Morgunblaðið - 13.10.2000, Blaðsíða 55

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR13. OKTÓBER 2000 55
UMRÆÐAN
N agladekkj avandinn
- lausn Símans
Björgvin Ólafur Þ.
Þorsteinsson Stephensen
LJÓST er að hávaði
og loftmengun frá um-
ferðinni eykst við notk-
un nagladekkja. Nagl-
arnir brjóta niður
slitlag gatna sem verð-
ur að hluta til að svif-
ryki. Talið er að um 60-
70% bíla aki um á
nagladekkjum á höfuð-
borgarsvæðinu að vetr-
arlagi. Hollustuvernd
og Vegagerðin hafa
áætlað að árlega losni
um 15.000 tonn af
asfalti af götum
Reykjavíkur af völdum
nagladekkja. Það sam-
svarar rúmlega 70
tonnum á sólarhring miðað við 7
mánuði. Norðmenn hafa fundið að
10% af því sem losnar verði að svif-
ryki, sem þýðir um 7 tonn á sólar-
hring í Reykjavík.
Skiptar skoðanir eru um hvort
notkun negldra hjólbarða auki ör-
yggi. Naglarnir gera megnið af tím-
anum illt verra, því að umferðargöt-
ur - á höfuðborgarsvæðinu a.m.k.
-eru oftast auðar. Nagladekkjanotk-
un getur hins vegar verið eðlileg á
bröttum og erfiðum fjallvegum,
einnig geta naglar hugsanlega rifið
upp ís og snjó og bætt aðstæður fyrir
aðra sem á eftir koma. Hjólfara-
myndun á götum dregur hins vegar
efalítið úr umferðaröryggi.
Reglugerðir
Samkvæmt mælingum Heilbrigð-
iseftirlits Reykjavíkur eru NOx og
svifryk þeir þættir sem helst fara yf-
ir viðmiðunarmörk mengunarvama-
reglugerðar. Nú er komin ný tilskip-
un um loftmengun frá Evrópu-
Umhverfi
Nagladekk slíta götum,
auka hávaða og valda
loftmengun, sem orsak-
að getur heilsutjón.
Björgvin Þorsteinsson
og Ólafur Þ. Stephen-
sen segja notkun
har ðkornadekkj a
einu góðu lausnina
á þessum vanda.
sambandinu sem inniheldur mun
strangari viðmiðunarmörk fyrir
svifryk. Hertar reglur um leyfilegt
magn svifryks í andrúmslofti taka
gildi árið 2005 og enn strangari mörk
árið 2010. Við munum eiga í erfið-
leikum með að uppfylla þessar kröf-
ur ef ekki tekst að minnka svifrykið.
Gildandi reglugerðir um loftgæði
segja ekki til um hvar viðmiðunar-
mörk skuli uppfyllt, t.d. hvort það er
Ávaxta- og grænmetis-
máltíð í leikskóla
ÁRUM saman hafa
leikskólar á íslandi
veitt þá þjónustu að
framreiða morgunverð.
Áður fyrr var þessi
máltíð mikilvægur
þáttur í þjónustunni en
á þeim tíma nýttist
vistunin að mestu þeim
börnum sem bjuggu við
bágar félagslegar að-
stæður. Á seinni árum
hefur leikskóli breyst á
þann veg að sambýlis-
fólk og giftir foreldrar
geta keypt barni sínu
dvöl allan daginn en
ekki hálfan dag eins og
í boði var fyrir um 15
árum. í hálfs dags leikskóla var
morgunverður ekki í boði. Það virð-
ist hins vegar hafa haldist í hendur
Heilsa
í skólanum, segir
Unnur Stefánsdóttir,
fá börnin ávaxta- og
grænmetismáltí ð.
um leið og heilsdagspláss var í boði
fylgdi morgunverðurinn með.
