Alþýðublaðið - 26.10.1934, Qupperneq 1

kemir óí ð
snnnudagina.
Aaglýsppr
i sunnud g blaðið
komi til afgreiðslunnar
fyíirkI6álaugaidag.
XV. ÁRGANGUR.
FÖSTUDAGINN 26. OKT. 1934.
308. TÖLUBLAÐ.
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
Matvœlarannsóknirnar
og íslenzkar iðnaðarvðrur.
Svik hafa átt sér stað
Eftii dr. Jón E. Vestdal.
örlítið af acrlolefni. Við betta ac-
ÞAR SEM skýrsla mín ium þær
matvælarannsóknir, sem gerð
var að tllhlutun landlæknis ug heii-
brigðisstjómarhmar, hefir vakið
nokkurt umta,l í blöðum bæjarins
og meðal almiennings, pykir mér
rétt að geta nokkurra atriða heniná
til skýringar,
- Rannsökmr pessar áttu að vera
grundvöllur við samning væntan,-
legs lagafrumvaTps um eftlrlit á
matvælum,, og pegar ég samdi
skýrslu míma, bjóst ég ekki við
að hún færi lenigra en til land-
læknis eða heilbrigðisstj órnarinn-
(ar, í mesta lagi til alpingis. Með
tijiláti til pessa voru ýms atriðpí
ekki eiins nákvæmlega útskýrð
eins og naúðsyhlegt hefði wrið,
úr pví að skýrslan var birt ál-
meniníinigi. Ég álít pví skyldu mína
að skýra nú nánar pau atriði,
sem ég hefi orðið var við að
y) l.u nokkrmn misskilningi og
jafnvel ótta meðal almennings.
Acroleiii:
Þegar glyoerin er hitað upp,
myndast úr pví acroléin. Þetta
acrolieiin er næmt eitur. Ef gly-
perin er' notað í bökuraardropa til
að leysia upp pau efni, sem ætil-
uð em til að gefa kökuinum iim
og bragð, myndiast einnig úr
pessu glyoerini acrlolein. Nú er
vanjuliega ekki notað nema ht'ið
eitt af piesisum bö'kuniardriopum,
og pess vegna myndast aðeáns
riolein getur líkaminn losað sig
án piess hann saki. En ef koma
skyldi fyrir, að notað væri ó-
v-enjuliega mikið af bökunardrop-
rnn og par að auki kan,nske ó-
venjuliega mikilJ hiti við bakstur-
inm, er hætt við, að íeitmniar geti
ofðlið vart. Af pessium ástiæðum
lagðti ég til í skýrsliu miinni, að
notkuin glyoerms í bökunardropa
yrðli bönnuð, pví ég álít pað
skyldu mina að vara við peim
hættum, sem fyrir gieta komið.
Benzoesýra:
i tveim sýnisbornum af simjör>
líki, sem rannsakað hafði verið á
Efnanannisóknastofu ríkisiins, fanst
benzóiesýna, en eftir gildandá ís-
lenzkum löguim er bannað að
selja smjörjíki, sism1 í er benzóie>-
sým. Mér er Ijúft að geta pess,
að báðar piessar smjörlíkistegund-
ir vofu erlend framleiðslia. í ís-
lenzku smjörlíki hefir enn ekki
ofðið vart við benzóesýilu.
Sesamolía eða sterkja.
Við rannsókn niokkuð margra
sýniishorna af smjöriíki kom i
ljós, að ekki hafði verið
fylgt fyrirmæluim gildandi laga
um áð nota í smjörlíki sesajnolíu
eða sterkju. Hér er ekki um lagar
bilot að ræðia, sem skaðar nieytr
endiur smjörlidsi'ns. Sesamiolia —
eðia leítir nýjustu islenzkum lög-
ium sterkja — er sem sé höfð í
smjörlíki, svo að auövelt sé að
sianna meði rannsókm, hvort í
smjör („íslenzkt smjör:“) hafi
verið blandaö smjörlxki. Ef látið
ier i smjör lítið af simjörjíki, sem
i var hvork'i sesamolía n-é sterkja,
er hæpið, að • mögulegt sé að
sanina svikin. Ef vart verður mik-
ils hirðuleysis mieð að láta í
smjöriíkið sterkju eða sesamoiJíu
pá leiðir ekki af pví, að smjör(-
Ikið sé að nokkru leyti JéJegrj
varia, heldur hitt, að í smjör get-
ur verið blandað smjöriild, án
pess að hægt sé að koma upp
svikunum.
