Morgunblaðið - 07.10.2000, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 7. OKTÓBER 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Ekkert lát á mannfallinu í átökunum á Vesturbakkanum og Gaza-svæðinu
Atta Palest-
ínumenn
bíða bana
Kappræður
á rólegu
nótunum
Washington. The Washington Post.
VARAFORSETAEFNI repúblikana
og demókrata, þeir Richard Chen-
ey og Joseph Lieberman hétu því í
kappræðum í sjónvarpi aðfaranótt
föstudagsins að beita ekki óvægn-
um árásum í kosningabaráttunni
sem fram undan er. Þeir Cheney og
Lieberman þóttu yfiirvegaðir og ró-
legir og ekki kom til harðra deilna
í kappræðunum. Málefnin sem bar
á góma voru að mestu ieyti þau
sömu og í kappræðum for-
setaframbjóðendanna George W.
Bush og A1 Gore fyrr í vikunni.
Cheney sagði forsetatíð Biils Clint-
ons hafa einkennst af vanrækslu
við mikilvæga málaflokka og
Lieberman sakaði repúblikana um
að vilja lækka skatta á efnamenn.
Cheney gagnrýndi Lieberman
fyrir að hafa skipt um skoðun í
mörgum málum eftir að hann gerð-
ist varaforsetaefni Gore. Lieber-
man hafnaði því algerlega.
Caza, Jcrúsalcm, Kafró. AFP, AP, Reuters.
ÁTTA Palestínumenn biðu bana í
átökum á Vesturbakkanum og Gaza-
svæðinu í gær þegar Hamas-skæru-
liðasamtökin lýstu yfir „degi reiði“
vegna blóðsúthellinganna undan-
fama viku. Átökin hafa orðið að
minnsta kosti 77 manns að fjörtjóni,
flestum Palestmumönnum.
Bardagar blossuðu upp í gær við
al-Aqsa moskuna í Jerúsalem, sem er
þriðji helgasti staður múslima, eftir
að palestínskir mótmælendur höfðu
kastað grjóti að grátmúmum svo-
nefnda þar í grennd, sem er helgasti
staður gyðinga. Um fimmtán þúsund
Palestínumenn vom þar saman
komnir og lögreglan gerði áhlaup að
mótmælendunum til að dreifa þeim.
Israelskir hermenn beittu táragasi
og skutu gúmmíhúðuðum kúlum að
mótmælendunum og að minnsta kosti
einn Palestínumaður beið bana. Að
minnsta kosti 27 Palestínumenn og
24 ísraelskir lögreglumenn særðust.
Átökin hófust á þessum stað á
fostudag í vikunni sem leið, þegar
ijórir Palestínumenn vom skotnir til
bana eftir gijótkast að gyðingum við
bænagjörð.
ísraelsher lokaði landamæmm
palestínsku sjálfstjómarsvæðanna í
gærmorgun, til að koma í veg fyrir að
Palestínumenn fæm inn í Israel og
efndu þar til átaka. Landamærin
verða opnuð aftur á mánudagskvöld,
að loknum helgasta degi gyðinga,
yom kippur.
Einnig kom til átaka víða á sjálf-
stjómarsvæðunum og alls biðu að
minnsta kosti átta Palestínumenn
bana.
Því er ljóst að sá litli árangur sem
náðist á fundi Ehuds Baraks og Yass-
ers Arafats í París á miðvikudag er
íyrir bí. Þótt leiðtogamir hafi ekki
skrifað undir samkomulag fullviss-
uðu þeir báðir Madeleine Albright,
utanríkisráðherra Bandaríkjanna,
sem stjómaði viðræðunum, um að
þeir myndu grípa til ráðstafana til að
stöðva ófriðinn. Barak gaf út skipun
til ísraelska hersins um að draga úr
herviðbúnaði á helstu átakasvæðun-
um og Arafat skipaði palestínsku ör-
yggislögreglunni að stöðva mótmæli
á sömu stöðum, en það hefur ekki
gengið eftir.