Breyting á
morgunverði
I heilsuleikskólanum Skólatröð í
Kópavogi höfum við með leyfi bæjar-
yfirvalda breytt þessu hefðbundna
fyrirkomulagi. Morgunverðurinn
hefur verið lagður niður og í hans
stað fá börnin í skólanum ávaxta- og
grænmetismáltíð um kl. 10. Þessi
breyting var gerð með góðri kynn-
ingu íýrii' foreldra sem
nú verða að vakna fyrr
á morgnana og gefa
börnum sínum morg-
unverðinn heima. Áður
höfðum við rekið okkur
á það að mörg bam-
anna voru búin að
borða morgunmatinn
sinn heima með fjöl-
skyldunni og voru e.t.v.
að borða morgunmat
númer tvö í leikskólan-
um eða vildu ekki
borða.
Dagskaramtur
er 300 gr
Áður en þessi breyt-
ing var gerð fór fram könnun á því í
heilsuleikskólanum hversu mikið
magn af ávöxtum- og grænmeti
hvert barn fékk í leikskólanum en
æskilegur dagskammtur barna á
leikskólaaldri er áætlaður um 300 gr
samkvæmt markmiðum manneldis-
ráðs. Það kom í Ijós að í stað 230 gr á
dag, miðað við 8 st. dvöl, fengu þau
einungis 135 gr Við vorum einfald-
lega ekki með réttar áherslur hvað
þetta varðaði. Með því að gera breyt-
ingu á morgunverði var auðvelt að
koma þessu í rétt horf. I samráði við
næringarráðgjafa skólans var
ákveðið að hvert barn fengi sem
næmi tveim þriðju hlutum af epli í
þessari morgunmáltíð en tegundirn-
ar sem eru í boði eru ævinlega fjórar
til fimm.
Mikil ánægja
Eftir þessa breytingu leika börnin
sér án truflunar frá því þau koma í
skólann og þar til að þessari máltíð
kemur en þá er komið saman og höfð
notaleg stund þar sem ávaxta- og
grænmetisskálin er látin ganga. Síð-
an taka ný verkefni við, inni eða úti.
Það virðist ríkja almenn ánægja með
þessa breytingu. Börnin bíða spennt
eftir máltíðinni, að mati kennara líður
þeim betur það sem eftir lifir morg-
uns, foreldrar hafa tekið þessu vel og
bæjarfélagið ætti að gleðjast því ekki
hefur matarkostnaður í skólanum
aukist við þetta heldur stendur hann í
stað.
Framtíðin
Samhliða þessari breytingu tókum
við upp það fyrirkomulag að börnin
fá mjólk og lýsi með hádegisverðin-
um, þau sem það vilja, þannig að ekki
ættu bömin að fara á mis við þá nær-
ingu sem mjólkin og lýsið gefa og
þau fengu áður í morgunverðinum.
Þess í stað fá þau nægilegan skammt
í sinn dýrmæta kropp af þeim efnum
sem eru í ávöxtum og grænmeti. Það
er mín skoðun að öll rök hnígi að því
að í framtíðinni taki aðrir leikskólar
upp þetta fyrirkomulag.
Höfundur er lcikskólastjóri í
heilsuleikskólanum Skólatröð
í Kópavogi.
Unnur
Stefánsdóttir
KOSTABOÐ
Allt oö
afsláttur
Friform
Fagleg rábgjöf
Fullkomin tölvuteiknun
Fyrsta flokks hönnunarvinna
HÁTIJNI6A (í húsn. Fönix) SlMI: 552 4420
við gangstétt eða við næsta íbúðar-
hús. Nýja tilskipunin tekur á þessu
og setur fjarlægðarmörk frá götu til
mælistöðvar.
Áhrif á fólk
Svifrykið getur orsakað margs
konar sjúkdóma, aðallega öndunar-
færasjúkdóma, s.s bronkítis, astma
eða aðra lungnasjúkdóma. Miðað við
norskar tölur má áætla að um 100
manns á ári fái einhvers konar önd-
unarsjúkdóma vegna svifryksins í
Reykjavík.
I slitlagi gatna (asfalti) og út-
blæstri bíla er að finna mörg sömu
efni og eru í sígarettureyk, s.s benzo
(a)pyren og eoronen. Þessi efni eru
krabbameinsvaldandi, jafnvel í litlu
magni. Á höfuðborgarsvæðinu gætu
5-20 manns fengið krabbamein á ári
vegna loftmengunar frá umferð, ef
miðað er við rannsóknir nágranna-
landa.
