Morgunblaðið - 03.10.2000, Síða 46

46 ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
SIGURVEIG
GUÐMUNDSDÓTTIR
+ Sigurveig Guð-
mundsdóttir
fæddist í Þórunnar-
seli í Kelduhverfí í N-
Þing. 3. maí 1909.
Hún andaðist á Pjórð-
ungssjúkrahúsinu á
Akureyri 26. septem-
ber siðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Guðmundur Björn
Ámason, bóndi og
hreppsstjóri í Þór-
unnarseli og síðar
póstur á Akureyri, f.
15. október 1873, d.
25. maí 1968, og kona
hans Svava Daníelsdóttir, hús-
freyja, f. 13. júní 1875, d. 29. apríl
1947. Bræður Sigurveigar vom: 1)
Ámi, læknir, f. 3. desember 1899,
d. 10. október 1971, kvæntur Ingi-
björgu Guðmundsdóttur, f. 2. apríl
1907, d. 1. desember 1999. Böm
þeirra era Guðmundur Om, Hauk-
ur Kristinn, Þómnn og Svava. 2)
Jón Kristján, f. 31. október 1906, d.
12. febrúar 1996,
kvæntur Sigurlínu
Guðlaugu Gísladótt-
ir, f. 17. ágúst 1906,
d. 20. maí 1990. Dótt-
ir þeirra er Svava
Ásta.
Sigurveig varð
gagnfræðingur frá
Gagnfræðaskólanum
á Akureyri (síðar
Menntaskólanum á
Akureyri) 1926. Um
1930 var hún við nám
og kennslu í tvo vetur
á Kvcnnaskólanum á
Blönduósi. Sigurveig
vann ýmis verslunar- og skrifstofú-
störf, meðal annars lengi hjá Heild-
verslun Axels Krist jánssonar.
Lengst var hún þó skrifstofú-
stjóri hjá Jóni bróður sínum sem
rak Skrifstofu Jóns Guðmundsson-
ar.
Utför Sigurveigar fer fram frá
Akureyrarkirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Skrumskældur nútími heims-
þorpsins, litaður hjómi margmiðlunar
sem lítið skilur eftir nema kannski
svoh'tinn höfuðverk, þyrlar upp
gjömingamoldryki nær daglega og
kallar menningu; merking hugtaks-
ins gleymd í glansmynd augnabliks-
ins. Svo er maður stundum svo hepp-
inn að hitta fólk, sem ber ellefu alda
raunmenningu þjóðarinnar í sjálfu
sér - og þessi menning er því svo
sjálfsögð að það tekur sér ekki einu
sinni orðið í munn; ofnotkunin reynd-
ar á góðri leið með að breyta því í
skammaryrði meðal þorra þjóðarinn-
ar.
Sigurveig Guðmundsdóttir var
þannig kona; fulltrúi þingeyskra
kynslóða aldanna, sem iðkuðu með
sér sagnir, kvæðamennsku og söng -
og gáfu framtíðinni ef einhver vildi
þiggja. Baðstofan var háskóh þessara
kynslóða allt fram á þessa öld; afar og
ömmur prófessoramir - og þá vel
tókst til blikna nútíma uppeldisstofn-
anir við samanburðinn. Þegar ég hitti
hana í síðasta sinn, nú í sumar, lauk
hún upp glugga sínum aftur í þennan
tíma og leyfði mér að skyggnast um -
og ég skildi betur systkinin þrjú frá
Þórunnarseli í Kelduhverfi á fyrstu
áratugum aldarinnar; kynfylgju
þeirra úr æsku, fróðleikinn og síopinn
hug.
Það er komið á fjórða tug ára síðan
ég, nýkvæntur bróðurdóttur Veigu,
eins og ættingjar og vinir kölluðu
hana, var kynntur fyrir fjölskyldunni
norðan heiða; ungur maður með for-
tíð - og því nokkuð var um mig.
