Morgunblaðið - 14.10.2000, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ríkisstíórnin óskar eftir viðræðum um samruna Búnaðarbanka og Landsbanka
V æntingar
um sam-
einingu í
árslok
Ríkisstjórnin samþykkti í gær tillögu við-
skiptaráðherra um að beina þeim tilmælum
til bankaráða Landsbanka Islands hf. og
Búnaðarbanka íslands hf. að hafnar verði
Morgunblaðið/Ásdís
Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðar- og viðskiptaráðherra, kynnti í gær ákvörðun ríkisstjórnar um að beina þeim
tilmælum til bankaráða Búnaðarbanka og Landsbanka að hefja viðræður um samruna.
viðræður um samruna bankanna. Jafnframt
verði óskað eftir forúrskurði samkeppnis-
ráðs um hvort sumruninn leiði til markaðs-
yfírráða eða dragi verulega úr samkeppni.
VALGERÐUR Sverrisdóttir við-
skiptaráðherra segist vonast til þess
að í byrjun desember geti legið fyrir
frumvarp um sameiningu bankanna
sem yrði samþykkt fyrir áramót.
Óskastaðan væri að hennar sögn sú
að hinn nýi banki yrði til um áramót.
„Það ér langbest ef það er hægt að
klára þetta allt saman fyrir jól. Eg
veit að þetta er allt mjög þröngt en
þetta eru stofnanir sem eru á Verð-
bréfaþingi og mikilvægt að óvissa
ríki ekki mjög lengi.“
Áhersla lögð á fyrirfram álit
samkeppnisráðs
Að sögn Valgerðar hefur það tekið
nokkum tíma að ná þessari niður-
stöðu og deila megi um það hvort sá
tími sé of langur. „En engu að síður
hefur hann sannfært mig um að
þetta sé rétta leiðin. Ég legg mikla
áherslu á það að leita forúrskurðar
hjá samkeppnisráði vegna þess að
hér yrði um mjög stóra bankastofn-
un að ræða með mikla markaðs-
hlutdeild. Því var það niðurstaða rík-
HÉR fer á eftir í heild fréttatil-
kynning iðnaðar- og viðskiptaráðu-
neytis þar sem greint er frá því að
ríkisstjórnin beini þeim tilmælum
til bankaráða Landsbanka Islands
og Búnaðarbanka að hefja viðræð-
ur um samruna og leitað verði eftir
forúrskurði samkeppnisráðs:
„Ríkisstjórn samþykkti í morgun
[föstudag] tillögu viðskipta-
ráðherra um að beina þeim tilmæl-
um til bankaráða Landsbanka Is-
lands hf. og Búnaðarbanka íslands
hf. að hafnar verði viðræður um
samruna bankanna. Jafnframt
leggur ríkisstjórnin til við banka-
ráðin að óskað verði eftir for-
úrskurði samkeppnisráðs sam-
kvæmt 3. mgr. 18. gr. samkeppnis-
laga. Ríkið á meira en tvo þriðju
hlutafjár bæði í Landsbanka og
Búnaðarbanka. Því munu banka-
ráðin hafa náið samráð við þriggja
manna starfshóp sem viðskipta-
ráðherra hefur skipað til að gæta
hagsmuna ríkisins í sameiningar-
ferlinu og gera tillögu til við-
isstjórnarinnar að fara þessa leið.“
Samkeppnisráð hefur sex vikur til
þess að úrskurða og fyrr verður ekki
tekin ákvörðun um hvort af samein-
ingu bankanna verði. Segir ráðherra
að ekki sé hægt að ræða um hver
verði formaður bankaráðs samein-
aðs banka, né hvort bankastjórar
verði fleiri en einn og þá hverjir, fyrr
en ákvörðun liggur fyrir um að bank-
arnir verði sameinaðir.
„Eitt af því sem ekki er hægt að
svara á þessari stundu er hvort eitt-
hvað verði tekið út úr bönkunum við
sameiningu. Samkeppnisráð fær
þetta til umfjöllunar og síðan verð-
um við bara að sjá til. Mér finnst
miklu meiri líkur á því að eitthvað
þurfi að taka út úr þessum banka þar
sem hann verður það stór en hvað
það verður get ég ekki svarað á þess-
ari stundu,“ segir Valgerður.
Meirihlutaeign í Visa fsland
gengur ekki upp
Miðað við eignaraðild bankanna
tveggja í Visa Island þá yrði sam-
skiptaráðherra um afstöðu til sam-
runans á hluthafafundi. Formaður
hópsins er Þorgeir Örlygsson ráðu-
neytisstjóri iðnaðar- og viðskipta-
ráðuneytis en aðrir í hópnum eru
Hreinn Loftsson hrl. og Jón Sveins-
son hrl.
