Alþýðublaðið - 25.10.1934, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLAÐIfi
FIMTUDAGINN 25. OKT. 1934.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
OTGEFANDI:
ALÞÝÐUFLOKKURINN
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEM ARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8—10.
SIMAR :
4900—4906.
4900: Afgreiðsla, auglýsingpr.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss, (heima),
4904: F. R. Valdemarsson (heima).
4905: Prentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
Hikiseirakssral^ á
kifreiHnais, raaót-
orrasra og raf-
magnsvélom.
BIFREIÐAR, mótorvélar, mU
magnsvélar og ýms tæki, sem
pesisium hlutum íylgja, eru án efa
pað, sem mest áhrif hefir á - at-
vinnulff nútímans.
Enn pá, sem fcomið er, verðum
vér að fcaupa næstum allar sltfc-
ar vömr frá öðrum þjóöum,
Það er því mjög aðkallandi
naiuðsyn, að verzlun mieð þessjar,
vömtegundir sé rekin mieð þjóö-
arheill fyrir augum.
Ástandið ier nú þannig á þiessu
sviði, einis og flestum öðrum sviðí-
um verzlunármála vorra, að
skipulagsleysi og einkahagsmuna-
stneita baka þjóðinni ómetanliegt
tjón og óþægindi.
í því sambandi nægir að benda
á allan þann fjölda tegunda af
bifreiðum, sém til landsins flyzt,
og þau vandræði, sem er.u því
samfara, að hafa nægan forðia
varahliuta í landinu til viðgerða
hiinum ýmsu tegundum.
Til þiess að komast út úr þiessu
öingþveyti ier uú að undirjagi ríik-
isstjórnarinnar lagt frumvarp
fyrir þingið, sem heimilar stjórln'-
ilnni að táka einkasölu á þessum
áðlur gieindu hlutum.
Verði að þiessu horfiö, yrði
vertaefni væntanlegrar rikfeeinka-
sölu fyrst og friemst það að
tryggja að til iandsins flytjifst
að eiins fyrsta fiókks vöríur og að
þær verðli seldar sanngjörinu
verði.
Einn af brautry jjendunun
fiiðlaagar Haissoa heilbrig Isfalltrúi
i Vestmannaeyinm.
Guðlaugur Hanssion beilbrigð-
isflulLtrúi í Vestman'naeyjum er
einn af þeim mönnum, sem Langst
og með mestri ósérhlífni hafa
barist fyrir málefnum verkalýðs-
ins á fslandi.
Giuðlaugur er nú 60 ára að
a/dri og hefir því langa æíi að>
baki og að sama skapi stranga,
eiins og að líkindum lætur. '
Þrettán ára gamall kom Guð-
laugur til V'estmannaeyja úr
Land'eyjum, þar sem han;n er
fæddiur. LítiHar mentunar naut
fhanin í æsku. Var honum kendur
íiestur og svo kvierið, en hitt anr.(‘.
að, sem nú er talfö sjáifsagt að
hver einstaklingur memi, varð
Guðlaugur að verða sér úti um
af sjálfsdáðum eftir að hann var
kominn til fulioijðinsára.
Filaman af stundaði Guðlaugúr
sjómensku, en hvarf síðan að
vinnu í landi og hefir lengi vel
haft lýsisbræðslu á hendi og þótt
fara prýðisvel úr hendi og það
svo, að atviinnurekandi, sem hanin
var yfirmaöur hjá yfir lýsis-
bræðlslu, hlaut viðurbeniningu fyr-
ir vönu sfna, en launin, sem Guðf
laugur hlaut voru, að hann var
rekinn frá starfi frá þessum at-
vinniuriekanda vegna afskilta sinna
af málefnum verkalýðsins. For-
maður verkamannafélagsins Drif-
andi var Guðlaugur í 4 ár, enda
ein-n af stofnendum þess. Almæli
er, að meðan félagið naut fori
mensteu h,ans, hafi það staðið roeð
mestum blóma, og ólíte myndu
kjör verfcalýðsins í Eyjum, ef
Viðtækjaverzluin ríkisins var á
sísnum tíma stofnuð til þess að
hrífa verzlun þess-ara merkilegu
mienini'niga’rtækja, útvarps-viðtækj-
anina, út úr hriingyðu einkabrasfcs-
ins. Þetta hefir borið tilætlaðan
árangiuir, þjóðiinni h-afa verið trygð
góð og ódýr tæ-ki og verzlunin
hi’efir gefið hagnað.