Mótvægisaðgerðir
Helsta mótvægisaðgerðin til að
minnka svifryk er að takmarka notk-
un nagladekkja. Norðmenn hafa
nýverið tekið á þessum málum hjá
sér og sett skatt á bifreiðar sem aka
á nagladekkjum. Önnur aðferð er að
þvo götur reglulega, sem skilar
ágætum árangri. I dag hefur gatna-
málastjóri tíðari þrif á götum eins og
Miklubraut. Einnig er hægt að
sleppa kantsteini, þannig að óhrein-
indi skolist út af götunni eða hafa
akreinar breiðari, en við kantstein-
inn getur safnast ryk sem síðan þyrl-
ast upp þegar stórir bílar fara um.
Harðkornadekk
Síðast en ekki síst er hægt að
minnka ryk með notkun harðkorna-
dekkja eins og Síminn hefur gert
undanfarin misseri. I fyrra voru all-
ar bifreiðar Símans, sem eingöngu
eru í innanbæjarakstri í Reykjavík,
tæplega 90 talsins, búnar harðkoma-
dekkjum. Samkvæmt sænskum
mælingum á áhrifum harðkoma-
dekkja má ætla að yfir veturinn rífi
þessi bílafloti Símans upp tæplega 20
tonnum minna af asfalti á hari,
komadekkjunum en ef hann væri á
nagladekkjum.
Harðkomadekkin, sem Síminn
notar, em flest innlend framleiðsla,
endurunnin sóluð dekk. Þau nýtast
betur en nagladekkin þar sem hörðu
komin ná alla leið inn úr slitlaginu,
en naglamir byrja hins vegar að
losna þótt enn sé talsvert eftir af slit-
lagi dekkjanna. Þau em jafnframt
heilsársdekk og þannig sparast
vinna og kostnaður við umfelgun. Á
bílum Símans, sem em í notkun inn-
anbæjar, er nú umfelgað einu sinni á
ári en ekki tvisvar.
Harðkornadekkin hafa reynst vel
og lækkaði kostnaður fyrirtækisins
af umferðaróhöppum t.d. fyrsta árið
sem þau vora í notkun. Ekki er þar
með sagt að þann árangur megi
rekja til harðkomadekkjanna ein-
göngu, en ekki verður heldur séð að
þau hafi dregið úr öryggi bifreiða
iyrirtækisins í umferðinni. Notkun
þeirra eykur frekar sveigjanleika.
Nú er t.d. meginhluti bifreiða Sím-
ans á höfuðborgarsvæðinu þegar
kominn á ný harðkomadekk og
þannig vel búinn undir einstaka
hálkudaga, sem alltaf má vænta í
október en samkvæmt reglugerð má
ekki setja nagladekk undir bfla lyrr
en 1. nóvember. ■<_
Síminn er fyrsta stóra fyrirtækið
sem setur harðkornadekk undir bfla-
flota sinn. Miðað við jákvæða
reynslu íyrirtækisins af notkun
þeirra má ætla að fleiri komi í kjöl-
farið og leggi þannig sitt af mörkum
til að draga úr sliti á götum, mengun
og umferðarhávaða í borginni.
Björgvin er umhverfisverkfræðing-
ur. Olafur er forstöðumaður upp-
lýsinga- og kynningarmála Símans.
Vetrarvörurnar
Verðdæmi:
Jakkar
Stuttir jakkar
Pils
Buxur
Bolir
Stuttbuxur
Kvartbuxur
Pils - Kjólar
frá kr. 4.900
frá kr. 5.900
frákr. 2.900
frá kr. 1.690
frá kr. 1.500
frá kr. 2.500
frákr. 1.900
Alltaf sama góða verðið!
Nýbýlavegi 12, Kóp., s. 554 4433.
Tilboð
Ullarkápur
kr. 10.900
TiSKUVERSLUN
Kringlunni - sími 553 3300