Siðustu ár hefur mikil samruna-
bylgja banka gengið yfir í sam-
keppnislöndum fslendinga. Ástæð-
ur hennar má meðal annars rekja
til tækniþróunar og alþjóðavæð-
ingar. Til að bankar standist sam-
keppni við nýja keppinauta er mik-
ilvægt að leggja í mikinn kostnað
við innleiðingu upplýsingakerfa.
Einnig hefur staðbundin vernd
banka minnkað. Sú vernd mun
hverfa eftir því sem viðskiptavinir
læra að nýta sér upplýsingar og
samanburð á Netinu. Sá banki sem
ekki getur boðið kjör sem standast
alþjóðlegan samanburð verður á
endanum undir í samkeppni. Sam-
runi banka erlendis kallar á við-
brögð ríkisins til að stuðla að sam-
keppnishæfni íslensks fjárrnagns-
einaður banki með meirihluta þar.
Að sögn Valgerðar er augljóst að
það gangi ekki. Það sé eitt af því sem
taka verði á. Eins sé spurning með
Reiknisstofu bankanna. Svo sé það
spurning hvort þessi stóra markaðs-
hlutdeild sameinaðs banka samræm-
ist samkeppnislögum.
Skiptar skoðanir hafa verið um
hvort rétt sé að sameina bankana áð-
ur en ríkið selur hlut sinn í þeim.
Valgerður segir að hún telji að það
sé síðri leið að selja bankana fyrst og
láta markaðinn um að búa til hinn
nýja banka. Eigandinn eigi að hafa
stjórn á samrunaferlinu og búa til
verðmætan banka. Þannig fáist
meiri fjármunir fyrir bankana held-
ur en ef þeir væru seldir hvor í sínu
lagi.
I fréttatilkynningu kemur fram að
ætla megi að áhrif samruna og
tækniþróunar þýði nokkra fækkun
stöðugilda á fyrstu rekstrarárum
sameinaðs banka. Ljóst sé að fækk-
un starfa verði mest í höfuðstöðvum
og útibúum á höfuðborgarsvæðinu
þar sem starfsmannavelta sé hvað
hröðust. Því er gert ráð fyrir að með
starfsmannaveltu og starfsloka-
samningum megi komast hjá því að
grípa til fjöldauppsagna. Viðskipta-
ráðherra segir að ekki liggi fyrir um
hve mörg störf sé að ræða og þær
markaðar. Sem dæmi um rök fyrir
samruna Landsbanka og Búnaðar-
banka má nefna:
• Samruni er stærsta skrefið sem
hægt er að stíga til að stuðla að
lækkun vaxta hér á landi, heimil-
um og fyrirtækjum til hagsbóta.
- Sameinaður banki gæti rekið
víðtækt útibúanet með hagkvæm-
ari hætti en núverandi bankar.
• Sameinaður banki gæti veitt
stærstu fyrirtækjum heildarþjón-
ustu með hagkvæmari hætti.
• Sameinaður banki er fjárhags-
lega sterkari eining með tilliti til
þátttöku í erlendri fjármálaþjón-
ustu og áhugaverðari fjárfesting-
arkostur fyrir erlenda banka.
Með samruna Landsbanka, sem
er annar stærsti viðskiptabanki
landsins, og Búnaðarbanka, sem er
þriðji stærsti bankinn, yrði til
banki sem hefði sterka stöðu á ís-
lenskum fjármagnsmarkaði. Sam-
einaður banki yrði með um 44%
hlutdeild af heildarútlánum inn-
lánsstofnana og um 40% af lánum
tölur sem heyrst hafi, um að störfum
verði fækkað um 300, séu úr lausu
lofti gripnar.
Valgerður segir að lögð verði
áhersla á að miðlæg störf verði á
þeim stöðum á landsbyggðinni þar
sem báðir bankarnir eru með útibú
og þannig verði hægt að skapa því
fólki störf sem hugsanlega missir
þau störf sem það hefur í dag. „En
þetta eru fyrst og fremst þeir staðir
á landinu sem oft hafa verið kallaðir
kjarnastaðir. Það er augljóst að úti-
bú á minni stöðum þar sem bara ann-
ar bankinn hefur verið með útibú
munu styrkjast við það að hafa
sterkari banka á bak við sig.“
í gærmorgun var lokað fyrir við-
skipti með hlutabréf í Landsbankan-
um og Búnaðarbankanum þar til
ráðherra hélt fund með fulltrúum
fjölmiðla kl. 11 þar sem ákvörðun
ríkisstjórnar var kynnt. Á fimmtu-
dag setti Verðbréfaþing hlutabréf
bankanna á athugunarlista og er það
í fyrsta skipti sem það er gert hér á
landi.