Frá, skip'ulags-teysi ti! skipul-ags,
alþjóðarheiill fr-amar einkahags-
munum, -er stefna AlþýðúfLokks-
iinís í þessiu máli sem öðrum.
GUÐLAUGUR HANSSON.
gifta hefði staðið til, áð þauhefði
-notið til frambúðar f-orystu Guðí-
laggs og annara Alþýðufiokks-
manna. Um langt skeið átti hanin
s-æti í bæjarstjónn fyrir Alþýðu-
fliokfcinn -og var þá í fararbr-oddi.
Guðlaugur giftist árið 1904
Málfríði Árnadóttur, sem hefir
verið man-ni símum afar-samhent.
Börin hafa þau ekki átt sjálf, en
óiu upp bróðiurdóttur, húsfreyju
Málfrfði Lngibergsdóttur. Fóstur-
dóttir þ-eirra gekk á kennaraskóli-
an-n o-g v-arð síðan beninari íVest-
mannaeyjum, og var sérlega v-el
láti-n sem keninari, pnda fyrir-
myndarstúlka í bvív-etna. Starfa
hen-nar naut elrki lengi, hún andr
aðist árið 1932, og var það þung
raun fyrir hina aldurhnignu fóst-
urfoneldra, sem niörgu mótlæti
höfðu orðið fyrir áður.
Þó að Guðlaugur hafi -nú fyrir
nokkru driegið sig að mestu út
úr bar-áttunni á binum opinbera
vettvangi, þá er óhætt að fulL
yfða, -að ennþá á Guðlaugur ó-
skiít traust verkalýðsin's og oft
lieita þeir til hans málum sinum
til stuðnings og fá þá aðstoð, sem
G'uðlaugur er mcgnugur að veita.
Alþýðufliokksmenn í Vest-
mannaeyjum og annars staðiar
þakka Guöiaugi Hanssyni fyrir
langt og ótrautt s-taff í þágu
málefna verkalýðsins. Félagi.
Brnggarar teknir i Vest-
mannaeyinii!.
Á mánudag-skvöld gerði ful Itrúi
bæjarfógeta í Vestm.eyjum, Jón
Hailvarð-s-son, með aðst-oð Bjö-rps
Blöindals Jónssonar, sem erstadd-
|tr í Vestmannaeyjum, ásamt tol-1-
þjðni, lögreglunni og tveimur öðr-
um mö-ninu-m, húsrannsóku íj
nokkrum húsum, sem grunur lék
á að bruggað væri í.
Hjá Haraldi Sigurðssyni,
Strandveg 63, fundust brugguinl-
aráhöld og .lítils háttar af heimar
bTiuggubiu áfengi.
Hjá Oddsteini Friðrikssyni, Há-
steinsvegi 5, fa.nst lítils háttar
af heimabrugguðu áfiengi í tv-elrq-
ur fl-öskum, sem .vora í eidiviðar-
geymisLu, en engin bruggunar-
áhöld.
Hjá Friðfinni Friðfinnssyinii.,
OddgeinshóLum, fanst Lítils hátt-
ar af haimabrugguðu áfengi í
flösku og g-Iasi, en engin bruggf-
unartæki.
MálLn'eru í rannsó-kn.
„Bekkurinn.“
Þan-nig nefnir Aðalsteilnn Sig-
miundsgo-n ken.nari lítið og myn-d-
arlegt blað, sem hann gefuf út
handa foreldmm þeirra barna,
sem eru í 7. bekk B. Austurbæj-
ars-kól-ans. „Samvinna h-eimiLa -og
skóla þarf að vera á mörgum
sviðum, en fyrst og friemst. þarf
hún að koma fram; í gagnkvæmrd
og vinsamlegri kynminigu -og við-
leitni til skiLnings. Keninarin.n þarf
-að fá að vita um sjúkl-eika, skap-
veilur -og heimilisástæður, sem
haft get-a áhrif á líða-n og náms-
hæfni barnsins. Hanin þarf að fá
að vita um áhugaefni, hnejigðir
og tómstundaiðkanir barnsins til
að geta tekið tillit til þ-es-s þ
Slátar
þeim verkefnum, er hann leggur
fyrir það, enda þótt þetta komi
ekki frarn í venjulegum skóla-
störfum. Heimilið þarf að vita,
hverjar kröfur kennarinn gerir til
bamsins, hvað hann lætur það
vin-na og hvað m-eint er með því,
sem við er ftengist.“
Hólaskóli
tók til starfa á fimtudaginn var.