Leiðtogafúndur arabaríkja
Hosni Mubarak, forseti Egypta-
lands, tilkynnti í gær að leiðtogar
arabaríkja myndu funda 21. þessa
mánaðar í Kaíró, til að ræða ástandið
á sjálfstjómarsvæðum Palestínu-
manna. Sýrland, Quatar, Bahrain,
Sádí-Arabía, Líbanon, Sameinuðu
arabísku furstadæmin, Jemen, Kúv-
eit og Jórdama hafa tilkynnt þátttöku
sína, en Moammar Gaddafí, leiðtogi
Líbýu, kvaðst ekki myndu mæta til
fundarins nema þar yrði samþykkt að
lýsa yfir stríði á hendur Israel eða
beita viðskiptaþvingunum gegn land-
inu.
Mótmæli héldu áfram í arabalönd;
um í gær gegn valdbeitingu Israela. I
Jórdaníu, þar sem um helmingur íbúa
er af palestínskum uppmna, þurfti
lögregla að beita táragasi til að dreifa
þúsundum mótmælenda, sem hugð-
ust ráðast inn í ísraelska sendiráðið í
höfuðborginni Amman. Óeirðir bloss-
uðu einnig upp við bandaríska sendi-
ráðið í Líbanon og í Túnis, Quatar og
Bahrein.
Richard Cheney og Joseph Lieberman við upphaf sjónvarpskappræðna,
sem fréttamaðurinn Bernard Shaw stýrði.
Forseti Suður-Afríku
Sakar CIA um aðild
Ekkert mannfall í skjálfta sem mældist 7,3 á Richter
Öflugasti j arðskj álfti
í Japan í fímm ár
íbúi við hrunið hús í bænum Yonago.
HÚS hmndu til gmnna, fólk féll til
jarðar, jörðin rifnaði og veggir
brastu í öflugasta jarðskjálfta í Jap-
an í fimm ár. Skjálftinn, sem mældist
7,3 stig á Riehter, reið yfir SV-Japan
eftir hádegi að staðartíma í gær.
Þrátt fyrir tjón töldu Japanir sig
hafa sloppið vel, minnugir jarð-
skjálftans fyrir fimm ámm, sem lagði
bæinn Kobe í rústir með þeim afleið-
ingum að 6.400 manns létust. Sá
skjálfti mældist 7,2 stig á Richter. í
skjálftanum í gær slösuðust á þriðja
tug manns, þó enginn alvarlega og
var haft eftir forsætisráðherra Jap-
ans, Yoshiro Mori, að það væri lán í
óláni.
Skjálftinn átti upptök sín í SV-Jap-
an, tíu kílómetram undir vesturhluta
Tottori fylkisins, í landbúnaðarhér-
aði. Starfsmaður japönsku Veður-
stofunnar sagði íbúa borga, Sakaim-
inato og Yonagi, í grennd við
norðurhluta upptakanna hafa sloppið
með skrekkinn. „Ef upptök skjálft-
ans hefðu verið norðar og legið
grynnra hefðu afleiðingamar orðið
miklu verri.“ Alls búa yfir 600.000
manns í Tottori-fýlkinu.
Smærri skjálftar mældust eftir að
sá stóri reið yfir, þ.á m. einn sem
mældist 4,3 stig á Richter og var
búist við áframhaldandi virkni á
svæðinu.
Vegna eftirskjálftanna var bærinn
Saihaku rýmdur, en íbúar hans era
yfir 8.000. Einnig lágu lestarsam-
göngur niðri og vegum var lokað þar
sem sprangur höfðu myndast. Raf-
magn fór af mörgum heimilum en var
komið á aftur stuttu eftir skjálftann.
að alnæmissamsæri
Endurminningar Ritu Sussmuth væntanlegar
„Lexíur í valdbeitingu
og geðþótta“
Jóhannesarborg. AFP.
THABO Mbeki, forseti Suður-Af-
ríku, hefur sakað bandarísku leyni-
þjónustuna (CLA) um aðild að sam-
særi um að breiða út þá kenningu að
HFV-veiran valdi alnæmi.
Mbeki, sem hefur verið harðlega
gagnrýndur fyrir að draga í efa að
HlV-veiran sé orsök alnæmis, lét
Sprengju-
tilræði í
Rússlandi
Moskvu. Reutcrs.
SPRENGJUR sprangu í tveimur
bæjum í suðurhluta Rússlands í gær-
dag með örskömmu millibili. Bæirn-
ir, Pyatigorsk og Nevinnomyssk, era
í Stavropol-héraðinu sem liggur að
Tsjetsjníu og leiddu embættismenn
getum að því að uppreisnarsveitir
skæruliða stæðu að baki sprenging-
unum. Talið er að tveir hafi látist í
sprengjutilræðunum og á annan tug
manna særst.
