Morgunblaðið - 14.10.2000, Blaðsíða 12

12 LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Miklar umræður á tveggja daga ráðstefnu um landgrunnið og auðlindir þess
Mikilvægir
hagsmunir í
húfi við af-
mörkun land-
grunnsins
✓
Mikilvægt er að Islendingar skilgreini
vel kröfur sínar um ytri mörk land-
grunnsins utan 200 sjómílna fyrir land-
grunnsnefnd SP en fremstur til að leggja
upplýsingar fyrir nefndina rennur út 2004.
Er talið ljóst að mikil vinna sé fram undan
vegna undirbúnings málsins. Petta kom
fram á tveggja daga ráðstefnu um land-
grunnið og auðlindir þess í gær. Ómar
Friðriksson fylgdist með dagskránni.
FRESTUR íslands til þess að leggja
upplýsingai- fyrir landgrunnsnefnd
Sameinuðu þjóðanna um mörk
landgrunnsins utan 200 sjómílna
rennur út haustið 2004. Er talið ljóst
að mikið starf sé framundan vegna
undirbúnings og við öflun og yfirferð
gagna vegna aímörkunar land-
grunnsins enda eru miklir hagsmunir
í húfi. Petta kom fram í máli fyrirles-
ara á fyrri degi fjölmennrar ráð-
stefnu um landgrunnið og auðlindir
þess sem fram fór á vegum Hafrétt-
arstofnunar Islands, utanríkisráðu-
neytis og iðnaðar- og viðskiptaráðu-
neytisins í Þjóðmenningarhúsinu í
gær.
Halldór Asgrímsson utanríkdsráð-
herra sagði í ávarpi sínu að tímabært
væri að efla umfjöllun um land-
grunnsmál hér á landi því þau myndu
verða mjög í brennidepli á næstu ár-
um.
Viðamikil undirbúningsvinna
Fram kom í máli Steinars Þórs
Guðlaugssonar, jarðeðlisfræðings á
Orkustofnun, að tæknilegur undir-
búningur vegna afmörkunar íslenska
landgrunnsins, þ.e. á Hatton Rockall
svæðinu, Síldarsmugunni svonefndu
og á Reykjaneshrygg, væri viðamikið
verkefni en . vísindaleg þekking á
hafsbotninum hefði tekið stórstígum
framförum á seinustu árum.
Halldór Ásgrímsson sagði mik-
ilvægt að íslendingar skilgreini vel
kröfugerð sína íyrir land-
grunnsnefndinni enda séu svæði þar
sem íslendingar hafa gert tilkall til
landgrunnsréttinda, s.s. á Hatton
Rockall svæðinu, einna líklegust til að
geyma olíu og gas í vinnanlegu
magni.
Halldór benti á að valdi land-
grunnsnefndarinnar eru takmörk
sett á svæðum sem tvö eða fleiri ríki
gera tilkall til því þar fara viðkomandi
ríki sjálf með afmörkun landgrunns
sín á milli.
„Hatton Rockall svæðið er dæmi
um svæði af þessu tagi en fjögur ríki,
ísland, Danmörk fyrir hönd Fær-
eyja, Bretland og Irland, hafa gert
tilkall til þess. Ljóst er annars vegar
að aðilar þurfa að ná samkomulagi
um skiptingu svæðisins sín á milli eða
um að svæðið verði sameiginlegt nýt-
ingarsvæði og hins vegar að nást þarf
niðurstaða um afmörkun ytri marka
landgrunnsins með hhðsjón af tillög-
um landgrunnsnefndarinnar.
Við höfum talið tímabært að koma
aftur á viðræðum milli aðila Hatton
Rockall málsins til þess að endur-
meta stöðu þess A fundi mínum með
Morgunblaðið/ Halldór Kolbeins
Páll Skúlason, rektor Háskóla íslands, flutti ávarp við upphaf fjölmennrar ráðstefnu um landgrunnið og auð-
lindir þess í Þjóðmenningarhúsinu í gær.