Skólastjórn gegnir Bjöm Símon-
arson búfræðingur i fjarveru
Steingrfms Steinþórss-onar, sem er
ritari skipulagsnefndar. Nemend-
ur i skólanum er,u um 30.
úr góðu jé, fæst í
dag og á morgun.
SlátEirSélæg
SoðiiHands,
Líftryggið yður meðan
heilsan er góð!
Líftryggið yður I
THULE
ÞÁ FÁIÐ ÞÉR BEZTU KJÖRIN HJÁ BÓNUSHÆSTA
LÍFSÁBYRGÐARFÉLAGINU.
Nokkuð dæmi tryggingaraðferða:
1) E11I~ oglíftrygging:
Útborgun við tilgreint aldursár (t, d. 50, 55, 60, 65
ára) eða fyr, deyi tryggði fyrir hið tilgreinda ár.
2) Lfftrygglngs
Iðgjaldagreiðsla til tiltekins árs, en útborgun við
dauða.
3) Barnatryggfngs
Með þeim hætti, að iðgjöld falla niður, ef fram-
færslumaður (venjulega faðir eða „fyrirvinna" bams-
ins) fellur frá.
öllum þessum tryggingum getur fylgt
ÖRORKUTRYGGING
ertryggir mönnum iðgjaldafrelsi, þegar um veikindi fram
yfir 13 vikur er að ræða.
Barn á fyrsta ári er ekki of UNGT, og sextug-
ur maður ekki of GAMALL til líftryggingar —
meðan heilsan er góð.
Bregðist heilsan, er það of seint.
En — þvi yngri sem þér tryggið yður, þvi þægilegri eru kjörin.
THULE
Aðalumboðsmaður fyrir ísland:
CABL DsTUUNIUS íLCCL
Austurstræti 14,
1 hæð.
Símar 2424 og 1733.
Utan skrifstofutima: 2425.
Vestfirskar ÞJóðsagnlr.
Eftir Geðmund Gíslason Hagalín.
i.
Þeir ieriu til -og það -ekki allf-áir,
siem tielj-a þjóðsögur allar -og
saginir einskis virði o-g -að en:gu
hafandi. Þær séu einungis hjá-
trú og hi-ndiurvitni, sem engum
ge-ti að gágni koniið, en geti hi-ns
veigar or.ðið tii að hræða f-ólk -og
hald-a við hjá því trúnni á yfiir-
-nátíúriiejga hluti, sem auðvitað séu
lengir til.
En þrátt fyrir þetta befir aldrei)1
verið gefið meitia út af þjóðisög-
um en einmitt á sieinu-stu áruim,
Þjóðisögur Jóns Árln,asio>niar eru
gefn-ar út á ný — og ný eða áður
ópnentuð söfn eru siend út á með-
al þjóðíai’iinnar. Og þetta' ber vott
um, að fólk vilji lesa þjóðsögur
fl-estu öðru fremur. Hér í b-ó-ka-
safni Is-afjarðar voru lánuð út
894 biindi þjóösagna árið 1933.
Hér -eriu til aðeins 23 þjóðs-aigna-
biindi, sem út eru lánuð. Lætur
því nærri, að hvert bindi hafi
verið Lánað 39 sirtnium á árinu.
Og bóksallnn hér s-egir mér, að
'fáar bæfcur séu hér meira keypt-
ar en þjóðsögur. Allur þorri
mannia fimniur það, að þær eru
bold af þeirna holdi, finna, að
„andanin gmnar ennþá meira en
aiugiað sér“. Þeir finria það einniig,
að við átthaigana o-g fortíðina eriu
þeir tengdir böndum, s-em ekki
eru aðieins st-erk, heldur líka oft-
ast kær, jafnvel þótt fortíðin hafi
flutt ásamt ánægjunini mikla
m-æðu og krafist þreks og þraut-
sei-gju.
