Morgunblaðið - 03.10.2000, Síða 14

14 ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Árni Mathiesen sjávarútvegsráðherra opinn fyrir fjárfestingum erlendra aðila í sjávarútvegi
ÁRNI Mathiesen sjávarútvegsráð-
herra minnir á að hann hafi áður
sagt það opinberlega, nú síðast í lið-
inni viku, að hann sé tilbúinn til að
skoða þá möguleika að heimila út-
lendingum að fjárfesta í íslenskum
sjávarútvegi. „Við verðum að meta
stöðuna á hverjum og einum tíma og
hlutirnir geta hafa breyst frá því að
við komumst að þessari niðurstöðu
fyrir nokkrum árum [að takmarka
fjárfestingar erlendra aðila í sjávar-
útvegi]. Sérstaklega í ljósi þess
hversu mikið við erum að sækja í
það að reka sjávarútveg erlendis.
Umræddar breytingar gætu styrkt
okkur í því.“ Árni bendir þó á að
verði ákveðið að leyfa erlendar fjár-
festingar í sjávarútvegi sé það um-
hugsunarefni hvernig eigi að koma
þeim breytingum á og þá einnig
hversu hratt eigi að koma þeim á.
„Það hefur út af fyrir sig ekki farið
fram nein sérstök umræða um þessi
mál en sjálfsagt er að gera það nú í
samhengi við þá endurskoðun sem
nú er í gangi um lögin um stjórn
fiskveiða." Segir Árni enn fremur
aðspurður að honum fyndist það
mjög líklegt að endurskoðunarnefnd
um fiskveiðistjórnunarlögin muni
skoða það hvort skynsamlegt væri
að heimila erlendum aðilum að fjár-
festa í sjávarútvegi. Ekki síst í ljósi
þess að hann og Halldór Ásgrímsson
hafi báðir lýst því yfir að þeir væru
tilbúnir til að skoða þá möguleika að
heimila erlendum aðilum að fjár-
festa í sjávarútvegi.
Auðvelt fyrir risa
eins og Unilever
Kristján Ragnarsson, formaður
Landssamtaka íslenskra útvegs-
manna, segist mjög undrandi á
þeirri afstöðu utanríkisráðherra að
vera ekki lengur andvígur því að er-
lendir aðilar fjárfestu í sjávarútvegi
hér á landi.
„Ég hef alltaf litið á þetta sem
grundvallaratriði frá því við börð-
umst fyrir að færa út landhelgina, að
Islendingar myndu njóta afraksturs
hennar, þeirrar útfærslu og vernd-
unar fiskistofnanna, einir og sér og
við myndum ekki færa það útlend-
ingum,“ sagði Kristján í gær í sam-
tali við Morgunblaðið.
Hann sagði að við værum agnar-
smáir þegar við bærum okkur sam-
an við aðrar þjóðir og hann talaði nú
ekki um önnur fyrirtæki á hliðstæðu
sviði. í því sambandi þyrfti ekki ann-
að en að nefna risa eins og Unilever-
en auðvelt væri fyrir þá að kaupa
uppverulega hagsmuni hér á landi.
„Ég hins vegar játa að með til-
styrk fiskveiðistjórnunarkerfisins
hafa fyrirtæki okkar orðið öflugri og
minni hætta á því að við værum háð-
ir því að erlendir aðilar keyptu þau
en það breytir ekki minni afstöðu til
þess að ég tel þetta vera alveg frá-
leitt,“ sagði Kristján.
Hann vísaði jafnframt til fisk-
veiðistjómunarkerfisins þar sem
Stj órnarandstaðan
ekki ginnkeypt fyrir
hugmyndum ráðherra
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra og formaður Framsóknar-
flokksins lýsti því yfír á Bifröst í síðustu viku að hann væri ekki
lengur mótfallinn því að erlendir aðilar fjárfestu í íslenskum sjáv-
arútvegi. Morgunblaðið leitaði álits stjórnarandstöðunnar og aðila
tengdum sjávarútvegi á þessum ummælum Halldórs.
væru nýtingarheimildir á fiskveiði-
rétti og að hann væri algeriega and-
vígur því að þær yrði hægt að selja
útlendingum. Hann bætti því við að í
skýrslu utanríkisráðherra til Al-
þingis fyrir mjög stuttu kæmi ræki-
lega fram að hindrun á/járfesting-
um erlendra aðila á Islandi geti
verið það grundvallaratriði sem við
myndum aldrei fá hnikað gagnvart
Evrópusambandinu. „Ég óttast að
þetta sé einhver vísbending um vilja
til að tengjast bandalaginu frekar en
við höfum gert en því er ég líka and-
vígur,“ sagði Kristján.
