Morgunblaðið - 07.10.2000, Blaðsíða 12

12 LAUGARDAGUR 7. OKTÓBER 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
*
Ibúar Austurlands gætu orðið 9-10 þúsund árið 2010 verði
af Kárahnjúkavirkjun og byggingu álvers í Reyðarfírði
Þörf fyrir vinnuafl að jafnaði
0,9% fólks á vinnumarkaði
Skýrsla fimm manna starfshóps um áhrif
virkjnnar og álvers á íslenskt efnahagslíf
leiðir í ljós hve stórt verkefni Kárahnjúka-
virkjun og bygging álvers á Reyðarfírði er á
íslenskan mælikvarða. Björn Ingi Hrafns-
son greinir frá helstu niðurstöðum skýrsl-
unnar og ræðir við fulltrúa málsaðila.
Morgunblaðið/RAX
Þórður Friðjdnsson, formaður samninganefndar íslenskra sijdrnvalda í
stdriðjumálum, og Egil Myklebust, aðalforstjóri Norsk Hydro, ganga af
fundi ráðherra ríkisstjórnarinnar í Sljórnarráðinu á fimmtudag.
AÐ frumkvæði Valgerðar Sverris-
dóttur, iðnaðar- og viðskiptaráð-
herra, var starfshópurinn skipaður
í júní sl. og honum falið að vinna
skýrslu um áhrif Noral-verkefnis-
ins (Kárahnjúkavirkjunar og álvers
í Reyðarfirði) á íslenskt efnahagslíf
og samfélagsgerð. í hópnum sátu
þeir Páll Harðarson og Magnús
Harðarson frá Þjóðhagsstofnun,
Björn Rúnar Guðmundsson frá
fjármálaráðuneyti, Björn Gunnar
Olafsson úr Seðlabanka íslands og
Sigfús Jónsson, Nýsi hf.
Við skipun starfshópsins var því
lýst yfir að honum væri ætlað að
ljúka verki sínu fyrir fund íslenskra
ráðherra og forstjóra Norsk Hydro
í október 2000. Eðli málsins sam-
kvæmt var efni skýrslunnar því
gert kunnugt á fundum hæstráð-
enda Hydro með íslenskum aðilum
sl. fimmtudag.
„Afar mikilvæg skýrsla“
Þórður Friðjónsson, forstjóri
Þjóðhagsstofnunar og formaður
samninganefndar íslenskra stjórn-
valda í stóriðjumálum, lýsti ánægju
sinni með skýrsluna við Morgun-
blaðið. Hann sagðist telja að um
væri að ræða faglega úttekt á mik-
ilvægum málaflokkum.
í sama streng tók Valgerður
Sverrisdóttir. „Þetta er mjög vel
unnin skýrsla og afar mikilvæg.
Hún sýnir að verkefnið sem slíkt
mun hafa fremur neikvæð áhrif á
efnahag landsins þegar til skemmri
tíma er litið, með auknum við-
skiptahalla og hækkandi verðbólgu.
Þegar fram í sækir mun dæmið
hins vegar snúast við og verða í
raun mjög hagstætt. Þá mun lands-
framleiðsla aukast og einnig þjóð-
artekjur, en hvort tveggja er vitan-
lega afar mikilsvert þar sem við
glímum sífellt við þenna mikla við-
skiptahalla," sagði hún.
Valgerður benti á að rauði þráð-
urinn væri sá að um fjárhagslega
áhugavert verkefni væri að ræða.
Kæmi hins vegar í ljós að aðrir
þættir kunni að hamla fyrir því að
af verkefninu geti orðið, sé réttast
að líta á úrslausn þeirra sem brýnt
verkefni til að vinna úr.
Norðmennirnir
jákvæðir
Bæði Egil Myklebust, aðalfor-
stjóri Norsk Hydro, og Eyvind
Reiten, forstjóri áldeildar fyrirtæk-
isins, voru jákvæðir í garð skýrsl-
unnar þegar Morgunblaðið leitaði
viðbragða þeirra. Myklebust sagð-
ist einnig afar ánægður með
Islandsheimsókn þeirra að öðru
leyti, en eins og fram kom í Morg-
unblaðinu í gær kömu þeir Myk-
lebust og Reiten við þriðja mann,
Jostein Flo, yfirmann íslandsverk-
efna Norsk Hydro, hingað til lands
í einkaflugvél Hydro á fimmtudags-
morgun og eyddu síðan deginum
öllum í stíf fundarhöld með íslensk-
um aðilum vegna Noral-verkefnis-
ins, þar á meðal fjórum ráðherrum
ríkisstjórnarinnar í Stjórnarráðinu.