I Morgunblaðinu í gær er haft eft-
ir Finni Sveinbjömssyni, fram-
kvæmdastjóra Verðbréfaþings Is-
lands, að VÞÍ hafi haft samband við
báða bankana og viðskiptaráðu-
neytið til að kanna hvort þessir aðil-
ar væru reiðubúnir til að gefa út yfir-
til einstaklinga. Samkvæmt 3. mgr.
18. gr. samkeppnislaga geta aðilar
sem hyggja á samruna leitað álits
samkeppnisráðs fyrirfram á því
hvort samruninn leiði til markaðs-
yfirráða eða dragi verulega úr
samkeppni. Mikilvægt er að fá úr
því skorið fyrirfram hvort samruni
Landsbanka og Búnaðarbanka
samrýmist ákvæðum samkeppnis-
laga.
Landsbanki og Búnaðarbanki
standa frammi fyrir hagræðingar-
aðgerðum, óháð því hvort ráðist
verður í samrunann. Samkvæmt al-
þjóðlegum reynslutölum má ætla
að áhrif samruna og tækniþróunar
þýði nokkra fækkun stöðugilda á
fyrstu rekstrarárum sameinaðs
banka. Ljóst er að fækkun starfa
verður mest í höfuðstöðvum og úti-
búum á höfuðborgarsvæðinu þar
sem starfsmannavelta er hvað
hröðust. Því er gert ráð fyrir að
með starfsmannaveltu og starfs-
lokasamningum megi komast hjá
því að grípa til fjöldauppsagna."
lýsingu sem myndi skýra ástandið.
Þeir hafi hins vegar ekki verið reiðu-
búnir til þess. Því hafi óvissa verið
ríkjandi og stjórn VÞI því þótt
ástæða til þess að setja bankana tvo
á athugunarlista til að vekja athygli
fjárfesta á óvissunni. Að sögn Val-
gerðar gátu bankaráðin ekki sent
neitt inn á Verðbréfaþing íslands um
málið fyrr en í gærmorgun þar sem
þau höfðu ekki fjallað um málið held-
ur hafi það verið í höndum stjórn-
valda. „Það var ekki fyrr en núna
sem bankaráðin fá formlega upplýs-
ingar um það sem stjórnvöld hafa
komist að niðurstöðu um.“ I gær
voru 10,5 milljón króna viðskipti með
bréf Búnaðarbankans á Verðbréfa-
þingi íslands og hækkaði gengi
þeirra um 1%, úr 5,10 í 5,15.
1,7 milljóna króna viðskipti voru
með bréf Landsbankans og hækkaði
gengi þeirra um 3,5%, úr 4,35 í 4,50.
Steingrímur J.
Sigfússon
Kemur til
greina að
uppfylltum
skilyrðum
STEINGRÍMUR
J. Sigfússon, for-
maður Vinstri-
hreyfingarinnar -
græns framboðs,
segir að samruni
Landsbanka Is-
lands hf. og Bún-
aðarbanka Is-
lands hf. sé
kostur sem komi
vel til greina að
uppfylltum ákveðnum skilyrðum.
„Eg sé að vísu ekkert að því að reka
þessa banka áfram hvorn í sínu lagi
og held að þeir ættu að hafa alla
möguleika á að spjara sig og hag-
ræða sínum rekstri út af fyrir sig
sem sjálfstæðar einingar," segir
Steingrímur í fyrstu þegar hann er
spurður út í ákvörðun ríkisstjórnar-
innar um að viðræður verði hafnar
um samruna Landsbankans og Bún-
aðarbankans. „En mér finnst sam-
einingin vera kostur sem gæti vel
komið tO greina að uppfylltum
þrenns konar skilyrðum. í fyrsta lagi
að sameiningin sé gerð í góðri sátt
við starfsmenn og samtök þeirra,
þ.e.a.s. að ekki komi til uppsagna
heldur verði málið leyst með öðrum
hætti, t.d. með starfslokasamningum
og með því að ráða ekki í staðinn fyr-
ir þá sem láta af störfum á einhverju
Samruni banka erlendis
kallar á viðbrögð ríkisins