Veiga, sem þá hélt heimili með öldr-
uðum föður sínum og kjamakonunni
Fanneyju, er ráðist hafði í vist hjá
fjölskyldunni fyrir margt löngu en
síðan gleymt að fara því enginn gat án
hennar verið, eyddi fljótt varúð
minni. Mér skildist á henni, að skiln-
aðir væm næstum því jafn tíðir á Ak-
ureyri sem í Reykjavík - og gott ef
ekki einstaka maður þama norðurfrá
fengi sér stundum brennivín þótt hún
hefði látið það vera. í raun væri þama
ekkert öðmvísi nema kannski veðrið;
það væri ólíkt betra á Akureyri - og á
það minnti hún mig síðan miskunnar-
jaust næstu þrjátíu og fjögur árin.
Ég varð fljótlega aðdáandi Veigu
eftir þennan fyrsta fund - og væri ég
staddur nyrðra fór ég ekki hjá garði,
réði ég ferðum sjálfur. Ekki var ég
einn um það. Oftar en ekki vom ein-
hveijir gestir hjá þeim Fanneyju og
henni, þá ég staldraði við, enda ætt-
ræknar og gestrisnar með afbrigðum
- og skildi þar ekki á milli með þeim
stöllum; rausnin báðum í merg borin.
Að Guðmundi föður Veigu gengn-
um, festi hún kaup á raðhúsi við
Lönguhh'ð á Akureyri og þar bjuggu
þær stöllur með glæsibrag meðan
aldur og heilsa leyfðu. Er Fanney féll
frá fyrir nokkram ámm, fór heilsa
Veigu einnig að gefa sig; hjartað var
ekki sterkt - og fljótlega varð henni
Ijóst að ein gæti hún ekki búið. Efa-
laust hefur hún tautað eitthvað niður í
bringu sér við þessi örlög, ef ég þekki
hana rétt, en hún tók þeim með reisn
og flutti út á Dvalarheimilið í Skjald-
arvík eins og sú sem valdið hefur.
Þangað komna sá ég þessa vinkonu
mína stærsta. Hún hafði vart komið
sér fyrir, er hún kallaði á sinn fund þá
ættingja sína er hún náði til - og fór
að skipta búi! Andlegt atgervi hennar
var í engu bilað - og því komu þeir
engum vömum við sem fyrir urðu.
Svava Ásta, bróðurdóttir hennar og
helsti stuðningmaður síðustu árin,
var skikkuð prókúristi og send með
hvem hópinn á fætur öðram upp í
Lönguhh'ð til að fylgjast með að eng-
inn kæmist tómhentur á braut! Mér
er tjáð, að allur annar viðbúnaður
hennar við fráhvarfi af þessum heimi
sé frágenginn með jafn afgerandi
hætti. Svona konur gleymast seint.
Hún hélt reisn sinni til hins síðasta,
hafði stundað fimleika ung stúlka og
gekk alltaf teinrétt; bognaði aldrei.
Utivist í ferðum um landið í góðum
hóp höfðu verið henni yndi ungri; ís-
lensk náttúrafegurð hluti af henni
sjálfri síðan - og því var það henni
nokkur umbun lífshlaupsins að öldr-
unarheimilið fluttist úr Skjaldarvík í
Kjamaskóg fyrir fáum árum. Þar
fékk hún herbergi með útsýni út í
skóginn og yfir hann upp á Súlur - og
hún var alsæl. Hjartaköstin gerðu
henni síðustu árin vissulega erfið, en
ekki urðum við hér syðra vör við að
hún yrði kvartgjöm; hún hafði reglu-
lega símsamband og fylgdist með sín-
um til hins síðasta. Helst heyrðist
manni hún sýta að geta ekki fylgst
með sínu íþróttafólki í KA á velli og í
sjónvarpi, því slíkt æsti hana um of -
og er ekki hjartasjúkum hollt.
Við hjónin heimsóttum hana í
Kjamaskóg í júlí sl. Þá var orðið
nokkuð af henni dregið og augljóst
hvert stefndi, en hún bar sig vel og
var hress; ræddi um heima og geima
og lét sig hvergi í frásögn; flutti okkur
reyndar ljóð, sem rifjaðist henni í til-
efni augnabliksins. Þannig sáum við
hana seinast - og þannig munum við
minnast hennar.
