Morgunblaðið - 03.10.2000, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 2000 33
LISTIR
Fólkið
í blokk-
inni
KVIKMYNDIR
R e g n Ihi g i n n
HEIMA ER BEST
(COSY DENS) ★ ★★%
Leikstj'óri: Jan Hrebejk. Handrit: Petr
Jarchovský. Tónlist: Vladimir Barák. Aðal-
hlutverk: Miroslav Donutil. Jiri Kodet, Dim-
ona Stasová, Emília Vásryová. Tékkland.
TÉKKNESKA myndin Heima er best er
ein af þessum ljúfsáru endurminningamynd-
um sem tekst á einhvern áreynslulausan hátt
og af fullkomnu listfengi að draga áhorf-
andann inn í horfinn tíma og upplifa hann í
ljóma minninganna. Mit liv som en hund
tókst það frábærlega, einnig frönsku mynd-
inni Sveitaveginum eða Le grand chemin að
ekki sé talað um American Graffity. Heima
er best hefur margt það besta úr þessum
myndum.
Hún segir sögu þriggja fjölskyldna í sömu
litlu blokkinni í Prag skömmu fyrir innrásina
1968 en sögumaður er ungur drengur í upp-
reisnarhug gegn kommúnistanum föður sín-
um; kallinn brjálast þegar sonurinn hengir
upp plakat af Mick Jagger á heimilinu. Hann
þráir einnig vinkonu sína sem skotin er í vini
hans en sá fær sendan varning frá föður sín-
um í Ameríku.
Nágranni þeirra hatast út í bolsévikana,
gömul stríðshetja, og beitir í trylltum reiði-
köstum sínum konu sína og uppreisnargjarna
dóttur því sem kallast mundi andlegt ofbeldi
í dag. Þriðja fjölskyldan er svo einstæð móð-
ir sem á ungan son og vill finna handa hon-
Úr kvikmyndinni Heima er best.
um föður, auglýsir í blaði og fær kynlegar
heimsóknir. Leikstjórinn, Jan Hrebejk, og
handritshöfundurinn, Peter Jarchovský, lýsa
meistaralega í sögunum af fólki þessu and-
rúmi liðins tíma, liðinna hugmynda, liðinna
jóla, tíma sem endurminningin hefur mótað í
grátbroslega kómedíu. Það er svo mikill
indælishúmor í lýsingum á manngerðunum
að það er ekki hægt annað en að brosa og
stundum skellir maður upp úr enda er hér á
ferðinni fyrst og fremst bráðskemmtileg
gamanmynd. Þar trónir hæst ofurtrú foður-
ins á tækniveldi kommúnistaríkjanna þegar
hann kemur heim með óbrjótanleg plastglös
frá Póllandi eða það allra nýjasta nýtt, plast-
skeiðar frá Austur-Þýskalandi.
Heima er best kemur verulega á óvart og
er óhætt að mæla sérstaklega með henni á
Kvikmyndahátíð.
Arnaldur Indriðason
I »11111IIIIIIIUU
KVIKMYNDAHATID I REYKJAVIK
mniummmijuiiiiiiiiiiim
Úr kvikmyndinni Fyrirlitning.
Líf og leikur
B í ó b o r % i n
FYRIRLITNING (SCORN) ★ ★★
Leikstjóri Sturla Gunnarsson. Hand-
ritshöfundur Lisa Hibbs Birnie. Aðal-
leikcndur Eric Johnson, Brendan Fletcher,
Bill Switzer, Emily Hampshire.
Kanada 2000.
FRÁHRINDANDI mynd, lengi vel, enda
um persónur miður geðslegar. DaiTen (Eric
Johnson), er snjall og glæsilegur ungur mað-
ur, nemandi í Kanada. Geðugur á ytra borð-
inu, það ristir ekki djúpt. Undir niðri býr kald-
rifjaður og sjálfselskur persónuleiki sem
reynist fær um að gera hvað sem er til að
sleppa úr þeim fastmótuðu skorðum sem hann
telur að amma hans og móðir hafi sett honum í
samfélaginu. Er hann kemst að því að þær
hafa gert hann að einkaerfingja umtalsverðra
auðæfa grípur hann til sinna ráða. Innsýn
hans í leikritið Caligula, sem Darren er að æfa
í nemendaleikhúsi um sömu mundir, verður
enn frekar til þess að dómgreindin sturlast
gjörsamlega og pilturinn fær skólasystkini sín
til fulltingis við að ryðja úr vegi þröskuldunum
tveimur.
Nýjasta mynd Sturlu Gunnarssonar mun
vera gerð fyrir sjónvarp. Hún er glæný og því
gjörsamlega óþekkt stærð. Fyrirlitning -
Scorn er óþægileg lengi vel, uns áhorfandinn
fer að gera sér ljóst að hann er að horfa á mann-
leg afstyrmi, Darren er hreinlega gjörsneydd-
ur jákvæðum tilfinningum og haldinn djúp-
stæðri fyrirlitningu á samfélaginu í ofanálag.
Samviskulaus, nánast þroskaheftur einstakl-
ingur er manneskjulegir eiginleikar eru annars
vegar. Engu að síður útsmoginn og snjall og
hrífst mjög af hugmyndunum sem Camus legg-
ur Caligula í munn um frelsið og valdið.