Þeir, siern m-eta að engu 'gildi
þjóðisaign-a, virðast -einungis gerá
ráð fyrlir hinum ytri veruleika.
En sá veruteiki, er ekki v-erður
þriQÍfað á, mun ekki r,áða minstu
um heill og örlög mannanna. Það
miun og sann-ast mál, að sá m-aður
þekki ekki mikið mienningarsögu
Islendinga, s-ern ekki hieíir l-esið
roeð s'kilningi ís'Lenzkar þjóðsögur.
Látum sv-o vera, að öll uxrdur,
sem þjóðsQgurnar sfcým frá, séu
h'eilaspuni. En það skérðir að
©ngu meniningarsö-gulegt gildi
þjó-ðisagnanna eða rýriir þær sienr
sálfræðilega heimild. Myrfcrið, fá-
sininið, eyðileikinn og tröllskapur
áistenzkrar rtáttúru í skammdeginu
haía fyr og síðar lagst eins -og
far;g á pugi m-anna, samfara erfið-
um kringumstæöiim og margs
kouar áhyggjum, ým,ist sýkt þá
og skapað feiknlegar sýnir -og
furðulega dr-auma eða knúð þá t'J
að grípa til sömu ráða sér til
léttis eins og Bjarni amtmaður
Thorariensen -segir, að Oddi
Hjaltalíin hafi reynist tiltæk:
Önd hans var þó auðug —
og þegar harma
björg o-g vanh-eiisu
á brjósti bo-n-um i-águ,
brauzt hún imdan faigi
log bjó í skyndi
skrípitröII, skjaldmeyjar
og sltóga hugmynda.
Þá hiefir og hin nóttiausa vor-
veröld, mieð sínum ijúf-sáru áhrif-
um, laðað tU draumiómkends hug-
arflugs upp yfir fjöllin háu eða
út yfir hina djúpu islandsáia.
Um formun sýnanna og hug-
myndanna, sem umhverfi og að-
stæður hafa knúð fram, hafa svo
ráðið aldarháttur .— og þekking
o-g iffsreynzla hveris og eins, auk
-gieðslags og gáfna. Þjóðsögurinar
enu því, ef til vili, einhver hinin
giöggasti spegill íslenzks þjóðar-
eðlis og þeirra áhiifa, sem það
hefir oriðið fyiir af umhverfi, líjfs-
kjörum , arftekiinini mien.rtogu og
erliendu-m stefnum og straumum
Samia gildi hafa erlendar þjóðsög-
ur fyrir þær þjóðir, sem þær
hafa skapast lrjá, oig við samain-
biurð á þjóðsögum hinna ýmsu
þjóðla má sjá o-g gera s-ér að all-
miikliu Leyti grein fyrir miils-mun-
andi -eð-li og margvísl-egri tjáin-
iingu þiess — sem fer eftir þvf,
við hvað þjóðirnar hafa átt a'ð
búa.
II.
Ves'tfirðingar hafa verið kunnir
um alt land fyrir sérstaki-ega lif-
andi og fjölbreytta þjóðtrú. Eink-
um hafa, galdrarnir verið þeilm
tilieinkaðir fiestum landsbúum
í'riemiui! — og þá s-ér í lagi Arn-
firðingum -og Homstrendingum-
Og víst er þ-að, að þjóðtrú hiefir
til skamm-s tím-a átt sér mjög
djúpar r(ætur hjá Viestfirðingum
— -og þ-að ekki einuingis sú al-
mienn-asta, eins og trú á huldu-
fólk O'g drauga, heldur lika trú á
g-aldra og ýmiss forneskjuteg
töfrabrögö. Einnig hefir trú á
'sikrýmsli verið mjög tífsei-g, og þá
eklri sízt í Arn-arfirði. M-an ég
það, að þá er ég var stálpaðúr
drengur, sáu allmaijgir trúverðug-
ir menn í sveitininii feriieg sjó-
skrýmsli, auk fjörul-alLa og s-likra
mieinleysiskvilri'nda, og fengust af
þiessum ókindum all-nákvæmiar
lýsinigar.