Það er pvi nauðsynlegt vegna
smjörsins, að haft sé strangt
eftirlit með pvi, að i smjörliki
sé’ stöðugt sterkja eða sesam-
olía.
Of mikið vatn í smjörlíld:
I einu sýnishorni af smjörlíiki
sem raninsakað var á Efnaranini-
söknastofunni árið 1930, fundust
24,8Q/o af vatni. f lögum er fyr-
irsldipað, ajð í smjörjíld megi ekki
vera meir,a en 16 °/o af vatni.
Það er pvi ákaflega gróf og
hrottaleg fölsun að láta i
smjörlikið um 9 °/o meira af
vatni en leyfilegt er.
En athugull kaupandi verður
auðveldliega var við pvílík svik,
lenda er sú smjörlíkistegund, sem
pietta mikla vatn fanst í, horfin
af markaðinium.
Þietta munu veria pau atriði í
sltýrslu minini, sem helzt gætu
valdið misski'lning'i mieðal al-
Nýtt sfémaimafélag
stofnað i Vestmannaeyjum.
JÓN SIGURÐSSON, eri'ndUeki
Alpýðlusiambands ísJands,
hefiir undaníama daga dvalið í
Vestm'aninaieyjum.
í gærtkveldi stofnaði haan nýtt
sjómaninafélag, 'Og heitir pað Sjó-
mianiniaJélagið Jötunu,
FéJagar eru 70.
Eiin ai' fyrstu sampyktum fé-
lagsins var að sækja um upp>-
töiku í Alpýðusamband íslands, '
og var pað sampykt í einu hljóðá.
Stjóim hiins nýja sjómannaíélags
er s'kipuði pessum félögum: Guð-
mundur HeJgasion for;maður,
Kristdinn Ásgeteson rátari, Elíás
Sigfússon gjaldkeri og mieðstjór'nr
endur sighvatur Bjamason og
Jónas BjarnaS'On.
f varastjórn voru kosnir: Guð-
mundur Tómasson, Valdimar Ás-
gieirsison og Gisli Gísliason.
Búist er við að mikill fjöldi sjö-
manina gangi í félagið á næsta
fuindi p'öss.
Samtök sjómanna í Vestimanna-
eyjum hafa undanfarið' veráð í
hiintni megnustu óneiðu iog alger-
l'Pga máttlaus og leinskis værðii.
K'ommúnisitar hafa ráðið paröllu
og sjómienn engu fengið um pok-
að til stiarfshreyti'nga.
í surnar áttu miargir sjómiann
frá Vestmannaeyjum, sem vor.u
á Siglufirðá, tal við Jón Sigurðs-
JÓN SIGURÐSSON.
son og töldu brýna nauðsyn t'.l
p'ess að stofr.a t' 1 ný.ria sjómanra-
samtaka í Viestmaninaieyjuim
Framkvæmdir hafa nú orðið á
pessu.
Á s'tof'nfund féJag'sins í giæb-
kveldi komu nokkriir nnenn úr
hiiniu gamla sjómannafélagi og
ætluðu að gera tilraun til að
hleypa upp fundinium, en fund-
armenn ýttu peian út, og urðu
smávægilegar rysldngar.
Hið inýja féia,g á áreiðaniliega
eftiir að' veriða öfJugt og geta
orðið pess miegnugt að bæta kjör
Bjóman|n(a í V'estmiatnnaeyjum, sem
elíkiert hefir verið gert að unda,n(-
íarin ár.
miennnngs.
Um ömiur svik og aðrar
falsanir, sem par er minst á,
get eg ekki iario mildandi
orðum, fremur hið gagnstæða.
Og eftir að upplýst er af
stjórn félags islenzkra fram-
leiðenda, að ein af peiin vöru-
tegundum, sem ég í skýrslu
minni minnist á að sé fölsuð,
hafi verið svikin í ÞRJÁTÍU
ÁR, œun hver og eism geta
séð, hversu brýn nauðsyn er ú
eftirliti með pessari framleiðslu.
í prjátiu ár hafa iðnrekendur
af eigin hvötum haft tældfæri
til að lapfæra pessa fram-
leiðslu sína. 1 prjátiu ér hafa
peir látið pað undir höfuð
leggjast. Öilum má pví ljóst
vera, að timi er kominn fyrir
löggjafann að láta tii sín taka,
pví iðnrekendum sjálfum verð-
ur ekki treyst til að kippa
pessu í lag eftirlitslaust.
Jón E. Vestdal.
Siiijor og ega hækka
í verðl i Danmorku
..... *
KALUNDBORG ígærkveldi. (FtJ.)