Tómas Agnar Tómasson.
Veiga frænka er dáin, komin hátt á
92. aldursár. Hún var þá farin að
kröftum, en áður geislaði af henni lífs-
kraftur og athafnaþrá. Þegar ég var
innritaður í Knattspymufélag Akur-
eyrar, fimm ára gamall, þá var það
Veiga, sem gekkst fyrir því. Hún fór
með mig í búðina til Kalla Ben. þar
sem ég var innritaður í félagið.
Veiga var alia tíð sönn KA-kona og
lék fyrir félagið í handknattleik og
tennis á meðan völlurinn á Eyrinni
var notaður og í hniti í íþróttahúsi
Akureyrar. Hún stundaði sund mikið
alla tíð og fimleika. Hún var í flokki,
sem sýndi við góðan orðstír á Þing-
völlum 1930, undir stjóm okkar
ágæta kennara, Hermanns Stefáns-
sonar.
Skógrækt var hennar yndi og
ánægja. Hún gróðursetti mikið í
Vaðlareit og þar sem nú er kallað
Kjamaskógur. Reyndar nefndum við
systkinin aldrei Vaðlareit, heldur
Veigureit eftir frænku. Hún var mik-
ill aðdáandi hefðbundinnar Ijóðagerð-
ar og gat flutt heila bálka Ijóða og
kvæða utan að og lítið þýddi að kveð-
ast á við hana, hún var fljót að kveða
mann í kútinn.
Hún var mikil bridskona og kunni
margs konar klæki eins og t.d. 11-
regluna, sem varð okkur félögunum
skeinuhætt. Við töpuðum stórt kvöld-
ið sem við skoraðum hana og mótspil-
ara hennar á hólm.
Hestamennska var Veigu einkar
hugleikin eins og mörgum í móðurætt
Veigu. Hún var hafsjór af fróðleik um
viðskipti manna og hesta í Keldu-
hverfi, en þær skemmtilegu sögur er
of langt að rekja hér. Frásagnargáfa
Veigu var einstök eins og hjá fleira
fólki, sem ólst upp án útvarps og sjón-
varps og varð að geta lýst hlutunum á
myndrænan hátt.
Veiga var alla tíð ógift og bamlaus,
en svo vora tengsl hennar góð við
yngri kynslóðimar, að mörg þeirra
yngstu kölluðu hana ömmu.
Þín er sárt saknað og skarð þitt
verður ekki fyllt í huga okkar frænd-
systkina.
Vertu sæl, elsku frænka, og hvíl þú
í friði.
Haukur og Guðrún.
Söknuðurinn sker í þjartað mitt,
sárt það er að kveðjast
Ég mun ávallt minnast þín,
elsku bezta amma mín.
Valgerður Helga.
í dag er til grafar borin Sigurveig
Guðmundsdóttir. Veigu hef ég þekkt
frá því ég man eftir mér, enda var hún
einn af bestu og traustustu vinum
móður minnar og móðursystra. Hún
var ein af ,j]ölskyldunni“, en sú ein-
ing var allstór og fremur óháð blóð-
böndum. Með henni kveður ein af
þeim kjamakonum sem settu svip á
bæjarlffið á Akureyri á liðinni öld,
fyrst sem dugmiklir frumherjar í
íþrótta- og félagslffi og síðar svi{>-
miklir og menningarlegir borgarar.
Veiga var meðal fyrstu stúlknanna,
sem gengu í Knattspymufélag Akur-
eyrar 1929, og var í flokki fimleika-
kvenna, sem bar hróður félagsins til
Reykjavíkur sama ár. Hún lék áram
saman í handknattleiksliði KA og var
einnig góður hnit- og tennisleikari.
Verður mér oft hugsað til þess hvem-
ig framheijar íþróttahreyfingarinnar
byggðu upp íþróttaaðstöðu á Akur-
eyri við lítil efni og erfiðar aðstæður,
þar á meðal tennisvöll á Eyrinni, þar
sem kempur eins og Sigurveig Guð-
mundsdóttir og Haraldur Sigurgeirs-
son iðkuðu þennan enska yfirstéttar-
leik með glæsibrag.