Robin Cook, utanríkisráðherra
Bretlands, síðastliðinn vetur varð að
samkomulagi að sérfrræðingar land-
anna myndu hittast til að ræða mál-
ið. Viðræður þeirra fóru fram í
London síðastliðið vor og voru þær
að mínu mati afar gagnlegar. Aðilar
komu sér saman um að halda viðræð-
um áfram á haustmánuðum en báðir
aðilar gera sér grein fyrir því að til
þess að ná samkomulagi í máhnu
þurfa hinir tveir aðilarnir, Færeyjar
og írland, einnig að koma að því.
Hatton Rockall máhð er býsna flókið
og viðbúð að erfitt verði að finna
lausn á því. Við munum hins vegar
ekki láta okkar eftir hggja í því efni
enda er hætt við því að nái aðilar
ekki samkomulagi muni kostnaðar-
samar greinargerðir aðila til land-
grunnsnefndarinnar verða unnar
fyrir gýg og hugsanlegar auðlindir á
svæðinu liggja ónýttar í jörðu,“ sagði
Halldór.
Utanríkisráðherra sagði að undir-
búningsvinnan yrði einkum í höndum
utanríkisráðuneytisins og Orkustofn-
unar en aðrir aðilar myndu einnig
koma að því, m.a. Sjómælingar ís-
lands. Tryggja verði að þessir aðilar
hafi bolmagn til að takast á við þetta
mikilvæga verkefni með fullnægjandi
hætti.
Hlutaðeigandi ríki finni sjálf
lausn á umdeildum svæðum
Tómas H. Heiðar, þjóðréttarfræð-
ingur í utanríkisráðuneytinu, gerði á
ráðstefnunni grein fyrir þeim reglum
sem gilda um réttarstöðu land-
grunnsins, rétt strandríkja til land-
grunns og ræddi um afmörkun ís-
lenska landgrunnsins.
Tómas fjallaði m.a. um hlutverk
landgrunnsnefndar S.Þ. og kom fram
í máli hans að valdi nefndarinnar eru
ákveðin takmörk sett. Nefndin geri
aðeins tillögur til strandríkisins um
ytri mörk landgrunnsins og kveði þvi
ekki upp úrskurð um mörkin og hafi
ekki dómsvald. „Strandríkinu ber
hins vegar að ákvarða landgrunns-
mörkin á grundvelli tillagna nefndar-
innar. Því er ekki skylt að ákveða
mörkin alfarið samkvæmt tillögum
nefndarinnar en ber að hafa hhðsjón
af þeim. Strandríkið hefur því nokk-
urt svigrúm í þessu efni en er að sjálf-
sögðu bundið af efnisákvæðum 76.
greinar hafréttarsamningsins," sagði
hann.
Tómas benti einnig á að í starfs-
reglum landgrunnsnefndarinnar fæl-
ist undanþága frá þeim 10 ára fresti
sem strandríki hafa skv. hafréttar-
samningnum til að leggja upplýsing-
ar um mörk landgrunnsins fyrir
nefndina. „Samkvæmt því getur
strandríki lagt upplýsingar um ein-
ungis hluta landgrunns síns fyrir
landgrunnsnefndina í því skyni að
hafa ekkd áhrif á álitamál varðandi af-
mörkun markahna milli ríkja á öðrum
hlutum landgrunnsins," sagði Tómas.
Virðist mér að ísland geti beitt
þessu undanþáguákvæði frá hinum
almenna 10 ára fresti og lagt einungis
upplýsingar um landgrunnið á
Reykjaneshrygg fyrir landgrunns-
nefndina en upplýsingar um land-
grunnið á Hatton Rockall svæðinu,
sem fleiri ríki gera tilkall til, síðar.
Þessu tengist að á umdeildum
svæðum á borð við Hatton Rockall
svæðið og, eftir atvikum, svæðið vest-
ast í Síldarsmugunni, þurfa hlutað-
eigandi ríki sjálf að finna lausn á
skiptingu svæðanna sín á milli eða um
að svæðin verði sameiginleg nýting-
arsvæði. Jafnframt þarf að nást nið-
urstaða um afmörkun ytri marka
landgrunnsins með hhðsjón af tillög-
um landgrunnsefndarinnar," sagði
Tómas.
Fjallaði um brautryðjendastarf
Hans G. Andersen
Guðmundur Eiríksson, þjóðréttar-
fræðingur og dómari við Alþjóðlega
hafréttardóminn í Hamborg, var
meðal fyrirlesara á ráðstefunni í gær.