Smjör og egg liækkuðu mikið
|og óvæmt í verðá í Danmöíku í
dag. Qnsiöikin er vaxandi eftíri-
(spUna í Englandi og Þýzkalandi.
issaMBBgwamaptaiTOtacaBBM*] i ivi ii !■«!!■■» twrMTTiJw^^prx!nBgan?TMii'li
Næstkomandi sunnudag
kl. 4 e. h. verður stofinað féiag
gamal la Laugarvatnsskó I aniemr
enda, pieirra, er dvelja í Reykjaf
vfk. Funduri'nn verður haldiim í
Sambandshúsinu.
Fazfsmlnn
Særist f ankana i
Grikklandi.
BERLIN í morgun. (FO.)
Þjóðiemisflokkarinlir í G.iáiJíkJandi
hafa ákveðið að sameiinast um hiö
svokallaða „Pan-Hellenska Þjóð-
ernissamband“ og ier takmark
pess, að taka upp baráttu gegn
„rauða alpjóðasambaindinu.
Stofnfundur piessa nýja sambands
verður haldinin í pjóðfcikhúsinu
í Apemu 17. nóv. n. k.
Á bisk'upafundi, sem haldinn
hefir verjð í Apíeniu pessa dag-
ana, og 39 grískir biskupar og
lerkibiskupar sóttu, var sampykt
áskorun til pjóðarjunar um að
rjjsa til baráttu gegn BoJsivismi-
anum.
Þ;ir AmeriknmenQ fá Nobeis-
ve;ðlann i læk isfræði
Fasistastjórnin i Anstnrriki
óttast appgang lafaaðamaana.
Tattrafsn foringjap jafnaðarmanna
teknir fastli* i Wien I gær.
BERLÍN í morjgun. (FO.)
Nobelsverðlaununum í læknis-
fræði var úthlutiað í Stokkhólml
í gær, og hlutu pau prír Ame-
ríkumenn.
EINKASIÍEYTI
TIL ALÞÝÐUBLAÐSINS
KAUPMANNAHÖFN í morgun.
TUTTUGU leiðtogar jafnað-
armanna voru teknir fast-
ir í Wien á fimtudaginn.
Ástæða'n til pess er sögð að
vera sú, að' útbiieiðslan á blaðii
jafnaðannanna, „ArJxeiterzeitung",
sem er bannað, hefi'r í seánnj tíð,
fyrir útbrsiðsiustarf jafnaðar-
manma, farið mjög vaxandi.
Hræðsla stjórnarinnar.
Það hefir ekki tekist að sanna,
að p'essir tuttugu l'eiðtogar jafn-
aðarmanna, séu neitt sérstaklega
við útbreiðsiiu blaðsins riðnir. En
stjórnin afsakar sig með pví, að
hún verði að tryggja sig í tíma
gegn vaxandi starfsemi jafnaðair-
mannia. STAMPEN.
Togarlmi Tryggvi gamli
tekian að landhefgisveiðum
í nótt í Garðssjó.
TOGARINN Tryggvi gainli,
eign Alliance félagsins,
íandhelgislinu, til pess að óhætt
væri að toga kring um pað.
DR. JULIUS DEUTSCH,
foringi jafnaðannanna.
Nýtt hefœsmet
i hraðllugi.
EINKASKEYTI
TIL ALÞÝÐUBLAÐSINS
KAUPMANNAHÖFN í morgun.
ITALSKI flugmaðurinn AgeJlo
hefir sett nýtt heimsmet í
hraðflugi.
Hann flaug 682 kílómetra á
einni kiukkustund. STAMPEN.
var tekinn i nótt að veiðum i
landhelgi súður í Garðssjó.
Tryggvi gamii kom hingað
kl. lO'/s i morgun og skömmu
á eftir honum varðbáturinnlngi-
mundur gamli, sem stóð hann
að landhelgisveiðunum.
Tryggvi gamli fór héðan á
veiðar í fyr.radag og hélt pegar
út á Flóann og byrjaði vsiðar.
EJns og kuu'nugt er hafa tog-
ariarinir pá venju, pegar peiir eru
á veiðum nærri landhe'lgisllnu að
setja út „bauju“ nneð ljósi, svo
la gt frá land. elg slí juxn:, að víst
sé, að peir fari' ekki. ian í land-
helgi'na, pótt peir to'gi hringmin
í kriing um „baujuna“.
