖar en 1. marz mæsta ár,
sendir sveitanstjöm til atvimnuv*
málaráðuneytisins yfirlit yfiir
framfærislukostnað þann, sem hún
hefir haft, og sundurliðað á.þann
hátt, sem ráðuneytið ákveður. At-
viínnumálaráðuneytið leggur sfðan
saman allan framfærslukostnað
landsins, eftir skýrslum sveltarfér
laganna, og finnur þanmig meðah
talsframfærslukostnað ársins á
manin, miðað við mannfjölda i
landinu það ár. Ríkissjóður end-
urgreiðir síðan:
a. Tii Reykjavíkurkaupstaðár
1/3 hluta þess, sem fram tyfir
er mieðaltalsframfærslukostnað
landsins, margfaldað nxeð íbúa-
tölu Reykjavíkur.
‘b. Til annara kaupstaða og
sveitarfélaga 2/3 hluta þess, sem
fram yfir er meðialtalsframfærslui-
kostnað landsins, margfaldað með
íbúatölu viðkomandi kaupstaðar
eða sveitarfélags.
Nái framfærsiukostnaður ó
mann i einhverju sveitarfélagl
ekki meða I talsframf.ærs I ukostnaði
alls landsins, kemur ekki .til ,end>-
urgreiðslu úr ríkissjóðl. Lækki
framfærslukostnaður í landinu
(aiður í 10 kr. á mann, falia fram-
lög ý.r ríkissjóði niður í þessu
skyni.
Fátækrafiutningur er afnuminln.
Kröfur um endurgreiðslur frá
eiuu sveitarfélagi á annað falla
að roestu" niður.
Sweitfies'titíminn er afnuminin.
Hverju sveitafélagi er gert
að greiða til fátækramála hjá
sér meðáitalsframfærslugjald,
miðað við fótækrakostnuð aiis
landsins eftir ibúatölu, og auk
pess 2/s í Reykjavik og ’/s ut-
an Reykjavikur af pvi, sem par
er fram yfir. Hitt greiðir rikis-
sjóður.
Þau sveitarfélög, sem ekki ná
þessu meðaltali, fá enga endur-
greiðslu. í |
Með þiessu fyrirkomulagi eru
sveitimar losaðar við alla frarn-
færslu þuxfamanna, sem dvelja
utan sveitarfélagsins, en kaup-
staðir og kauptún — og aðrir
þeir hreppar, sern mjög mikla
framfærslu hafa, — eiga nú vísa
endurgreiðsluna frá ríkissjóði á
nokkrum hluta framfærslukostn-
aðar, í stað þess að áður varið
aldrei vitað, hvað mundi inn-
heimtast hjá öðrum sveitum.
Saniikvæmt skýrslum Hagstof-
unnar fyrir árið 1932, en það er
síðasta árið, siem fuilnaðarskýrsl-
ur liggja fyrir um, hefir fátækrai
Japanar heimta Jafnrétti
við Breta og Bandarikja"
menn um Vlotabánað.
LONDON í gærkveldi. (FO.)
MRÆÐUR um flotamálin
hófuíst í dag milli Japana og
í dag milli Japana og Breta í nr.
Brieta í nr. 10 Downing Stneet.
Fyrir hönd Englands tóku þátt
1 umræðunum utanríkisráðherra
og flotamálaráðherra, auk forsæt-
isráðlierrans, Mac Donaids, sem
stýrir fundinum.
En fyrir hönd Japana eru aðal-
fulltrúar á ráðstefnunni Mat.su-
dara, sendiherra í London, og
Jamamioto aðmíráli. Þeir skýrðu
’frá þv|í í dag, hver væru aðalat-
riðin í til-lögum Japana, eu ekki
hefir verið frá þ-eim skýrt í eiin-
stökum atriðum.
Að aflokniun fundinum létu
fullitrúarinir í ijós, að ástæðulaust
væri að hverfa frá þeirii ákvörð-
un, að flo-tamálaráðstefnan s-kyldi
haldin samkvæmt áætlun 1935.
Samkvæmt áreiðanlegum heim-
iidum lót sendiherra Japana svo
Japönsk herskip í KyrmhajUtii.
um m-ælt á fundinum, að Japatv
ir væri staðráðnir í að afnedta
Washington-flotamálasamþyktinni
og krefjast jafnréttis í flotamál-
um. (United Press.)