Til að fullkomna persónuna hefur Sturla
fengið til liðs við sig í aðalhlutverkið Eric John-
son, ungan og stórefnilegan leikara. Hann hæf-
ir því vel útlitslega og túlkar það jafnvel enn
betur. I höndum Johnsons, sem um margt
minnir á ekki ómerkari leikara en Jim Carrey,
er skepnuskapur Darrens fullkomnaður, leik-
arinn vinnur mann á band kvikmyndarinnar,
þótt ógeðfelld sé. Aðrir leikarar komast einnig
nokkuð vel frá sínu. Sturla sýnir að hann er eft-
irtektarverður listamaður sem hefur einkum
fengist við og náð bestum árangri í gerð heim-
ildarmynda. Fyrirlitning er gerð eftir sönnum
atburðum og reynsla leikstjórans nýtist honum
vel. Fyiirlitning minnir jafnvel talsvert á Með
köldu blóði - In Cold Blood, meistaraverk
Brooks frá ’67. Með meira fé milli handanna
hefði Sturla náð enn betri árangri - einkum út-
litslega, en hann og áhorfendur geta unað vel
við sitt.
Sæbjörn Valdimarsson
Að tapa sér
Bíóborgin
MISSIR KYNFERÐISLEGS
SAKLEYSIS (THE LOSS OF
SEXUALINNOCENCE)★★
Leíkstjórn og handrit: Mike Figgis. Aðal-
hlutverk: Julian Sands, Saffron Burrows.
ÞEGAR talað er um kröfuharðar k\dk-
myndahátíðarmyndir er líklega átt við mynd
eins og Missir kynferðislegs sakleysis eftir
Mike Figgis. Hún segir frá því hvernig aðal-
persónan upplifir kynlíf frá því hann er dreng-
ur í Kenýa og til þess að hann stendur í fram-
hjáhaldi á fullorðinsárum. Myndin fylgir ekki
hefðbundnum frásagnarhætti. Figgis notast
við drauma, mismunandi áferðir á upptökun-
um, klippingar fram og til baka í tíma, hálfkæfð
samtöl því þau skipta engu máli og bætir loks
inn í brotakennda frásögnina sköpunarsögu
mannsins og syndafalli og brottrekstri hans úr
Paradís. Þeir sem búast við eldheitu kynlífi fara
bónleiðir til búðar en fá í staðinn á margan hátt
nýstárlega en ruglingslega framsetningu,
óljósan tilgang og mynd um grundvallartilfinn-
ingar, sem er með öllu tilfinningalaus.
Arnaldur Indriðason
Verksmiðju-
rómans
Háskólabfó
MAÐUR ER EKKI FUGL ★★
Leikstjórn og handrit: Dusan Makavejev. Að-
alhlutverk: Dusan Antonijevc, Stole Ar-
andjelovic og Dusan Bajcetic.
MAÐIJR er ekki fugl gerði Dusan Maka-
vejev, gestur Kvikmyndahátíðar í Reykja-
vík, árið 1965 en í henni fjallar hann m.a.
um ástarsamband ungrar konu og miðaldra
verkfræðings í járniðnaðarbæ í Júgóslavíu
þar sem verksmiðjan er upphaf og endir
alls. Myndin er svarthvít og hávaðasöm en
skondin nokkuð og áhugaverð lýsing á lífinu
í bænum. Verkfræðingurinn er geysimikil
hetja verkalýðsins og honum til heiðurs eru
haldnir miklir tónleikar í verksmiðjunni en á
sama tíma heldur konan framhjá honum og
hann tregar missi hennar. Þeir sem héldu að
Lars Von Trier hefði fundið upp handheldu
myndavélina ættu að skoða þessa mynd
Makavejev er hefur á sér heimildarsnið
vegna tökunnar, sem er á ferð og flugi, auk
þess sem hún virðist sviðsett innan um al-
múgann, bæjarbúa og verksmiðjufólk. Það
er sífellt að gjóa augunum í myndavélaraug-
að, horfa á okkur horfa á sig.
Arnaldur Indriðason
Hið sanna eðli
mannsins
Háskólabfð
LEYNDARDÓMAR LÍKAMANS
(MYSTERIES OF THE
ORGANISM)**'Á
Leikstjóm og handrit: Dusan Makavejev.
Aðalhlutverk: Milena Dravic, Jagoda Kalop-
er, Zoran Radmilovic og Ivica Vidovic.
Júgóslavía 1971.
ÞESSI furðulega kvikmynd er sambland
heimildarmjmdai- og kvikmyndar. Kenningum
og tilraunum Wilhelms nokkurs Reich eru gerð
skil, en honum var mikið í mun að fólk nyti kyn-
lífs og sérstaklega að það fengi fullnægingu,
uppsprettu mikillar orku og almennrar ánægju.
í Bandaríkjunum er fólk, var alltént fyrir 30 ár-
um, sem heldur kenningum hans á lofti og gerir
ýmsar líkamlegar tilraunir. Leikna sagan ger-
ist hins vegar í gömlu Júgóslavíu og segir frá
ungri konu, Milenu, sem af mikilli ástríðu boðar
frelsi kynlífsins og segir að í sósíalisma sé ekki
pláss fyrir andstöðu við líkamlega ást.
Hér er meira um áhrifavald en stórverk að
ræða. Myndin er gerð til að ögra stjórnvöldum
og siðferðisviðhorfum og boða kynlífsfrjálsræði
og er það gert á mjög skýran hátt í gegnum Mil-
enu. Gagnrýni er líka á kommúnismann, ímynd
hans þar sem allir eiga að búa saman glaðir, en
mega samt ekki gera hvað sem er, t.d. ekki í
kynlífi, og hversu mikil hamingja er það?
Myndin hefur án efa farið íyrir brjóstið á
mörgum á sínum tíma. I dag er fólk eitthvað
fijálsara í þessum efnum, þótt lengi megi gott
bæta. Myndin er uppfull af furðulegum atrið-
um, eiginlega fáránlegum, í báðum helmingum
myndarinnar, og hún er bæði fyndin, skemmti-
leg og forvitnileg.
Hildur Loftsdóttir