Nú stóð svo á, að norskt hval-
veiðasldp, sem legið befir á ýmst-
um stöðum á flóanum í súmair,
hiafði fyrir nokkru fært sig suður
í Garðssjó og lá par með fullum
En vílst er, að pegar birti í
miorgu'n, var varðháturkm Ingi-
mundur gamli komiinn að Trygg-
va gamla og stóð hann að pví
að hafa togað fyrir itinan land-
helgiisiíijnu i nótt
Mun skipstjórinn á Tryggva
gamla eltki neita pví, en halda
pví hins vegar fram, að hval-
veiðasMpið, sem hann miðaði við
hafi fært sig um hér um bil
hálfa miiiu pétt upp að land-
helgislíniunni í nótt, án pess að
skipverjar á Tryggva gamla yrðu
p'ess varir.
Skipstjórinn á Tryggva gamla
er, eins og áður er sagt, Snæ-
björn ÓJafssion. Hann er mjöig
vel látinn maðiur, vandaður og
gætiinn og hefir aldrei veriið rið-
imn við landheJgisbrot áður.
Skipstjóri á varðbátnum Ingi-
Belijiski Tæðism:,ðarimi í Ovie-
dö var skotinn í sponsku
upp elsnlnni.
BERLIN í morgun. (FO.)
Það hefir fyrst vitnast nú, að
meðan óeirðirnar stóðlu yfir í A.&t-
urias, skutu uppreásnarmenn belg-
iska ræ'ðismanninn í Oviedo á
gistihúsi einu par í boxgiinni.
mundi gamla er Þorvarður Gísla-
son frá Papey, siem áður hefir
verið stýrimaður á varðskipunum.
Málið var tekið fyrir kJ. 2 í
dag og dómur kveðinn upp kl. 3.
Skipstjórinn játaði brot sitt að
fullu og var dæmdur í 20 200
króna sekt.
Enskur línuveiðari strandar
í nótt við Meðalland. A'lri
skipshöfninn', 15 mönnum,
tókst að bjarga undir eins.
ljósum.
Skipstjórinin á Tryggva gamla
Snæbjörin Ólafsson, mun hafa
talið pað víst, að skipið lægi
um hálfa sjómílu fyrir utan laind-
belgjslínu, eiins og pað mun hafá
gert undanfarnar mætur. Setti
pví Tryggvi gamli ekki út ljósa-
„bauju“ heldur notaði hvalveiða-
skipið sem „bauju“ og togaði
kriing um pað í nótt.
Eftir pví, sem Alpýðublaði'nu
htef'ir veráð skýrt frá, hafði tog-
ariinn öll ljós uppi og dró pví
©ngain dul á pað, hvar hann væri
og að hann væri á vedðum.
Varðbáturinn Ingimundur gamii
hefir eiins og kunnugt er, Jand-
helg'sgæziuna á pessum sIóÖuijit
og er liikliegt, að skipstjóranum á
Tryggva gamla hafi verið kumi-
úgt mn pað, og að hann hafi
pœs vegna getað átt hains von, en
eltki er enn víst, hvort 'skipstjóij-
inn hefír nægilega gengið úr
sfcugga um pað, að hvalveiðiaskip-
ið væri nógii langt fyrir utan
SEINT á vökunni í gærkveldi
sást a’ bæjum í Mzðallandi,
bál kynt á skipi skamt frá landi.
Varð þegar ljóst að hér var um
að ræða skip í sjávarliáska.
Men,n lögðu. pegar af stað áf
nokkrum bæjum tll strandar, og
er pangað kom hafði skipið, sem
var stór Iínuveiðari, færst nokk-
íuð' upp. í fjöiúna og sat par fast...
Bjöfgunarstarf var pegar hafið,
og bjugigu skipsmenn sér til
„fleka“, sem peir fóriu í land á
niokkrir saman í eiinu, en menni-
'innir i Jandx tóku á móti peiim,
og var allrii sJdpshöfninni bjarg-
að' pannig á skömmum tíma.
Skipsmennirnir voru aIJ,s 15.
Skipið var enskur línuveiðari,
„Holbom" frá Grimsby.
Mönnunum tókst ekki að bjarga
niema örlltlu af fatnaði sínum.
Var peim pegar skiít niður á bæi
í Meðallandi.
Skipið stendur enn upp úr, en
par sem pað strandaði, á 'Ása-
fjöru, er mikill sandbotn, og- er
pað alveg undir veðri komi'ði,
hvort skipið sekkur undir eins:.
Sldpstjóri hefir pó pá trú sem
stexxdur, að hægt muni vera að
bjarga pví.
Bálið, sem sást af bæjum í
Meðallaidi, höfðiu skipverjar kynt
á hvalbaknum.