Veiga bjó lengstum í Bjarmastíg
og deildi hún heimili með Fanneyju
Jónsdóttur sem lést fyrir fimm áram.
Fanney sá um heimilið en Veiga vann
úti. Þar á heimilinu var mikill rausn-
arskapur og húsráðendur örlátir,
fróðir og skemmtilegir, en þó með ær-
ið ólíkum hætti. Veiga var mjög hrein
og bein, skýr í hugsun, sagði skoðun
sína með öllu umbúðalaust og hafði
mikla frásagnar- og kímnigáfu. Fann-
ey fór krókaleiðir að hlutimum, baðst
forláts á sjálfri sér og eigin fáfræði,
afsakaði veitingamar, og virtist alls
ekki skilja að menn nenntu að yrða á
hana. En hún hlustaði grannt, kunni
skil á flestu og kom með greindarleg-
ar og á stundum meinlegar athuga-
semdir. Þótt þusið í Fanneyju reyndi
á stundum á Veigu vora þessar
greindu og litríku konur tendgar
traustum vináttuböndum. Mér fannst
spennandi að heimsækja þessar svip-
niiklu konur, skynjaði þær sem hluta
af sögu landsins. Veiga var vörpuleg
kona, valkyrja sem mér fannst hæfa
spjót og skjöldur, Fanney völva, tor-
ráðin og spök, sem vissi örlög manna.
Veiga var vel menntuð, var gagn-
fræðingur frá Gagnfræðaskólanum á
Akureyri, en naut ekki síður þess
menningarbrags, sem augljóslega
einkenndi æskustöðvamar í Keldu-
hverfi. Veiga las kynstrin öll af bók-
um. Hún var sérlega vel lesin í íslend-
ingasögunum, og átti sér sínar hetjur.
Þær vora Skarphéðinn Njálsson,
stórgert og ógæfusamt karlmenni
sem öragglega höfðaði til drengskap-
ar og kjarks Veigu, og Gunnar á Hh'ð-
arenda, sem greinilega höfðaði til
konunnar, en slíkir garpar era vand-
fundnir nú á dögum. Hún lék sér að
því að vitna í þessi fomu fræði, kunni
ógrynni skemmtilegra sagna frá
æskustöðvunum og hafsjó kvæða og
þula. Hún var jafnframt ágætur
bridsspilari og kappsöm í meira lagi.
Með Sigurveigu Guðmundsdóttur er
genginn mikil sómakona og tryggða-
tröll. Vináttu hennar og drengskap
mátum við mikils og minnumst henn-
ar með þakklæti, hlýhug og virðingu.
Tómas I. Olrich.
Mín ástkæra stórfrænka, Veiga,
Sigurveig Guðmundsdóttir, og föður-
systir, er nýgengin yfir móðuna miklu,
á 92. aldursári, á vit Guðs og góðra
manna, foreldra og bræðra: Áma
Guðmundssonar læknis og Jóns Guð-
mundssonar kaupmanns og mág-
kvenna sinna: Ingibjargar Guð-
mundsdóttur og Sigurlínu Gísla-
dóttur, Línu, og allra sinna ágætu
frænkna og frænda, eins og systr-
anna: Sesseh'u, Ingibjargar og Ólafar
Eldjám að ógleymdum hinum mörgu
hér ónefndu, bæði frændum og vinum.
En við sem eftir lifum söknum sárt
manngæsku, ástríkis, gestrisni, frá-
bærs félagsþroska og fjölbreyttra
hæfileika, sem hún hefur eflaust erft
og borið með sér úr víðfeðmum
frænd- og vinagarði í Kelduhverfi.
Þessa kosti bar hún gæfu til að auka
og ávaxta eftir að hún fluttist til Ak-
ureyrar á árinu 1921, sem næst 12 ára
gömul.
KA, Knattspymufélag Akureyrar,
sem stofnað var 8. janúar 1928, fékk
að njóta íþrótta- og félagshæfileika
hennar í áratugi, bæði sem leik-
manns, hvatamanns í áhorfendahópi
og í stjóm félagsins í gjalkerastörfum
1935.