A fundi í Ráðherrabústaðnum við
Tjarnargötu síðdegis á fimmtudag
gaf Myklebust-viðræðunum þá
einkunn að þær hafi verið „upp-
byggilegar og jákvæðar". Sagði
hann að sér hefði þótt mikilsvert að
kynnast betur sjónarmiðum Islend-
inga og nota jafnframt tækifærið
og skýra afstöðu Norsk Hydro.
„Þetta er vissulega mjög stórt
verkefni og heilmikil vinna er fram-
undan. Það er hins vegar ánægju-
legt að sjá hversu vel þetta hefur
farið af stað. Það gefur sannarlega
góð fyrirheit," sagði Myklebust og
bætti við að á fundunum fyrr um
daginn hefðu engar ákvarðanir ver-
ið teknar, enda hefði það aldrei
staðið tU. Endanleg ákvörðun muni
ekki liggja fyrir fyrr en í byrjun
árs, 2002.
Fullvissa fslendinga
um einlægni sina
Eyvind Reiten, lýsti á dögunum
yfir vissum efasemdum um samfé-
lagsleg áhrif Noral-verkefnisins, í
viðtali við norska viðskiptadagblað-
ið Dagens Næringsliv. Sagðist
hann þar m.a. efast um að á Aust-
urlandi yrði nægilegur fjöldi hæfra
manna til að vinna í álverinu.
„Við verðum að treysta á að fólk
flytjist á staðinn þegar hann bygg-
ist upp. Einnig þurfum við að vera
sjálfum okkur nægir með þjónustu
eins og rekstur þvottahúss og
mötuneytis," sagði hann þar.
Við Morgunblaðið sagði Reiten
hins vegar á fimmtudag, að gott
hafi verið að kynnast sjónarmiðum
fslendinga í þessum efnum. Afram
sé unnið að málum í samræmi við
yfirlýsingar.
„Við viljum fullvissa íslendinga
um einlægni okkar í þessum mál-
um. Áhugi okkar er sá sami og
hann hefur verið frá upphafi. Fund-
irnir hér á landi voru einkar
ánægjulegir; menn skipust á skoð-
unum og í ljós kemur að áherslu-
atriðin eru flest þau sömu. Það er
mjög uppörvandi,“ sagði Reiten.
Aðspurður hvort verið gæti að
Norsk Hydro hefði meiri áhyggjur
af samfélagsaðstæðum á Austur-
landi en íslensk stjórnvöld og fjár-
festar, sagði Reiten að svo kynni
vel að vera.
„Þegar öllu er á botninn hvolft er
það hins vegar ekki aðalatriðið.
Ekkert hefur rekið á fjörur okkar
sem ætti eitt og sér að hamla þess-
um áformum, en við þurfum ein-
faldlega miklu meiri tíma til að
meta þessi mál í samhengi.“
Reiten lagði áherslu á að mikil-
vægur liður í undirbúningi málsins
væri mat á umhverfisáhrifum fyrir-
hugaðra framkvæmda. Ljóst væri
að upplýsingar um umhverfisáhrif
yrðu lögð til gnmdvallar við ák-
varðanatöku árið 2002.
„Umhverfísmál eru mjög ofar-
lega í huga þessa fyrirtækis og við
leggjum mikla áherslu á að ganga
vel um umhverfið. í starfsemi sem
þessari skipta umhverfismálin vit-
anlega miklu máli og við verðum að
hafa vissu fyrir fjölmörgum þátt-
um, til þess að framkvæmdir sam-
ræmist stefnu okkar og ímynd.
Enn höfum við enga ástæðu til að
halda að svo verði ekki, en mikil-
vægt er að rannsaka málin á hlut-
lægan og faglegan hátt.“
I skýrslu sinni bendir starfshóp-
urinn m.a. á nokkra þætti sem
varða þjóðhagsleg áhrif á árunum
2002-2009, í ljósi þess hve verkefn-
ið sé í heild sinni stórt á íslenskan
mælikvarða.
Þannig er gert ráð fyrir að þörf
fyrir vinnuafl vegna framkvæmda
við virkjun og álver, sem og við
framleiðslu áls í Reyðarfirði, muni
nema að jafnaði 0,9% fólks á vinn-
umarkaði hér á landi, en sýnu mest
þó árið 2005, eða allt að 1,5% alls
vinnuafls í landinu. Það þýðir um
2.300 ársverk.
Fjárfestingar á byggingartíma
yrðu að jafnaði 15-20% meiri en ef
ekki kæmi til verkefnisins og allt að
40% þegar umsvifin ná hámarki
sínu eystra.