Hann benti á aðspurður að við
hefðum framfylgt reglum um eign-
arhald útlendinga í sjávarútvegi hér
á landi síðan þær hefðu verið settar
og það hefði verið alveg erfiðleika-
laust. Þetta væri borið saman við
það að íslendingar væru að fjárfesta
í útlöndum og þess vegna ættum við
að heimila fjárfestingar með sama
hætti. Mismunurinn væri hins vegar
sá að við værum alls staðar vel-
komnir vegna þekkingar okkar á
sjávarútvegi þar sem þetta væri al-
vöru atvinnuvegur hér á landi sem
hann væri víðast hvar ekki. Við
þyrftum hins vegar ekki á neinum
útlendingum að halda til þess að
hjálpa okkur við fiskveiðar og fisk-
vinnslu. Við værum alveg fullfærir í
þeim efnum og yrðum það vonandi
áfram.
Verður rætt á aðalfundi SF
Arnar Sigurmundsson, foi-maður
Samtaka fiskvinnslustöðva, sagði að
það hefði verið samstaða um það í
sjávarútvegi og hjá stjórnvöldum að
takmarka aðgang erlendra aðila í
sjávarútveginn. Að baki því hefðu
legið þau sjónarmið að ekki glataðist
til útlendinga það sem meðal annai’s
hefði áunnist í landhelgisdeilunum,
þannig að ráðstöfunarréttur aflans
yrði fyrst og fremst hjá innlendum
aðilum. Síðan hefðu árin liðið og
fyrirtækin stækkað og farið í
auknum mæli á markað auk þess
sem alþjóðavæðingin héldi áfram.
Samtök fiskvinnslustöðva hefðu
ákveðið fyrir nokkru að taka meðal
annars þessi mál til umræðu á aðal-
fundi Samtakanna eftir viku en inn í
umræðu um þessi mál hlyti auðvitað
að dragast EES-samningurinn og
fleiri tengd atriði.
„Við munum í framhaldi af því
fjalla um það hvort ástæða sé til
þess að gera þarna nokkrar breyt-
ingar. Við höfum auðvitað nokkra
reynslu af þessu og þetta er gífur-
lega mikilvægt atriði fyrir okkur að
geta haldið en engu að síður finnst
okkur eðlilegt að þetta sé skoðað,“
sagði Arnar.
Hann sagði að gefa þyrfti sér
ákveðinn tíma til að skoða þetta og
sú endurskoðun gæti farið fram á
svipuðum tíma og skoðað yrði hvað
EES-samningurinn hefði dugað
okkur vel og hvort það væri kannski
líka fullkomin ástæða til þess að
skoða breytingar á honum.
Arnar nefndi einnig að bent hefði
verið á að þegar Norex-samstarfið
yrði tekið upp milli kauphallanna á
Islandi, í Svíþjóð og í Danmörku
þyrfti að koma skýrt fram að útlend-
ingum væri ekki heimilt að fjárfesta
í sjávarútvégsfyrirtækjum sem
væru bæði í veiðum og vinnslu held-
ur eingöngu í framhaldsvinnslu og
það með öðru gerði þetta tímabær-
ara umræðuefni en ella.
„Eftir stendur sú skoðun hjá sjáv-
arútveginum að þetta hafi verið
nauðsynleg aðgerð á sínum tíma en
auðvitað eigum við að vera tilbúnir
að ræða hvort það er ástæða til að
breyta þessu. Tímarnir hafa breyst
og fyiirtækin stækkað og eflst og
við þurfum bara að setjast niður og
skoða þetta,“ sagði Arnar.
Engin ástæða
Steingrímur Sigfússon, formaður
vinstri grænna, segist ekki sjá neina
ástæðu til þess að aflétta einhliða
þeim takmörkunum sem settar
hefðu verið á varðandi það að er-
lendir aðilar gætu fjárfest í sjávar-
útvegi og góð pólitísk samstaða
hefði verið um síðan.
„Mér er ekki kunngt um að það sé
verið að þrýsta neitt sérstaklega á
um það utan frá að þessu sé breytt.