Veiga var í fimleikaflokki KA, með-
al annars á Alþingishátíðinni 1930,
undir stjóm hins frábæra þjálfara og
ævivinar Hermanns Stefánssonar.
I annarri hjartfólginni íþróttagrein
var hún svo spjöll að á áranum 1932-
1945 reyndist hún ein allra besta
tenniskona KA.
Á áranum í kringum Alþingishátíð-
arárið 1930 iðkaði hún hjólreiðar af
mikilli ánægju, þó að hjólreiðagöturn-
ar og slóðamir væra torfærir yfir-
ferðar, eins og þegar hún fór hjólandi
milli Akureyrar og Blönduóss, á með-
an hún stundaði nám við Kvennaskól-
ann á Blönduósi. Þetta hefur senni-
lega verið sá neisti, sem ásamt
fimleikasýningarferðum í ,3oddý“-
bifreiðum tendraði hjá henni mikið
áhugabál fyrir ferðalögum og fjall-
göngum víða um land, oftast með
Ferðafélagi Akureyrar og vildarvin-
um sínum Þórhildi, Dódó, Stein-
grímsdóttur og Jóni Sigurgeirssyni,
bræðram hans og mörgum flefri, að
ógleymdri Guðrúnu Ragúels Sveins-
dóttur. Þessa íþróttagrein ræktaði
Veiga alveg fram á þennan áratug,
sem er á enda á næstu áramótum.
Veiga frænka var í handknattleiks-
liði KA á annan áratug, enda reyndist
hún höfuðmáttarstólpi og skörangur
liðsins, vegna afburða skotfimi, mark-
hittni og sprengikrafts, fyllilega eins
miklum og það sem sást hjá pólsku
gullverðlaunakonunni í kringlukast-
inu á Ólympíuleikunum þessa dagana
í Sydney. En við þessi afrek naut hún
dyggrar aðstoðar og fóðranar fræk-
inna meðspilara á borð við snilling-
ana, Steingrímssystumar, einkum
Binnu og Möggu og fleiri þeirra,
ásamt öðram snjöllum eins og Dúddu
og Jónu og mörgum öðrum slyngum
og snöggum, sem allar kepptust við
að koma knettinum sem fyrst til
Veigu. Mig granar að í þessari íþrótt
hafi Veiga notið sín best. Líklegt er að
annar Þingeyingur, Hulda Péturs-
dóttir, sem lék þá með Þór gæti stað-
fest það. Bridsspila-íþróttina iðkaði
hún kunnáttusamlega og í ríkum
mæli. Hún var einnig fim á hestbaki.
Þrátt fyrir óhemjuannríki á skrif-
stofunni, fyrst hjá Axel Kristjánssyni
og eftir hans dag hjá Jóni Kr. bróður
sínum, helgaði Veiga skógrækt á veg-
um Skógræktarfélags Eyfirðinga
(fjarska)langan vinnudag.
Fyrir hönd okkar og allra frænda,
vina og vandamanna kveðjum við þig,
elsku Veiga mín, og biðjum þig að
heilsa öllum og verapuði falin.
Sólveig Ágústa Runólfs-
dóttir, Guðmundur Örn
Ámason og fjölskylda.
Veiga frænka er dáin.
Mig langar til að kveðja þig elsku
Veiga með nokkram orðum.
Veiga var afasystir mín en hún bjó
fyrir norðan en við fyrir sunnan.
Veiga var samt einhvem veginn hluti
af æsku okkar systkinanna og upp-
vexti. Það var alltaf farið norður til
Akureyrar að minnsta kosti einu sinni
á ári og Veiga og Jón bróðir hennar
heimsótt á skrifstofuna í Glerárgötu.
Þá var farið í mat um kvöldið til Veigu
og Fanneyjar. Það vora engar
smátrakteringar sem við fengum og
alltaf „sull“ með að drekka fyrir okk-
ur krakkana, þ.e.a.s. gos. Þá var
gjaman skroppið í styttri ferðfr um
Norðurlandið, s.s. til Dalvíkur, Ólafs-
fjarðar eða eitthvað annað. Veiga
kom oftast með í þessar ferðir og
stundum Fanney líka.