Áætlað er að samanlagðar fjár-
festingar Landsvirkjunar og Reyð-
aráls verði allt að 30 milljarðar kr.
á ári á tímabilinu 2003-2008, þar af
40% af innlendum uppruna. Gerir
starfshópurinn ráð fyrir að halli á
viðskiptum við útlönd aukist um
allt að 2,5% á framkvæmdatíman-
um, skuldir þjóðarbúsins yrðu 10-
12% meiri í lok tímabilsins, en ef
ekki yrði af framkvæmdum, og eft-
irspurn á framkvæmdatíma gæti
aukið verðbólgu um 1,5-2%.
Telur starfshópurinn koma til
álita beinar mótvægisaðgerðir í rík-
isfjármálum gegn þensluáhrifun-
um.
Eykur varanlega þjóðar- og
landsframleiðslu
Til lengri tíma litið er á hinn bóg-
inn talið ljóst að útflutningur ál-
versins dragi úr viðskiptahalla og
auki þjóðartekjur. Þannig myndi
þjóðarframleiðsla vera að jafnaði
2% meiri og landsframleiðsla um
2,5% meiri en að óbreyttu á fyrr-
greindu sjö ára tímabili. Aukin um-
svif í atvinnulífinu gætu stuðlað að
því að auka rekstrarafgang ríkis-
sjóðs ríflega, eða sem svarar allt að
hálfu prósenti af landsframleiðslu.
Varanlega er síðan gert ráð fyrir
að Noral-verkefnið auki þjóðafram-
leiðslu um 0,4-1,3% og landsfram-
leiðslu um 0,8-1,5%.
I skýrslunni kemur einnig fram
það álit starfshópsins að álver á
Reyðarfirði geti haft margvísleg já-
kvæð áhrif á samfélagið á Mið-
Austurlandi. Álverið styrki lands-
hlutann í efnahagslegu tilliti og
stuðli aukinheldur að meiri fjöl-
breytni í atvinnulífi. Krafist verði
þannig fagþekkingar í flest ný störf
sem tengist áliðnaðinum, þar af há-
skólamenntunar í 10-15% starf-
anna.
Um 1.000 ný störf
Alls myndu um eitt þúsund ný
störf verða til á svæðinu í álverinu
og í tengslum við starfsemi þess.
Vegna svo mikils fjölda nýrra
starfa er gert ráð fyrir nokkurri
fólksfjölgun, að íbúum Mið-Austur-
lands fjölgi um allt að 2.000-2.500
manns og íbúar gætu því orðið á
bilinu níu til tíu þúsund á svæðinu
öllu eftir tíu ár, eða 2010.
Til samanburðar gefur starfs-
hópurinn sér að milli sjö og átta
þúsund myndu byggja sama svæði
án álvers eða annarrar uppbygg-
ingar á atvinnustarfsemi.
Starfshópurinn telur að mörg og
stór verkefni blasi við sveitar-
stjórnum vegna röskunar sem óhjá-
kvæmilega fylgi framkvæmdum af
þessum toga. Aukin samkeppni um
vinnuafl komi fyrst og fremst við
starfsgreinar þar sem laun séu lág
og vinna einhæf eða stopul.
Starfshópurinn fjallar sérstak-
lega um ýmsar nauðsynlegar ráð-
stafanir ef ákveðið verði að ráðast í
framkvæmdir við virkjun og álver á
Austurlandi. Þær varði íslensk
stjórnvöld, sveitarstjórnir á Aust-
urlandi og Reyðarál.
Mæta verði nýjum
kröfum um menntun
Þannig er mælt með því að
menntamálaráðuneytið og Reyðar-
ál aðstoði Verkmenntaskólann í
Neskaupstað og Menntaskólann á
Egilsstöðum við að mæta nýjum
kröfum um menntun þar eystra
vegna starfa í álverinu og í tengsl-
um við það. Fræðslunet Austur-
lands er einnig nefnt í þessu sam-
bandi. Lagt er til að aðstandendur
verkefnisins ræði við Heilbrigðis-
stofnun Austurlands um nauðsyn-
lega heilbrigðis- og neyðarþjónustu
sem þarf að vera til staðar þegar/ef
framkvæmdir hefjast og álver tek-
ur til starfa eystra. Bent er á að
verkefnið kalli á tilteknar sam-
göngubætur á Austurlandi. Jarð-
göng séu fyrirhuguð á milli Reyð-
arfjarðar og Fáskrúðsfjarðar og
nauðsynlegt sé líka að lagfæra veg-
inn á milli Stöðvarfjarðar og Breið-
dalsvfkur. Þá þurfi að endurbæta
veginn á milli Eskifjarðar og Reyð-
arfjaröar og leggja veg fram hjá
þorpinu við Reyðarfjörð til að ekki
þurfi að aka þar i gegn.