þessi ummæli falla á fundi Afríska
þjóðarráðsins, að því er vikublaðið
The Mail and Guardian skýrði frá í
gær. Hafði blaðið eftir félaga í
flokknum, sem sat fundinn, að Mbeki
hefði fullyrt að CIA væri í ráðum með
bandarískum lyfjafyrirtækjum um að
vefengja sig og efasemdir sínar um
tengslin milli HIV og alnæmis. For-
setinn mun hafa staðhæft að Banda-
ríkjstjórn ætti ríkra hagsmuna að
gæta, enda hefði hún veitt Afríku-
löndum lán til að kaupa lyf við al-
næmi frá bandarískum fyrirtækjum.
Fyrr í þessari viku höfðu fjölmiðlar
birt fréttir um að Mbeki héldi því
fram að stór lyfjafyrirtæki á Vestur-
löndum teldu fólki trú um að veiran
orsakaði alnæmi, til að geta grætt á
sölu lyfja gegn sjúkdómnum.
Mbeki telur að HIV-veiran sé ekki
eina orsök alnæmis, heldur eigi
vandamál á borð við fátækt, vannær-
ingu og kynsjúkdóma einnig hlut að
máli. Hefur hann skipað vísinda-
menn, sem einnig era þessarar skoð-
unar, í ráð sem fjallar um vamir gegn
alnæmisvánni í landinu.
RITA Sússmuth, sem lengi var for-
seti þýzka Sambandsþingsins á
stjómarárum Helmuts Kohls, hefur
nú bætzt í hóp þeirra fyrram forystu-
manna Kristilegra demókrata
(CDU) sem birtir endurminningar,
þar sem hún gerir upp málin við
kanzlarann fyrrverandi.
Endurminningabók Wolfgangs
Scháuble, arftaka Kohls í embætti
flokksformanns CDU, er einnig
væntanleg. í henni lýsir hann því
hvernig algjör vinslit urðu með þeim
tveimur er „leynireikningahneyksl-
ið“ stóð sem hæst sl. vetur.
Þýzka vikuritið Der Stern birti í
vikunni útdrætti úr bók Ritu Súss-
muth í sem kemur út í næstu viku
undir titlinum „Sá sem berst ekki
hefur tapað íyrirfram.“
f bókinni dregur þingforsetinn
fyrrverandi upp allt annað en fagra
mynd af persónu Kohls, sem var
flokksformaður í nærri aldarfjórð-
ung, 1974-1998, og kanzlari í 16 ár,
1982-1998.
Sem dæmi um óþægileg samskipti
sín við Kohl rifjar Sússmuth upp at-
vik úr tíð hennar sem heilbrigðisráð-
herra. Það var í febrúar 1987, þegar
ótti við útbreiðslu alnæmis var mjög
ríkjandi. Viðræður um endurmynd-
un ríkisstjórnar CDU og Frjálsra
demókrata (FDP) stóðu sem hæst
eftir þingkosningar, og drógust fram
á nótt. Þegar alnæmismálið kom upp
á samningaborðið leyfði Kohl fagráð-
herra sínum ekki að fá orðið, heldur
lét svarnasta innanílokksandstæðing
hennar, Bæjarann Peter Gauweiler,
tjá sig um það. Hann fordæmdi
frjálslynda upplýsingar- og for-
varnastefnu Sússmuth í málinu
harkalega. „Stýrðu því hver fær orð-
ið og drottnaðu!" Þessu atviki lýsir
Sússmuth sem lykilupplifun, sem átti
eftir að setja mjög mark sitt á sam-
skiptin við Kohl upp frá þessu. „Þessi
nótt,“ skrifar Sússmuth, „var mér
lexía í valdbeitingu og geðþótta."
Segist Sússmuth hafa lært að Kohl
væri maður sem ekki kærði sig um
nein andmæli. „Hann reyndi að aga
mig. (...) Hann átti erfitt með að
sætta sig við sumar af pólitískum
skoðunum mínum, ég átti erfitt með
að sætta mig við pólitíska aðferða-
fræði hans, valdhroka hans og þær
aðferðir sem hann beitti til að útkljá
ágreining," skrifar Sússmuth.