Fjallaði hann um hinar ýmsu hliðar
hins nýja hafréttar og fór einnig orð-
um um mikilvægt brautryðjendastarf
Hans G. Andersen, þjóðréttarfræð-
ings og sendiherra, í hafréttarmálum
á alþjóðlegum hafréttarráðstefnum
og um áhrif hans á framþróun haf-
réttarsáttmála Sameinuðu þjóðanna.
Fram kom í máh hans að með tillög-
um sínum og ráðgjöf lagði Hans G.
Andersen lagalegan grundvöll að
þeirri stefnu sem Islendingar fylgdu í
fjóra áratugi við útfærslu fiskveiði-
lögsögunnar, allt frá setningu lag-
anna um vísindalega verndun fiski-
miðalandgrunnsins 1948.
I dag, á síðari degi ráðstefnunnar,
verður m.a. fjallað um stöðu og þróun
ohuleitar og ohuvinnslu í nágrannar-
íkjunum og um möguleikana á ohu-
og gasfundum á íslenskum hafsvæð-
um.
Danir styðja dönsku-
kennslu nérlendis
MENNTAMÁLARÁÐHERRA Dan-
merkur, Margrethe Vestager, var á
íslandi dagana 11.-13. október í
boði Björns Bjarnasonar, mennta-
málaráðherra. Tilefni komu ráð-
herrans er undirritun samnings
milli landanna um sérstakan stuðn-
ing við dönskukennslu á íslandi.
Samningurinn nær til þriggja
ára, frá 2001 til 2003, og er gerður í
framhaldi af fimm ára samstarfs-
verkefni landanna um eflingu
dönskukennslu og miðlun danskrar
menningar á fslandi sem dönsk
stjórnvöld hafa fjármagnað frá ár-
inu 1996. Fjárveitingar Dana til
þcssa fimm ára verkefnis hafa ár-
Iega numið um 20 milljónum ís-
lenskra króna.
í þeim þriggja ára samningi sem
undirritaður verður nú er m.a.
kveðið á um ráðningu dansks sendi-
kennara við Kennaraháskóla ís-
lands, ráðningu tveggja danskra
farkennara fyrir grunnskóla lands-
ins, styrki til námsferða dönsku-
nema á háskólastigi og sérstök
verkefni á sviði endurmenntunar
kennara og námsefnisgerðar. Fjár-
veitingar Dana til verkefnisins
nema sem fyrr um 20 milljónum ís-
lenskra króna árlega en fjárfram-
lag Islendinga 5 milljónum. Sérstök
samstarfsnefnd Dana og íslendinga
hefur umsjón með framkvæmd
samningsins.
Meðan á dvöl Margrethe Vest-
ager stendur heimsótti hún Kenn-
araháskóla Islands, Háskóla íslands
og Sólvallaskóla á Selfossi en í þess-
um skólum starfa nú danskir lekt-
orar og farkennarar. Hún fór einn-
ig til Þingvalla, Gullfoss og Geysis
og skoðaði sig um í Reykjavík.
Morgunblaðið/Arni Sæberg
Margrethe Vestager, menntamálaráðherra Danmerkur, og Björn
Bjarnason menntamálaráðherra gengu frá samningi milli landanna um
sérstakan stuðning við dönskukennslu á íslandi.
Utvarpsráð
Gagnrýni
ánýjan
skemmtiþátt
Á FUNDI útvarpsráðs hinn 10.
október sl. lagði Kristín Halldórs-
dóttir, fulltrúi vinstri grænna í
ráðinu, fram eftirfarandi bókun:
„Undirrituð gagnrýnir harðlega
þann hluta skemmtiþáttarins
„Milli himins og jarðar“ sl. laugar-
dag þar sem þáttarstjórnandi,
Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir, og
gestur hennar Jónína Benedikts-
dóttir sameinuðust í niðrandi um-
tali um fjarstadda manneskju,
Súsönnu Svavarsdóttur. Undirrit-
uð beinir því til forsvarsmanna að
Súsanna Svavarsdóttir verði beðin
afsökunar á þessum afglöpum og
séð til þess að þvflíkt gerist ekki
aftur.“