Þetta var og er fyrirbyggjandi ráð-
stöfun af okkar hálfu til þess að
hindra að útlendingar komist hér
bakdyramegin inn í landhelgina og
ég tel að við eigum að flýta okkur
mjög hægt í því að fara að gera þar á
breytingar. Óg ég sé ekki hvað fyrir
mönnum vakir og þar á meðal Hall-
dóri Ásgrímssyni með því að vera að
taka þetta upp nema ef þetta á að
vera liður í aðgerðum til þess að
taka niður allar girðingar fyrir fram
í vegi aðildar að Evrópusamband-
inu. Oneitanlega er maður hugsi yfir
þeim mikla leiðangri sem Halldór
Ásgrímsson hefur verið í að undan-
förnu í þessum Evrópumálum og ég
set þetta helst í samhengi við það,“
sagði Steingrímur.
Hann benti á að reynslan af opnun
á þessu sviði hefði ekki verið góð og
nefndi reynslu Breta í því sambandi.
Þess vegna teldi hann að við ættum
að halda í reglur af þessu tagi eins
lengi og hægt væri.
Ekki ginnkeyptur
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, segist ekki hafa
verið ginnkeyptur fyrir því að út-
lendingar fjárfestu í útgerð á Is-
landi. Það hefði ekki síst stafað af
óvissunni sem hefði verið um eignar-
hald á auðlindum. Hann tekur hins
vegar fram í samtali við Morgun-
blaðið að ef hægt væri að kippa burt
þeirri óvissu með því að skýra eign-
arhaldið betur í lögunum horfði mál-
ið öðruvísi við. „Ég tala nú ekki um
ef það væri hægt að taka inn sér-
stakt ákvæði í stjórnarskrá þar sem
fiskimiðin eru klárlega þjóðareign
eins og lagt var til af auðlindanefnd-
inni í dag (í gær),“ segir Össur og
heldur áfram. „Og ef það skref yrði
til dæmis stigið líka að fara þá leið
sem við jafnaðarmenn í Samfylking-
unni höfum lagt til að þegar fram í
sækti yrðu allar veiðiheimildir á
markaði þannig að enginn gæti eign-
ast þær heldur einungis fengið af
þeim tímabundin afnot gegn gjaldi,
þá eru líka aðstæður breyttar og
sjálfsagt að skoða þetta upp á nýtt.“
Áð lokum minnir Össur á að þrátt
fyrir að hann hafi ekki verið ginn-
keyptur fyrir fjárfestingum er-
lendra aðila í útgerðinni að öllu
óbreyttu hafi þingmenn Samfylking-
arinnar, með Svanfríði Jónasdóttur í
broddi fylkingar, lagt fram á síðasta
löggjafarþingi frumvarp til laga sem
miðar að því að heimila erlendum
aðilum beinar fjárfestingar í íslensk-
um fiskiðnaði.
Þá hefði landhelgis-
deilan verið til lítils
Sverrir Hermannsson, formaður
Frjálslynda flokksins, segir þessar
hugmyndir Halldórs Ásgrímssonar
um að heimila erlendum aðilum að
fjárfesta í íslenskum sjávarútvegi
vera fráleitar. „En ég þykist sjá
hverju gegnir,“ segir Sverrir. „Sjáv-
arútvegurinn er orðinn stórskuldug-
ur og skuldir hans vaxa hröðum
skrefum af því að þeir sem hafa
fengið þjóðareignina gefins eru að
selja hana fyrir eigin pung. Og þar
með hrúgast upp skuldir sjávarút-
vegsins. Það kemur að því fljótlega
að bankar og sjóðir hér munu neita
að lána meiri peninga og geta ekki
lánað meiri peninga út á kaup á
kvóta á aflaheimildum. Þess vegna
þurfum við að fá Unilever hingað
heim með nóg af peningum og þess
vegna þarf að opna fyrir auðmenn
erlenda sem hafa mátt á að kaupa
milljarðinn af honum Halldóri Ás-
grímssyni þegar hann erfir móður
sína í Höfn í Hornafirði," segir
SveiTÍr.
„Við eigum líklega ein dýrmæt-
ustu fiskimið heims. Sjávarfang
verður æ dýrmætara og ég tala ekki
um það frábæra sjávarfang sem við
eigum og erum ekki búnir að
fullnýta því alltaf eru að koma fram
á ári hverju nýjar og nýjar tegundir
sem við getum nýtt. Éf við ætlum
svo að hleypa erlendum auðjöfrum í
þessa auðlind með þeim hætti sem
verið er að fitja upp á hefur verið til
lítils barist í landhelgismálum.
Ég sé að það kann líka að vera
þáttur í þessari nýju stefnubreyt-
ingu að þegar þeir verða komnir inn
hvort sem er hvað munar okkur þá
um að ganga undir jarðarmen
Evi-ópusambandsins í sjávarútvegs-
málum. Þetta er kannski að opna
leiðina fyrir okkur þangað inn þótt
ég hafi ekki trú á að hann meini mik-
ið með nýjum viðhorfum sínum í
sambandi við Evrópusambandið."
