Morgunblaðið - 10.10.2000, Side 1

232. TBL. 88. ÁRG.
ÞRIÐJUDAGUR 10. OKTÓBER 2000 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Barak setur Palestínumöiinum úrslitakosti vegna blóðugra átaka
Kofí Annan reynir að
afstýra allsherjarstríði
Kaíró, Jcrúsalem. Reuters, AP, AFP.
EKKERT lát var á átökum ísraelskra öryggis-
sveita og Palestínumanna á Vesturbakkanum í gær
þegar irestur, sem Israelsstjóm hafði veitt leiðtog-
um Palestínumanna til að binda enda á ofbeldið,
rann út. Koíi Annan, framkvæmdastjóri Samein-
uðu þjóðanna, fór til Israels í gær tii að reyna að af-
stýra því að átökin leiddu til allsheijarstríðs. Isr-
aelskir og líbanskir hermenn voru í viðbragðsstöðu
eftir að Hizbollah-skæruliðar í Líbanon tóku þrjá
ísraelska hermenn til fanga í árás við landamærin
að Israel á laugardag.
Ehud Barak, forsætisráðherra ísraels, lýsti því
yfir á laugardag að Yasser Arafat, leiðtogi Palest-
ínumanna, fengi frest til kl. sex e.h. að íslenskum
tíma í gær til að binda enda á átökin, ella myndi
ísraelsstjóm líta svo á að friðarviðræðunum væri
lokið og fyrirskipa öryggissveitum sínum að beita
„öllum ráðum“ til að kveða niður mótmæli Palest-
ínumanna.
Atökin hafa kostað að minnsta kosti 89 lífið, aðal-
lega araba. Palestínumenn kenna Israelum um
blóðsúthellingamar og segja að Barak sé sá eini
sem^geti bundið enda á þær.
„Eg kem ekki hingað með neina töfralausn,"
sagði Kofi Annan í Tel Aviv í gærkvöld eftir fund
með Shlomo Ben-Ami, starfandi utanríkisráðherra
Israels, og skoraði á alla Israela og Palestínumenn
að hafna ofbeldi. Annan ræddi síðar um kvöldið við
Arafat á Gaza og hyggst ræða við Barak í dag.
Stjóm ísraels kom saman í gærkvöld til að ræða
hvemig bregðast ætti við átökunum. Barak sagði
íyrir fundinn að leiðtogar Palestínumanna væm
ekki tilbúnir að stuðla að friði og stjómin yrði því að
grípa til „gagnaðgerða".
Muhammad Dahlan, æðsti embættismaður pal-
estínsku heimastjórnarinnar í öryggismálum, sagði
að Palestínumenn myndu ekki láta hótanir ísraela
hafa áhrif á sig og væm staðráðnir í að verja rétt-
indi sín.
Leiðtogafundi hafnað
Bandarískir embættismenn sögðu í gærkvöld að
Bill Clinton Bandaríkjaforseti hefði rætt við leið-
toga Israels, Palestínumanna og Egyptalands í
síma um hvort þeir ættu að koma saman til að
freista þess að leysa deiluna en ekki hefði náðst
samkomulag um slíkan fimd. Þeir sögðu að ekki
væri útilokað að efnt yrði til leiðtogafundar síðar en
að svo stöddu væri ekki talið að slíkur fundur bæri
árangur.
Yasser Arafat fór til Kaíró í gær til að ræða við
Hosni Mubarak Egyptalandsforseta í þriðja sinn
frá því átökin hófust fyrir tæpum tveimur vikum.
Hann sagði að ástandið væri „hættulegt" en ekkert
benti til þess að hann myndi verða við kröfu Baraks.
Bashar Assad, forseti Sýrlands, ræddi kreppuna
í friðarviðræðunum við Igor Ivanov, utanríkisráð-
herra Rússlands, í Damaskus og sagði að ekki yrði
hægt að leysa vandann nema „Israelar virtu álykt-
anir Sameinuðu þjóðanna og kæmu þeim í fram-
kvæmd“. ívanov sagði að árásum ísraelskra örygg-
issveita á Palestínumenn yrði að linna.