Veiga kunni óteljandi sögur og
ljóðabálka sem hún þuldi fyrir okkur
bömin á leiðinni í bílnum og stytti
okkur stundir og svo seinna fyrir
bömin okkar. Þessar sögur og ljóð
vora mér mjög hugleikin og ylja enn í
minningunni.
Veiga var mikil kjamakona og ein-
hvem veginn passaði ekki að tala um
hana sem gamla konu þó svo að hún
væri orðin rúmlega níræð þegar hún
lést. Veiga var mikil áhugamanneskja
um allar íþróttir, m.a. fór hún daglega
í sund til fjölda ára og á sumrin för
hún gjaman í hálendisferðir með
Ferðafélaginu. Ekki má heldur
gleyma þeim mikla áhuga sem hún
hafði á knattspymu og KA var henn-
ar lið eins og allir vita sem til hennar
þekktu. Hún sótti hvem einasta leik
þar til nú allra seinustu árin. Hún var
hætt að treysta sér því hún fékk verk
fyrir hjartað af spennunni.
Veiga var afskaplega ættrækin og
þurfti að fá fréttir af öllum þegar hún
var heimsótt og minnið var óbrigðult
allt til loka.
Það var alltaf gott að heimsækja
hana Veigu, hún gaf mikið og þú fórst
ávallt ríkari heim.
Að lokum, elsku Veiga þakka þér
fyrir allt, hvíl þú í friði.
Aðalheiður Guðmundsdóttir.
Þegar ég hugsa aftur til Akureyr-
ar, þess fallega bæjar, tengist það
dvöl okkar hjá Veigu. I mínum huga
tengist Akureyri alltaf Veigu, og nú
mun mér ekki finnast bærinn hinn
sami. Veiga var alltaf ákveðin, hress
og skemmtileg. Hún var mjög mikið
fyrir útivist og ferðaðist mikið um
landið.
Ég heimsótti hana bæði með
mömmu og pabba, mömmu og Öllu,
og svo ein. Hún ferðaðist með okkur
um Norðurland þegar við heimsótt-
um hana og ég var alltaf svo hræði-
lega bílveik í þessum bíltúram, og ég
man að hún gekk með mér á undan
bílnum og mamma og pabbi keyrðu
löturhægt á eftir. í þessum ferðum
gerði hún allt til að láta mér líða betur
og ég held bara að hún hafi kennt mér
flestalla íslensku söngvana sem ég
kann, þvi við sungum saman allan
tímann.
Ég dvaldist líka hjá henni í nokkrar
vikur þegar ég var átta ára og þá
kenndi hún mér útsaum og margt
fleira. Það er alveg ótrúlegt hvað hún
veitti manni mikla athygli og var
ótrúlega natin við krakka. Það var
alltaf gaman að heimsækja hana og
era minningamar dýrmætar. Hvað
er betra en að vera í okkar yndisfögra
náttúra í góðum félagsskap? Hún
sagði að hún ætti eftir að skoða svo
margt fallegt á íslandi, og hefði ekk-
ert að gera með að ferðast erlendis á
meðan.
Fyrir mér hefur hún verið miklu
meira en afasystir, og hef ég alltaf
verið ótrúlega stolt af að bera nafn
hennar og litið upp til hennar.
Kannski af því að ég hef enga minn-
ingu af öfum mínum og átti aðeins
eina ömmu. En mest því hún var
þannig manneskja sem maður getur
ekki annað en litið upp til. Hún
kenndi mér svo ótrúlega margt og
gerði margt fyrir mig, jafnvel meira
en hún gerði sér grein fyrir, því í raun
er það athygli, samvera og sönn gildi
sem maður metur mest þegar allt
kemur til alls. Ég veit að englarnir
hafa tekið vel á móti henni, því við sjá-
um eftir fólki eins og henni héðan.
Guð blessi hana.
Sigur-veig Guðmundsdóttir.