Segist Sveri'ir að síðustu vera þeirr-
ar skoðunar að íslendingar geti ekki
gengið í Evrópusambandið vegna
þeirra reglna sem þar gildi um sjáv-
arútvegsmál.
Forseti íslands heimsækir Snæ-
fellsnes- o g Hnappadalssýslu
FORSETI íslands, Ólafur Ragnar
Grímsson, fer í opinbera heimsókn í
Snæfellsnes- og Hnappadalssýslu í
dag og á morgun.
Heimsóknin hefst á sýslumörkum
við Hítará þar sem Ólafur K. Ólafsson
sýslumaður tekur á móti forseta og
fylgdarliði. Þá liggur leið í Snorra-
staði í Kolbeinsstaðahreppi þar sem
Haukur Sveinbjamarson og annað
heimilisfólk tekur á móti forseta.
Næst heldur forseti að Laugagerðis-
skóla í Eyja- og Miklaholtshreppi,
kynnir sér skólastarfið og situr há-
degisverð með nemendum, starfsfólki
og öðrum íbúum í Kolbeinsstaða-
hreppi og Eyja- og Miklaholtshreppi.
í Dalsmynni sýna Svanur Guð-
mundsson og Halla Guðmundsdóttir
íþróttir smalahunda. Að Lýsuhóli í
Snæfellsbæ tekur bæjarstjórnin á
móti forseta og nemendur og kennar-
ar Lýsuhólsskóla sjá um dagskrá.
Þaðan heldm- forseti að Amarstapa
og Björgunarskóla Slysavarnarfé-
lagsins Landsbjargai- að Gufuskálum.
Síðdegis heimsækir forseti íslands
Grunnskólann á Hellissandi og leik-
skólann Krílakot í Ólafsvík. Loks mun
forseti koma í Fiskmarkað Breiða-
fjarðar í Ólafsvík, kynna sér vettvang
íýrii’tækisins og skoða sýningu á
nytjafiskum _sem nemendur í Grann-
skólanum í Ólafsvík hafa undirbúið í
húsakynnum markaðarins. Að kvöldi
fynri dags heimsóknar forseta í Snæ-
fellsnes- og Hnappadalssýslu verður
fjölskylduhátíð í félagsheimilinu Klifi
í Ólafsvík með fjölbreyttri dagskrá.
Sveitarstjórn Eyrarsveitar tekur á
móti forseta á miðvikudagsmorgun í
Grandarfjarðarkirkju þar sem sr.
Karl Valgarður Matthíasson stýrir
morgunbæn. Þaðan fer hann í Fisk-
vinnslu Guðmundar Runólfssonar og
ísverksmiðjuna Snæís hf. Heimsókn-
inni til Grandaríjarðar lýkur með
dagskrá í Grannskóla Eyrarsveitar.
Þá fer forseti að Bjamarhöfn í
Helgafellssveit, skoðar þai- bænda-
kii'kjuna og kynnir sér hákarlaverkun
og annan búskap á bænum.
Heimsókn forseta til Stykkishólms
hefst með siglingu um Breiðafjörð á
báti Sæferða í föruneyti bæjarstjórn-
ar. Eftir hana liggur leiðin í Grunn-
skóla Stykkishólms þar sem nemend-
ur og kennarar hafa undirbúið
dagskrá. I St. Fransiskuspítalanum
hittir forseti príorinnuna og Jósep
Öm Blöndal yfirlækni. Þá heimsækir
forsetinn leikskólann í Stykkishólmi
sem einnig er til húsa í klaustrinu.
Næst er haldið í rækjuvinnslu Sig-
urðar Ágústssonar ehf. þar sem Rak-
el Ólsen tekur á móti forseta. Loks
skoðar forseti íþróttamiðstöðina í
Stykkishólmi og heimsækir skrifstof-
ur sýslumanns. Heimsókn forseta ís-
lands í Snæfellsnes- og Hnappadals-
sýslu lýkur með samkomu í félags-
heimilinu í Stykkishólmi.
i
j Morgunblaðið/Jóra
I ökuferð
HANN er ekki hár í loftinu þessi
bflstjóri sem var á ferð á Eiríks-
götunni nýlega. Handtökin voru
fumlaus, aksturinn óaðfinnan-
legur og grannt, fylgst með ann-
arri umferð í götunni.