ívanov hélt síðan til Líbanons þar sem Hizbollah-
skæruliðar halda þremur ísraelskum hermönnum
og segjast ekki ætla að láta þá lausa nema Israelar
leysi arabíska fanga úr haldi. Rolf Knutsson, sendi-
maður Sameinuðu þjóðanna, ræddi við leiðtoga
Hizbollah í gær og kvaðst bjartsýnn á að lausn
fyndist á máli fanganna bráðlega. Hizbollah sagði í
yfirlýsingu að ákveðnar hugmyndir um fangaskipti
hefðu verið ræddar á fundinum.
Barak hótaði að grípa til „harðra aðgerða" ef
stjómvöld í Líbanon og Sýrlandi hefðu ekki taum-
hald á Hizbollah-hreyfingunni. Abdullah, krónprins
Sádi-Arabíu, sagði að arabaríkin myndu ekki „sitja
aðgerðalaus“ ef Barak stæði við hótunina. Hann
sagði þó ekkert um til hvaða aðgerða Sádi-Arabar
kynnu að grípa.
■ Átök í Ramallah/34
Omagh-tilræðið
Nöfn
meintra
árásar-
manna birt
Belfast. Rcuters.
DÓMSTÓLL á Norður-írlandi úr-
skurðaði í gær að breska ríkissjón-
varpið BBC mætti sýna þátt þar sem
fjórir menn, sem grunaðir eru um að-
ild að sprengjutilræðinu í Omagh ár-
ið 1998, eru nefndir á nafn. Þátturinn
var því sýndur í gærkvöld.
Mannréttindanefnd Norður-Ir-
lands hafði óskað eftir því að sýning
þáttarins yrði bönnuð á þeirri for-
sendu að hún græfi undan rétti
mannanna til sanngjamra réttar-
halda. Dómarinn í málinu hafnaði
þeirri röksemd.
29 manns biðu bana í sprengjutil-
ræðinu í Omagh, mannskæðustu
árás sem gerð hefur verið á Norður-
írlandi. Lögreglan hefur yfirheyrt
tugi manna en aðeins einn hefur ver-
ið ákærður fyrir aðild að sprengjutil-
ræðinu. Aðstoðaryfirlögregluþjónn
Norður-írlands lýsti því yfir nýlega
að lögreglan teldi sig vita hverjir for-
sprakkar tilræðismannanna væm en
hefði ekki nægar sannanir til að
ákæra þá. BBC ákvað að greina frá
nöfnum þeirra í von um að það yrði til
þess að frekari sannanir kæmu fram.
Kostunica kemur tveimur pólitískum andstæðingum sínum frá völdum
Búist við að
stjórn Serbíu
fari frá í dag
Belgrad. Morgunblaðid.
MOMIR Bulatovic, forsætisráðherra
Júgóslavíu, sagði af sér í gær og lét
þar með undan þrýstingi Vojislavs
Kostunica, forseta Júgóslavíu, sem
reynir nú allt hvað hann getur til að
ná völdunum í Serbíu. Þá er búist við
að stjóm Serbíu segi af sér í dag.
Með þessu er Kostunica skrefi nær
takmarki sínu en afsögn Bulatovic
eykur möguleikann á að kosið verði til
þings Serbíu í desember. Einn af
stuðningsmönnum Kostunica skýrði
frá því í gær að serbnesku flokkamir
hefðu náð samkomulagi um að þing-
kosningar yrðu haldnar 17. desember
en í gærkvöld benti ýmislegt til þess
að bandamenn Milosevic væm að
reyna að koma í veg fyrir þingrof.
Evrópusambandið aflétti efna-
hagsþvingunum sínum á Júgóslavíu í
gær og hét tveggja milljarða dala
fjárhagsaðstoð til að rétta við efnahag
Serbíu. Var ákvörðuninni fagnað
mjög þar sem aðgerðimar hafa lamað
efnahag Serbíu og Svartfjallalands og
sjá þjóðimar nú fram á mikla erlenda
fjárfestingu og einkavæðingu.