1 ferðabók sinni, I. btodi, bls.
448, se-gir Eggert Ölafsson:
„. . . Vestfirðingar, einkurn
BreiðfirCingar og Arnfirðfogar,
eru mjög fiknir í sögur og annað
það, sem markvert er, sérstalt-
1-ega náttúrufr-æði. Þeir hafa fram-
ar öðrium samlöndum sínum afiað
s-ér þekkingar á jurtum, steinteg-
undum, lifn-aðarháttum dýranna
og fl., og kunna skil á n-öfnum
hvers og eins. . . .“
Á bis. 461 s-egir hann ennfremur
um Vestfirðinga:
„. . . En sagnaiestur er h-elzta
1 skemtunin að vetrinum. Þar s-ern
þó Viestfifðingar hafa litið á
sagnalestur sem skemtun, er -ekki
skyldi hafa -um lxönd á þ-eim
tíma, sem helg-a bæri guðfæki-
legum iðkunum, þá hafa þeir,
bæði fyrir o-g eftir siðasfcifti,
þangað til s-einustu hundraö áiín,
fbrðast að lesa sögur á föstunai
og á helgidögum. Ennþá er það
svo vfðast á landinu, að ekki eru
Lesinar sög-ur á helgidögum, en á
föstunni er sagnalestur tíðkaður,
nema sumis staðar á Viesturlandi,
þar sem m-enn í stað s-a-gnanina
Lesa bænir -og salma tvisvar á -
dag. Ann-ars eru bændurnir á
Vesturiandi sv-o hneigðir fyrir
al-ls ko-nar gamlar og nýjar sögur,
að þ-ar í sveitunum eru v-el færir
skrifariar, sem lifa á að afskri'fa
s-ö-gur. Þó eru þessar afskriftir
ekki alt af siem áreibanliegastar.
Hér á undan er skýrt fr-á því,
hve Vestfirðingar -eru hnoigðir
fyrir náttúmfræði.“
Þá segir Eggert á bls. 479 í
sama btodi:
„Sú venjulega hugmynd, að LIl-
ir andar -eigi sér helzt bústað á
sfcuggategum og eyðri-egum stöð-
juxni, í fj-ölilum, dölum, kirkjugörð-
um -o .s. frv., er einnig rxkjandi á
Island:, og þess vegma er það ekk-
ert undartegt, að m-enn hafi mest
haft af draugum að segja einmi-tt
i hiinum nyrztu og strjálbygðustu
sv-eitum Landsins, en aftur á mpíij
litlar s-ögur af þ-eim faiið áj Suði-
urlandi, þar sem þéttbýlt er . .
Etos og sjá má á þessum til-
vitnumim, sem ekki em þýddar
orði til orðs, en þó svo nákvæmþ
lega, að ekki raskast meiningto,
hafa Vestfirðingar v-erið óvenju
hneigðir fyrir fróðteik — og það
ekki aðieins þann venjulegasta,
heldur líka náttúmifiiæði. Þá má
einnig sjá á ummælum Eggterts,
að þeir hafa veifð mjög fast-
heldnir á trúarsiði, og þar sem
þieir á föstunni hafa öðrum fremt
ur neitað sér um sína miestu og
oeztu sltemtun v-egna trúariðfcand,
má ætla, að ekki hafi þar aðieins
verið um vanafiestu að ræða,
heldur hafi þeim gengið til trú-
arlegar ástæður. Enn fnemur er
greinilegt, að Eggert hefir. talið
j þá hjátrúarfyllri en Sunntendinga,
þó að hann, etos og yfirleitt í
kaflanum um hjátrú og galdra,
reyni auðsjáanlega að gera sem
minst úr.
(Meira.)
Guðm. Gíslamn Hagalíg.
Lögfræðistúdentar
við Háskólann hafa xxndanfama
vetur veitt efnalillum almenrixgi
ókeypis upplýsingar i Lögfræðij-
Legum efnum. Upp-Iýsingar þessar
haf-a þeir I átið- í té hvert mánu-
dagskvöld kl- 8. Er þá jafnan
auk stúdentanna lagaprófessor
viðistaddur. Þtessar upplýsiigar
hefja stúdentar næstkomandi
mánudag og halda þeim áfram í
vetur á hverjum mánudegi.