Nefnt er að þörf sé á að minnsta
kosti 500 nýjum íbúðarhúsum á
svæðinu á árunum 2003-2010 auk
verksmiðjubygginga og tilheyrandi
skrifstofuhúsnæðis. Bent er á að
Fjarðabyggð þurfi að undirbúa
nýtt skipulag sem taki til álversins
og allrar tengdrar starfsemi, sem
og nýrrar íbúðarbyggðar og iðnað-
arsvæða.
Margt fleira er nefnt, m.a. að
sveitarstjórnir búi sig undir að
mæta íbúafjölgun með tilheyrandi
kröfum um skóla, dagvistir barna
og ýmsa félagslega þjónustu.
Iðnaðar-
ráðuneytið
tryggir að
farið verði
að reglum
VALGERÐUR Sverrisdóttir, við-
skipta- og iðnaðarráðherra, segir að
iðnaðarráðuneytið muni fylgjast með
framgangi hugmynda um að Spari-
sjóður Bolungarvíkur taki yfir fjár-
málaumsýslu Byggðastofnunar og
tryggja að það verði farið að reglum í
þessum efnum.
Fram hefur komið að samkvæmt
reglugerð um innkaup ríkisins frá
árinu 1996 og Handbók um opinber
innkaup frá því fyrra er skylt að
bjóða út kaup á þjónustu og vörum
sem eru umfram þrjár milljónir
króna og framkvæmdir sem eru um-
fram fimm milljónir króna.
Valgerður sagðist ekki vita betur
en það sem gerst hefði hingað til í
þessum efnum væru þreifíngar og
athugun á því hvort Sparisjóðurinn í
Bolungarvík myndi ráða við þetta
verkefni, en það hafi ekki farið fram
neinar samningaviðræður í sjálfu sér
um það að sjóðurinn taki verkefnið
að sér.
„Miðað við þessar reglur sem eru í
gildi og fjármálaráðuneytið hefur
tjáð sig um finnst mér það vera hlut-
verk þessa ráðuneytis að fylgjast
með þessu máli og reyna að koma því
þannig fyrir að það verði farið að
reglum, ef á það reynir sem er í
rauninni ekki komið í ljós ennþá,“
sagði Valgerður Sverrisdóttir.
Víða pottur brotinn
Hún sagðist telja miklu meiri líkur
en minni á að ekki þyrfti að koma til
afskipta ráðuneytisins af málinu, þar
sem hún teldi að ekki stæði annað til
en að farið yrði að þeim reglum sem
væru í gildi í þjóðfélaginu. Hins veg-
ar væri hún smeyk um að það væri
víða pottur brotinn hvað varðaði
þessar reglur og það væri ekki sama
hvort það væri Jón eða séra Jón sem
ætti í hlut í þeim efnum. Til dæmis
hefði í sumar komið út skýrsla Ríkis-
endurskoðunar um ráðgjafarþjón-
ustu og þar kæmi fram að ekki virtist
alveg nógu vel farið eftir reglunum
hvað hana varðaði.
----------------
Atlanta-vél
innréttuð
fyrir ltíxus-
flug
UM þessar mundir er verið að
endurinnrétta eina af Boeing 747
vélum Flugfélagsins Atlanta hf.
með lúxusinnréttingu sem bjóða
mun upp á fyrsta farrýmis þjón-
ustu fyrir alla farþega.
Vegna stöðvunar á flugi Con-
corde flugvéla British Aii’ways og
Air France hefur skapast tómarúm
á leiguflugsmarkaði fyrir dýrari
flug sem Concorde vélar sinntu á
veturna. Flugfélagið Atlanta ákvað
að breyta einni af sínum Boeing
747 vélum og setja í hana lúxus-
innréttingu til að sinna þessu flugi.
Mun Boeing 747 vélin rúma 84
farþega alls á fyrsta farrými ásamt
almennum sætum fyrir starfsfólk
og verður öllum farþegum boðið
upp á fyrsta farrýmis þjónustu.
Meðal annars mun hverjum og ein-
um farþega standa til boða DVD
myndbandsspilari til eigin afnota
meðan á flugi stendur.
Fyrsta ferðin mun verða 14.
október - 7. nóvember og er um að
ræða hnattferð fyrir bandarísku
ferðaþjónustuna Abercrombie &
Kent sem sérhæfir sig í lúxusferð-
um. Mun ferðin byrja og enda í
New York með viðkomu í Honol-
ulu, Shanghai, Chiang Mai, Delhi,
Dubai, Pisa, Tunis og Lissabon.