Kostunica er í afar erfiðri stöðu,
þar sem hann reynir nú að tryggja
völd sín og fara að vilja þjóðarinnar,
sem kom svo berlega í ljós í júgó-
slavnesku kosningunum en um leið að
sjá til þess að lögum og reglum sé
framfylgt. Einungis var kosið til
þings og forsetaembættis Júgóslavíu
í kosningunum í september en Serbar
em um 90% íbúa sambandslýðveldis-
ins. Á serbneska þinginu era sósíalist-
ar enn stærsti flokkurinn og stjóma
með stuðningi flokks þjóðernisöfga-
mannsins Vojslavs Seseljs. Óttast
Kostunica og stuðningsmenn hans
mjög að verði serbneska þingið ekki
leyst upp og gengið til kosninga, sem
fullvíst er talið að Kostunica muni
vinna með miklum yfirburðum, reyni
Slobodan Milosevic, fyrrverandi for-
seti Júgóslavíu, að ná völdum að nýju.
Vilja lögregluna undir
stjórn Kostunica
Auk Bulatovic sagði Vlajko Stoj-
iljkovic, innanríkisráðherra Serbíu, af
sér í gær en Kostunica hefur lagt allt
kapp á að ná stjóm yfir lögreglunni
sem heyrir undir serbneska innanrík-
isráðuneytið. Kostunica hefur aftur á
móti ekki tekist að fá Milan Milut-
inovic, forseta Serbíu, til að fallast á
að ijúfa þingið. Reynir Kostunica að
nýta tímann til að koma bandamönn-
um sínum í lykilembætti, s.s. í bönk-
um, ríkisfyrirtækjum og dómstólum.
Milutinovic er einn fjórmenning-
anna sem stríðsglæpadómstóll Sam-
einuðu þjóðanna hefur ákært íyrir
Morgunblaðið/Þorkell
Serbneskir háskólanemar söfnuðust saman við þinghús Serbíu í Belgrad í gær til að mótmæla því að lög, sem
takmarka starfsemi háskóla og málfrelsi kennara, skyldu ekki enn hafa verið afnumin.
glæpi gegn mannkyninu vegna stríðs-
ins í Kosovo og hefur Kostunica gert
honum grein fyrir því að verði hann
ekki við kröfum hinna nýju valdhafa í
Júgóslavíu kunni þeir að neyðast til
þess að framselja hann. Seselj mót-
mælti í gær harðlega atlögu Kostun-
ica að tveimur helstu bandamönnum
Milosevic, Stojilkovic og Bulatovic, og
líkti henni við valdarán.
Seselj grýttur
Mikil spenna var er fundað var í
serbneska þinginu og safnaðist fjöldi
fólks saman við þinghúsið til að sýna
Kostunica stuðning sinn og láta van-
þóknun sína í ljós á sósíalistum og
Seselj. Er blaðamann Morgunblaðs-
ins bar að hafði Seselj yfirgefið þingið
og átti fótum fjör að launa þar sem
steinum og öðm lauslegu rigndi yfir
hann, menn hrópuðu ókvæðisorð að
honum og blésu í blístrur. Er lífverðir
hans skutu tveimur skotum upp í loft-
ið til að halda íjöldanum frá jókst
reiðin um allan helming en Seselj
komst undan. Þá sneri hópurinn sér
að skrifstofubyggingu þingsins þai’
sem mannfjöldinn hugðist koma í veg
fyrir að flokksbræður Seseljs yfir-
gæfu hana. Ástæður atlögunnar á
Seselj virtust ekki aðeins uppsöfnuð
reiði í garð þeirra sem hafa verið við
völd í meira en áratug heldur tilraun
hans til að koma í veg fyrir afsagnir
ráðherranna í dag.
Milosevic varð fyrir enn einu
áfallinu í gær þegar sonur hans,
Marko, var stöðvaður á flugvellinum í
Peking og honum meinað að dvelja í
landinu. Flugvél hans hélt til Moskvu
og fréttastofan Interfax hafði eftir
rússneskum embættismönnum að
honum yrði heimilað að dvelja í
Rússlandi.
■ Umskipti í Júgóslavíu/29-32
MORGUNBLAÐIÐ10. OKTÓBER 2000